Kremlin betaalt met gelijke munt Verkiezingen Congres: testcase voor Reagan Brunswijk teleurgesteld Gorbatsjov: uitwijzing is wilde actie VS denken al aan nieuwe represailles jFEBOR# Weinig twijfel meer aan rol Pretoria dood Machel DONDERDAG 23 OKTOBER 1986 BUITENLAND PAGINA 7 MOSKOU (AP) - De Russische partijleider Michail Gorbatsjov heeft gisteren gezegd dat de uitwijzing van 55 Sowjet-diplomaten door de VS een wilde actie is, waarop zijn rege ring met 'zeer krachtige maatregelen' zou reageren. In zijn tweede televisierede sinds de topconferentie in Reykjavik zei Gorbatsjov verder dat hij zich door die ontmoeting bemoedigd voelde in het streven naar wapenbeheersing. WASHINGTON - Een woordvoer der van het Witte Huis heeft giste ren laten doorschemeren dat de Amerikaanse regering al weer zint op nieuwe maatregelen tegen Rus sische diplomaten. Woordvoerder Dan Howard zei gistermiddag: „We zullen deze stappen van Moskou bestuderen, en dan een passend antwoord ge- door Henk Dam ven. Ik wijs er echter op dat dit soort zaken strikt op basis van ge lijkwaardigheid zullen worden be handeld". Op het ministerie van buiten landse zaken in Washington werd gistermiddag gereageerd op het Russische besluit, alle 260 Russi sche medewerkers aan de Ameri kaanse ambassade in Moskou en het consulaat in Leningrad terug te trekken. Een woordvoerder zei dat deze maatregel „op de korte termijn ze ker voor problemen zal zorgen. Maar onze buitenlandse dienst is wel gewend onder moeilijke om standigheden te functioneren". De 260 medewerkers aan de Amerikaanse ambassade en consu laat doen dienst als onder andere kok, werkster, chauffeur, tuinman en onderhoudspersoneel. „Het zal op z'n minst betekenen dat een aantal van onze kantoren niet wordt schoongemaakt", aldus een official in Washington. Er is inmiddels al uitgerekend dat de vervanging van al het Russi sche personeel door Amerikaanse contract-personeel 400 miljoen dol lar (900 miljoen gulden) per jaar kan gaan kosten. ADVERTENTIE 'Het was misschien voor het eerst In vele tientallen jaren dat er een zo grote stap werd gezet in het stre ven naar nucleaire ontwapening,' zei hij. 'Ik beschouw dat nog steeds als het resultaat van de ontmoe ting. Wij hebben een hoger niveau bereikt, niet alleen in het analyse ren van de situatie, maar ook in het defmieren van doelstellingen en kader van mogelijke akkoorden, akkoorden over nucleaire ontwa pening.' Maar de partijleider zei dat de ontmoeting ook zeer duidelijk had getoond welke problemen de ont wapening nog in de weg staan. Hij stelde dat 'militaristische kringen' bang zijn geworden door de voor uitgang die in Reykjavik werd be reikt. Gorbatjsov sprak tot het volk na dat het ministerie van buitenland se zaken een aantal tegenmaatrege len bekend had gemaakt naar aan leiding van de uitwijzing van 55 Sowjet-diplomaten door de Ver enigde Staten. 'Zij hebben de afgelopen dagen een actie ondernomen die voor een normaal denkend mens slechts wild kan overkomen, na een zo be langrijke ontmoeting op het niveau van het hoogste leiderschap van de twee landen,' zei Gorbatsjov. 'Wij zullen natuurlijk tegenmaatrege- Zeer krachtige maatre gelen, zogezegd op gelijke basis. Wij zullen dergelijke krankzinnige praktijken niet over onze kant la ten gaan.' Opmerkelijk tijdens Gorbatsjovs toespraak was zijn mededeling dat hij president Reagan in Reykjavik had aangeboden te willen stoppen met het storen van de Amerikaan se propagandazender Voice of America die uitzendt naar de Sow- jet-Unie. Hij zei dat te willen doen als Washington de Sowjet-Unie toestemming geeft een radiosta tion te openen in de Verenigde Sta ten. Hij zei dat Reagan niet op dat aanbod had gereageerd. Voor zover bekend was het voor het eerst dat een topman