VS staken uitwijzen diplomaten Nazi-rechters hebben niets meer te vrezen TASS: vliegtuig van Machel neergeschoten Martens gelast afkoelingsperiode Iers kabinet overleeft motie Populariteit Thatcher neemt weer flink toe VRIJDAG 24 OKTOBER 1986 BUITENLAND PAGINA 7 WASHINGTON (GPD/AP) - De Amerikaanse regering heeft afgezien van represailles voor de jongste uitwijzing van vijf diplomaten uit Moskou en in plaats daarvan de Russische regering opgeroepen een eind te maken aan de wederzijdse reeks uitwijzingen. Woordvoerder Charles Redman van het ministerie van buitenland se zaken in Washington kondigde gisteren de wapenstilstand af met de woorden: „Laten we nu voort gaan met de oplossing van belang rijker geschillen tussen onze lan den, en bouwen op de vooruitgang die we in Reykjavik hebben ge maakt". Hij noemde de laatste Russische uitwijzing „ongerechtvaardigd", en zei dat de Verenigde Staten mo gelijk nog wel met represailles zul len komen als de Russen proble men maken over Amerikaanse beidskrachten die tijdelijk land werkzaam zijn. Met de afkondiging van dit voor lopig staakt-het-vuren is een eind gekomen aan een serie uitwijzin gen die begon, toen de VS vorige maand 25 medewerkers aan de Sowjet-missie bij de Verenigde Na- vijf Amerikaanse diplomaten naar huis te sturen. Twee dagen later sloeg de Amerikaanse regering te rug door 55 Russische diplomaten te verzoeken de koffers te pakken. De Amerikanen verdedigden de ze grootste uitwijzing uit hun ge schiedenis door erop te wijzen dat zij altijd al een gelijk aantal diplo maten wilden, dat de supermach ten in eikaars landen hebben. Voor de Sowjet-Unie was dat on voldoende rechtvaardiging. Woensdag wezen zij opnieuw vijf Amerikaanse diplomaten uit. Het vertrek van de 260 Russische Rus- chauffeurs, bediendes, koks, schoonmakers en dergelijken leid de op de Amerikaanse ambassade in Moskou tot opmerkelijke tafere len. Er stonden mariniers aan de afwas en de echtgenote van de am bassadeur, Donna Hartman, hield zich persoonlijk, bezig met het Oproerpolitie in Harare beschermt de Amerü en menigte demonstranten. MAPUTO/JOHANNESBURG (UPI/DPA) - Het Russische pers bureau TASS heeft gemeld dat het vliegtuig van de Mozambikaanse president Samora Machel is neer gehaald door rechtse opstandelin gen in Mozambique die met steun van Zuid-Afrika vechten tegen de regering in Maputo. TASS sprak de Zuidafrikaanse lezing tegen dat het neerstorten van de Toepolev 134a een gevolg was van een navigatiefout. Volgens het bureau is het vliegtuig in feite ontploft boven Zuid-Afrika. TASS zei dit nog vóór het begin van het officiële onderzoek naar de oorzaak, waaraan behalve door Mozambikaanse en Zuidafrikaanse ook Russische deskundigen zullen deelnemen. Zij zouden gisteren bijeenkomen op de plaats van de ramp om het wrak te onderzoeken. Het enige bemanningslid dat de ramp overleefde is Vladimir No- vosselov, boordwerktuigkundige. De Rus, die in een ziekenhuis in Pretoria ligt met een gebroken been en hoofdwonden, kreeg giste ren bezoek van Elize Botha, de vrouw van de Zuidafrikaanse pre sident. Novosselov zei zich niet precies te herinneren wat er was gebeurd. „Mijn vliegerinstinct moet mij heb ben geleid. Ik acht het een presta tie om door de buiklanding nog het leven van enige passagiers te heb ben kunnen redden", zei hij. Tien i overleefden de ramp. In Zimbabwe is gisteren in de hoofdstad Harare voor de derde achtereenvolgende dag betoogd door duizenden mensen die Zuid- Afrika schuldig achten aan het neerstorten van het vliegtuig. De dood van Machel heeft ook tot be togingen geleid in Zambia, Botswana en Lesotho. Ook