Mafia-praktijken in confectie-industrie
t
5-
Verse vis in de supermarkt
in de toekomst heel normaal
Bintje nog steeds sterk in EG
Illegale naai-ateliers tieren welig in hoofdstad
•7T-n
1
unmmmmmmmmmmm--.r m.
DaaiivMrriKa'iviR
fj ■■EMfllllIlirisil
f/mrwrwvmmmmm
Suikermais
Sauce du chef van Calvé
Snoerloze waterkoker
PAGINA 14
DINSDAG 4 NOVEMBER 1986
Er is sprake van opwinding in de Nederlandse confectie-
industrie. Onthullingen over illegale naaiateliers, mafia-
achtige wraakacties. In Amsterdam gonst het van de ge
ruchten. Ook C A zou afnemer zijn van illegale confec-
tiebedrijfjes, die met name in de hoofdstad actief zijn.
Volgens officiële ramingen gaat het om enkele honder
den ateliers met een omzet van zeker zestig miljoen gul
den per jaar. Erger nog dan de belastingontduiking zijn
de omstandigheden waaronder de honderden illegale -
vooral Turkse - arbeiders moeten werken in deze ate
liers. Meer dan twaalf uur per dag, voor een hongerloon-
tje en onder zware omstandigheden. Huub Klompenhou
wer ging op onderzoek uit en sprak enkele ingewijden,
die anoniem wensen te blijven.
Op 7 oktober doet de politie, sa- Kamer van Koophandel, was er
men met ambtenaren van de belas- toevallig ook bij. Een half uur na-
tingdienst, een inval bij een naaia- dat hij richting politiebureau ver
telier in Amsterdam-Noord. "We trok, was hij echter alweer terug in
dachten er tussen de tien en twin- zjjn atelier aan de Asterweg. Het
üg werknemers aan te treffen. Het bedrijfje staat niet op zijn
waren er bijna zestig. Het merei
deel met de Turkse nationaliteit e
illegaal in ons land verblijvend
zegt een politieman.
tie verzorgen voor de Nederlandse
kledingindustrie. Heel voorzichtig
wordt er op het hoofdbureau van
politie gesproken over de maffia
van de tussenhandel. Want de gro
te kledingconcerns waken er wel
voor om rechtstreeks zaken te
doen met illegale ateliers.
Dat gebeurt via de tussenhandel,
de beruchte 'Derde Toren' van het
confectiecentrum. Daar zitten de
snelle jongens met de Porsches en
dure Mercedessen, die de greep
hebben op de illegale Turkse be
volking in Amsterdam. "We heb
ben de derde wereld weer in eigen
huis. Ze werken voor een kop
rijst", aldus de eigenaar van een
naaiatelier, die zelf acht illegale
Turken telt onder zijn 16 perso
neelsleden.
Gangsters
r op die van een stroman. Te
gen het eind van de middag draai
en de machines van naaiatelier Su
per King alweer op volle toeren.
Tot diep in de nacht, want de verlo
ren tijd moet wel ingehaald wor
den.
Het is voor de Amsterdamse po-
litie dweilen met de kraan open.
De hoofdstad telt naar schatting
De eigenaar van het bedrylje, dat tussen de 400 en 600 bedrijfjes die
keurig ingeschreven staat bij de meer of minder illegaal de produk-
door
Huub Klompenhouwer
Wie zijn licht wil opsteken in de
wereld van de illegale confectie-
produktie, stuit vrijwel alleen op
lieden die anoniem wensen te blij
ven. Niet uit bescheidenheid, maar
uit angst om anders 'gepakt' te
worden. "Er worden miljoenen
verdiend over de ruggen van die il
legaal in ons land verblijvende
mensen. Dat is het werk van gang
sters. Anders kan ik het niet om
schrijven. De goeden onder hen
moeten het me maar vergeven", al-
Een zeldzaam beeld in Nederland: een legaal naai-atelier.
dus een inmiddels werkloos ge
raakte werknemer van zo'n ob
scuur atelier.
Een van de anonieme spreekbui
zen is een man die tien jaar geleden
al de kledingindustrie vaarwel zei,
omdat hij weigerde met zijn atelier
te gaan knoeien in de boeken of
met illegalen te gaan werken. Zijn
relaas: "Tien jaar terug was ik een
roepende in de woestijn. Dat wa
ren de jaren dat de grote concerns
steeds meer hun collecties lieten
maken in landen als Taiwan en op
de Philippijnen. Zo konden ze ont
snappen aan de hoge lonen die er
nu eenmaal hier betaald moeten
worden".
