Probeer cireusschool
naar Leiden te halen
Contrasterende schoonheid aan Vliet
Moderne school nestelt zich in historische omgeving
PAGINA 4
LEIDEN
DINSDAG 4 NOVEMBER 1986
LEIDEN - Een schoolgebouw
waarvan de daken openluchtloka
len zijn, de gang een binnenstraat
en het schoolplein of de aula een
amfitheater waar op- en uitvoerin
gen gegeven kunnen worden. Een
gebouw waaraan elke zwaarte is
ontnomen en waar opgroeiende
kinderen een plek vinden waar ze
zich kunnen thuisvoclen, in hun
creativiteit gestimuleerd worden
en avontuur kunnen beleven.
door
Jan Rijsdam
"Als het lukt zou het een klein
wonder zijn", schreven we in sep
tember 1984 over de ambitieuze
plannen van drie architecten(com-
binaties) voor de bouw van drie
nieuwe basisscholen in de Leidse
binnenstad. De interconfessionele
basisschool Mariënburch, aan de
Ursulasteeg, is intussen geruime
tijd in bedrijf. Vorige week werd
de nieuwe Lucas van Leyden-
school aan de Vliet in gebruik ge
nomen en de Mamix van St. Alle-
gondeschool aan de Houtmarkt
volgde een paar dagen later.
Het is vooral de bouw van de
nieuwe Lucas van Leydenschool
geweest die de gemoederen in het
najaar van 1984 danig heeft verhit.
Deze school werd ontworpen door
de Haarlemse stadsarchitect Wiek
Röling. En, het werd hem niet ge
makkelijk gemaakt. Hij moest zijn
school realiseren op een beperkt
bouwterrein, tussen twee scheve
muren en aan een gracht waaraan
de hoogste graad van het be
schermd stadsgezicht was toege
kend.
Monster
Direct nadat de architect zijn eer
ste pennestreken aan de openbaar
heid had prijsgegeven barstte de
kritiek los. "Een vervuiling van het
historisch stadsgezicht en een ar
chitectonisch monster", zo schil
derde omwonenden het bouwplan
voor de nieuwe basisschool af. Het
actiecomité 'Redt de Vliet' werd
opgericht om de bouw van de
school te voorkomen.
Het comité verzamelde huis-aan-
huis handtekeningen onder een
bezwaarschrift en verspreidde een
pamflet voorzien van een tekening
van de toekomstige school met
daaronder de kreet 'school nee' eh
daaronder een tekening van een rij
huizen in oud-Hollandse stijl met
de tekst 'woonhuizen ja'. Een actie
groep van ouders reageerde met
een affiche waarop ook een teke
ning van de school stond afge
beeld, nu met de tekst 'school ja'
en daaronder hetzelfde rijtje hui
zen voorzien van de stelling 'Anton
Pieck nee'. De pamflettenoorlog
woedde hevig en haalde zelfs een
groot landelijk ochtendblad.
Het was natuurlijk niet de eerste
keer dat een eigentijds bouwplan
bedoeld voor een historische loca
tie tot ongemeen felle discussies
leidde. De druk om in 'aangepaste'
stijl te bouwen is dan altijd groot.
De weerstand daartegen van archi
tecten die de eigen tijd vorm trach
ten te geven niet minder. Het is de
eeuwige strijd tussen wel of niet
aanpassen, wel of geen competitie
aangaan met de bestaande omge
ving.
Grandeur
Godzijdank hebben de acties en
bezwaren gericht tegen het plan
van Wiek Röling geen resultaat ge
had en is de bouw gewoon doorge
gaan. Nu de school klaar is kunnen
de critici van weleer van repliek
worden gediend. De belangrijkste
stelling van de bezwaarden was dat
de nieuwbouw een te sterk con
trast zou vormen met de naburige
panden. Sterker nog: een aanslag
zou zijn op het beschermde stads
gezicht.