in Zuid-Afrika werd gede monstreerd. De Zuidafrikaanse po ten ter herdenking van de Mozam bikaanse president. De politie gaf de demonstranten opdracht zich te verspreiden, en na twee minuten werd traangas ge bruikt. De studenten riepen leuzen en zongen vrijheidsliederen. De helft van de demonstranten was zwart. Voor de demonstratie hadden ongeveer 1.000 blanke en zwarte studenten een herdenkingsbijeen komst voor Machel bijgewoond, waarbij beschuldigingen werden geuit aan het adres van de Zuid afrikaanse regering. In de Zimbabwaanse hoofdstad Harare waren ongeveer 3.000 de monstranten op de been. De de monstranten trokken langs de zwaar bewaakte Amerikaanse am bassade in de stad, maar inciden ten deden zich niet voor. ties opdracht gaven het land te ver- goed en zo kwaad als het ging laten omdat ze zich aan spionage elkaar zetten van een koosjere zouden hebben schuldig gemaakt. De Sowjet-Unie reageerde daar op door het afgelopen weekeinde lunch voor Nobelprijswinnaar Elie Wiesel en een groepje Russische refuseniks. die partij zwaar aangeslagen is door de onenigheid over defensie vraagstukken die tijdens het jong ste congres aan het licht kwam. De persoonlijke aantrekkings kracht van Thatcher vertoont een blijvende stijgende lijn. In augus tus was 28 procent van de onder vraagden tevreden óver haar, in september was dat 35 procent, en nu 36 procent. Borsten afgezet zonder noodzaak: 3 ton smartegeld LONDEN (Rtr) - Een Britse vrouw wier borsten werden af gezet nadat een ziekenhuis de onjuiste diagnose van kanker had gesteld, heeft gisteren van het High Court in Londen ruim driehonderdduizend gulden schadevergoeding toegewezen gekregen. Het geld moet aan de 49-jari- ge Manuella Vaughan worden uitbetaald door een gezond heidsdienst in Londen die ver antwoordelijk is voor het St. Mary's ziekenhuis, waar de operatie ie vyf jaar geleden werd uitgevoerd. Vaughan ont dekte twee en een halfjaar later bij onderzoek in een ander zie kenhuis dat ze geen kanker had. De president van het ge rechtshof zei dat welke fysieke functie de borsten van een vrouw ook hadden, "hun cos metische waarde en hun bijdra ge aan het vertrouwen van een vrouw in zichzelf en haar li chaam, zeer substantieel moet worden geacht". 'Problemen rond Voerense ex-burgemeester in alle rust oplossen' LONDEN (AP) - De Conservatieve Partij van de Britse premier Mar garet Thatcher is voor het eerst dit jaar weer even populair bij het kie zersvolk als de Labour-partij van Neil Kinnock, zo blijkt uit een en- -quête van Gallup. De Alliantie van sociaal-demo craten en liberalen daalde in popu lariteit tot het laagste niveau in twee jaar. De uitslag van de opiniepeiling is een flinke duw in de rug voor de regeringspartij, die dit jaar voort durend achter Labour bleef han gen. De volgende algemene verkie zingen worden volgend jaar ver wacht, hoewel Thatcher die niet LONDEN - De Ierse regering heeft jaar verkiezingen moet houden, zal eerder dan midden 1988 hoeft uit te gisteren met een marge van twee proberen tot de zomer in het zadel schrijven. stemmen een motie van wantrou wen overleefd. De coalitie-regering De enquête werd vorige week in van premier Garret FitzGerald het gehele land uitgevoerd, na de bleef met 83 stemmen tegen 81 jaarcongressen van de verschillen- overeind. Daarmee is de dreiging de partijen. Gevraagd werd op wel- van onmiddellijke verkiezingen ke partij men zijn stem zou uit- geweerd, brengen wanneer er morgen BRUSSEL - De Belgische rege ring gunt zichzelf een 'periode van bezinning' van onbepaalde tijd, om 'in alle kalmte' een oplossing te zoeken voor de problemen in de