'Zuivering' in
kabinet-Botha
Bungalow-vakantie
55-plussers voor half geld!
Reagans kleine verlies
kan grote gevolgen hebben
Zuidafrikaanse
inval in Angola
'VS leveren Iran
heimelijk wapens'
Vijf rechtse ministers verdwijnen
Linies Israël protesteert
tegen uitwijzen Palestijn
Betogingen in Maputo
Volgende maand verslag
over 'giframp' Basel
WOENSDAG 5 NOVEMBER 1986
PAGINA 7
PRETORIA - De Zuidafrikaanse president P.W. Botha heeft belangrijke wijzigingen in zyn rege
ring aangekondigd. In totaal zullen vijf ministers binnen afzienbare tijd uit de regering verdwijnen.
De meest opvallende wijziging is het vertrek van de minister van wet en orde, Louis le Grange, die
de afgelopen zeven jaar belast was met de verantwoordelijkheid voor de Zuidafrikaanse politie en
als de geestelijke vader van de noodtoestand moet worden beschouwd.
TEL AVIV - Linkse oppositiepar
tijen in Israël hebben fel geprotes
teerd tegen de uitwijzing naar Jor
danië van de Palestijnse journalist
Akram Haniye. De hoofdredacteur
van de in Oóst-Jeruzalem verschij
nende pro-PLO krant A-Sha'ab
kreeg begin deze week een militai
re order de bezette westelijke Jor-
daanoever te verlaten. Haniye zou
volgens de Israëlische veiligheids
dienst de krant als dekmantel heb
ben gebruikt voor niet gewelddadi-
door
Taco Slagter
de journalist door de geheime
dienst gezocht vanwege diens Pa
lestijns-nationalistische opvattin
gen.
Yossi Sarid van de Burgerech-
tenpartij noemde het een democra
tie onwaardig iemand zonder een
gerechtelijk vonnis het land uit te
zetten. Als Haniye de wet heeft
overtreden, vervolg hem dan en
laat de rechter beoordelen of hij
strafbaar is, aldus Sarid.
Knessetlid Granöt van de socia
listische Mapampartij wees er
dinsdagmiddag tijdens een parle
mentaire commissievergadering
op dat de hoofdredacteur in Jorda
nië onmiddellijk zal worden gear
resteerd. „De wereld zal Israël er
voor verantwoordelijk houden als
hem wat overkomt", aldus Granot.
Meridor, lid van het rechtse Li-
koedblok, meende dat het uitwij
zingsbevel van het centraal militair
commando in overeenstemming
met de wet was uitgevaardigd. Hij
steunde de motivatie van de opper
bevelhebber van het leger, gene
raal Mosje Levy, dat ook het bre
ken van geweldloos verzet noodza
kelijk is ter bestrijding van het 'ter
rorisme' in de bezette gebieden.
De voorgekomen deportatie van
de Palestijn heeft onder zijn colle
ga's in de bezette gebieden tot ver
bijstering geleid. Haniye staat be
kend als een 'gematigd' man en
heeft zich zover bekend nooit aan
geweld schuldig gemaakt. De on
der strenge miltaire cencuur staan
de Palestijnse krantenorganisatie
maakt zich ernstig zorgen over nog
meer persbreidel. Volgens Hanna
Siniora van de Palestijnse krant Al
Fajr is de 'ijzeren vuist-politiek'
van de socialistische minister van
defensie Rabin de laatste tijd in be
zet gebied alleen maar toegeno-
Israël voert een schizofreen be
leid ten aanzien van de veronder
stelde 'persvrijheid' voor de Pale-
stijnen. Werd merkwaardig genoeg
tijdens de zeven jaar rechts Li-
koedbewind geen enkele krant
permanent verboden of een jour
nalist het 'zijn' land uitgejaagd,
met twee jaar de socialist Peres aan
het bewind was dat wel het geval.
