Leiden verbreidde
Erasmus' denken
Reportage
Expositie toont bijzondere band
Rotterdam herdenkt
grootste humanist
Achtergrond
'Oecumene
niet op
dood spoor'
PAGINA 15
LEIDEN - Desiderius Erasmus Rotero-
damus stierf in de zomer van 1536 in Ba
zel. Hij was toen misschien 66, misschien
69 jaar oud - wanneer hij in Rotterdam
werd geboren is niet met zekerheid te
zeggen. Hij leefde in de tijd van de re
naissance en van het 'humanisme'.
Dit jaar is het waarschijnlijk 450 jaar
geleden dat hij stierf. Het initiatief van
de Erasmus Universiteit Rotterdam, om
een Erasmus-symposium te organiseren,
vond weerklank bij andere instellingen
in Rotterdam en daarbuiten. Zo heeft de
Leidse universiteit, die vijf portretten
van Erasmus in haar bezit heeft, deze
speciaal laten restaureren voor de ten
toonstelling 'Erasmus en Leiden'.
De tentoonstelling in het Academisch
Historisch Museum in Leiden toont niet
alleen de schitterende Leidse Erasmus-
collectie, maar laat ook zien welke in
vloed deze denker van internationale al
lure heeft gehad op het leven en werken
in Leiden. Een greep daaruit.
Desiderius Erasmus, zoals hij s
in het bezit is van de Rijksunive
mus Steyn aan zijn grote dicht
werk Marias te voltooien.
Aurelius is de auteur van een
groot aantal werken van religieu
ze en historische aard, waarvan
de meeste in handschrift be
waard zijn. Een belangrijk deel
daarvan bevindt zich in de uni
versiteitsbibliotheek in Leiden.
In diezelfde bibliotheek liggen
ook zeven brieven in Erasmus'
eigen handschrift, één gedrukt
boek met zijn, door hemzelf ont
worpen, ex libris en één door
hem gesigneerd geschenkexem
plaar van een eigen werk in druk.
Die stille getuigen van Erasmus'
werkzame leven zijn nu ook op
de tentoonstelling te bezichti
gen.
Beschaafd
In de zeventiende en achttien
de eeuw werd Erasmus in Lei
den niet alleen gelezen door
mensen die verbonden waren
aan de universiteit, maar ook
door leerlingen van de Latijnse
school, de voorloper van het
gymnasium. In 1657 drukte de
Leidse drukker Theodoricus Ge-
rardi Horst een editie van 'De ci-
vilitate morum puerilium'. In dit
boekje, dat in het Nederlands
vertaald de titel 'Over het be
schaafd gedrag van kinderen'
draagt, worden kinderen geïn
strueerd hoe ze zich netjes heb
ben te bewegen en te kleden, en
hoe ze zich moeten gedragen in
de kerk, aan tafel, in gezelschap,
bij het spelen en in de slaapzaal.
Erasmus hield in Leiden niet
alleen academici bezig, maar dus
ook drukkers, uitgevers. Tussen
1641 en 1652 liet de Leidse druk
ker en één van de voornaamste
Leidse boekhandelaren Johan
nes Maire 27 deeltjes met teksten
van Erasmus verschijnen. Deze
reeks, waarin de meeste uiteen
lopende onderwerpen werden
behandeld, kende een wijde ver
breiding over heel Europa.
Een halve eeuw later trekt de
Leidenaar Pieter van der Aa we
reldwijd aandacht met zijn uitga
ve van de 'Opera Omnia' (Alle
Werken), tien grote delen waarin
alles staat wat Erasmus heeft ge
schreven. Van der Aa bracht ove
rigens in de Leidse editie ook
een gekuiste versie van 'De Lof
iat afgebeeld op een schilderij, dat
\iteit Leiden.
der Zotheid, een van Erasmus'
meest bekende werken. In de
'Lof bespot Erasmus monniken
onder andere omdat zij 'even be-
vreesd zijn voor het aanraken
van geld als voor het gevaarlijk
ste vergif, maar zich intussen
niet weerhouden van de aanra
king met wijn en vrouwen'.
Censuur
In een exemplaar van een Ba-
zelse editie (1515) had de ver
maarde Hans Holbein deze pas
sage verluchtigd met een leven
dige pentekening: een francis
caan roert met een stoKje in de
rechterhand door wat muntstuk
ken, maar ontfermt zich tegelijk
met de linkerhand, zonder enige
schroom, over een niet geheel ge
klede vrouw op zijn schoot. Om
de een of andere reden mocht de
ze tekening, die algemene be
kendheid kreeg, niet op die ma
nier in de Leidse uitgave worden
overgenomen.
