'Wees spontaan,
geen homofraan'
Sybariten presenteren een nieuwe kunstvisie in Hillegom
Opknappen Mauritshuis
nadert zijn voltooiing
Vocale
extase
Hallucinerende vondsten in 'Dubbelspoor' van Dansproduktie
DONDERDAG 23 OKTOBER 1986
'De kunstenaars Jas,
Klinkhamer en Van
Vliet willen niet langer
deel uitmaken van de
dogmatische toneel
voorstelling die het in
ternationale kunstcir
cuit anno 1986
beeldende kunst: Syba-
rit-kunst, ook wel Syba-
rit Art en L'art du Syba-
rit genoemd. 'De Sybarit
streeft maar één doel na:
^stelt'. Aldus de eerste
gel van het enkele ma;
den geleden verschenen
'Manifest' i
gloednieuw
teerde stroming in de
kunst scheppen in de
zuiverste vorm', stelt
het manifest. De laatste argwanend
regel belooft: 'Het nieu
we denken in de kunst is
als thans een feit'. Een
gepresen- kunstkrant met corres
pondenten in Parijs,
New York, Berlijn, To
kio en Amsterdam werd
ons in het vooruitzicht
gesteld.
Dat manifest ging ver
gezeld van kleurenfo-
waarop drie heren
smeurde kleding, één
van hen heeft op zijn
openhangende blouse
ëen hele rits onderschei
dingen gespeld.
Jas, Klinkhamer en Van
Vliet voor htm beeldmerk, een
schreeuwende Sybarit.
(foto wira Bijkraan)
blikken. Aan hun voeten
een zwarte hond, achter
hun rug een blauw
kunstwerk. Het drietal
draagt met verf be
de lens dag geboren. Reden ge
noeg om eens te gaan kij
ken in Hillegom, waar
vorige week de eerste
tentoonstelling der Sy
bariten werd geopend.
HILLEGOM - Een groot zeil van oranje plastic hangt te
klapperen in de storm. Het onttrekt deels een graffiti-schil
dering aan het gezicht, waarop in vlammende kleuren
staat: New York, Tokio, HILLEGOM, Parijs. De aankondi
ging van de expositie der Sybariten, Art Gallery Catharina
kan niet ver meer zijn.
Die graffiti is zaterdag door enkele jonge Hillegommers
gemaakt tijdens de opening van de tentoonstelling. Ze kre
gen hun spuitwerk voor donker niet af en zullen nu moe
ten wachten tot storm en regen zijn uitgeraasd. De ope
ning werd door maar liefst duizend mensen bijgewoond,
wellicht ook aangetrokken door het met gouden vleugels
getooide trekpaard, dat bij wijze van Pegasus door Hille
gom paradeerde.
ren. Talent heb je of je hebt het
niet. Dat ontwikkel je alleen door
aan het werk te gaan. Als het zaad
niet goed is gooi je het weg".
Jas: "Op academiés leer je niet
jezelf te zijn. Wat ze je kunnen
door
Ariejan Korteweg
rel Appel opgedragen ode wordt
door de elementen voelbaar ge
maakt: 'Holland, mijn Holland.
Water Wolken Wind'.
We bekijken eerst het tentoonge
stelde werk. Grote abstracte doe
ken, half-abstracte koppen en gril
lige, blauwe objecten van Jas (42),
die in zijn atelier bij Antwerpen
werkt; impressionistische land
schappen in zachte tinten van de
veel in Zuid-Frankrijk schilderen
de Van Vliet (47), waarbij de opge
droogde penseelstreken bovenop
het doek liggen; grote abstracte en
half-abstracte schilderingen op pa
pier van Klinkhamer (34), die zijn
doeken maakt op de zolderkamer
van zijn woning in Hillegom. Ieder
heeft zo'n beetje zijn eigen ruimte.
In de etalage een portret van Karei
Appel, aan wie de tentoonstelling
- Wat hebben Jas, Van Vliet en
Klinkhamer gemeenschappelijk?
Jas: "We komen alle drie uit een
flink gezin in Hillegom, van tussen
de bloembollen. En we wilden
schilder worden, maar dat kon
niet. Sinds onze jeugd hebben we
één ding gemeen: we zijn Sybarit.