Voerstreek. Dat zei premier Wil- fried Martens gisteren in de Kamer van Volksvertegenwoordigers, waar hij ondervraagd werd over het optreden van de regering in 'de affaire-Happart'. door Hans de Bruijn De rooms-liberale coalitie werd vooral door de oppositiepartijen - van Vlaamse en Waalse kant - he vig aangevallen, maar kreeg het geen moment echt moeilijk. Mar tens deed zijn best olie op de roeri ge taai-golven te gooien. Volgende week dinsdag zal de Kamer een vertrouwensstemming houden, maar het staat nu al vast dat Mar tens' ploeg die dankzij de steun door Lia van Bekhoven kiezingen zouden zijn, waarop 37,5 procent de Conservatieven koos, 37,5 procent Labour, 22 procent Al liance en 3 procent andere partijen. De stijgende populariteit van Thatchers partij ging vooral ten Waarnemers in Dublin menen koste van de Alliance, hetgeen de dat de wankele Fine Gael/Labour vermoedens leek te bevestigen dat regering tot het eind van het jaar veilig is. Verwacht wordt dat pre- te blijven. De opiniepeilingen schatten Fi ne Gael's kansen uitzonderlijk laag. Volgens de laatste cijfers moet premier FitzGerald het doen met niet meer dan 27 procent van de stemmen. De Fianna Fail-oppo- sitiepartij van Charles Haughey mag daarentegen rekenen op een royale 53 procent. Ierland's economische crisis wordt gezien als de oorzaak van de impopulariteit van de regering. Ondanks stringente bezuinigings van de vier regeringspartijen zal overleven. Martens maakte duidelijk dat tij dens die bezinningsperiode 'de voogdij-organen' hun taken kun nen blijven uitoefenen. Dat bete kent in feite dat de gouverneur van de provincie Limburg, Harry Van- dermeulen, de volledige vrijheid krijgt om José Happart te schorsen als waarnemend burgemeester van de gemeente Voeren, omdat hij ook in die functie verplicht is de Nederlandse taal te beheersen en dat niet wil. Minister van binnenlandse zaken Joseph Michel stelde nadrukkelijk dat „de gouverneur zijn plicht moet doen en normaal zijn taak kan uitoefenen". Ook premier Mar tens zei dat de nationale regering niet tussenbeide zal komen. Hap part werd eind vorige week door de franstalige meerderheid in de Voerense raad tot waarnemend burgemeester benoemd. Tegen die benoeming zijn bij de gouverneur klachten ingediend. De 'bezinningsperiode', 'wapen stilstand' of 'Godsvrede', zoals men hier zegt,.werd vorig weekein de voorgesteld door de Waalse christen-democraten (PSC), die Happart steeds gesteund hebben. Als gevolg van de politieke proble men die daarover met de Vlaamse CVP van premier Martens ontston den en een aantal blunders, moest PSC-minister van binnenlandse zaken Charles-Ferdinand No- burgse gouverneur Happart weer schorst. Diverse, vooral Vlaamse kamer leden haalden gisteren scherp uit naar de regering en Happart, maar ook naar de Waalse socialisten (PS) die in de oppositie zijn. De Vlaam se socialistische fractieleider Louis Tobback zei zelfs niet te begrijpen hoe zijn Waalse geestverwanten „zich kunnen associëren met de 'bourgeoisie' van Brussel". Tobback kreeg diverse malen ap plaus, ook van de Vlaamse chris ten-democraten en liberalen, toen hij de Walen onder vuur nam die de affaire-Happart hebben opge klopt. 