De Noordwijker Jan van Via-
nen vervaardigde op zijn beurt
een gravure, waarbij de vrouw
werd weggelaten en de francis
caan dus een hand vrij kreeg om,
in strijd met Erasmus' tekst, wel
degelijk met geldstukken te spe
len. Het stokje in de andere hand
bleef gehandhaafd. De donkere
achtergrond, waartegen de mon
nik staat afgebeeld, doet vermoe
den, dat de vrouw aanvankelijk
wel op de plaat heeft gestaan,
maar daar naderhand van is ver
wijderd.
Zo zijn er meer aardige dingen
ontdekt, die zijn te zien op de
tentoonstelling. Wat te denken
van de verkoop van enkele be
langrijke Erasmusstukken uit
het bezit van de Leidse biblio
theek die op 23 en 24 oktober van
het jaar 1752 heeft plaatsgehad.
De reden? Men kampte met
ruimtegebrek. Voor nog geen 500
gulden gingen 460 boeken weg,
waaronder 13 van Erasmus zelf
en 14 van door hem bewerkte uit
gaven. De expositie 'Erasmus en
Leiden' is nu voor een miljoen
gulden verzekerd. Het is maar
dat u het weet.
Deze tentoonstelling duurt tot 19
december. Het Academisch Histo
risch Museum aan het Rapenburg is
woensdag, donderdag en vrijdag te
bezoeken van 13.00 uur tot 17.00 uur.
samen in termen als: 'un grand
personnage', 'un grand homme'
en 'niets zo geleerd als Erasmus'.
Erasmus was degene, die theo
logen onophoudelijk had opge
roepen zich niet langer afhanke
lijk te maken van recente, syste
matisch ingedeelde samenvattin
gen van de leer der kerk. Hij ad
viseerde hen direct naar de bron
nen zelf toe te gaan.
De Leidse geleerden bewon
derden in Erasmus het feit dat
hij de toegang had ontsloten tot
die werkelijke bron van kennis
en wijsheid: het Nieuwe Testa
ment. Veel antieke auteurs had
hij in nieuwe gedrukte edities en
vertalingen toegankelijk ge
maakt. Ook sloot men zich in
Leiden graag bij hem aan in de
grote waardering die hij had voor
de oude Griekse literatuur.
Vrienden
Of Erasmus ooit in Leiden is
geweest, is niet bekend. Mis
schien heeft hij de stad aange
daan tijdens zijn reis naar Haar
lem (1501), maar zekerheid daar
over is er niet. Wel correspon
deerde hij als twintig-jarige mon
nik van het klooster Steyn bij
Gouda met zijn ordegenoot Cor
nelius Aurelius, die toen verbleef
in het klooster Hieronymusdal
(Lopsen), gelegen buiten de
Leidse Rijnsburgerpoort, ten
westen van de huidige Beesten
markt.
Bekend is dat Aurelius Eras
mus in Steyn minstens eenmaal
heeft bezocht. De twee vrienden
stimuleerden elkaar: zij lazen en
verbeterden zonodig eikaars ver
zen. Een gedicht van Erasmus te
gen de vijanden van de humanis
tische cultuur werd door Aure
lius gepolijst en zelfs omgewerkt
tot een dialoog, waarin beiden
om beurten aan het woord ko
men. Van zijn kant spoorde Eras
in de Erasmus-geschiedenis
heeft Leiden - het kan volgens
kenner H.J. de Jong zonder over
drijven worden gezegd - een we
reldnaam. De stad dankt deze
naam aan twee belangrijke pres
taties van nogal uiteenlopende
aard. Ten eerste aan de monu
mentale uitgave van Erasmus'
Opera Omnia in tien delen, ge
drukt door de Leidse drukker,
uitgever en boekhandelaar Pie
ter van der Aa. Deze editie, die is
verschenen in de jaren 1703 tot
1707, is nog steeds de editie op
grond waarvan waarnaar de
meeste van Erasmus' werken
moeten worden aangehaald.
door
Saskia Stoelinga
Het tweede belangrijke pronk
stuk is de biografie over Eras
mus van de Leidse historicus Jo-
han Huizinga. Hoewel dit werk
niet onverdeeld gunstig uitviel
voor Erasmus, trok het wel de de
aandacht in binnen- en buiten
land. Het is voor het eerst in 1924
gepubliceerd in een Engelstalige
editie en vervolgens verschenen
in het Nederlands, Duits, Ita
liaans, Spaans, Frans, Roemeens
en anderstalige uitgaven.