"Toen was de situatie zo dat je
met een goedlopend atelier zake
lijk echt niet onder de 15 gulden
per japon aan maakloon kon gaan.
Die grote concerns ontdekten dat
als je maar over enorme aantallen
kunt praten, het veel voordeliger
was om diezelfde japonnen in Tai
wan te laten maken. Dat kwam dan
op acht gulden en lager per japon".
"Als atelier in Nederland stond
je dan voor de keus om mee te gaan
met die belachelijk lage prijzen of
de zaak op te doeken, wilde je niet
aan het knoeien gaan. In Turkije is
de confectie een belangrijke be
drijfstak. In Nederland werd als
reactie op die instortende confec-
tiemarkt al snel het antwoord ge
vonden: de inschakeling van ille
gaal in ons land verblijvende Tur
ken".
Verziekt
Dat de Nederlandse confectiein-
dustrie compleet is verziekt is vol
gens hem een rechtstreeks gevolg
van van de mentaliteit van de grote
concerns. "Kijk, jaren geleden al
hadden bedrijven als C A de ge
woonte om een ondernemer met
geld in het zadel te helpen. Zo'n
begon dan een atelier en was
verzekerd van opdrachten. Die op
drachten werden steeds groter en
zo'n ondernemer breidde dan zijn
atelier uit. Maar dan begon het
spel. De ondernemer moet steeds
goedkoper gaan leveren, anders
staan er voor hem drie andere on
dernemers klaar. Omdat hij inmid
dels kapitalen geinvesteerd heeft,
moet zo'n man wel meegaan en
tenslotte moetje dan wel heel sterk
in de schoenen staan wil je niet aan
het knoeien slaan. Dat laatste inte
resseert de opdrachtgever niet.
Daar telt alleen de prijs".
Hij verhaalt van de uitbater van
een atelier in een grachtenpand
aan de Keizersgracht. "Op de bega
ne grond hield hij kantoor, op een-
hoog werden de partonen gesne
den, op twee hoog had hy zijn ate
lier, op driehoog zat de expeditie
en vierhoog had hij de stapelbed-
1H Hl n 6F m u m m p, m |y
i'ÜBü
r
msr
De 'derde toren' van het Confectiecentrum i
punt van legalen en illegalen.
den. Die man had op een gegeven
moment 120 man personeel. Hij
had een eigen kok in dienst, kocht
goedkoop kleding voor zijn men
sen in via het Confectiecentrum en
.slaagde er zo in twee jaar lang die
mensen volkomen uit te buiten.
Van zeven uur 's ochtends tot tien
uur 's avonds werd er gewerkt. Het
gebouw was op alle manieren be
veiligd voor een inval van buiten
af'.
Ballonfacturen
Illegaal is niet altijd de juiste
term voor de ateliers. Veel van de
ateliers staan ingeschreven bij de
Kamer van Koophandel en hebben
naar buiten toe het aureool van le
gaal. Maar des te verder de prijzen
dalen, des te groter het percentage
werknemers dat niet in de boeken
voorkomt. Om dat te camoufleren,
wordt gebruik gemaakt van obscu
re administratiekantoren.
Die leveren zogenaamde ballon-
facturen waaruit moet blijken dat
een deel van het werk uitbesteed is
aan een ander bedrijf. Het bedrijf
op zo'n factuur is meestal een lege
of failliete bv. Voor die ballonfac
turen wordt een bedrag betaald dat
tussen de vier en zeven procent hgt
van het bedrag dat op die factuur
vermeld staat.
De grote concerns bestellen niet
meer rechtstreeks bij de naaiate
liers. Dat gaat nu voornamelijk via
de tussenhandel. In de 'derde to
ren' van het confectiecentrum zit
ten de snelle jongens, die met een
blouse duidelijk zichtbaar naar de
showroom in de hal lopen. Ze wor
den op weg daarheen aangescho
ten door een reeks van Turkse jon
gens, die allemaal hun prijs noe
men. De een nog lager dan de an
der. Zo'n man pakt dan de laagste
bieder in de kraag en geeft hem de
opdracht. Illegaal of niet, dat zal ze
een zorg zijn. Er wordt door hem
dik aan verdiend.