van de Sow jet-Unie in het openbaar sprak over het storen van de Voice. Het Kremlin heeft gisteren op nieuw vyf Amerikaanse diploma ten opdracht gegeven het land te verlaten, als vergelding voor de uit wijzing van Russische diplomaten door de VS. Ook werden ingrijpen de beperkingen opgelegd aan het Russisch personeel van de Ameri kaanse diplomatieke missies in de Sowjet-Unie. In een serie van uitwijzingen over en weer heeft de Sowjet-Unie nu in totaal tien Amerikanen het land uit gezet, terwijl de Amerika nen op een totaal komen van tach tig. MAPUTO/JOHANNESBURG - De situatie in de Mozambiquaanse hoofdstad Maputo is rustig, maar nagenoeg alle inwoners van de stad zijn ervan overtuigd dat Zuid- Afrika verantwoordelijk is voor de dood van hun president Samora Machel. De 53-jarige Machel kwam zondagavond om het leven, toen zijn presidentiële vliegtuig vlak over de grens op Zuidafrikaans grondgebied neerstortte. door Ruud de Wit Het officiële dodental staat nu op 34. Zesentwintig van hen beschik ten over de Mozambiquaanse na tionaliteit. De overige slachtoffers waren vier Russische bemannings leden van de Tu-134B, de ambassa deurs van Zambia en Zaire in Mo zambique alsook de twee Cubaan se lijfartsen van Machel. Tien per sonen, onder wie de Russische pi loot, overleefden het ongeluk. Vanaf vandaag zal het lichaam van Machel opgebaard liggen in de stadshal van Maputo en dinsdag aanstaande zal de begrafenis plaats hebben. Naar verwachting zullen 'tientallen staatshoofden hierbij hun opwachting maken. Welinge lichte bronnen in de hoofdstad me nen dat de huidige minister van buitenlandse zaken, Joaquim Chis- sano, de belangrijkste kandidaat is om Machel op te volgen, maar de aankondiging hiervan wordt pas na de begrafenis verwacht. In een hoofdredactioneel com mentaar zegt Noticias, de belang rijkste krant van Mozambique, dat Machels dood misschien vreugde zal hebben gebracht bij de vijan den van het land, maar dat iedere burger van Mozambique er nu ook van doordrongen is, dat de strijd tegen de rechtse NMR-rebellen moet worden voortgezet, totdat ze zijn verslagen. In tegenstelling tot in vele Afrikaanse landen weigert de Mozambiquaanse staatspers echter een beschuldigende vinger naar Zuid-Afrika uit te strekken. Explosie Spandau Een aanslag met een lichte bom heeft afgelopen nacht lichte scha de veroorzaakt in een bijgebouw van de Spandaugevangenis in West-Berlijn. In deze uit de 19e eeuw daterende gevangenis ver blijft sinds 1966 nog één gevange ne: de voormalige plaatsvervanger vn Adolf Hitier, de nu 92-jarige Ru- dolf Hess. Er zijn nog geen duide lijke aanwijzingen over de achter grond van de explosie. Buitenland kort Hermafrodieten In de door Israël bezette Gaza- strook is een opvallend hoog aantal gevallen van hermafroditisme ge constateerd bij kinderen. Dr. Nim rod Sassoon van het Israëlische ministerie van volksgezondheid verklaarde dat in eén jaar elf kinde ren zijn geboren die de kenmerken van beide seksen vertonen. Vol gens Sassoon gaat het om een „ui terst zeldzame erfelijke afwijking, veroorzaakt door een genetische misdruk in de chromosomen van eért van de ouders". „Deze kunnen de afwijking overbrengen zonder die zelf te vertonen", zei hij. India/kabinet De Indiase premier R^jiv Gandhi heeft voor de zesde keer in twee jaar kabinetswijzigingen doorge voerd: Vijf ministers werden uit hun functie ontheven en zeven an deren aan het kabinet toegevoegd. Verschillende ministers kregen een nieuwe portefeuille en voorts benoemde Gandhi een nieuwe mi nister van buitenlandse zaken. Rus terechtgesteld Een Sowjet-staatsburger die was beschuldigd van spionage voor de Verenigde Staten, is ter dood ver oordeeld en terechtgesteld. De man, A.D. Tolkatsjov, was mede werker van een