'Er is geen sprake van dat u in dit huis een meerderheid zult vinden voor wijziging van het Voer-statuut (Voer naar Wallonië)', zo hield hij de franstaligen voor. De regeringspartijen - behalve de PSC - benadrukten dat het vonnis van de Raad van State, die Happart een maand geleden afzette, „naar letter en geest" moet worden uitge voerd. Overigens is het niet uitgesloten dat José Happart, ook al wordt hij door de Limburgse gouverneur ge schorst, toch weer waarnemend burgemeester kan worden. Want hoewel de schorsing meteen in gaat, laat een lacune in de gemeen tewet toe dat hij bij de eerstvolgen de gemeenteraadszitting weer op nieuw wordt gekozen tot eerste scheperf (wethouder) en dus loco- burgemeester. De rentevoet gaat nog steeds om hoog en de regering lijkt machte loos tegenover de financiële vlucht naar het buitenland. Bovendien is de samenwerking met de coalitie partner geen gelukkige. De sociaal- thomb - die gisteren door Martens democratische Labour-partij heeft reeds laten weten bezwaren te heb ben tegen een volgende coalitie met Fine Gael. Terwijl premier FitzGerald heeft laten weten de verkiezingen in te gaan met eenzelfde 'no-nonsense- beleid', blijft de oppositie Fianna Fail vaag. In de campagnesfeer Ierland al maanden De PSC wilde aanvankelijk dat gedurende het bestand José Hap part toch waarnemend burgemees ter kon blijven. Maar dat was voor de CVP, de Vlaamse liberale PVV en de Waalse liberale PRL onaan vaardbaar. De PSC krabbelde maatregelen blijft economisch her- keert, neemt Fianna Fail voorlopig maandag terug, omdat anders Buitenland kort FitzGerald, die binnen een stel uit. De werkloosheid is stijgen de, evenals het aloude Ierse pro bleem van emigratie. Zoekactie naar toestel VS genoegen met haar populariteit heeft geen haast het partijprogram ma in te vullen. De tegenstelling tussen de twee partijen is het duidelijkst bij de sle pende kwestie Noord-Ierland. Het paradepaardje geringstermijn kabinetscrisis het gevolg zou zijn geweest. De PSC gaat er nu mee akkoord indien de Lim- Botha/Frankrijk De Zuidafrikaanse president Bo- tha zal op 11 november in Frank- m|ïrüVe geheimeA vijandelijke handen terecht eind van de Eerste Wereldoorlog betekende. Een woordvoerder van de Franse premier Chirac zei dat Botha een nieuwe begraafplaats zou openen voor Zuidafrikanen die tijdens WO I in Frankrijk om het leven kwamen. Hij zei dat de Fran se regering het bezoek 'normaal' vónd. TEL AVIV (AP) - Amerikaanse en Israëlische patrouilles zochten don derdag in de Middellandse Zee ten zuiden van Cyprus naar sporen van een Amerikaans militair vliegtuig dat dinsdag tijdens een routine-vlucht met z(jn vierkoppige bemanning verdween. Een majoor van de Israëlische luchtmacht heeft gewaarschuwd dat de VS in gevaar zouden zijn als het vliegtuig in gekomen. BOEDAPEST (AP) - Zo'n 50 Hon- i FitzGeralds re- gaarse dissidenten zijn gisteravond de Anglo-Ierse in Boedapest bijeengekomen om overeenkomst. Het verdrag, bijna gezamenlijk de 30-ste veijaardag de Hongaarse opstand te her- Het vliegtuig, een Viking onderzeebootjager, had dinsdagmiddag na een vlucht ten noorden van Egypte terug moeten keren naar het vlieg- dekschip John F. Kennedy, dat met enkele andere schepen van de Ame rikaans zesde vloot deze maand oefeningen houdt met de Israëlische marine. In plaats daarvan werden zwakke noodsignalen omgevangen uit de buurt van Cyprus. jaar oud, was de eerste reële poging van Groot-Brittannië en de denken Ierse Republiek om een oplossing De dissidenten te vinden voor het eeuwenoude nacht bijeen ter Noordierse vraagstuk. Maar de toekomst van d eenkomst is onduidelijk, Britse regering besloten lijkt het verdrag in de ijskast te zetten. Van i de gehele het feit dat op 23 oktober 1956 de opstand te gen de Russische bezetting van het land op gang kwam met massade monstraties van mensen die een nieuwe regering eisten en betoog- Fianna Fail-leider Haughey is be- den dat de Russische troepen uit kend dat hij weinig heil verwacht van het verdrag en als premier de het toestel