Huichelachtig
De anonieme informant: "Als het
maakloon voor een blouse in alle
redelijkheid nu op elf gulden ligt,
dan is de prijs bij zo'n atelier niet
meer dan zes gulden. Komende
maanden, wanneer de slappe tijd
eraan komt, zal het zelfs wel vier
gulden worden. Ieder bedrijf dat
zegt dat ze niets weten van illegaal
werken, omdat het werkt met een
officieel ingeschreven naaiatelier,
noem ik huichelachtig en a-sociaal.
Die mensen werken in de confec
tie, die weten dondersgoed wat
zo'n blouse in werkelijkheid moet
kosten".
De verontwaardiging van de
vroegere atelier-eigenaar stijgt. "Er
wordt wel jacht gemaakt op de ille
gaal in ons land verblijvende werk
nemers. Die worden van twee kan
ten gepakt. Eerst door die bazen en
vervolgens door de politie die zich
in eerste instantie ook op die men
sen richt en ze het land uit zal zet
ten. Maar de mafia die daar in de
Derde Toren van het confectiecen
trum de boel kunstmatig op gang
houdt, blijft keurig buiten schot".
Ook de eigenaars van de ateliers
blijven vaak buiten schot. De bv's
staan op naam van legaal in ons
land verblijvende werklozen, bij
voorbeeld ex-werknemers van
Ford. "Die mensen krijgen plots
het dubbele van wat ze ooit bij
Ford verdienden en mogen in een
mooie auto van de baas rijden. Drie
maanden. Niet langer, dan veran
deren ze weer van 'directeur' en is
zo'n man zijn auto weer kwijt".
Wetgeving
En mocht er een inval komen,
dat is de buit voor fiscus en andere
schuldeisers telkens miniem en de
schade voor de echte eigenaren ge
ring. Want de naaimachines zijn
gehuurd en de stoffen die verwerkt
worden zijn eigendom van de op
drachtgever. „Om die hele zieke
confectie-industrie te bestrijden,
zullen we iets aan de wetgeving
moeten doen. Een ketenaanspra
kelijkheid, net als in de bouw. La
ten die bedrijven die het werk uit
besteden verantwoordelijk zijn
voor de sociale lasten. Dan zijn we
al een stap verder. Want ik blijf er
bij dat die bedrijven donders goed
weten wat de praktijk van het ille
gale circuit is".
ETEN EN DRINKEN
Eigenlijk is het een rage, die uit de
Verenigde Staten is komen over
waaien. „Sweet Com" is daar eer.
geliefd produkt. Sinds enkele jaren
wordt deze sweet com, hier suiker
mais genoemd, in Nederland ge
teeld.
Suikermais is dus iets heel an
ders dan snijmais, dat boeren telen
voor de produktie van veevoeder.
Probeerde je ooit een gewone mais-
kolf, stiekem gesneden aan de rand
van de weg: hij smaakte flauw en
bleef taai. Suikermais daarentegen
is een heerlijk zoet produkt.
Het Centraal Bureau van de
Tuinbouwveilingen heeft als regel
afgekondigd dat alleen de dubbel-
zoete soorten als klasse l-produkt
mogen worden aangevoerd. Ze
worden meestal door de teler ver
pakt op kunststof schaaltjes, waar
op twee kolven liggen. Om de
schaaltjes heen is krimpfolie ge
spannen. Suikermaiskolven wor
den op de veilingen steeksproef ge-
wijs beoordeeld met een refracto-
meter op hun suikergehalte.
Het seizoen van suikermais is
maar kort (van begin augustus tot
eind september).
De kolven worden niet te rijp
geoogst, want een jonge korrel is
sappiger en zoeter. De korrels moe
ten heldergeel tot oranjegeel zijn.
Men moet de kolven niet te lange
bewaren. Je kunt, door voorzichtig
met je nagel in een korrel te druk
ken, zien of ze goed vers en sappig
zijn. Hele verse kolven zou je, bij
wijze van sprekenongekookt kun
nen eten.
Thuis maak je de maiskolven in
een handomdraai klaar. Verwijder
nog eventueel aanwezige schutbla
deren en -draden en kook de kolven
in water met wat zout en suiker een
kwartier tot 20 minuten. Dien de
gekookte kolven warm op met een
klontje gezouten) boter en een frui
tig glas witte wijn (bijvoorbeeld
een Elzasser).