Drie Arabisch-taiige kranten in
het geannexeerde Oost-Jeruza-
lemm moesten sluiten, de veilig
heidsdienst gooide er negen maan
den geleden eveneens een redac
teur van A-Sha'ab het land uit,
twee journalisten mogen al een
jaar hun dorp niet verlaten, terwijl
een ander al drie jaar op militair
bevel aan huis gebonden zit en drie
Palestijnse verslaggevers zijn zon
der vorm van proces gedetineerd.
De Israëlische militaire bezettings
autoriteiten baseren zich bij al deze
maatregelen op een militaire nood
wet die nog stamt uit de tijd dat de
Britten het mandaat over Palestina
voerden.
Al enige dagen wérd er in Zuid-
Afrika gespeculeerd, dat Botha ge
dwongen was om veranderingen in
zijn regering door te voeren. Op
een van zijn schaarse persconfe
renties - waarvoor de buitenlandse
pers overigens niet was uitgeno
digd - in de hoofdstad Pretoria
maakte hij gisteren uiteindelijk
een einde aan de vele geruchten.
Het vertrek van Le Grange
kwam niet helemaal uit de lucht
vallen. Hij moet gerekend worden
door
Ruud de Wit
tot de rechtse vleugel van de rege
rende Nationale Partij en de wijze
waarop hij door dik en dun de poli
tie verdedigde, werd hem ook bin
nen de NP niet altijd in dank afge
nomen. Onder zijn bewind hebben
dan ook minstens 2000 voorname
lijk zwarte burgers door politieko
gels het leven verloren. Botha zei
echter, dat Le Grange op eigen'ver
zoek zal terugtreden en door de re
gering zal worden voorgedragen
als de nieuwe voorzitter van de
blanke Volksraad. Hij zal als minis
ter worden opgevolgd door de hui-
De andere ministers die om per
soonlijke redenen zullen opstap
pen, zijn Schoeman van transport,
Munnik van communicatie en
openbare werken, Hayward van
landbouw en watervoorziening,
terwijl ook de aan de Volksraad
toegevoegde minister De Villiers
Morrison van gezondheidszaken
vertrekt. De ministerposten van
Munnik en Hayward zullen overi
gens niet worden opgevuld, maar
worden ondergebracht bij andere
ministeries.
Om die reden wordt het aantal
adjunct-ministers aanzienlijk uit
gebreid. Wel krijgt een voormalige
voorzitter van de Volksraad, Al-
wyn Schlebusch, de status van mi-
nister'binnen het ministerie van al
gemene zaken, waarvan Botha zelf
de leiding heeft. Hij zal onder meer
worden belast met de Zuidafri
kaanse staatsomroep, SABC, die
tot vandaag onder buitenlandse za
ken viel.
Een andere opzienbare, maar al
een week verwachte wijziging is
het ontslag van de adjunct-minis
ter voor informatie, Louis Nel. Nel
LISSABON (AP) - Een hoge Ango
lese functionaris heeft gisteren ver
klaard dat Zuidafrikaanse troepen
tot 300 kilometer op Angolees
grondgebied zijn doorgedrongen
en wellicht een grotere invasie
voorbereidden.
Maria Mambo Cafe, de secretaris
voor sociale en economische zaken
van de regerende partij in Angola,
zei dat Zuidafrikaanse troepen uit
Namibië de grens waren overge
stoken naar de provincie Cunene.
Ze zei dat de troepen zich nu ten
zuiden van de plaats Chibia bevon
den in de provincie ••Hüila, ten
noorden van Cunene.
Pretoria heeft in het verleden bij
soortgelijke aanvallen verklaard
dat het leger in Angola doordrong
op jacht naar guerrillastrijders van
de SWAPO, die strijden voor de
onafhankelijkheid van Namibië.