Huizinga erkent dat Erasmus
de verlichter van een eeuw is ge
weest. Van hem is een enorme
invloed uitgegaan op onze be
schaving. Men is door hem an
ders gaan denken. Toch vindt
Huizinga dat Erasmus in zijn op
treden niet altijd even sterk is ge
weest. De geleerde stoorde zich
te veel aan mensen. Hij was
rusteloos. Iemand die 'met te
teer gestel zich in de storm
waagt'.
De kersverse biografie over Er
asmus van de Amsterdamse
hoogleraar in de kerkgeschiede
nis, professor Cornelis Augus
tijn, lijkt daar een beetje op aan
te sluiten. Over het imago van
Erasmus als toonbeeld van ver
draagzaamheid, zegt hij in een
interview met het universitaire
weekblad 'Ad Valvas': "Als je
verdraagzaamheid opvat als een
persoonlijke eigenschap dan zeg
ik dat Erasmus dat zeker niet
was in zijn verhouding tot men
sen". Zijn inziens was Erasmus
zeer bekwaam in het maken van
vijanden en deinsde hij er niet
voor terug om zijn opponenten
flink de oren te wassen.
Volmaakt
Wat is er nu eigenlijk te zien op
de Leidse tentoonstelling? Het
thema geeft het al aan: Erasmus
en Leiden. Aan de hand van
drukwerken, handschriften, por
tretten en andere objecten wordt
een beeld geschetst van ruim 400
jaar Erasmusreceptie aan de
Leidse universiteit. Receptie?
Laten we zeggen: de manier1
waarop Erasmus hier werd ge
zien en gewaardeerd. Beïnvloe
ding door het christelijk huma
nisme, zoals Erasmus het had
uitgedragen, stond op de voor
grond bij een kring van geleer
den, die voor de stichting van de
universiteit in 1575 bijeenge
bracht, bewust in zijn geest wil
de verder werken.
Wat was het dat de academici
in Erasmus zo aansprak? Uit de
uitlatingen van Josephus Justus
Scaliger, de grootste humanist
die aan de Leidse universiteit
werkzaam is geweest, is op te
maken dat Erasmus als het haast
volmaakte voorbeeld van de ge
leerde gold, als het grote ideaal
van eruditie, oordeel, stijl en pro
ductiviteit. Keer op keer vat Sca
liger zijn mening over Erasmus
Itaaum ecu tcoratum Iwrrcant, nee
*rim,ncc a muliwwn cpnradhi
■•/■teunUtrmttSum, Animo et/am ponrfice opus ei
In 'Lof der Zotheid' bespotte Erasmus monniken. Links, ter illustratie daarvan, een pentekening van
Hans Holbein. Rechts is de gekuiste versie te zien die in de Leidse editie verscheen.
ROTTERDAM (GPD/ANP) -
Rotterdam herdenkt volgende
maand op een grootse manier
één van de bekendste Rotter
dammers, Desiderius Erasmus.
De wijsgeer, theoloog, pedagoog
maar vooral ook 'de koning der
humanisten' en auteur van 'Lof
der Zotheid', overleed waar
schijnlijk 450 jaar geleden in het
Zwitserse Bazel.
Afgaande op de slechts vier
eerste levensjaren die Erasmus
in de Maasstad heeft gewoond,
kun je nauwelijks van een 'Rot
terdammer' spreken. Toch voel
de hij zich heel duidelijk met de
stad verbonden. Al z'n werken,
en dat waren er flink wat, onder
tekende hij niet slechts met Eras
mus. Hij voegde er ook het
woord Roterodamus aan toe, wat
zo veel wil zeggen als 'van Rot
terdam'.
De naar de geleerde genoemde
Erasmus Universiteit heeft het
initiatief genomen tot de herden
king. Op het programma staat
onder meer vier concerten met
muziek uit de tijd van Erasmus,
tentoonstellingen in verschillen
de Rotterdamse musea en drie
lezingen. Bovendien komt er een
herdenkingsboek uit met de titel
'Erasmus, de actualiteit van zijn
denken'.