Die stelling is, als we het resul
taat aanschouwen, buitengewoon
onwaar gebleken. Het nieuwe
schoolgebouw verstoort nergens
het silhouet van de gracht en
vormt absoluut geen tegenstelling
tot de omringende panden of het
zou moeten zijn dat het gebouw
nergens een woonhuisassociatie
oproept maar zich duidelijk mani
festeert als een school.
Uit het voorgaande mag evenwel
niet worden afgeleid dat de archi
tect zich wel zal hebben verzoend
met de aanpas-architectuur en een
gebouw heeft gemaakt dat elk con
trast uit de weg gaat. Het tegendeel
is waar. De gevel van de nieuwe
school levert een zeer vitale bijdra
ge aan de historisch waardevolle
bebouwing langs de Vliet. Het ge
bouw heeft een uiterlijk dat ge
tuigd van durf en de wil om de ei
gen tijd vorm te geven zonder toe
vlucht te nemen tot nostalgische
poes-pas.
Hoe het komt dat Wiek Röling er
in is geslaagd met een eigentijdse
vormgeving een zo aangenaam
contrast te scheppen heeft alles te
maken met een feilloos gevoel voor
de juiste schaal, goede verhoudin
gen, materiaalgebruik en detaile-
ring. Die zijn zo zorgvuldig geko
zen dat de school in z'n totaliteit de
zorgvuldigheid van bestaande be
bouwing langs de Vliet evenaart.
De voorgevel van de school is
heel licht en vrolijk, met veel glas,
wit gepleisterde borstweringen en
stalen kolommetjes in het onver
valste blauw van de kunstenaars-
Een wandeling door de Lucas va\
trapjes, zilplekken en doorkijkjes nt
nergens een saaie bedoening is.
groep De Stijl. Het ontwerp is zo
sterk dat de gevel het verder kan
stellen zonder kunstgrepen op het
gebied van vorm en kleur. Functie
en doelmatigheid staan voorop bij
Wiek Röling en hij blijkt als weinig
anderen er toe in staat die stijlken
merken te combineren met archi
tectonische grandeur.
Ingenieus
Het vele glas in de voorgevel
heeft als gevolg dat vanuit de
t Leydenschool is een verrassende route langs in- en uithammen, balkons,
iar boven of beneden. De indeling van de school is zo geraffineerd dat het
(fotoLoek Zuyderduin)
"Ik wil een school maken waar kinderen met plezier naar toe gaan'
aldus architect Wiek Röling. Bovenstaande foto lijkt zijn doelstelling te De nieuwe Lucas van Leydenschool aan de Vliet bewijst dat het heel goed mogelijk is een eigentijds bouwwerk
bevestigen. (foto Loek Zuyderduin) naar te zetten in een historisch zeer gevoelig milieu. (foto Lock zuyderduin i
school een onbelemmerd uitzicht
bestaat op de gracht. Als je binnen-
staat heb je het idee dat de grach
tenhuizen de binnenwanden zijn
geworden van de school en of de
gracht, door de weerspiegeling van
het water, gewoon naar binnen
doorloopt.
Achter de gevel gaat dan ook
geen gebouw schuil waarin de lo
kalen simpelweg opegn zijn gesta
peld maar een complex waarin
zeer ingenieus is omgesprongen
met de weinige ruimte. Het school
gebouw bestaat eigenlijk uit twee
gebouwen met daartussen een hal
en een reeks trappen die worden
overspannen door een glazen kap
die een zee van licht doorlaat.
De verdiepingsvloeren in de
'twee gebouwen' liggen op ver
schillende hoogte zodat je vanaf el
ke verdieping in de lokalen op een
andere verdieping kunt kijken (een
zogenaamd splitlevel-systeem). Op
de begane grond is de hal tussen de
gebouwen een (overdekte) binnen
straat wa^r als het buiten slecht
weer is gespeeld kan worden. Door
middel van een schuifwand is het
mogelijk een stuk van de hal bij
een lokaal te voegen zodat door het
splitlevel-systeem een soort amfi
theater ontstaat.
Het schoolgebouw biedt talloze
mogelijkheden voor activiteiten
buiten het lokaal. Langs de klassen
op de verdiepingen lopen galerijen
die soms zo breed zijn dat er op
verschillende lagen ook weer ruim
te is voor spelen, voor een docu
mentatiecentrum en een 'werkbal-
kon' waar individueel gewerkt kan
worden.