Maar volgens Angola steunt Zuid-
Afrika zo de Angolese rebellenbe
weging Unita.
wordt algemeen verantwoordelijk
gesteld voor het mislukken van
een propaganda-project, dat be
stond uit een liedje, getiteld 'laten
we samen aan een betere toekomst
bouwen'. Dit project, dat werd uit
gevoerd door een groepje blanke
en zwarte artiesten, stuitte op grote
kritiek zowel ter rechter- als ter lin
kerzijde, vooral toen bekend werd
dat het ruim vier miljoen rand had
gekost.
Botha zei dat Nel een aantal ver
schillende baantjes buiten het ka
binet was aangeboden, maar dat
deze daar nog geen keus uit had ge
maakt. Nel wordt als adjunct-mi
nister van informatie opgevolgd
door Stoffel van de Merwe. Deze
jonge NP-parlementariër wordt al
gemeen als een exponent van de
'linkervleugel' van de NP be
schouwd en gezien als een poten
tiële president.
De overige ministers zijn ge
handhaafd, dus ook de minister
van buitenlandse zaken, Pik Bo
tha. Zondag nog werd ervan uitge
gaan dat hij de post van Le Grange
als ministèr van wet en orde zou
overnemen. De huidige ambassa
deur in Londen, Denis Worrall zou
dan minister van buitenlandse za
ken worden. Een andere belangrij
ke wijziging is, dat de Piet Koor
hof, nu nog voorzitter van Botha's
presidentsraad, naar het buiten
land zal vertrekken, hoogstwaar
schijnlijk als ambassadeur in de
Verenigde Staten of Canada.
De kabinetswijziging die nu is
aangekondigd, wordt algemeen ge
zien als een aanloop naar nieuwe,
algehele verkiezingen, mogelijk in
april van het volgend jaar en an
ders later in november. Een aantal
van de ministers dat nu is terugge
treden, had al eerder aan Botha la
ten weten geen belangstelling te
hebben om hun zetel in het parle
ment te verdedigen. Het is in Zuid-
Afrika de gewoonte om allereerst
zittende parlementariërs voor mi
nistersposten te vragen. Wel wor
den de wijzigingen door insiders
beschouwd als een voorzichtige
opschuiving verder naar het mid
den. De nu afgetreden ministers
worden algemeen met 'conserva
tief aangeduid.
WASHINGTON - Op zichzelf heeft
de Republikeinse partij van de
Amerikaanse president Reagan het
bij de verkiezingen van gisteren
niet eens zo slecht gedaan.
Doorgaans verliest de partij van
een zittende president zwaar bij
tussentijdse verkiezingen. Dat 40
tot 50 zetels in het Huis van Af
gevaardigden naar de oppositie
gaan, is normaal. Dat waren er gis
teren heel wat minder.
Bovendien: de Republikeinen
maakten duidelijke winst waar het
ging om de gouverneursposten
(gouverneurs zijn zoiets als de re
geringshoofden in de afzonderlijke
staten).
Dat was te verwachten omdat
van de 36 posten waarover moest
door
Henk Dam
worden gestemd, de overgrote
meerderheid al in Democratische
handen was. In deze sector viel
voor de Republikeinse partij dus
eigenlijk alleen maar winst te ma
ken.
Ondanks die Republikeinse
winst ging de hoofdprijs aan de
partij van Reagan voorbij. De Re
publikeinen hadden gehoopt hun
meerderheid in de Senaat te be
houden, ;maar dat lukte niet. De
Democraten hebben nu meer dan
50 van de 100 zetels in handen, en
dat heeft nogal wat gevolgen.
Om te beginnen heeft Reagan nu
met een geheel door de Democra
ten beheerst Congres te maken. In
het Huis van Afgevaardigden was
er al een Democratische meerder
heid, die dus nu groter is gewor
den. Daar komt een Democrati
sche Senaat bij.
Reagan
nent vijandig gezind Congres.
Dat komt uiteindelijk omdat in
de Verenigde Staten de politieke
partijen niet in ideologieën ge
grondvest zijn, maar verzamelin
gen zijn van tamelijk willekeurige
belangengroeperingen met onder
ling nogal eens zeer uiteenlopende
zienswijzen.