Verse vis in de supermarkt is
een trend in de levensmidde
lenbranche, die nu volop in
discussie is. In het westen van
het land zal menigeen de
schouder ophalen bij het idee.
Viswinkels genoeg en die spe
cialisatie van die vishandels,
de vakkennis die daar aanwe
zig zou moeten zijn, zal in veel
gevallen de voorkeur genieten
boven het supermarktetiket.
Maar elders in Nederland is het
aantal viswinkels veel dunner
gezaaid en is de consument
aangewezen op de weekmark
ten of de rijdende viskraam,
die eens per week in stad of
dorp een standplaats heeft.
We eten met z'n allen al meer vis
dan vroeger. Nu, zo'n 14,4 kilo per
hoofd van de bevolking. Onver
werkt dan wel, dat gewicht. Dus
net als in de viswinkel waar eerst
de vis voor de prijs wordt gewogen
en er daarna pas gefileerd. Netto
eten we rond de elf kilo vis per jaar.
En hoewel het een redelijke stij
ging is in vergelijking met vroeger,
is het nog altijd bar weinig. Het
aantal huishoudens dat in een
doorsnee week wel eens vis eet is
nog altijd niet meer dan 37 procent.
Maar vlees komt bij bijna honderd
procent van de huishoudens zeker
eens in de week op tafel.
Bij het Voorlichtingsbureau voor
de Voeding hebben ze ontdekt dat
vis in verhouding vooral minder
gebruikt wordt in kleine huishou
dens en meer in grotere huishou
dens. Maar ook dat men in hogere
sociale kringen meer vis eet dan in
lagere. Dat laatste zal te maken
kunnen hebben met de gewenning
aan en liefde voor de vis door regel
matiger restaurantbezoek.
Het probleem voor supermark
ten om verse vis in het pakket op te
nemen, schuilt vooral in de perso
nele bezetting. Want een verkoop
ster in een supermarkt zal eerder
geneigd zijn een cursus schoon
heidsverzorging te volgen dan een
cursus visverwerking. Toch staat
of valt de verkoop van verse vis in
een supermarkt met de vakbe
kwaamheid en het enthousiasme
van het verkopend personeel. Nog
veel sterker dan bij groenten of
fruit, of bijvoorbeeld kaas, geldt
dat vis een produkt is dat een vak
bekwame aanpak vereist. Om de
kwaliteit van vis te herkennen, de
vele toepassingen van vis te leren
is toch niet alleen vakmanschap
maar vooral ook interesse nodig.
Dat is het eerste probleem van de
supermarktbonzen. Het is ook een
van de redenen dat nu nog veel su
permarkten hun heil zoeken in het
binnenhalen van een bestaande
vishandelaar in hun zaak, de zoge
heten commissionair. Makkelijk is
dat niet, want de zelfstandige vis
handelaar staat bepaald niet te
trappelen van ongeduld om zijn
zelfstandigheid op te geven. Toch
blijft ook de verse vis in de super
markt een logische stap, nadat een
broodafdeling, een groentenafde-
ling en de al dan niet ambachtelij
ke slagerijen er aan zijn voorafge
gaan.
Als die ontwikkeling er toe bij
draagt dat ook het koopgedrag ver
anderen gaat in de zin dat meer en
meer vanzelfsprekende vissoorten
als haring en kabeljauw vervangen
worden door de wat minder gang
bare vissoorten, dan krijgt boven
dien de culinaire wereld nog een
aardige impuls. Want de viswereld
is bijzonder rijk geschakeerd. Veel
rijker dan welke supermarkt ook
ooit zal kunnen tonen. En zo blijft
er dan vanzelf alle ruimte over voor
de echte ouderwetse viswinkel.
Bintje is het meest gangbare, voor
de grootste verscheidenheid aan
toepassingen bruikbare aardappel
ras. Volgens het officiële signale
ment zijn de knollen lang ovaal en
blank van schil; lichtgeelvlezig.
Bintje is neutraal van smaak, zegt
de beschrijvende rassenlijst, op
schotel zuiver van kleur, stevig en
weinig melig en heeft een fijne
structuur. Geschikt voor de ver
werkende industrie.
