Gematigde toon Weense gesprek SPD-meerderheid in Hamburg staat op het spel Reagan teleurgesteld: revolutie gaat door Film complot tegen Aldo Moro doet stof opwaaien Sokolov afwezig bij parade DONDERDAG 6 NOVEMBER 1986 BUITENLAND PAGINA 7 Shultz en Sjevardnadze willen zaken doen ROME - „Een film die je niet kunt maken, omdat je er iedereen mee voor het hoofd stoot". Dit kreeg de Italiaanse regisseur Giuseppe Fer- rara drie jaar geleden van alle kan ten te horen, toen hij op zoek was naar geld voor een film over 'het geval-Moro'. Dè ontvoering van de christen democratische partijvoorzitter Al- do Moro door de Rode Brigades en zijn gevangenschap in hun 'volks- door Hein ten Kortenaar kerker' die Italië bijna twee maan den in ademloze spanning hield, tot de bloedige ontknoping op 9 mei 1978. Niettemin wist hij het geld bijeen te brengen en volgende week komt in de Italiaanse biosco- WENEN - De ministers van buitenlandse zaken van de twee supermachten hebben el- pen zijn fllm over die dramatische kaar gisteren op de conferentie over veiligheid en samenwerking in Europa de waarheid gebeurtenissen, '11 Caso Moro\jrit gezegd. Maar de toon van hun redevoeringen was gematigd en de wens overheerste om wapenakkoorden en een groter onderling vertrouwen te bereiken. Harde woorden op huisvesting, rust, gratis onder- Amerika's minister Shultz over de wijs, medische- en welzij nsvoorzie- „voortdurende tragische situatie ningen, toegang tot het culturele van de mensenrechten in de Sow- jet-Unie en Oosteuropese landen' Shultz somde lange" lijst op leven, betrokkenheid uitgang van de wetenschap en het zoals hij zei, „te gebruik van zijn resultaten. We zijn onderdrukte in- ernstig verstoord dat deze regels i door Hans Geleijnse dividuen en groeperingen, onder sommige landen worden gene- wie de Russische dissidenten Sa- geerd, speciaal in de Verenigde Staten, waar sprake is van syste matische en omvangrijke schen dingen van deze fundamentele menselijke rechten". Sjevardnadze constateerde „ver schillende interpretaties van be grippen als vrijheid en democratie, altijd in be weging zijn". Om al deze redenen stelde hij voor een „Forum over de Mensenrechten" in Moskou bijeen te roepen, waarvan hij meer weder- verbete- ring van de mensenrechtsitua- tie„in alle CVSE-landen". Shultz zei echter dat „ongduld over de moeilijkheden i charov, Martsjenko en Koryagin. Ook noemde hij de gevangenne- - ming en vervolging van de „afde- JJJf ling jazz van de Tsjechische bond Sjevardnadze, die voor Shultz aan het woord kwam, beschuldig- de Amerika van „omvangrijke z«d_s begrip verwachtte schending van mensenrechten". Hij zei dat de VN-verklaring van de Rechten van de Mens ten onrechte wordt vergeten. „Daarin staan ge dragslijnen voor staten beschreven voor het veiligstellen van indivi duele rechten, het recht op werk, de ministers in een onderling ge sprek op de Amerikaanse ambas sade, over de wapenbeheersing. Shultz en Sjevardnadze spraken ongeveer drie en een half uur met elkaar. Shultz had het complete Geneefse onderhandelingsteam onder leiding van ambassadeur Kampeiman meegenomen, yol- gens waarnemers een teken dat de Amerikanen zaken willen doen. Ook Sjevardnadze liet zich verge zellen door enkele experts, onder wie delegatieleider Karpov. Na afloop van deze ontmoeting, die bedoeld is om de dialoog over kernwapenakkoorden voor te be reiden evenals een nieuwe top in de VS, werden geen verklaringen afgelegd. De sfeer werd als zakelijk beschreven. Uit Amerikaanse bron verluidde, dat eerst wordt afgetast of de Sow- jets bereid zijn tot een apart ak koord over verwijdering van de INF-wapens, d.w.z. zonder dat .Inderdaad een film waarmee heel wat mensen ongelukkig zul len zijn", gaf Ferrara deze week op een persconferentie