Dat houdt in dat de leiders van
de fracties in Huis en Senaat nau
welijks de mogelijkheid hebben
„hun" Congresleden volgens par
tijlijnen te laten stemmen. Bij vrij
wel elke stemming zie je dan ook
een patroon waarbij een aantal Re
publikeinen en Democraten vóór,
en een aantal uit ook weer beide
partijen tegen stemmen.
Dat zal in de nieuwe Senaat niet
veel veranderen. Wat voor de stem
mingen doorslaggevend zal zijn, is
hoe conservatief of vooruitstre
vend de individuele Senaatsleden
zijn, en dat zijn ideologische gees
tesgesteldheden die niets met de
partij te maken hebben
de dames en heren politic
Senaat zitten.
Vijandig
Weggestemd
Wat betekent dit in de praktijk?
Wellicht wat minder dan men in
eerste instantie geneigd zou zijn te
denken. Het is zeker niet zo dat
president Reagan de twee jaar tot
zijn pensionering zal moeten door
brengen in het gezelschap van een
hem in alle opzichten en perma-
De regering-Reagan zal op grond
van dit gegeven dan ook niet vanaf
janauri (als het Congres voor het
eerst weer vergadert) al haar be
leidsvoornemens weggestemd
zien. Maar bij de allerscherpste,
meest omstreden kanten van zijn
beleid kan Reagan problemen
gaan krijgen.
De hulp aan de tegen de Sandi-
nistische regering van Nicaragua
vechtende Contra's bijvoorbeeld
kwam dit jaar met maar een hele
kleine meerderheid door het Con
gres. Die hele kleine meerderheid
is er nu niet meer.
Reagan veto-de voorts een paar
maanden geleden een Democra
tisch wetsvoorstel, dat een import
verbód op textiel uit bepaalde lan
den zou hebben betekend. Het
ging hier om een protectionisti
sche maatregel die Reagan, alweer
met een hele kleine meerderheid,
uiteindelijk verworpen kreeg.
De Democratische voorstanders
van protectionisme zullen dus nu
zeker met nieuwe voorstellen ko
men, en een betere kans van slagen
hebben. Vraagtekens kun je op
vergelijkbare gronden stellen ach
ter Reagan's defensieplannen, in
het bijzonder het lot van zijn SDI,
beter bekend als „Star Wars".
Het gaat bij deze voorbeelden
steeds om beleidsplannen waarbij
Reagan nét zijn zin kreeg. Nu de
balans in zowel Huis als Senaat in
het voordeel van de Democraten
verschoven is, zal hij het moeilijker
gaan krijgen hoewel, nogmaals, het
werk hem dus niet totaal onmoge
lijk zal worden gemaakt.
Daar komt iets bij. De Democra
ten krijgen, dankzij hun meerder
heid in de'Senaat, het voorzitter
schap van een aantal belangrijke
Senaatscommissies. Dat geeft hen
onder meer de mogelijkheid te be
palen welke onderwerpen eerst in
de commissiefase, en dan plenair
zullen worden besproken.
In principe is het zo mogelijk de
eigen (Democratische) voorstellen
steeds vóór te laten gaan, en rege
ringsplannen als dat zo uitkomt in
de ijskast te laten. Maar ook hier
moet je je afvragen of de Democra
ten, met hun ingebouwde onder
linge verdeeldheid, van dat wapen
rigide gebruik zullen kunnen en
willen maken.
Een voorspelling die veilig kan
worden gemaakt, is dat het Reagan
zeer moeilijk zal worden gemaakt
bij juridische benoemingen. De
Amerikaanse president benoemt
de hoogste rechters van het land,
en heeft daar de afgelopen jaren
gebruik van gemaakt door steeds
MAPUTO/JOHANNESBURG - In
de Mozambiquaanse hoofdstad
Maputo hebben gisteren zeker
10i000 jeugdige demonstranten ge-
door
Ruud de Wit
protesteerd tegen Zuid-Afrika en
Malawi. De demonstratie, die ge
paard ging met aanzienlijk vernie
lingen, was gericht tegen de steun
die beide landen zouden geven aan
de rechtse rebellenorganisatie
NMR.
