'Een gevoel van
onsterfelijkheid'
Boekje van onderwijzers over Annaschool
Nieuwkoper tekent mummies
Herinneringen oud-leerlingen Sassenheimse school gebundeld
DINSDAG 11 NOVEMBER 1986
REGIO LEI PEN
PAGINA 15
Drama op zee
Het interview met de heer Rosema
te Alphen en het drama op zee
waarvan hij verslag doet geeft mij
aanleiding tot enige opmerkingen.
De heer Rosema besluit het droeve
relaas met de stelling: 'Er zijn geen
fouten gemaakt, dus waarom zou
ik bang zijn'. Nu is bang zijn wel
het laatste dat een zeezeiler zich
kan permitteren, maar een gezond
ontzag voor wind -en zee is nooit
weg. Mijns inziens zijn er wel dege
lijk fouten gemaakt.
1. Een waarschuwing voor wind
kracht 8 Bft voor een van de ge
vaarlijkste zeilgebieden moet men
niet lichtvaardig opnemen, zelfs
niet op een 'oceaanwaardig' (wat is
dat?) zeiljacht. Of dit criterium
voor dé hele bemanning gold,
waag ik te betwijfelen. Uitvaren bij
een dergelijke windverwachting,
die in dit seizoen gemakkelijk in
buien tot 9 kan aanwakkeren, is
m.i. dicht tegen bravoure aan, ze
ker in een periode waarin de ene
stormdepressie de andere opvolgt.
2. Waren er geen life-lijnen of had
men dié niet om? Anders waren de
twee niet zomaar 'gelanceerd' maar
aan de railing blijven hangen, met
een redelijke kans weer aan boord
te geraken. Had men zwemvesten
aan of waren die 'overlevingspak
ket voldoende?
Dat de minst ervaren man kans
heeft gezien het schip in Den Hel
der binnen te brengen mag een
wonder worden genoemd. Telkens
weer blijkt, dat opvarenden van
jachten onnodige risico's nemen.
Lezers van het orgaan 'De redding
boot' van de KNZHRM weten dit.
In de Waterkampioen heeft het re
sultaat gestaan van een onderzoek
naar de betrouwbaarheid van red-
dingvlotten voor jachten. Erg be
moedigend was de uitkomst niet.
Reden te meer om alle voorzorgen
te nemen opdat men dit uiterste
middel niet nodig heeft.
Van fouten kan men leren. Vol
leerde zeilers bestaan niet, maar
om boudweg te beweren dat er
geen fouten zijn gemaakt, gaat wat
ver. Zeezeilen is heerlijk, maar als
de herfststormen op onze kusten
staan, moéten we dubbel voorzich
tig zijn.
A-C. Haarsma
Veerpoldeer 57
Warmond
NIEUWKOOP - Een kei
harde vleesklomp krijgen
we in handen geduwd. Een
kop van een jong dier zit er
aan met oogkassen en sna
vel, aan het lijf een vleugel
of een zwemvlies. Of we
even willen raden. Het
blijkt een steenvrucht te
zijn van een koe: een em
bryonaal kalfje dus, dat
reeds vroeg in de baarmoe
der is gestorven en daar ook
is achtergebleven. Het moe
derlijf neemt daarbij eerst
het vruchtwater op en dan
alle vocht uit de weefsels
van het jong, die strak over
de botten trekken en het
mummificeren.
Dit geval van gemiste natuurlijke
abortus staat sappig beschreven in
het boekje Mummies van schrijver
Midas Dekkers en de Nieuwkoop-
se tekenaar Han van Hagen. In het
boekwerk staan twintig verhaaltjes
die zijn gebaseerd op de collumns
van Dekkers in NRC Handelsblad.
De aan het Zuideinde wonende
Han van Hagen verzorgde de teke
ningen bij zowel de kranteverhalen
als versies de in het 82 pagina's tel
lende boekje.