toe, „en ik zie dan ook wel enig gevaar voor inbe slagname". Dat is ook de reden waarom er bijna geen voorverto ningen zijn geweest, voordat de première tegelijkertijd in een groot aantal Italiaanse steden zal plaats hebben: het is van belang het pu bliek te bereiken". Het motief voor Ferrara's vrees? „Omdat hier voor het eerst open lijk het thema van de zogenaamde parallelle machten aan de orde wordt gesteld". Hij doelt hiermee op de geheime diensten en op de geheime vrijmetselaarsloge P2 van Licio Gelli en op de mogelijkheid van een complot achter de affaire- Moro. Dat deze mogelijkheid in de film wordt uitgebuit, wordt ge waarborgd door de Amerikaanse journalist Robert Katz, op wiens boek 'The days of Wrath' hij is ge baseerd en die, samen met Arme nia Balducci, voor het draaiboek tekent. Katz heeft al eens eerder, met een boek en een film over de Duit se vergeldingsactie tegen 335 gijze laars bij Rome, bewezen veronder stellingen en feiten ietwat vrijmoe dig door elkaar te halen, wat bij voorbaat enige afbreuk doet aan de beweerde historische waarde van dp film. Voor het overige is er in derdaad getracht alle bestaande documentatie, televisiejournaals, getuigenverklaringen, ook van tot bezinning gekomen brigadisten, en de bevindingen van de tot nu toe gevoerde processen te raadple gen en zo getrouw mogelijk weer te geven. De hoofdrolspeler Gian Maria Volonté, met zijn voor de gelegen heid aangebrachte grijze streep door het haar, lijkt indrukwekkend veel op de vermoorde staatsman, die hij al eerder speelde in de op een boek van Leonardo Sciascia gebaseerde film 'Todo modo' van Elio Petri. „Maar in dat geval was het personage een masker in een allegorie, nu gaat het om een histo rische figuur, gebaseerd op de fei ten", is alles wat hij ervan wil zeg gen. Behalve Moro komen ook de nu nog actieve politici Craxi, Andreot- ti, Cossiga en Fanfani in de film voor, zowel in eigen persoon, op de vele ingevoegde journaalfragmen ten, als gespeeld door acteurs. Dit geldt ook voor de inmiddels overleden paus Paulus VI en com munistenleider Enrico Berlinguer, terwijl een tiental rode brigadisten om juridische redenen (ze zijn nog niet allemaal definitief berecht) niet met naam, maar met nummers worden aangeduid. Een nog altijd niet verstomde discussie wordt door de film zeker weer opgerakeld: die tussen hen die elke toegevendheid van de staat tegenover het terrorisme af wezen (vooral de christen-demo craten en de communisten) èn de genen die enig heil zagen in moge lijke onderhandelingen (onder wie de socialisten). De kwestie ligt nog steeds gevoelig, al is de vraag of Moro door onderhandelingen mis schien had kunnen worden gered, uiteraard volkomen speculatief en al hebben enkele procesverklarin gen een aanwijzing gegeven, dat het plan om hem te vermoorden van het begin af vaststond. Ongetwijfeld zal het Italiaanse publiek grote belangstelling voor de film tonen: de 'loodzware da gen' van 1978 (om met Margarethe von Trotta te spreken) liggen nog altijd vers in het geheugen en het collectieve trauma dat de affaire- Moro heeft veroorzaakt, wil maar moeilijk genezen. MOSKOU (AFP/DPA) - De Russi sche minister van defensie, maar schalk Sergei Sokolov, neemt op 7 november niet de parade op het Rode Plein af ter gelegenheid van de herdenking van de Oktoberre volutie. Dit blijkt uit een bericht in de legerkrant Kraénaja Zvezda (Rode Ster). Volgens het protocol neemt de minister van defensie deze parade af. Dat de 75-jarige Sokolov hier van af gezien heeft, leidde in Mos kou tot speculaties dat de gezond heidstoestand van de maarschalk een optreden in het openbaar niet toelaat. In de plaats van Sokolov neemt de eerste-onderminister van defen sie, generaal Pjotr Loesjev, de pa rade af. keren van naleving ons