De Zuidafrikaanse minister van
buitenlandse zaken, Roelof 'Pik'
Botha, verklaarde later, dat zijn re
gering de aanval op de Zuidafri
kaanse handelsmissie in Maputo,
'niet licht zal opnemen'. Hij zei dat
de kwestie met de Mozambiquaan
se regering zal worden opgeno
men, vooral omdat de politie niet
had ingegrepen.
De demonstratieve optocht be
gon tamelijk vreedzaam. Circa
3000 jongeren verzarrtelden zich al
vroeg voor de Zuidafrikaanse han
delsmissie. Ze droegen onder meer
borden, met daarop leuzen van het
in Zuid-Afrika verboden ANC. De
groep groeide al snel uit tot min
stens 10.000 jeugdige betogers die
verder trokken naar de ambassade
van het buurland Malawi om daar
een petitie te overhandigen. De
moeilijkheden begonnen pas echt,
toen het ambassadepersoneel wei
gerde de petitie in ontvangst te ne
men. De betogers onstaken in woe
de en trokken massaal het gebouw
in. (foto AP)
WASHINGTON (AP/AFP) - De
Amerikaanse regering heeft wa
pens en militaire reserve-onderde
len aan Iran geleverd als onderdeel
van een geheim akkoord tussen
beide landen. Op deze wijze wil
Washington de vrijlating verkrij
gen van Amerikaanse gijzelaars in
Libanon.
Dit hebben de Amerikaanse om
roep ABC en de Britse krant The
Times gemeld onder aanhaling van
Amerikaanse regeringsbronnen en
van Arabische diplomatieke bron
nen. Het akkoord zou zijn gesloten
tijdens een recent, geheim bezoek
aan Iran van een Amerikaanse de
legatie met onder meer de voorma
lige nationale veiligheidsadviseur
Robert McFarlane.
Het bezoek van de Amerikanen
werd gisteren bekendgemaakt
door Teheran. Het officiële Iraanse
persbureau IRNA meldde dat
McFarlane en vier andere Ameri
kanen vijf dagen gevangen zijn ge-'
houden nadat zij illegaal in Tehe
ran waren aangekomen. IRNA
haalde de voorzitter van het parle
ment Rafsanjani aan die zei dat
McFarlane en de vier anderen ver
momd als bemanningsleden van
een vliegtuig in Teheran waren
gearriveerd. Zij hadden volgens
Rafsanjani een boodschap van pre
sident Reagan bij zich, waarin
werd opgeroepen tot verbetering
van de betrekkingen tussen de
twee landen.
In verschillende kranten in de
Arabische wéreld verschenen de
afgelopen dagen berichten die er
op wijzen dat intensieve contacten
tussen de Amerikaanse regering en
Iraanse leiders hebben geleid tot
de vrijlating van de Amerikaan Da
vid Jacobsen. Jacobsen werd 17
maanden in Libanon gevangen ge
houden door de sji'itische organi
satie Islamitische Jihad. De Ameri
kaanse regering weigert elk com
mentaar en verzekert dat zij vast
houdt aan haar wapenembargo te
gen Teheran in verband met Irans
steun aan het terrorisme.
V oorbereidingen
beg(
;onnen voor
opslag kali-zout
COLMAR (ANP) - Komende
maandag beginnen de werkzaam
heden op een terrein van acht hec
tare van de kalimijn "Amélie" bij
hèt Franse Mulhouse, waar in ja
nuari het zout wordt opgeslagen
dat tot nu toe in de Rijn verdween.
Die werkzaamheden - hoofdzake
lijk het aanbrengen van een water
dichte onderlaag - zijn 10 decem
ber klaar. De Franse delegatie in de
Internationale Rijn Commissie
(IRC) heeft dat gisteren in Colmar
bevestigd.