De toekenning van de Eras
musprijs 1986, de belangrijkste
prijs in ons land op het terrein
van wetenschap en cultuur zal
deze keer in Rotterdam plaats
hebben. Dit in tegenstelling tot
de afgelopen jaren waarin Am
sterdam de plaats van handeling
was. Winnaar van de prijs van
200.000 gulden is de Tsjechische
schrijver Vaclav Havel. Hem is,
sinds de val van Tsjechische lei
der Dubcek ongeveer tien jaar
geleden, belet werk te publice-
Havel zal de prijs niet zelf in
ontvangst kunnen nemen. De
man vreest dat, als hij Tsjecho-
Slowakije eenmaal heeft verla
ten, hij het land nooit meer in
komt. In zijn plaats komt prof. F.
Januk, de naar Zweden gevluch
te Tsjechische voorzitter van de
organisatie voor de mensenrech
ten, Charta '77 Foundation. Deze
zal ook Havels redevoering voor
lezen.
De Stichting Premium Eras-
mianum die de Erasmusprijs toe
kent heeft vorige week, in over
leg met minister Van den Broek,
besloten de toespraak van de
winnaar Havel niet te laten voor
lezen in aanwezigheid van het
koninklijk paar. Dit om te voor
komen dat koningin Beatrix, die
de prijsuitreiking traditioneel
bijwoont, en prins Bernhard, die
de prijs uitreikt, betrokken ra
ken in de internationale politiek,
in dit geval de schending van
mensenrechten in Tsjecho-Slo-
wakije.
Minister-president Lubbers
verricht op zondag 9 november
de officiële opening verrichten
van het herdenkingsprogramma
rond Erasmus. Dat gebeurt in
museum Boymans-van Beunin-
gen, waar die dag een tentoon
stelling van start gaat over het le
ven van Erasmus.
Beroemd
Erasmus, die vermoedelijk in
de nacht van 27 op 28 oktober
1469 als onecht kind van een
geestelijke in Rotterdam werd
geboren, woonde en werkte in
een groot aantal steden van Eu
ropa. Op zijn vierde jaar werd hij
in Gouda naar school gestuurd
en keerde hij nooit meer naar
Rotterdam terug. In zijn latere le
ven werkte Erasmus onder ande
re in Kamerijk, Parijs, Leuven,
Orleans, Cambridge en Bazel. In
deze laatste plaats overleed hij in
1536.
Erasmus was al tijdens zijn le
ven een beroemd man. Hij ont
leende zijn inspiratie voor een
flink deel aan de Griekse klassie
ken en zijn produktieve periode
brak vooral aan toen in 1514 zijn
samenwerking met de uitgever
Johannes Froben in Bazel gestal
te kreeg.
De verdraagzaamheid en het
humanisme dat Erasmus predik
te kwamen echter onder druk te
staan, toen de tegenstellingen in
Europa scherper werden door de
reformatie. Hij raakte in conflict
met Luther, in wiens gedachten-
wereld geen plaats was voor
nuancering en subtiliteit. Maar
ook van streng katholieke zijde
kreeg Erasmus kritiek en het eti
ket van lafheid en besluiteloos
heid. De laatste jaren van Eras
mus werden dan ook geken
merkt door de fanatiek tegen
over elkaar staande religieuze
stromingen, waarbij hij geen par
tij wilde kiezen.
Ironisch
Volgens de organisatoren, vo
rige maand blij verrast toen ko
ningin Beatrix het uitspreken
van de Troonrede begon met de
sterfdag van Erasmus te memo
reren, is het denken van Eras
mus, na 450 jaar, nog steeds actu
eel. "Zijn tolerantie, pacifisme en
onafhankelijkheid van de mach
thebbers, zijn ideeën over geloof
en opvoeding spreken nog
steeds zeer veel mensen aan", al
dus mr. Bannink, gemeente-se
cretaris van Rotterdam.
De herdenking van Erasmus
komt ook op een ironisch mo
ment. Juist nu Rotterdam en de
Erasmus Universiteit zich opma
ken voor de herdenking van de
450ste sterfdag van de grote hu
manist, wordt er in Den Haag ge
werkt aan de afbraak van het
stukje Letterenfaculteit dat de
afgelopen jaren aan de Erasmus
Universiteit is ontstaan.
Met woorden van deze strek
king legt prof. dr. J. Sperna Wei
land, voorzitter van de stichting
Erasmus-herdenking, een on
middellijk verband tussen de
herdenking van de naamgever
van de universiteit en 'de aan
slag' die er vanuit Den Haag
wordt beraamd op het karakter
van de universiteit.