niet moet overeenstemming is bereikt SDI. Bovendien wensen de Ameri kanen duidelijkheid over welke vorm van SDI-onderzoek de Sow- jets wel willen toestaan, nadat van uit Moskou is verklaard dat „lano- Sowjet-woordvoerders verklaar- ratoriumonderzoek" niet betekent brengen tot nieuwe onderhande lingen. Ontsnapping uit aangegane verplichtingen kan niet worden verkregen door een vlucht nieuwe" den later dat deze conferentie „aanscherpende maatregelen" voor de bepalingen uit de Slotakte zou moeten opleveren. Zij bena drukten dat de Sowjet-minister- raad verbeterde wetgeving heeft afgekondigd voor de verstrekking van uitreisvisa, bestemd voor emi gratie en familiehereniging of ver pleging _in het buitenland. Centraal stonden gisteren echter de standpunten op de CVSE-con- ferentie zelf en later tussen de bei- muren Verkiezingen Filippijns parlement MANILLA (AFP/AP) - President Aquino van de Filippijnen heeft aangekondigd dat op 11 mei 1987 parlementsverkiezingen gehouden MADRID (Rtr.) - De Franse politie zullen worden. Zij verzette zich Actie tegen ETA Voor de vergaderzaal in Wenen werd gedemonstreerd voor vrije emigratie van Russische joden. Turks dagblad publiceert lijst 'verloren zonen' ISTANBOEL (GPD) - Het Turkse dagblad Milliyet brengt vandaag een lijst met de namen van 253 na de staatsgreep van 12 september 1980 'verloren zonen', opgesteld door Eikri Saglar, secretaris-gene raal van de Sociaal-democratische Populistische Partij, Turkijes offi ciële oppositiepartij. Het gaat om 13 personen van wie officieel wordt erkend dat ze door foltering om het leven zijn geko men, 38 personen die zouden zijn bezweken aan folteringen waarvan de omstandigheden niet verder zijn onderzocht, 45 personen die 'uit het raam van politiebureaus zijn gesprongen' of anderzins zelf moord zouden hebben gepleegd, 60 personen wier dood aan folte ring wordt toegeschreven zonder nadere gegevens, 29 personen die ten gevolge van de slechte toestan den in de gevangenis zouden zijn overleden, 11 personen die onder nog onopgehelderde omstandighe den dodelijk zouden zijn getroffen, en 57 personen die zijn vermist zonder dat verder iets over hen be kend is. Van enkelen wordt bij ge brek aan verdere gegevens alleen de voornaam opgegeven. het be- echter tegen de wens van minister Span- Enrile (defensie) om ook presi dentsverkiezingen te laten plaats- de parlementsver- meubel- kiezingen ook verkiezingen voor de Spaans- de plaatselijke besturen georgani seerd worden, aldus Aquino. Op 2 heeft gisteren zoek van premier Ch: je, bij een razzia 20 vermeende le den van de Spaans-Baskische af- vinden, scheidingsbeweging ETA gearres- Wel zullen teerd. Bij de razzia in fabriek in Hendaye aar Franse grens werden pens en uitgebreide documentatie februari zal de nieuwe Filippijnse over voorgenomen of al uitgevoer- grondwet door middel van een re de aanvallen in Spanje aangetrof- ferendum aan het volk ter goed keuring worden voorgelegd. De goedkeuring van dit document, dat haar een termijn van zes jaar als president verleent, zal iedere twij fel ten aanzien van de stabiliteit van haar regering wegnemen, zei Aquino. De Filippijnse regering en de communistische rebellen zijn langdurig overleg niet i tot een wapenstilstand te komen. De twee partijen konden het niet eens worden over de duur van het werd vanochtend mee- Frankrijk verhoogt uitgaven defensie met zes procent PARIJS (Rtr./AFP) - De Franse regering heeft gisteren een vijfjarenplan ontvouwd voor de modernisering van het kernwapenarsenaal en een ver sterking van de conventionele verdediging. Voor die plannen is voor de eens woi periode 1987-1991 een bedrag van 474 miljard franc (165 miljard gulden) bestand, uitgetrokken. De defensie-uitgaven zullen jaarlijks worden verhoogd met