'illustrator is een beetje vies
woord", zegt de 42-jarige Van Ha
gen. "Het klinkt alsof er dan
plaatjes zijn gemaakt bij de ge
schreven, tekst. In dit geval is dat
niet terecht. We zijn uitgegaan van
gelijkheid. En het is Ook niet zo dat
de tekeningen voor de tekst onder
doen. Eigenlijk ging het bij Mum
mies zelfs omgekeerd. De aquarel
len bestonden al en later zijn daar
de teksten aan toegevoegd".
Grafkelder
Het leeuwedeel van de geteken
de mummies in het boekje komt
uit de privé-verzameling van Han
van Hagen. Er staan ook stoffelijke
overschotten van mensen in gete
kend en beschreven. Deze voor
beelden haalden de makers van het
boekje uit diverse musea in het
land en ook deden ze ideeën op in
een grafkelder van een midde
leeuws kerkje. Gedurende driejaar
leverde dat dertig publicaties op in
NRC Handelsblad en daarvan is nu
een gebundelde selectie op de
markt verschenen.
De eerste exemplaren van het
Een door de Groenlandse koude
gemummificeerde Eskimo-baby
van zes maanden is eveneens door
Van Hagen getekend. Het kind
moet omstreeks de middeleeuwen
hebben geleefd en werd terugge
vonden in een nis van een berg
wand, gecoserveerd als een stokvis.
boek Mummies zijn zaterdag in ga
lerie Petit te Amsterdam aan de au
teurs overhandigd door Boudewijn
Büch. Daarmee heeft hij tevens
een expositie van Han van Hagen
geopend.
De Nieuwkoper was in 1984 een
van de heroprichters van De Haag
se Etsclub. Het doel van deze
groep kunstenaars is het op hoger
niveau brengen van de prentkunst
in ons land. De illustraties in het
boekje Mummies zijn echter heel
fijne tekeningen met potlood, pen
en verdunde inkt. Omdat de dééls
geaquarelleerde techniek voor een
krant minder bruikbaar js, heeft
Van Hagen de illustraties voor de
NRC stuk voor stuk met de inkt-
pen opnieuw moeten tekenen.
Macaber
De enigszins macabere keuze
van het onderwerp is volgens Van
Hagen een logisch gevolg van de
gezamenlijke belangstelling die hij
met Midas Dekkers zou hebben
voor het leven... Van Hagen: "Jaze
ker. Mummies hebben met een ge
voel van onsterfelijkheid te maken.
De in het boekje beschreven on
derwerpen worden wel eens eng
gevonden, maar zijn het eigenlijk
niet".
"Ik ben het helemaal met Midas
Dekkers eens, wanneer hij zegt dat
in de natuur meer wordt gestorven
dan geleefd. Sommige dode din
gen vertellen meer over het leven
dan het leven zelf. Het wezen blijft
erin achter. Tegenwoordig is het
nog een beetje zó, dat je niet over
de dood mag praten. Toch maakt
maar weinig het leven duidelijker
tastbaar dan de dode overblijfse
len. Je kunt voelen dat het hele le
ven er aan vastzit".
Of Dekkers en Van Hagen zich
dan nog wel met beide benen op de
grond bevinden? Onzin, vindt Van
Hagen: "We zijn zeer aards en we
hebben belangstelling voor het le
ven. Maar er zit wel iets achter. Een
mummie is een bijna magisch be
grip voor wat heeft geleefd en toch
nog voortleeft. Het herbergt het
vergankélijke in zich. Dat spreekt
mij aan en ook Midas Dekkers. We
zijn niet voor niets samen op dit
idee gekomen".
Een citaat uit het boekje: "Uit
stof zijn we voortgekomen en tot
stof zullen we wederkeren. Het een
verloopt evenmin geruisloos als
het ander. Er is sprake van over
gangen, crises, verzet. Maar wie
weet er het fijne van? De biologie
legt zich geheel toe op. het onder
zoek van de bios, het leven; necro
logieën blijven in de la tot de dood
definitief is ingetreden. De natuur
lijke historie van alles tussen dood
en leven moet nog worden ge
schreven".