In een voorwoord van het pro
grammaboekje schrijft CD A-pre
mier Lubbers aver de humanist:
"Het pakket van activiteiten bij
deze 450ste sterfdag van Eras
mus getuigt er afdoende van dat
de Erasmus-interesse in ons land
is uitgegroeid tot iets wat de beti
teling Erasmus-traditie ten volle
verdient. De Lof der Zotheid
moet daarom maar even wijken
voor onze Lof voor Erasmus".
Behalve dat een wetenschap
pelijk congres is gepland, waar
aan ongeveer 40 Erasmus-ken
ners uit de hele wereld zullen
deelnemen, kan een groter pu
bliek op 10, 11 en 13 november
drie lezingen over de humanist
bijwonen. Het museum Boy-
mans-van Beuningen vormt het
decor voor drie concerten met
muziek uit de tijd van Erasmus.
Bovendien zal het openingscon
cert op zondagavond 9 november
gehouden worden in de Remon-
strantsekerk aan de Mathenes-
serlaan.
In de Gemeentebibliotheek,
die beschikt over de grootste col
lectie banden van Erasmus ter
wereld, wordt een tentoonstel
ling gewijd aan de restauratie
van banden uit de Erasmus-col-
lectie. Andere tentoonstellingen
zijn te zien in museum Boymans-
van Beuningen en in de Archief
winkel Rotterdam.
Van der Zee:
Dat het stroef gaat in het verkeer
tussen de kerken, valt niet te ont
kennen. Maar, zegt secretaris ds.
W. R. van der Zee van de Raad
van Kerken in Nederland, dat is
niet zozeer een probleem op zich.
Vergeten wordt vaak, dat proble
men in de oecumene een facet
zijn van de moeilijke situatie
waarin de kerken in het Westen
zich bevinden.
Van der Zee schrijft dat in een
brochure, getiteld 'Geroepen tot
verzoening', ter gelegenheid van
de internationale week van ge
bed voor de eenheid in januari.
De brochure - die ter voorberei
ding van deze week kan worden
gebruikt - is gemaakt op basis
van materiaal «van de Wereldraad
van Kerken en het rooms-katho-
lieke Secretariaat voor de Een
heid.
Volgens velen lukt het niet met
die eenheid van de christenen.
"Maar het zou kunnen zijn, dat
de oecumenische beweging an
dere vruchten voortbrengt dan
zijn voorzien en beoogd". Van
der Zee verwijst in dat verband
naar de betrokkenheid van ker
ken bij vragen van gerechtigheid
en vrede en het rapport van de
Wereldraad van Kerken over het
kerkelijk ambt, de doop en eu
charistie/avondmaal. "Ook de
wederzijdse inspiratie in vorm
geving van liturgische vieringen
en de talloze werk- en gespreks
groepen bewijzen, dat de oecu
mene niet op dood spoor is ge
raakt".
De secretaris van de Raad van
Kerken vindt niet, dat hij het zo
'te rooskleurig' voorstelt. Hij
roept de deelnemers aan de ge
bedsweek voor de eenheid op,
vooral de 'dankzegging' niet te
vergeten.
Kerk en jongeren
Het Informatiebulletin van
de Rooms-Katholieke Kerk in
Nederland is deze keer gewijd
aan het thema 'Kerk en jonge
ren'. Samensteller Leo Fijen ziet
dit nummer als 'één grote boe
kenplankrubriek'. Het is een in
ventarisatie van de voornaamste
publikaties in het afgelopen jaar
over 'kerk en jongeren'. Voor
zover ze van belang zijn voor het
pastoraat geven de schrijvers er
commentaar bij. Fijen: "Hopelijk
komt er zo een klein beetje zicht
op de problematische relatie tus
sen kerk en jongeren. En dat is al
heel wat in de gegeven situatie".
Jongerenpastor Kees van
Luyn in dit themanummer: "De
relatie tussen kerk en jongeren is
niet opwekkend. Dat werd in
1976 geconstateerd in het rap
port 'Gaat nu allen heen in vre
de', dat zelfs sprak van een kloof.
Men ziet dat verschijnsel nu m
alle kerken van Nederland en al
le landen van onze westerse cul
tuur. Wanneer gaan wij ons de
diepste vraag stellen, waar dat
aan ligt en wat wij moeten doen?
Wij, dat wil zeggen alle kerken
van onze westerse cultuur teza
men, niet elkaar bestrijdend over
tweederangs-zaken waardoor
veel (jonge) mensen juist worden
afgestoten".