gedeeld. een reele stijging van zes procent per jaar, zo zei regeringswoordvoerder Alian Juppe. De nieuwe defensieplannen komen in de plaats van het program dat de socialistische regering van Pierre Mauroy had opgesteld voor de periode PLO - Een Israëlische delegatie van de linkse partij Mapam is giste ren in het Roemeense vakantie- 1984-1988. De regering-Chirac vond dat de socialistische regering onvol- oord Mamaia aangekomen voor doende geld had uitgetrokken voor. defensie waardoor Frankrijk een ach terstand zou oplopen in technologisch geavanceerde bewapening. Maar het nieuwe defensieprogram weerspiegelt wel de voorkeur var president Mitterrand voor de met nucleaire raketten uitgeruste onder zeeërs, de speerpunt van de Franse nucleaire afschrikkingsmacht. De zes onderzeeërs zullen worden uitgerust met M5 kernraketten. Die generatie raketten zal tien tot twaalf kernkoppen per raket hebben bereik van 5.000 in plaats van 4.000 kilometer. omstreden onderhoud met ho ge functionarissen van de Pale stijnse bevrijdingsorganisatie PLO. De Israëlische pacifisten overtreden hiermee een Israëlische wet die contacten tussen Israëliërs en „terroristische" organisaties verbiedt. Herenigd paar Sjtsjaranski heeft dochter TEL AVIV (AP) - Avital en Anatoly Sjtsjaranski hebben sinds gisteravond een dochter. Er werden verder geen bijzon derheden verstrekt dan dat de baby in het Misgav-Ledachzie- kenhuis van Jeruzalem ter we reld werd gebracht en 2,5 kilo woog. De 38-jarige Anatoly Sjtsja ranski, die in Israël de voor naam Natan heeft aangeno men, en zijn 34-jarige vrouw Avital werden in februari na twaalf jaar herenigd. Avital Sjtsjaranski ging in 1974, een dag na haar huwelijk met Anatoly naar Israël. De mensenrechtenactivist zelf werd op 11 februari vrijgelaten bij een ruil van gevangenen tussen Oost en West in Berlijn. Hij had negen jaar doorge bracht in Russische gevange nissen en werkkampen. WASHINGTON - De Amerikaanse president Reagan vindt de uitslag van de verkiezingen van dinsdag een tegenvaller, maar gelooft niet dat de verliezen van zijn Republi keinse partij gevolgen hebben voor zijn beleidsprogramma. Reagan vroeg gistermiddag in een speech aan zijn stafmedewer- door Henk Dam kers hem te blijven steunen in de laatste twee jaar van zijn president schap „zodat we de revolutie kun nen afmaken waarmee we zo goed van start zijn gegaan". „Onze agenda blijft onveran derd", zo zei een karakteristiek op timistisch klinkende Reagan die uit de verkiezingsuitslagen zei af te leiden dat „we uitgebreide steun hebben gekregen inzake die the ma's waarover we campagne heb ben gevoerd". De president noemde de resulta ten van de verkiezingen, die een grote Democratische overwinning in de Senaat, maar meevallende Republikeinse verliezen in het Huis van Afgevaardigden en winst voor zijn partij bij de gouverneur sposten opleverden, „alles bij el kaar redelijk goed Het echte goede nieuws was ech ter gistermiddag weggelegd voor de Democraten, die, nadat vrijwel alle uitslagen waren geteld, met na me in de Senaat een grotere over winning bleken te hebben geboekt dan ze ooit hadden durven dro- De einduitslag: 55 Senaatszetels voor de Democratische partij, en 45 voor de Republikeinen. Dat be tekent dus een meerderheid van tien voor de Democraten die in de vorige Senaat nog zes minder ze tels dan de Republikeinen hadden. Ook in het Huis van Afgevaar digden boekten de Democraten BONN - Zondag gaan miljoen Hamburg naar de stembus nieuw stadsparlement te kiezen De hanzestad Hamburg is niet al- dig. De sociaal-democraten zijn na de stad-staat tientallen jaren opgebruikt en ver strikt in een net van corruptie en" mismanagement". Perschau schildert een droevig sinds jaar en dag een rode burcht in het hoge Noorden. miljardenschuld, koploper de misdaad. 