Contacten
Dankzij de goede contacten van
de veelschrijver Midas Dekkers is
het duo aan een regelmatig terug
kerend plekje gekomen op de ach
terpagina van het eerste katern van
NRC Handelsblad.' Adriaan van
Dis, die destijds verantwoordelijk
was voor die pagina, toonde direct
belangstelling voor de column
toen deze de tekeningeh van Van
Hagen onder ogen kreeg.
Mummies is overigens niet het
eerste boekje van het duo Dekkers
en Van Hagen. Vier jaar geleden
"lieten ze het fraai uitgevoerde
boekwerkje Gekorven Diertjes uit
geven. Hierin zijn tal van minia
tuur-aquarellen in kleur te zien van
de hand van Van Hagen. Overigens
Hagelwitte
'loveboat'
zorgt voor
oponthoud
SASSENHEIM - De herin
nering aan de school levend
houden. Dat is volgens de
schrijvers van het boekje
'Historie van de St. Anna
school een van de redenen
geweest dat zij diep in de
lange geschiedenis van deze
rooms-katholieke lagere
school in Sassenheim zijn
gedoken.
Een andere reden voor
hun arbeid is dat beide au
teurs, Frans van der Meij en
Herman Horsthuis, een aan
tal jaren hebben les gege
ven op de St. Annaschool.
Nu zijn zij als onderwijzer
verbonden aan de nieuwe
basisschool 'De Overplaats',
waar de St. Annaschool bij
de inwerkingtreding van
nieuwe Wet op het basison
derwijs in is opgegaan.
Het tweetal begon drie jaar gele-
den met de voorbereidingen voor
het boekje. Aanvankelijk was het
overigens niet de bedoeling om
een boek te schrijven. Maar al snel
- na een aantal gesprekken met
oud-leerlingen en oud-leerkrach
ten - werd hun duidelijk dat de
tientallen leuke en aardige anekdo
tes het waard waren om te boek te
stellen.
Het archief van de school, het ar
chief van de Pancratiusparochie en
het gemeentearchief werden door
gespit op zoek naar gegevens. Het
leukste materiaal vormden volgens
Van der Meij en Horsthuis evenwel
de gesprekken met mensen die in
het verleden met de school te ma
ken hebben gehad. "We hebben
bijvoorbeeld ontvettend leuke
avonden gehad met oud-leerlingen
in het bejaardencentrum Huize
Bernardüs. Daar hebben we een
schat aan informatie gekregen over
het verleden van de school", ver
telt Van der Meij.
Openbaar
De geschiedenis van de school
begint in 1890. Tpt dan toe konden
rooms-katholiekè kinderen in Sas
senheim alleen maar openbaar on
derwijs volgen. Niet de meest ge
schikte vorm van onderwijs, zo
oordeelden de Nederlandse bis
schoppen in een brief in 1868 over
het onderwijs in ons land. Katho
lieke ouders dienden, volgens dat
herderlijk schrijven, hun kinderen
naar katholieke scholen te zenden
als dat maar even mogelijk was.
Uit het boekje blijkt dat vooral
pastoor J.F. de Jonge, die in 1863
tot pastoor van de St. Pancratius
parochie werd benoemd, zich voor
de totstandkoming van een eigen
rooms-katholieke school heeft in
gespannen. Tijdens een gespek
met de leiding van de congregatie
van Jezus, Maria en Jozef (JMJ) in
Amersfoort verklaart pastoor De
Jonge dat als de congregatie geen
zusters levert voor een rooms-ka
tholieke school in Sassenheim, de
parochie te gronde gaat. Een ruim
te om het onderwijs te geven is al-
volgens hem beschikbaar.
De woorden van de pastoor mis
sen hun uitwerking niet. Begin
1890 komt er schot in de zaak en'
laat de congregatie in een brief we
ten dat zij in de zomer zusters zul
len sturen 'om eene bewaar- en
naaischool te beginnen'. Op 24 en
25 juli arriveren er inderdaad enige
zusters in Sassenheim. Drie dagen
later, op 28 juli, gaat de school aan
de Hoofdstraat al open. De nieuwe
school wordt ingewijd op de feest
dag van St. Anna.