wetenschappelijk onderzoeksinstituut in Moskou. Hy is door het militaire tribunaal van het Sowjet-Hooggerechtshof schuldig bevonden aan „verraad van het vaderland door spionage". Uit het onderzoek is volgens het bericht gebleken dat Tolkatsjov „spionage-banden onderhield met medewerkers van de Amerikaanse inlichtingendiensten. WASHINGTON - Er is in deze da gen een seizoengebonden soort ad vertenties op de Amerikaanse tv's te zien. Ze duren steeds 30 secon den precies, en de hoofdpersonen erin zijn altijd wilskrachtige dames en heren met goedgekapte hoofden. De Amerikaanse kijker ziet hoe deze landgenoten met energieke passen door zijn scherm benen, hier een bejaard vrouwtje helpend met het oversteken van een drukke straat, daar een baby kussend, ginds een koe op de vette billen slaand. door Henk Dam Daarna kijkt de ster van de com mercial rechtstreeks in de camera, blikkert wat met de onveranderlijk hagelwitte tanden, en zegt met fer me stem iets dat altijd weer neer komt op: „Stem op mij". Kortom, het is verkiezingstijd in de Ver enigde Staten. Op 4 november mogen de Ameri kanen een nieuw Huis van Af gevaardigden (435 zetels) kiezen, 34 van de 100 Senatoren, 36 gou verneurs, en nog een hele reeks staats- en lokale dignitarissen. In een tv-gek land als de VS ligt het voor de hand dat de verkiezings strijd mede via de buis wordt uit gevochten. Wat daarbij zeer opvalt, is dat er zo op de man wordt gespeeld. In veel commercials zegt kandidaat A niet zo zeer wat hij wil, maar vooral waarom kandidaat B niet deugt. Kandidaat B gebruikt vervolgens zijn 30 dure seconden om kandi daat A voor een grove leugenaar uit te maken. Hoofdpijnpoeders Nu is dat in de beste tradities van de Amerikaanse reclame-mores. Anders dan in ons land is vergely- kende reclame toegestaan. Als de hoofdpijnpillen van de firma Tyle nol meer in ziekenhuizen worden gebruikt dan de produkten van concurrent Bayer, dan wordt dat ook letterlijk zo in de commercials gezegd. En politici zijn, in de ogen van de reclamemakers, in niets echt an ders dan hoofdpijnpoeders. Daar om mag afgevaardigde Ken Kra mer uit Colorado over zijn oppo nent Timothy E. Wirth best zeg gen: „Als Tim u vandaag al bela zert, wat zal hij dan morgen wel niet doen?" Daarom ook beticht Senaatskan didaat Robert W. Kasten zijn De mocratische uitdager van „Water- gate-taktieken". Daarom Wikken allerlei andere potentiële volksver tegenwoordigers over wat hun te genstander wel niet in Washington heeft uitgehaald. „Weet u wel dat kandidaat X by die en die belangrijke stemmingen in het Huis niet eens aanwezig was?", is een gewone zin uit de mond van kandidaat Y. „Weet u wel dat Y tegen de doodstraf voor drugssmokkelaars heeft ge stemd?", is dan de repliek van X, die weet dat zo'n straf in de regio goed valt. Meer dan de helft van de politie ke commercials is zo met dit soort negatieve boodschappen gevuld. Dat is een aanzienlijk hoger per centage dan bij voorgaande cam pagnes, en daarvoor zyn twee rede nen aan te wijzen. Invloed In de eerste plaats is dit het werk van reclame-adviseurs die in de praktyk hebben vastgesteld dat Reagan: hoe populair? (foto ap> negatieve reclames veel beter by de mensen blijven hangen dan po sitieve. En in de tweede plaats wreekt zich hier het gebrek aan echte onderwerpen van debat, aan 'issues', zoals dat heet. Het tekort daaraan heeft als bre de historische achtergrond de om standigheid dat de twee elkaar be strijdende partijen, de Democraten (symbool: ezel) en de Republikei nen (symbool: olifant) niet, zoals in Europa het geval zou zyn, uit een verschillende ideologie zijn voort gekomen. Amerikaanse partijen zijn conglomeraten van belangengroe pen die onderling niet zoveel ziens wijzen hoeven te delen. Het hangt van