onderhandelingen erover minstens wil "heropenen". Hongarije moesten vertrekken. Gisteren werden bloemenkran sen en nationale vlaggen aan de voet van het standbeeld van Jozef Hongarije 1956 in kleine kring herdacht Bern neergelegd, waar zich 30 jaar geleden de demonstranten voor het eerst verzameld hadden. Poli tiemannen in burger ruimden alles een kwartier later weer op, zo heb ben ooggetuigen verklaard. Gisteravond kwam een groep van omstreeks 50 dissidenten in het huis van één van hen bij elkaar om de opstand te herdenken en te luisteren naar radio Vrij Europa dat interviews met meer dan 40 emigranten en dissidenten uit Hongarije zelf uitzond. De Amerikaanse president Rea gan liet zich niet onbetuigd. Hij roemde de Hongaarse opstand van 1956 als 'een lichtend voorbeeld van idealisme, patriottisme en pu re moed dat de onsterfelijke erfenis vormt van de vrijheidsstrij ders van de Hongaarse revolutie'. Het straatbeeld in Boedapest vertoonde de normale aanblik. Wel was politiebewaking aanwezig op enkele plaatsen die voor de op stand van bijzondere betekenis wa- Vliegramp Een Fokker Friendship van de Pakistaanse luchtvaartmaatschap pij is gisteravond tijdens een lan dingsmanoeuvre neergestort in de buurt van de stad Peshawar bij de grens met Afghanistan. Minstens 13 mensen kwamen om het leven en 31 raakten gewond, zo maakte de luchtvaartmaatschappij be kend. BONN - Acht jaar lang hebben drie jonge Westberlijnse officieren van justitie een van de wreedste uitwassen van het Hitler-regime bestudeerd; deze week kwamen ze tot de conclusie, dat de nazi-justi- tie-terreur onbestraft blijft. De rechters van Hitiers 'Volksge- Het was niet duidelijk waardoor richtshof, de moordenaars het toestel drie minuten de rode toga, ontlopen hun veroorde- voorgenomen landing op de lucht- lmS-Het volksgerechtshof was een haven van Peshawar acht kilome- aParte nazi-rechtbank die als enige ter voor de stad op een open veld taa* "ad alle verzet tegen Hitier de kop in te drukken. Vd Boeynants De Belgische vroegere eerste-L.„ nister Paul Vanden Boeynants zal opnieuw door Hans Hoogendijk van justitie. Tussen 1934 en 1945 werden 16.342 aangeklaagden ge confronteerd met de onverbiddelij ke wraak van de nazi's. Meer dan 5200 van hen vielen in Plotzensee in Berlijn onder de nazi-valbijl, bij na 7800 mensen kregen zeer lange gevangenisstraffen, slechts 1089 aangeklaagden werden vrijgespro ken. De doodvonnissen waren vaak volslagen willekeurig. Zo stierf een man omdat hij had ge zegd dat Hitier wel niet lang meer zou leven, een ander werd gedood, omdat hij had gezegd, dat als Hitier niet meer instaat was de zaak in de hand te houden, hy maar moest Onbarmhartig De moordenaars in rood waren - In 1979 gaf West-Berlijn op- de rechter moeten dracht dit donkerste hoofdstuk uit ...uviuaiouo w mw w<um verschijnen. Gisteren is door het de Duitse rechtgeschiedenis op te onbarmhartig. „Rucksichtlos, hard gerecht in Brussel bekend ge- helderen. „Onze pogingen overle- wreed recht", was de opdracht hoger be- Vende rechters of officieren van maakt dat zijn zaak roep op 17 december zal dienen. Vanden Boeynants werd op 25 dit volksgerechtshof i te klagen wegens hun bloed- Hitler. „De richtlijn is niet de wet, maar het besluit: de man moet weg", bepaalde Goebbels. De rech- juni veroordeeld tot drie jaar voor- justitie, zijn mislukt. We hebben al- ters begrepen heel goed wat de 'waardelijke gevangenisstraf en een los geprobeerd, maar het boete wegens belastingontduiking vergeefs", zo vertelde een van de en valsheid in geschrifte. Na zijn onderzoekers in een toelichting, veroordeling tekende de officier