In een later stadium wordt ook
een terrein van 25 tot 30 hectare bij
die mijn voor de opslag klaarge
maakt. Maar op het terrein van
acht hectare kan men drie jaar
vooruit. Die opslag kan niet eeu
wig duren en wordt door de Fran
sen gezien als een voorlopige op
lossing voor 10 15 jaar. De vrees
bestond, dat de zoutbergen dan
alsnog in de Rijn terecht zouden
komen. Maar de Fransen hebben
gezegd dat dat in strijd zou zijn met
de geest van het Rijnzoutverdrag.
BONN (GPD/ANP) - De Zwitsers
brengen op de conferentie van de
Internationale Rijncommissie, die
op 11 december in Brussel plaats
heeft, verslag uit over het slechte
functioneren van het alarmsys
teem tegen vervuiling op de Rijn.
De Nederlandse delegatieleider
van deze conferentie heeft dat gis
teren meegedeeld.
Het alarmsysteem trad te laat in
werking toen afgelopen weekeinde
een brand woedde in een farma
ceutische fabriek in de Zwisterse
stad Basel. Met het bluswater voor
de brand kwamen ongeveer dertig
verschillende giftige stoffen in de
Rijn terecht. Om welke stoffen het
precies gaat, is nog niet bekend. In
middels is al anderhalve ton dode
vis in de Rijn gevonden en vrijwel
alle Westduitse waterleidingbedrij
ven hebben de opname van Rijn
water gestaakt. In Nederland wor
den extra controles op het Rijnwa
ter uitgevoerd.
ADVERTENTIE
consequent behoudende geestver
wanten te benoemen.
Maar het voorzitterschap van de
juridische commissie van de Se
naat zal nu vrijwel zeker in handen
komen van senator Edward Ken
nedy, een leidend liberaal, die alles
zal doen - en zijn mogelijkheden
worden nu heel groot - om een
eind te maken aan deze stroom van
conservatieve benoemingen.
En dus: het zal voor Reagan geen
probleemloze rit naar het einde
worden. Hij zal meer compromis
sen moeten sluiten, zal meer ge
dwongen worden gebruik te ma
ken van zijn vetorecht, zijn meest
ver-gaande plannen moeten laten
varen of aanpassen, en hij zal klei
ne nederlagen gaan leiden, bijvoor
beeld bij juridische benoemingen.
Voordelig
Dat zal erger worden naarmate
de presidentsverkiezingen dichter
bij komen en de Democratische
Congresleden meer de gelederen
moeten gaan sluiten om de eigen
kandidaat in een zo voordelig mo
gelijke uitgangspositie te brengen.
Slecht nieuws voor de Republi
keinen dus? Dat hangt er nog van
af. De Democratische overmacht
in het Congres maakt deze partij
immers meer dan nu het geval is de
eindverantwoordelijke voor het
reilen en zeilen van het land.
Dus als het met de economie nu
eens slecht zou gaan? Als de werk
loosheid zou oplopen en de infla
tie? Als de groei gaat stagneren?
Op dit alles is, alleen al gezien het
enorme tekort op de begroting en
het niet minder enorme tekort op
de handelsbalans, alle kans. De
echt belangrijke vraag is dus: wie
lacht straks, over twee jaar, het
laatst?
huurprijs voor een midweek (maandag rot vrijdag). BB? ^4ÉÉ|11
Kijk em hoeveel dot per 6-persaons bungalow scheeh: P V
don eensaan dé mogeSeTOThX™^"'
voor een meerprijs van 1100.- p.p. per midweek. 6-peis bungotow M
Beslis nu: er is slechts een beperkt aonlal vonoUHT.'
Vendorado Reserveringscentrale: 020- 656S6S
(ma. t/m vr. van 9 tot 19 uur, zo. von 10 tot 16 uur). m p a
Excl. toeristenbelasting of dekbedlinnen en evt. toeslagen. [K-yV^ri
de vriendelijkste bungalowparken heten u welkom