Een wandeling door het gebouw
is door die bijzondere indeling een
boeiende route langs in- en uit
hammen, balkons, werkplekken,
lichtkappen en doorkijkjes naar
boven of beneden. De indeling is
zo geraffineerd dat je nergens het
gevoel krijgt in een saaie gang te
lopen of dat er nonchalant met de
krappe ruimte is omgesprongen.
Jammer is dat het, om financiële
redenen, niet mogelijk is gebleken
op het dak van de school een open
luchtlokaal te maken. Het school
plein, met een overkapte plek waar
men in de luwte kan staan, weet
dat tekort echter ruimschoots te
compenseren. Aan het plein zijn
ook de gymzaal gesitueerd (ont
worpen door de Voorhoutse archi
tect Verheijen) en de aparte en
trees voor de kleuters en de oudere
kinderen, de laatste te bereiken via
een fraaie buitentrap.
Vakmanschap
Vooraf aan de bouw verklaarde
de architect dat zijn school een
wervend gebouw moest worden
dat optimisme uitstraalt, waar zo
wel groepen schoolkinderen als
het individu een maximale privacy
moeten kunnen vinden maar waar
ook een goede wisselwerking mo
gelijk is. "Ik wil een school maken
waar men met plezier naar toe
gaat".
De conclusie is gerechtvaardigd
dat Wiek Röling er alleszins in is
geslaagd een opgewekt en wonder
schoon gebouw te maken. De Lu
cas van Leydenschool is tevens het
bewijs dat het heel gqed mogelijk
is een eigentijds bouwwerk neer te
zetten in een historisch zeer gevoe
lig milieu. Sterker nog: het is één
van de mooiste gebouwen die de
afgelopen jaren in de binnenstad
van Leiden is neergezet.
Afgelopen zomer oogste de Haar
lemse stadsarchitect alom bewon
dering met zün drijvend paviljoen
voor de beeldententoonstelling in
het park Sonsbeek in Arnhem. De
architect trad daarmee in de voet
sporen van Gerrit Rietveld die in
1954 een paviljoen bouwde. Met
zijn ontwerp voor de Lucas van
Leydenschool heeft Wiek Röling
bewezen dat hij een nieuwe tradi
tie van vakmanschap toevoegt aan
het erfdeel van zijn illustere voor
ganger.
Voorstel Bernhard Stöxen (LWG):
LEIDEN - De gemeente moet on
derzoeken of de thans in Arnhem
gevestigde cireusschool wellicht in
Leiden kan worden gevestigd. Dat
althans is de mening van Leiden
Weer Gezellig-raadslid B. Stöxen.
Stöxen kondigde gisteren bij de
behandeling van de begroting in
de raadscommissie voor onder
wijs, sociaal-cultureel werk en
emancipatie aan hiertoe een motie
in de gemeenteraad te zullen indie-
Volgens Stöxen is de school,
waar zoals de naam al zegt mensen
worden opgeleid tot circusartiest,
in Arnhem zeer slecht gehuisvest
en wil men best verhuizen. Met de
motie borduurt LWG voort op een
soortgelijke suggestie die de 3 Oc-
tober-Vereeniging bij monde van
voorzitter A. Rörsch heeft gedaan.
Afscheidsconcert
In discotheek The Jam aan de
2e Binnenvestgracht heeft van
avond het afscheidsconcert van
de groep Dog-Dog-Dog plaats.
Het concert begint om 22.00 uur.
'Meteropnemers'
stelen geld
LEIDEN - Een bejaarde vrouw
heeft gisteren melding gedaan van
het binnendringen van valse mete
ropnemers in haar huis aan de Van
der Waalsstraat. De vrouw deed
vrijdagmiddag open voor twee
mannen die zich uitgaven voor me
teropnemers en gasfitters. Terwijl
de een haar aan de praat hield,
doorzocht de ander het huis. Na af
loop miste ze 500 gulden uit haar
handtasje.