Ruim 7000 terreurvonnissen vel- van justitie hoger beroep aan. den de 577 rechters en officieren n-heersers van hen verwachtten. Een van hen schreef na zijn aan stelling. „U, mijn Fuhrer, verzoek ik te mogen melden: ik heb mij in gewerkt in het ambt dat u mij ver leend hebt. Het volksgrechtshof zal zich boven alles ervoor inzetten zo te oordelen als het gelooft dat u zelf een geval zou beoordelen". De 577 rechters en openbare aan klagers handelden naar deze on menselijke nazi-richtlijn. In de Bondsrepubliek zijn ze nooit ge straft, alleen direct na de oorlog hebben Amerikaanse rechters een aantal van hen veroordeeld. De meesten kwamen korte tijd later weer vrij en vonden vaak weer een plaats in de rechtspraak. In de DDR werd straffer opgetre den. In de Bondsrepubliek stond in 1968 een van deze moordenaars voor zijn rechters. Ze spraken de man vrij, pmdat 'het volksgrechts hof een onafhankelijke, slechts de wet ondergeordend instantie' was geweest. De vroegere nazi-rechters konden alleen worden veroordeeld als zij met voorbedachten rade de wet hadden geschonden. Dat be paalde het hoogste Westduitse rechtscollege in 1968. In de prak tijk betekende dit vonnis een vrij brief voor de moordenaars. Onvermoeibaar Pas in 1979 werd er weer ver volgd. Dat was te danken aan de onvermoeibare Amerikaan Robert W. Kempner, eens de hoogste Amerikaanse aanklager bij de pro cessen in Neurenberg. Zijn inzet resulteerde ook in de opdracht om de hele bloedige geschiedenis van het volksgrechtshof opnieuw te schrijven. De onderzoekers stelden vast dat er in 1979 nog 197 moordenaars in rood leefden, 110 van hen kwamen in aanmerking voor strafvervol ging. Tijdens het vooronderzoek stierven er nog 27. De rest k\yam onder een veroordeling uit doordat of hun betrokkenheid niet te be wijzen viel of ze zich konden be roepen op 'voortdurende onder- zoeksonmogelijkheid door ouder dom of ziekte'. Slechts in een geval kwam het bijna tot een veroorde ling. Twee jaar geleden stelden de officieren van justitie de voormali ge nazi-rechter Paul Reimers ervan op de hoogte dat hij zou wofden vervolgd omdat hij uit 'laaghartige motieven 62 mensen ter dood had veroordeeld'. De 82-jarige hing zich op. De laatste onderzoeksacte is vo rige maand gesloten. De Berlijnse officieren van justitie concludeer den na zeven jaar werk, dat ze zijn mislukt in hun poging recht te doen gelden. De hoogste openbare aanklager sprak van een 'voor het rechtsgevoel onbevredigend slot'. De SPD had het over een zwarte dag voor de Duitse justitie. „Hier wordt het historische verzuim van de Westduitse na-oorlogse justitie duidelijk om de misdaden van de nazi-rechters strafrechtelijk op te helderen", stelden de sociaal-de mocraten. Inderdaad is de acte gesloten, maar de balans is treurig. Wat voor de nazi-processen in het algemeen gold, geldt voor dit onderzoek in het bijzonder: te laat, te moeizaam en te laks. Maar ook de huidige ju ristenstand in West-Duitsland gaat jmmige commentato- dat de onderzoekende officieren te veel rekening hebben gehouden met de ouderdom en de gezondheidstoestand van de moor denaars in toga, alsof deze reke ning hielden met hun slachtoffers. Te veel juristen hebben na de Tweede Wereldoorlog te vaak ge dacht aan de schade voor hun broepsstand en daardoor onder zoeken vertraagd of onderbroken, na vermaningen uit het buitenland weer opgenomen en nu dan voor goed afgesloten. De rechterlijke stand in de Bondsrepubliek heeft zich met het besluit in de zaak 'Volksgerichts hof wel erg makkelyk ontdaan van een juridische schandvlek.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 7