Pieter van Hoof, rooms-katho-
liek studiesecretaris, betoogt, dat
het geloof weer 'uitstraling' moet
krijgen. "Joden hebben tegen de
verdrukking in hun allerbeste
erfgoed trots vastgehouden. Zij
maken zich nog druk over de
vraag: blijven we in de lijn van
de boodschap? Die houding zou
den we als christenen ook een
beetje moeten hebben".
Een 'trots geloof, daar denkt
Van Hoof aan. Niet hoogmoedig,
maar innerlijk fier. "Het enige
dat wervende kracht heeft is dit
soort geloven". "Vraag is: wat
moeten we aan onszelf doen zo
dat we die uitstraling weer heb
ben en de jeugd ons toevalt?"
Het thema 'jeugd, godsdienst en
kerk' ziet Van Hoof als een ver
dichting van een algemeen pro
bleem. "Hoe wordt het weer nor
maal om gelovig te zijn? Hoe kun
je de samenleving, zónder je gek
te voelen, weer zeggen: 'ik ben
gelovig, en je kunt het nog aan
me zien ook'?"
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: beroepen te Delft B.
van Zuijlekom Hattem, te Spa
kenburg H. Veenstra Berkel. Ge
reformeerde Gemeenten: beroe
pen te Nieuwdorp A. Bac Bode
graven, die bedankte voor Ber-
kenwoude.
Jubileum. Komende zondag
hoopt de vlootpredikant L. M(.
Verseput te Oegstgeest in de ka
pel van het Marinevliegkamp
Valkenburg te herdenken dat hij
25 jaar geleden zijn loopbaan be
gon. Voordat hij in 1970 bij de
marine kwam, was hij hervormd
predikant in Kerkdriel en Vlis-
singen.
Nu werkt ds. Verseput (55) op
het Marinevliegkamp Valken
burg, waar elke eerste zondag
van de maand een kerkdienst
wordt gehouden. De dienst van
zondag 2 november begint om
half 11. Na afloop is er gelegen
heid tot gelukwensen.
Afscheid. Wegens vervroeg
de uittreding neemt ds. G. J. van
Embden (die maandag 62 jaar
wordt) aanstaande zondag af
scheid van de hervormde ge
meente in Dalfsen. Van 1955 tot
1962 werkte hij in Zoeterwoude
en van 1971 tot 1976 in Bodegra-
Gereedschap
Komende zondag wordt in
hervormde en gereformeerde en
Samen op weg-diensten in Lei
den klein handgereedschap inge
zameld voor Nicaragua: hamers,
zagen, waterpassen, tangen,
schroevendraaiers, handboren,
beitels, vijlen, plamuurmessen
enzovoort.
De Najaarszendingsweek (van
2 tot 9 november) besteedt dit
jaar extra aandacht aan dit land.
"Vooral op het platteland heeft
men dringend behoefte aan klein
handgereedschap", stond in een
'kanselafkondiging' van afgelo
pen zondag. "Mede door de han
delsboycot kan men er zelf niet
in voorzien".
In de kerken staan dozen waar
men de spullen in kan doen.
Vertrouwenscommissie. In
de Gereformeerde Kerken in Ne
derland bestaat nu een 'vertrou
wenscommissie' voor homofiele
en lesbische theologen die een
plaats als predikant in een kerke
lijke gemeente zoeken. Reden
was de 'pijnlijke ervaring dat het
homofiele en lesbische theolo
gen in de regel niet lukt een be
roep van een gemeente te krij
gen".
De commissie nodigt deze
theologen en theologie-studen-
ten uit contact met haar op te ne
men. En ook vacante gemeenten
die eventueel bereid zijn een ho
mofiele theoloog te beroepen.
De vertrouwenscommissie be
staat uit mevrouw D. de Jong-
Bakker te Utrecht, dr. G. Heitink
te Kampen, ds. F. W. Jimmink te
Ubbergen, ds. C. Mak te Zut-
phen, ds. M. H. Rougoor te Zwol
le en H. W. Geukema te Leusden.
Bijbel. De 'Watch Tower Bi
ble en Tract Society of Pennsyl
vania' (Jehova's Getuigen) heeft
een bijbel uitgebracht in 'goed
leesbaar Nederlands'. In het
boek vindt men ook 125.000 ver-
wijsteksten, een index van 90
bladzijden, een aanhangsel met
studies over belangrijke bijbelse
feiten en kaarten.
Deze 'Verwijsbijbel' is niet in
de handel. Het boek zal volgende
maand voor f 10 aan de deur
worden aangeboden.