Bijverdienste
De school blijkt een succes. Al
Han van Hagen in zijn tuin aan het Zuideinde te Nieuwkoop. "Nu kan ik nog eens weigeren om aan iets
commercieels mee te werken". <ibtoNannoBioupot>
bezwaar. Tot op het moment dat
een van de moeders in het zwem
bad een foto maakt. Dat gaat de
zusters te ver. De lekenonderwijze-
res wordt op de moeder afgestuurd
met het verzoek dé foto's en nega
tieven af te staan. Dat gebeurde
prompt, zij het uit sympathie voor
de onderwijzeres, zo laat de moe
der weten.
De gevolgen van de Tweede We
reldoorlog zijn ook in Sassenheim
duidelijk merkbaar. Zowel de zus
ters als leerlingen lijden honger. In
de wintermaanden, sluiten de
scholen op sommige dagen als ge
volg van het ontbreken van brand
stof om de kachels te laten bran
den.
Na die donkere jaren komt het
ondèrwijs weer op gang. Hèt aantal
leerlingen neemt door de groëi van
Sassenheim voortdurend toe. Ook
het onderwijs is voortdurend in be
weging. Aan het eind van het
schooljaar 1959-1960 besluit de
congregatie van Jezus, Maria en
Jozef om de zusters langzaam maar
zeker van de St. Annaschool af te
halen. Op 1 augustus 1960 legt zus
ter Fiorentina haar taak als school
hoofd neer om plaats te maken
voor een leek. Een jaar later nemen
de laatste zusters afscheid van de
school. In dat jaar wordt ook de be
waarschool losgekoppeld van de
lagere school.
Overplaats
In 1985 valt het doek voor de St.
Annaschool. Met de inwerkingtre
ding van de Wet op het Basisonder
wijs wordt de school samenge
voegd met de twee rooms-katholie
ke kleuterscholen. De nieuwe ba
sisschool krijgt de naam 'De Over
plaats'.
Het boek 'Historie van de St. An
naschool' kost 12,50 gulden en is
verkrijgbaar bij de school aan de
Charbonlaan. Telefonisch reserve
ren is ook mogelijk via telefoon
nummer 02522-31117.
heeft de kunstenaar steeds wel er
gens een expositie lopen. "Ik werk
me rot. Ik kan het tekenen ook niet
laten. Het zit in je en bezorgt je de
kriebels. Als ik niet genoeg teken,
word ik humeurig. Zo werkt het
echt".
Onzeker
De kunstenaar heeft zich overi
gens niet geheel kunnen vrijmaken
yan het onderwijs, waarin hij onge
veer twintig jaar meedraait. Hij
geeft drie dagen in de week les bij
het^Gouwe College. "Een alterna
tief voor de BKR", noemt Van Ha
gen dat zelf. Bovendien vindt hij
het vrije kunstenaarschap een on
zeker leven. De Nieuwkoper: "Nu
kan ik nog eens weigeren om aan
iets copimercieels mee te werken.
Ik ben er niet echt vies van, maar
ik wil er evenmin toe worden "ge
dwongen".
In de Alphense regio heeft Van
Hagen zijn sporen in het onder
wijsveld al ruimschoots verdiend.
Vele jaren heeft hij lesgegeven aan
het Ashram College in Alphen en
aan de Ariënsmavo en het lhno te
Nieuwkoop. Meer dan drie dagen
per week wil de kunstenaar niet
meer voor de klas,-staan. Hij en Mi
das Dékkers buigen zich reeds
over nieuwe onderwerpen en een
nieuw boèkjé. Waar de twee zich
straks op gaan storten, wordt door
Van Hagen angstvallig achterge
houden.
De tentoonstelling in de Am
sterdamse galerie Petit van Han
van Hagen duurt tot 30 november
en is open van dinsdag tot en met
zaterdag van 12.00 tot 18.00 uur.
De handelseditie van Mummies
(ISBN 9025465676) bij uitgeverij
Contact kost 25 gulden; tevens is
een handgebonden bibliofiele uit
gave te koop voor honderd gulden
per stuk met daarbij een ets van
Van Hagen.