Wethouder H> van Dongen van
onderwijs en sociaal-cultureel
werk leek het "leuk" als Leiden
zo'n school binnen de grenzen zou
krijgen. De suggestie van Stöxen
om als de school er echt komt, die
dan te vestigen in het gebouw van
het museum voor mineralogie als
dat is verhuisd naar het Pesthuys,
nam zij echter niet zonder meer
over. "Voor dat gebouw zijn meer
dere gegadigden".
Een tweede motie kondigde
Links Leiden-raadslid R. van Lint
gisteravond aan. Het betreft de
aanstelling van een (vrouwelijke)
vertrouwenspersoon op de drie
openbare scholen voor voortgezet
onderwijs ten behoeve van meisjes
die te maken hebben met onge
wenste intimiteiten door leer
krachten of medeleerlingen. Aan-
Geen woningen
aan Amphora weg
LEIDEN - De bouw van apparte
menten aan de Ampho.raweg lijkt
van de baan. Ontwikkelingsmaat
schappij Groot Poelgeest uit Al
phen aan den Rijn wilde langs de
Rijn een flatgebouw van negen
verdiepingen neerzetten. Wethou
der J. Peters van ruimtelijke orde
ning ziet niets in het scheppen van
meer woonruimte bij de Churchill-
brug en Dr. Lelylaan.
"De eerste bewoners zullen wel
licht nog niet klagen over de ge
luidsoverlast daar. Diegenen die er
over enige jaren gaan wonen, zul
len misschien wel in opstand ko
men tegen het lawaai van de
vrachtwagens van Wernink die
langsrijden", aldus Peters. De wet
houder vindt het een beter plan om
op die plaats langs de Rijn kantoor
ruimte te
leiding hiertoe vormen de recente
publicaties over dit probleem, dat
een grotere omvang heeft dan
doorgaans werd aangenomen.
J. Th. Hoekema (D66) stelde gis
teren een motie over het verkeer-
onderwijs op de gemeentelijke
middelbare scholen in het vooruit
zicht. Tussen het moment dat kin
deren hun verkeersdiploma halen
en het moment waarop ze rijlessen
nemen, zit een gat van een aantal
jaren. Juist in die jaren nemen ze
evenwel intensief aan het verkeer
deel, stelde hij, onder meer doe
lend op de bromfietsers. "Maar uit
onderzoek is gebleken dat veel van
die jongeren de meest simpele re
geltjes niet weten". Voor hem re
den meer aandacht voor verkeers-
onderwijs op middelbare scholen
te bepleiten. Hij denkt daarbij
vooral aan projecten.
Extra geld
Architect W. Hofman is teleurge
steld over het feit dat zijn ontwerp
door Peters is getorpedeerd. Hij
ziet niets in het plan om op die
plaats kantoorruimte te bouwen.
De commissie heeft i
gestemd met het voorstel van B en
W om de 4,5 ton die dit jaar aan
extra inkomsten in het onderwijs
zijn binnengekomen, te gebruiken
voor nieuw onderwijsbeleid in
plaats van er tekorten elders in de
begroting mee te dekken. Van die
450.000 gulden wordt 200.000 gul
den bestemd voor het onderwijs
voorrangsbeleid, het emancipatie
onderwijs en andere vernieuwings
activiteiten. Een bedrag van
177.500 komt ten goede aan het
fonds volwasseneneducatie.
Het resterende geld gaat gaat
naar het Leids Studiefonds
(25.000), het computerproject van
Technische School voor ito C.
Sweris (25.000), de inrichting van
de spijbelopvang en het Centrum
voor Beroepsoriëntatie en Be-
roepsbeoefening. De extra inkom
sten komen uit verhuur van leslo
kalen aan derden, de bijdrage van
regiogemeenten aan het Pedolo
gisch Instituut, een hogere bijdra
ge van buitengemeenten aan logo
pedie en een verhoging van de
rijksbijdrage voor energiebespa
rende maatregelen in het voortge
zet onderwijs.