Al heel wat jaren handhaaft bin
tje zich in een leidende positie. Van
tijd tot tijd laat een kweker triom
fantelijk weten dat de opvolger van
bintje is gevonden. Enkele weken
Jeugdtrauma's van griesmeel-
pap met klonten weerhouden
veel mensen er nog van zich hart
stochtelijk in het maken van sau
zen te storten. En inderdaad er
zijn in de keuken weinig zaken
zo humeurverpestend als een
saus met klontjes. Het alternatief
is natuurlijk saus uit een pakje
maar daarmee heb je nog niet dat
gevaarlijk traject omzeild van
droge stof tot mooie gladde saus.
Calvé biedt de koks, die het
sausmaken nog niet zien zitten,
nu de helpende hand. Onder de
zelfverzekerde naam Sauce du
Chef (dat bent u dus) brengt dit
merk een paar kant-klare
in de meest populaire smaken. U
heeft de keus uit de smaken
champignon, provencal (toma
ten-paprika), peper-crème, cur-
ry-ananas en stroganoff. Het eni
ge wat nu nog heeft te doen is de
saus uit het flesje in een pannetje
te doen, het even op te warmen
en te serveren.
Eventueel kunt u nog een per
soonlijk accent aanbrengen,
maar nodig is dat niet kunnen we
zeggen na een persoonlijke proef
op de som. De sauzen gaan f 2,49
per flesje kosten.
geleden was dat opnieuw het ge
val. Tot nu toe weet bintje echter
van geen wijken en de eerstkomen
de jaren zullen leren of de nieuwe
ling het beter doet dan deze oude
getrouwe.
Het patroon van de aardappel
teelt in Nederland is onder invloed
van de EG drastisch veranderd.
Een van de beginselen van de EG
is immers dat de teelt van een land
bouwgewas daar moet gebeuren
waar de voorwaarden ervoor zo
gunstig mogelijk zijn. Als gevolg
daarvan worden tegenwoordig in
het noorden van de Europese Ge
meenschap vrijwel uitsluitend
bewaaraardappelen geteeld en in
het zuiden de primeurs. De vroege
aardappelen zijn van de Neder
landse akkers verdwenen. Die ha
len we tegenwoordig uit België,
Frankrijk, Italië en landen buiten
de EG.
Er is voor aardappelen overigens
geen EG-marktregeling. Dus be
staat er ook geen minimum-aard
appelprijs. De prijs komt op de
vrije markt tot stand. Wel zijn er
regelingen voor de bestrijding van
planteziekten en er zijn voorschrif
ten voor de kwaliteit.
De positie van de Nederlandse
aardappelteelt is in de EG steeds
sterker geworden. De EG had in
1960 drie miljoen hectare in ge
bruik voor de aardappelteelt. Daar
op werd ongeveer zestig miljoen
ton aardappelen geoogst. Nu be
schikt de EG over nog maar ander
half miljoen hectare, waarop 35
miljoen ton aardappelen wordt ge
teeld. Aan die EG-oppervlakte
droeg Nederland er 150.000 ha bij
in 1960 (inclusief zetmeelaardappe-
len). Thans beloopt de Nederland
se oppervlakte ruim 160.000 ha.
Naar verhouding heeft Nederland
dus een groter aandeel gekregen.
Jaarlijks oogst men in Nederland
ongeveer 4,5 miljoen ton aardappe
len. Daarvan is 3,5 miljoen ton voor
de consumptie bestemd. De totale
oogst wordt in een week of zeven
gerooid. De aardappelen worden
opgeborgen in goed geoutilleerde
bewaarplaatsen.
Ook dit jaar zijn er
landse akkers gerooid.
liljoenen tonnen aardappelen op de Neder-
Snel even wat water aan de kook te brengen is de zogeheten snelkoker
nog steeds een buitengewoon handig stuk gereedschap. Alleen wanneer
je het kokende water in wilde schenken ontstond prompt een gevecht
met het snoer. Het snoer loskoppelen van het apparaat bracht het gevaar
mee dat je de knokkels stevig aan de gloeiend hete snelkoker brandde.
Koos je daarom voor de oplossing de stekker uit het stopcontact te trek
ken, dan liep je het risico te struikelen over het loshangende snoer.
Tefal heeft dit probleem onderkend en brengt nu een 'snoerloze' water
koker op de markt. Met één druk op de knop koppel je het apparaat los
van de oplaadunit. Een ander voordeel van het apparaat is de beveiliging
tegen droogkoken. Op het moment dat het water kookt schakelt het zich
zelf automatisch uit. De waterkoker, die als typeaanduiding Freeline
wordt genoemd, staat tegen een adviesprijs van 129 gulden in de" winkel.