'Hamburg - de door Hans Hoogendijk de verkiezingen heid in getallen' heet de brochure de CDU de aanstaande on- etropool aan El be en Alster schildert. Nu is er onder de sociaal-demo- craten zeker een heleboel misgelo pen maar de Hamburgers zijn toch niet zo onder de indruk van de ae CDU-taal, dat zij de SPD en haar '?5 edele aanvoerder Von Dohnanyi massaal de toe zullen keren, daarom jnede bepalend perschau heeft dat intussen begre pen en voorziet de folder dan ook vaak van het commentaar: „De ii, maar wordt hondsmi serabel bestuurd". heeft een betekenis die tot ver de stadsgrenzen reikt. Het i laatste gang naar de stembus de algemene verkiezingen januari voor de vraag of SPD-kanseliers- kandidaat Johannes Rau nog een schijn van kans heeft tegen kanse- -s lier Helmut Kohl De strijd in Hamburg gaat tussen de 'rode baron' Klaus von Dohna nyi, die namens de SPD met abso lute meerderheid regeert, en de niewe CDU-voorman Hartmut Per schau, die de christen-democraten ruim boven de 40 procent moet brengen. De Groenen zijn zeker van hun zetels in het stadsparle ment en de liberale FDP moet zo als bij vrijwel alle deelstaatsverkie zingen bijna wanhopig vechten om de vijf procents kiesdrempel te ha len. Uitdager Hartmut Perschau is vol vertrouwen. „We hebben een enorme kans om de verkiezingen te winqen. Hamburg heeft hoogno dig een wisseling van de wacht no- Charmeur De 46-jarige Hartmut Perschau, majoor b.d., schuwt harde woor den niet. Hij heeft opgeroepen tot De Groenen met hjin affiche: doorbraak het offensief richting raadhuis. „Alleen hij die om de totale zege ditierijke stad. Hij is geliefd bij alle strijdt, kan ook met volle inzet .bevolkingsgroepen, strijden", heeft Perschau bij de sol- Zijn SPD geeft toe dat als het om een pure persoonsverkiezing zou gaan, Von Dohnanyi waarschijn lijk tweederde van de stemmen krijgen. Zelfs Perschau kan wereld. daten geleerd. Maar of deze strijdvaardige taal voldoende is om de macht over te nemen, is twijfelachtig. Klaus von Dohnanyi maakt niet de indruk t wakker van te liggen. De 58-jarige zijn bewondering voor de buiten- edelman van Hongaarse afkomst is gewoon zelfbewuste charmeur een geboren en getogen Hambur- Dohnanyi niet helemaal verber ger en dat betekent veel in deze tra- gen, hoewel hij het op CDU-verkie- zingsbijeenkomsten laatdunkend heeft over „de politieke dressman met zijn opgelegde aristocraten- blik". Vijf en een half jaar regeert hij Hamburg. De oude houwdegen Herbert Wehner stuurde hem naar Hamburg om te voorkomen dat de ze rode burcht net als West-Berlijn verloren zou gaan door falend be stuur en een vleugelstrijd binnen de SPD. Von Dohnanyi voelde zich als een vis in de Alster. Hij stond boven de partijen, was gezien bij de 'chique' op de Elbchausse en bij de man in de haven. Hij verloor aan de linkerzijde flink wat aanhang aan de Groen-Alternatieve Lijst, maar won in het midden. Vier jaar geleden haalde zijn SPD 51,3 procent van de stemmen. Maar in die vier jaar is er nog al wat gebeurd. Economisch loopt alles niet meer zo best aan de Elbe, de crisis in de scheepsbouw heeft de stad niet onberoerd gelaten. De kranen staan werkeloos, hele stadswijken verpauperen. CDU-lijstrekker Perschau valt, ondersteund door zijn Bonner par tijgenoot Stoltenberg, het beleid van Dohnanyi op dit punt keihard aan. Maar ook hier een typisch Hamburgse reactie: de industrië len in de Hanzestad stellen open lijk dat de sociaal-democratische burgemeester met zijn nieuwe in dustriebeleid op de juiste weg is. Een Hamburgse traditie: de koop lieden zijn niet gek op de socialis- ten, maar blijven rustig zo lang hun AP, kas klopt en hun zaken bloeien. Schandalen Het zijn dan ook niet de econo mische problemen, maar de schan dalen over