LEIDEN - De Leidse meao heeft
in de strijd voor behoud van het
toeristisch onderwijs op die school
steun gevonden van het college
van B en W. Burgemeester en wel
houders hebben het ministerie van
onderwijs in een brief dringend
verzocht de opleiding in Leiden te
houden en niet, zoals staatssecreta
ris Ginjaar-Maas wil. te verbinden
aan een school voor Middelbaar
Horeca Onderwijs elders in het
land.
De Meao had om steun van het
college gevraagd omdat zij zelf
maar niel tot de staatssecretaris
kon doordringen en ook niet echt
duidelijkheid over haar plannen
kon krijgen. De Meao in Leiden is
10 jaar geleden met een experi-
College wil
toeristisch
onderwijs in
Leiden honden
mentele richting toeristisch onder
wijs begonnen. Zij wil dat experi
ment onderhand omgezet zien in
een echte afdeling, maar de staats
secretaris wil het toeristisch onder
wijs als afdeling verbinden aan
scholen voor Middelbaar Horeca
Onderwijs die op hun beurt weer
zijn verbonden aan scholen voor
Middelbaar Middenstands Onder
wijs. Die scholen staan in Apel
doorn, Tilburg en Groningen.
De Leidse meao vreest, omdat
een afdeling veel meer faciliteiten
heeft dan een richting, dat men
leerlingen aan die scholen kwijt
raakt en dat als gevolg daarvan
haar eigen opleiding moet worden
opgeheven. De hulp van B en W is
ingeroepen omdat mondeling wel
zou zijn toegezegd dat de Leidse
opleiding een afdeling kan wor
den, maar de schriftelijke bevesti
ging daarvan vooralsnog niet is te
krijgen en de plannen van de
staatssecretaris nog recht overeind
staan.
Lezers Schrijven
Stöxen: "School wil verhuizen...'
(foto Wim Dijkman)
Fietswrakken
opgeruimd
LEIDEN - De politie heeft van
nacht 60 fietswrakken van de
straat gehaald. De wrakken die
door heel Leiden stonden, zijn
overgebracht naar het bureau aan
de Langegracht. Belangstellenden
kunnen daar terecht om te kijken
of er nog iets van hun gading bij is.
"Over 14 dagen gaat het 'zooitje'
naar de sloop", aldus politievoor-
lichter Graveland.
Drempels in
Muldersstraat
LEIDEN - De gemeente is van
plan de Muldersstraat van ver
keersdrempels te voorzien. Uit een
enquête onder de bewoners van
die straat bleek dat er met veel te
hoge snelheid werd gereden. De
bewoners stelden drempels en één
richtingsverkeer voor. Voor dat
laatste voelt de directie verkeer en
vervoer niet, omdat de ervaring
leert dat éénrichtingsverkeer juist
leidt tot hogere snelheden.
Antinoüs
Hulde voor de initiatieven van Flo-
ris Michiels en Mark Siegers om
een homo-dispuut, genaamd Anti
noüs, op te richten binnen de stu
dentenvereniging Minerva. Wij
denken, dat-veel studentenvereni
gingen hier een voorbeeld aan kun
nen ontlenen en wensen het dis
puut dan ook een lang bestaan toe!
In het interview dat het Leidsch
Dagblad had met Floris Michiels
en Mark Siegers en dat in de krant
van 23 oktober jl. werd gepubli
ceerd, maken zij enkele opmerkin
gen over homoseksualiteit in het
algemeen en over de Leidse Werk
groep Homoseksualiteit (LWH) in
het bijzonder. Op deze punten wil
len wij graag reageren.