ALKEMADE - De scheepswerf
Van Lent op De Kaag heeft gis
teren weer een schitterend mil
joenenjacht afgeleverd. De
honderden automobilisten, die
vanwege het voorzichtige ma
noeuvreren van jacht en sleep
bootjes voor en achter in de
ochtendspits extra lang voor de
Woubrugsebrug, 's Molenaars-
burg, Albert Schweitzerbrug,
Koningin Julianabrug en Al
phense brug moesten wachten,
konden het uiterst langzaam
voorbijtrekken van de kapitale
'loveboat' maar matig waarde-
Zoals het gebruikelijke pu-
blic-relationsbeleid van de werf
is, werden geen bijzonderhe
den verstrekt over eigenaar,
kosten en technische details.
De naam van het hagelwitte
zeejacht was op de achterste
ven leesbaar, 'Varmar-VE' en
als thuishaven staat de Engelse
havenplaats Southampton on
der de naam vermeld.
Tergend langzaam passeert
het miljoenenjacht de Alphense
brug, de automobilisten in de
ochtendspits het nakijken ge
vend. (foto Nanno Bloupot)
gen. Daarbij waren veel wonin
gen en een groot deel van de
oogst vernield.
Op Midden-Sumatra is de laat
ste jaren meer dan de helft van
de aanplant van bijna 30.000
nieuwe rubberbomen door oli
fanten vertrapt. Op Sumatra le
ven nog ongeveer 2.000 olifanten
in het wild.
De voormalige rooms-katholieke Annaschool in Sassenheim. Over de historie i
hebben twee onderwijzers een boek geschreven
snel wordt duidelijk dat er naast
het kleuter- en naaionderwijs ook
behoefte is een aan lagere school.
Ook dat blijkt geen probleem. Op
16 januari 1899 wordt een nieuwe
school geopend. Echter alleen voor
meisjes. De bouwkosten van de
school bedroegen ruim 31.000 gul
den. dat bedrag kwam er, maar
voor de rest is het armoe troef. De
zusters moeten, omdat zij het zelf
ook niet bepaald ruim hadden, wel
eens naaiwerk aannemen om er
een centje bij te verdienen. Dat
wordt echter in 1905 verboden.
Maar via de naaischool lukt het de
zusters toch om wat bij te verdie
nen. Al lijkt het voor de buitenwe
reld alsof het werk door de kinde
ren van de school is gedaan.
Als blijkt dat de meisjesschool
een succes is, worden er ook plan
nen gemaakt voor een jongens
school. Die gaat op 8 januari 1903
open: de St. Antonisschool. Di
school staat echter los van de St.
Annaschool. De auteurs verwijzen
degenen die belangstelling hebben
voor de Antonisschool dan ook
naar de uitgave 'Kroniek 75 jaar S.
Antoniusschool' die in 1978 is ver
schenen.
De beide auteurs hebben in hun
boek ook veel aandacht geschon
ken aan de schooltijd van de oud
leerlingen. Een van de meisjes her
innert zich de lange zwarte onder
broeken van de zusters. Langs de
bewaarschool hingen die vaak te
drogen. "Als kleuters dachten wij
dat de zusters nooit naar het toilet
hoefden. Later bleken het toch ge:
wone mensen te zijn", aldus een
van de meisjes in het boek.
In 1942 wordt hét zwemonder
wijs voor de meisjes ingevoerd.
Een van de leken-onderwijzeres-
sen zwembmee. Dit vinden de zus
ters weliswaar niet zo heel erg
netjes, maar ze maken toch geen
ROCKMUZIEK TE ERG -
Luide rockmüziek samen niet fel
lamplicht vormt het beste mid
del om wilde olifanten te verja
gen. Dit hebben de arbeiders op
de plantage Kebun Molek op Su
matra vastgesteld. De laatste
maanden waren steeds meer oli
fanten op zoek naar voedsel dor
pen en plantages binnengedron-