politie-optredens tegen demonstranten, een record aan misdrijven en de affaire rond het vakbonds-woningbouwconcern Neue Heimat, die de SPD in de verdediging hebben gedrongen. Voor het eerst moet de partij er serieus rekening mee houden dat de absolute meerderheid verloren gaat. Voor alle zekerheid is dan ook een visje uitgegooid naar de li berale FDP. Mocht de SPD het niet alleen halen en komt de FDP bo ven de vijfprocentgrens, dan wordt Hamburg de eerste deelstaat met een liberaal-rode coalitie. Om aan de linkerkant niet al te veel te verliezen heeft de Ham burgse regering ook besloten te stoppen met kernenergie. Nu heeft de stad zelf geen kerncentrales, maar betrekt wel atoomstroom uit de door de CDU-geregeerde deel staten in de omgeving. De kritische geesten wantrou wen overigens deze zet van Von Dohnanyi. De SPD-leider maakt zich er niet te veel zorgen over. Links heeft hij toch niets te win nen. Ook de Groen-Alternatief Lijst houdt zich kalm. Voor het eerst treden de Groenen aan met een lijst die uitsluitend uit vrou wen bestaat. De Groenen maken een vermoeide, bijna lusteloze in druk, maar zijn er wel zeker van dat ze in het parlement blijven. Hun aanhang - bestaande uit linkse studenten, teleurgestelde SPD-ers, vegetariërs en ecologie- fans is trouw en hoeft niet opge pept te worden. Meer dan de acht procent van vier jaar geleden zit er niet in. Spannend is het dus alleen tus sen de 'burgerman' Perschau met zijn leus 'Hamburg heeft een wis seling van de wacht nodig' en de 'edelman' Von Dohnanyi, op wiens pamfletten staat: 'Dohnanyi voor Hamburg - Hamburg voor Dohna nyi'. winst, zij het geringe winst. Gister avond laat Amerikaanse tijd waren de resultaten in vier kiesdistricten nog niet bekend, maar computer voorspellingen hielden het erop, dat de Democraten hun bestaande meerderheid in het Huis van 73 met zes of zeven zetels zouden ver groten. De discussie na de verkiezingen ging gisteren vooral over de vraag hoe het voor president Reagan zal zijn om met een geheel door de De mocraten beheerst Congres te werken. Leden van de regering-Reagan zeiden in het algemeen dat het er voor de 75-jarige president niet makkelijker op zal worden. Vice- president Bush zei dat de Demo cratische overwinning „het voor ons moeilijker zal maken in het of fensief te blijven". En chef staf van het Witte Huis Donald Regan gaf gisteren als commentaar: „De tactieken waar mee we de wetgeving door Senaat en Huis moeten zien te krijgen zul len mogelijk worden veranderd, maar onze doeleinden blijven het zelfde. De Reagan-revolutie gaat door". Hoe dat laatste ook zij, zeker is dat de verkiezingen bij het Ameri kaanse volk niet echt hebben ge leefd. Het opkomstpercentage was een schamele 37,3 procent, minder dan bij alle tussentijdse verkiezin gen sinds 1942. Het percentage betekent dat 66 miljoen Amerikanen van hun stemrecht gebruik maakten, maar 112 miljoen niet. Brunswijk overvalt politiepost "DEN HAAG (ANP) - Vier bewa pende leden van de groep-Bruns- wijk hebben gisteren een politie post in het Surinaamse dorp Bro- kopondo overvallen. Zij maakten wapens en enkele voertuigen buit, zo is vernomen in de Surinaamse hoofdstad. De Surinaamse autoriteiten ga ven geen informatie over het inci dent. Brokopondo ligt ongeveer honderd kilometer ten zuiden van Paramaribo. Enkele kilometers buiten het plaatsje bevindt zich de Afobakadam en de krachtcentrale, die van groot belang is voor de energievoorziening in Suriname. Het lijk, dat vorige week in de Commowijne-rivier in Oost-Suri- name werd gevonden, is van een Nederlander. Dat heeft het officië le Surinaamse persbureau SNA ge meld. Volgens SNA hebben fami lieleden het slachtoffer geïdentifi ceerd als Henk Nahar.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 7