invloed en geld van die groe pen af, welke globale koers een partij vaart. Zo stond (en staat) de Republi keinse president Reagan zeer on der invloed van allerlei conserva tieve en fundamentalistische groe peringen, en onder zijn bewind heeft de Republikeinse partij dan ook een conservatieve kleur. Maar dat ene Ronald Reagan nu voorstander is van vrij kapitalisme, van een grote defensie-inspanning, en van een zo gering mogelijke staatsinvloed op het economische reilen en zeilen (en dus ook geen subsidies voor noodlijdende be drijfstakken bijvoorbeeld), maakt dit nog niet tot Republikeinse axioma's. En dus zal de Republikeinse Se- naats-kandidaat in een staat met grote maar beroerd draaiende staalfabrieken ongetwijfeld zeggen vóór overheidssteun voor de staal industrie te zijn. Voor Democrati sche kandidaten geldt omgekeerd hetzelfde. Zo hebben de Democraten in het Huis van Afgevaardigden zich nog al verzet tegen Reagan's 'Star Wars' plannen. Maar dacht je dat een beetje handige Democraat het in zijn hoofd zou halen om de im mens populaire Reagan aan te val len omdat hij in Reykjavik zo hals starrig aan 'Star Wars' heeft vastge houden? Nee hoor. Immers, de peilingen wijzen uit dat veruit de meeste Amerikanen Reagan's opstelling in Reykjavik steunen. Wie op dit vlak de presi dent zou aanvallen, zou door de Republikeinen direct voor 'Rus senvriend' worden uitgescholden, en zodoende politieke zelfmoord plegen. En dus: echte thema's voor debat zijn er niet. Het is tekenend dat een peiling onlangs uitwees dat maar één op de vijf Amerikanen denkt dat het veel uitmaakt of Republi keinen dan wel Democraten het Congres (Huis plus Senaat) in han den hebben. Het is ook niet voor niets dat het opkomstpercentage vermoedelijk nog niet de 50 zal ha len. Onvrede Niettemin, ondanks dit gebrek aan fundamentele verschillen van inzicht: de Democraten hopen te scoren in die staten waarin het eco nomisch slecht gaat met als uit gangspunt: onvrede richt zich al tijd tegen de regerende macht. Vol gens recente schattingen bevinden zich 31 van de 50 staten in een toe stand van economische recessie. De hoop van de Republikeinen is vooral gericht op de grote popula riteit van de president, waarbij, zo als gezegd, de minst geziene kan ten aan Reagan's bewind (geringe overheidssteun, verzet tegen boy cot Zuid-Afrika, steun aan de Con tra's) worden vergeten of verloo chend. Moge de Amerikaanse verkie zingsstrijd dus inhoudelijk niet zo boeiend zijn, de uitslag zou dat wel kunnen zyn. Er kan na 4 november een situatie ontstaan waarbij de Republikeinse president zo onge veer vleugellam wordt gemaakt omdat hy met een geheel door de Democraten beheerst Congres te maken krijgt. Voor wat het Huis van Afgevaar digden betreft: thans hebben de Democraten 252 zetels in handen, de Republikeinen 180 en zyn 3 ze tels onbezet. De verwachting is, dat de Democraten er nog een klein aantal zetels by zullen win nen. Maar zelfs by gering verlies zouden ze hun grote meerderheid behouden. In de Senaat hebben de Republi keinen 53 zetels, en de Democraten 47. Er moet voor 34 zetels worden gekozen, waarvan er 22 door de Re publikeinen worden bezet, en 12 door de Democraten. Enig spelen met de calculator leert, dat de De mocraten een nettowinst van 4 no dig hebben, om de meerderheid in de Senaat te krijgen. De kans daarop is vrij groot, me de omdat twee-derde deel van de zetels waarom gevochten wordt, staten vertegenwoordigen met eco nomische problemen. De meeste peilingen houden het er dan ook op, dat de Democraten ook de Se naat in handen gaan krijgen. Dat betekent, dat het de Demo craten zullen worden die gaan be palen wat er op de agenda van het Congres komt. De ruimte die de re- gering-Reagan overhoudt om te opereren, wordt