Gelukkig bestaat er. zo lezen wij.
bij Minerva een traditie van to
lerantie ook tegenover homosek
suelen. Het is jammer, dat de geïn
terviewden het begrip 'tolerantie'
voor uitingen binnen de LWH in
eens op een andere manier gebrui
ken. Gaat het in het voorbeeld van
Minerva om een tolerantie van he
teroseksuelen tegenover homosek
suelen, in de kritiek op de LWH
gaat het om tolerantie tussen ho
moseksuelen (zo u wilt: homofie
len) onderling. Hoewel wij into
lerantie binnen de LWH betreuren
en afwijzen, dient erop gewezen te
worden, dat de LWH nu eenmaal
'door een doorsnee uit de Leidse
bevolking bezocht wordt. Hoe er in
het algemeen over het 'corps' door
buitenstaanders gedacht wordt is
bij Minerva-leden bekend, nemen
wij aan. Een stuk van dit denken is
ook bij bezoekers van de LWH te
rug te vinden en uitingen daarvan
zijn niet altijd te voorkomen. Het
lijkt bijna overbodig te vermelden,
maar vooroordelen tegenover ho
moseksuelen worden binnen de
LWH maar zelden geuit.
Binnen de LWH zijn veel men
sen actief, een aantal hiervan
houdt zich bezig met opvang, in
troductie en gespreksgroepen. Als
hierover problemen of klachten
zijn dan hoort de LWH die graag:
wij zijn in principe steeds bereid
onze activiteiten bij ter sturen. Als
antwoord op het probleem van
Mark Siegers, dat hij nooit werd
gevraagd voor een gespreksgroep,
wij kunnen verzekeren dat dat
niets tc maken heeft met zijn Mi-
nerva-lidmaatschap, zijn grijze pak
of zijn blonde haar. De procedure
om lid te worden van een gespreks
groep is eenvoudig: men dient zich
zelf daarvoor aan te melden (inlich
tingen: 071-126568 vragen naar
Chris). Aankondigingen voor ge
spreksgroepen verschijnen in de
streekbladen en binnen de LWH.
Siegers heeft gelijk dal vooroor
delen tegen homoseksuelen vaak
uit een onverwachte hoek komen.
Wij hopen dan ook, dat Antinoüs in
dergelijke gevallen ook naar bui
ten toe actie onderneemt! De LWH
zal het dispuut in dergelijke geval
len graag met raad en daad terzijde
staan.
Chris de Bruijn,
gespreksgroepen/LWH
Gerard Dukker.
introduktie/LWH
P/a Langegracht 65.
Leiden
Vrouwen (2)
heen, verklaart Wim Brands dat hij
de rondwandeling wat onbevredi
gend vond. Dat ben ik met hem
eens. Brands vertelt niet wat er in
de Lakenhal aan de orde kwam. Is
daar soms gesproken over het mi
rakel (wonder) van Leiden waar
naar de Mirakelsteeg is genoemd?
Daar moet volgens een legende een
brood in steen zijn veranderd toen
een rijke vrouw dat aan haar arme
zuster weigerde bij het beleg tij
dens de Hoekse en Kabeljauwse
twisten. Dan is er Magdalena
Moons, naar wie een straat ge
noemd is bij de Herenstraat. Zij
speelde een rol tijdens het beleg
van 1574.
Er had zeker ook halt moeten
worden gehouden op de Apothe-
kersdijk bij het Leidse Volkshuis.
Emilie Knappert was daar jaren de
'maatschappelijk werkster' en pio
nier op het gebied van ontwikke
ling en ontspanning van arbeiders
vrouwen en -kinderen. Ook be
roemde vrouwen die tijdelijk in
Leiden verbleven zou ik willen
noemen: Mata Hari, die korte tijd
op de Haanstraschool verbleef, en
Caro van Eyck die rechten studeer
de voordat ze naar de toneelschool
ging.
Als we eenmaal Leidse studentes
bij de beroemde vrouwen trekken,
wordt de opsomming te groot; den
ken we alleen maar aan prinses
Juliana, koningin Beatrix en prin
ses Margriet. We kunnen dan ook
bogen op de eerste vrouwelijk
commissaris van de koningin, Ti
neke Schilthuis, en oud-staatsse
cretaris Annelien Kappeyne van de
Coppello. Vrouwen die een weten
schappelijke carrière hebben ge
maakt, blijven dan nog maar bui
ten beschouwing. Leiden heeft
echt wel wat meer t£ bieden dan
Goeie Mie....
Mevr. L.G. de Graaf,
Van Wijckersloothplein 1
Oegstgeest