daarmee bijzon der klein, en Reagan zou daarmee in de laatste twee jaar van zijn pre sidentschap een reus op lemen voeten worden. Grap Congres-lid: beter meer atoom bommen op Japan PORT ARTHUR (AP) - De Amerikaanse president Harry Truman had er beter aan ge daan om meer atoombommen op Japan te gooien tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat heeft een lid van Huis van Af gevaardigden, Jack Brooks, gisteren bij wijze van grap ge zegd. Het zou volgens de De mocratische politicus een pre ventief middel zijn geweest om de huidige stortvloed van Ja panse produkten op de Ameri kaanse markt te voorkomen. Brooks sprak tijdens een lunchbyeenkomst ter gelegen heid van zijn verkiezingscam pagne in Texas. Hij vindt dat de huidige regering regels op moet stellen om de buitenland se handel eerlijker te maken. WENEN (AFP) - De verkiezing in •juni van Kurt Waldheim tot presi dent van Oostenrijk blijft de be trekkingen tussen Oostenrijk en Israël verzuren. Waldheim is er door het Joodse Wereldcongres van beschuldigd in de Tweede We reldoorlog betrokken te zijn ge weest bij wreedheden van Hitiers leger in Joegoslavië en Grieken land. De Oostenrijkse regering is ver bolgen over het Israëlische besluit voorlopig geen vervanger te sturen voor de ambassadeur Michael Elit- zur, die op 10 oktober naar zijn land terugkeerde na een verblyf van drie jaar in Wenen. De ambas sadeur, wiens afscheid ophanden was, boycotte op 8 juli de beëdi ging van Waldheim uit protest te gen diens infunctietreding. De Israëlische regering heeft nooit verhuld dat de verkiezing van Waldheim tot president de be trekkingen tussen Tel Aviv en We- Waldheim blijft relatie met Israël belasten nen zou gaan compliceren. „Mo reel gezien heeft Israël problemen met het onderhouden van betrek kingen met een land dat een man aan het hoofd stelt, die ervan wordt verdacht oorlogsmisdadiger te zijn", verklaarde na Waldheims verkiezing de toenmalige Israëli sche minister van justitie, Yitzhak Modai. De Oostenrijkse minister van buitenlandse zaken, Peter Janko- witsch, vroeg begin deze week de Israëlische regering om uitleg. Hy verklaarde dat het besluit van Je ruzalem de ambassade in Wenen op dit moment door de zaakgelas tigde Gideon Jarden te laten lei den, „slechts een tydelyke maatre gel kan zijn". „Men moet zich af vragen of Israël nog wel gepaste en goede betrekkingen wenst met Oostenrijk". Eerste voorwaarde voor dergelijke relaties is de spoe dige benoeming van een nieuwe Is raëlische ambassadeur in Wenen, aldus Jankowitsch, die niet uitsloot dat de Oostenrijkse am bassadeur in Tel Aviv wordt terug getrokken. De ambassadeur, Otto Pleinert, werd dinsdag op het Israëlische ministerie van buitenlandse zaken ontboden, waar hem werd gezegd dat Israël Michael Elitzur nog steeds beschouwd als ambassa deur in Oostenrijk en dat nog geen besluit is genomen over zijn opvol ging. Het ontwijkende antwoord ontlokte grote verontwaardiging in Oostenrijk, waar de pers de hou ding van de Israëlische regering je gens Waldheim als democratische gekozen staatshoofd, hekelde. PLO'er vermoord door Palestijnen BEIROET (UPI) - Een ondergrond se Palestijnse groep heeft de ver antwoordelijkheid opgeëist voor de ontploffing in Athene waarbij dinsdag een hoge militair van de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie PLO om het leven kwam. In een telefonische verklaring aan een westers persbureau in het islamitische West-Beiroet noemde de „Palestijnse vergeldingsorgani satie - de eenheid Deir Jassin" het slachtoffer, brigadier Munzir Abu Ghazala, een „verrader" van de Pa lestijnse zaak. De 44-jarige Abu Ghazala kwam dinsdag in Athene om het leven toen zijn auto door een bom werd opgeblazen. Het PLO-kantoor in Athene beschul digde dinsdag Israëlische agenten van de aanslag. Rebellenleider krijgt 'minimale hulp' uit Nederland DEN HAAG - Ronnie Brunswijk, leider van het 'Jungle Commando' dat strijdt tegen het nationale leger van Suriname, is teleurgesteld over de minimale hulp die hem be reikt vanuit Nederland. Van de in Nederland opererende Raad voor de bevrijding van Suriname heeft Brunswijk nog geen voedsel ont vangen. De rebellenleider zei dat in een interview met NOS-verslagge- ver Arnold Karskens. door Bart Jochems „We hebben bijna niks gehad van de mensen uit Nederland. Ik ben teleurgesteld, maar verwacht nog steeds steun". Brunswijk zei verder uit het buitenland geen wa pens te hebben ontvangen, hoewel hij van vele landen wapentuig zou willen aanpakken. „Hulp uit de Sowjet-Unie wordt een moeilijke zaak. Ik wil wel wapens aannemen uit Rusland, maar niet om zaken te regelen voor Rusland", aldus Brunswijk. Behalve uit Nederland verwacht hij hulp uit de Verenigde Staten, België en Frankrijk. Brunswijk twijfelt niet aan de overwinning op het regeringsleger. „Bouterse heeft nu de kans om te vluchten. Doet hij dat niet, en de zaak komt allemaal in handen van het Jungle Commando, dan gaat de rechterlijke macht bepalen wat er met deze misdadiger moet ge beuren", vertelde Brunswijk. De Raad voor de bevrijding van Suriname moet na de inname van Paramaribo een voorlopige rege ring gaan vormen, zo meent Bruns wijk. Uiterlijk binnen een jaar na de machtsovername dienen onder internationaal toezicht vrije verkie zingen te worden gehouden. De re- belleleider zegt zelf geen politieke ambities te hebben, want daarvoor „mis ik de capaciteiten". In het oerwoud van Oost-Surina- me heeft Brunswijk de steun ge kregen van drie huurlingen, ver moedelijk van Britse nationaliteit. De rebellen zeggen dat de huurlin gen vrijwillig naar Suriname zyn gekomen. Ze worden niet door het Jungle Commando betaald. De verslaggever schatte het aan tal gewapende leden van het Jungle Commando op 200. Daar naast zouden ongeveer 600 onge wapende strijders deel uitmaken van de rebellengroep. Elie Wiesel in Moskou aangekomen BEIROET (AP) - Professor Matar, een Libanese hoogleraar van de Amerikaanse Universiteit in Beiroet die vijf maanden geledpn werd ontvoerd, is in de moslim-sector van de Libanese hoofdstad vrijgelaten. Hij en zijn vrouw zagen elkaar gisteren voor het eerst sinds 168 dagen weer. De 36-jarige Nabil Matar zei in 'redelijk goede' conditie te verkeren. (foto ap> LONDEN (AP) - Nobelprijswin naar Elie Wiesel is gisteren in Mos kou aangekomen. Hy zei dat hij hoopte op een ontmoeting met Mi chail Gorbatsjov en dat hij dol graag Nobelprijswinnaar Andrei Sacharov zou willen zien. De jood se schrijver blijft tot zondag in de Sowjet-Unie. Zijn reis stond al op het programma voordat hij de No belprijs kreeg. Samen met twee Russische vete ranen uit de tweede wereldoorlog bracht Wiesel op het vliegveld van Moskou een toast uit op de gezond heid van de Russische, Amerikaan se en joodse mensen. Daarbij sprak Wiesel: 'Ik geloof dat het leed en de herinnering aan het leed de hele wereld kunnen weerhouden, moe ten weerhouden, van verder leed.' 'Daarom zijn wij hier', zei hy, 'Het Russische volk heeft 20 mil joen mensen verloren in de oorlog, het joodse volk verloor 6 miljoen mensen en andere volkeren nog meer miljoenen. Het is genoeg. We moeten de geschiedenis vertellen om te voorkomen dat de dood de oorlog wint, want alleen de dood is de uiteindelijke winnaar van een oorlog.' Wiesel is door de Sowjet-Unie uitgenodigd om te praten over een conferentie die volgend jaar in Washington wordt gehouden. Deze conferentie gaat over niet-joodse slachtoffers van Hitiers concentra tiekampen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 7