De grondslag is onze ziel, onze uit
straling. Zes jaar heb ik in retraite self. Het gevoel is essentieel
in Dreibergen gezeten. Daar heb ik
veel werk gemaakt en veel werk
vernietigd, zoals iedere goede leven tegenwoordig vanuit
schilder dat zou moeten doen. Van
Vliet ken ik al vele jaren. Niemand
zag iets in zijn schilderijen. Maar ik
zei: Vliet, man, wat maak je eer
goede schilderijen. En met Klink
hamer zijn we hier in de galerie ir
contact gekomen".
- In het manifest van de Sybari
ten staat: 'Een kunstvorm van vol
ledige vrijheid
grenzen, zonder inhoudsloze Biën
nales. Terwijl de kunstwereld zich
verdiept in het retrospectief, ster
ven de kunstenaars van de volgen
de eeuw'. Jullie zetten je dus sterk
af tegen de gevestigde orde in de
beeldende kunst. Waarom?
Jas: "Wij willen kunst zonder
flauwekul. Als je niet op de Biën
nale van Basel hangt, of niet in het
Van Abbemuseum van kunstpaus
Fuchs, dan tel je niet mee. Overal
kom je dezelfde namen van nieuwe
wilden of jonge Italianen tegen.
Het is een gesloten wereld waarin
men elkaar de hand boven het
hoofd houdt".
i soort
Jas: "Mafia betekent onderwe
reld. Pas op, dat woord moeten we
niet gebruiken. Voor je het weet
maken ze je koud en lig je tussen
planken".
kunstenaars regeling. Wij zijn
uit. Het is geen vetpot, rr
ven elkaar de verf die
hebben. Wij hebben
- Wat is er tegen academies waar
iemand zijn talent kan ontwikke-
Van Vliet: "Geen academies voor
ons, geen gesodemieter met lera-
Ook in voor deze expositie uitge
breide kunstgalerij Catharina
houdt de herfststorm huis. Vocht
trekt langs de muren een slinge
rend spoor, op enkele plekken
staan teiltjes opgesteld om het erg
ste gevaar te bezweren. Een deel leren is verf maken, zoals op
van de olieverven van Van Vliet is
van de muur gehaald. Terwijl het
drietal tracht het gemeenschappe
lijke in hun werk onder woorden te
brengen slaan regendruppels en
takken roffels op het polyester
dak. De door de Sybariten aan Ka- ambachtsschool. Maar schilderen
Die is niet homofraan. Zijn werk is
fantastisch, een wereldschilder.
Hij tekent met het door mij ge
maakte Jas-krijt".
Van Vliet: "Ik ken al die schil
ders niet hoor. Daar sta ik buiten".
- Om in jullie terminologie te blij-
ven: Mondriaan was in de tijd dat
hij werkte misschien homofraan,
maar tegenwoordig wordt zijn
werk door steeds meer mensen be
grepen. De tijd kan dus je homofra-
niteit teniet doen?
Jas: "Niemand snapte iets van
Mondriaan. Maar de tijd heeft zijn
homofraniteit naar buiten ge
bracht".
Van Vliet: "Neem de componist
Franz Liszt. Zijn werk zal men pas
over honderd jaar begrijpen".
- Is het niet zo dat echt vernieu
wende kunstenaars voor hun tijd
genoten bijna altijd homofraan
zijn?
Jas: "Van Vliet heeft een groot
isolement achter de rug. Niemand
zag wat in zijn werk. Maar ik zag
dat het wereldmooi werk is. Dus is
hij niet homofraan, want hij sluit
aan op het leven en dat wordt door
anderen herkend. Ik verwacht dat
alles wat hier van hem hangt bin
nen twee weken verkocht is. Het is
niet nodig om zulke onbegrijpelij
ke kunst te maken als zo vaak ge
beurt. Wees spontaan en geen ho
mofraan".
Galeriehouder Piet Blokker: "En
een galerist wordt nooit een kapita
list".
Japan
- Sybarit verzet zich tegen de ver
commercialisering van de beelden
de kunst. Hoe liggen de prijzen van
jullie werk?
Jas: "In mijn werk zit 25 jaar er
varing als beeldend kunstenaar.
Voor de olieverven van twee meter
hoog, dik in de verf, vraag ik 25.000
gulden. Kleinere doeken beginnen
bij de 2.000 gulden. Bevalt het de
koper na een tijdje niet meer, dan
krijgt hij van mij 80 procent van de
aankoopprijs terug. Want vind je
het niet mooi. dan word je er gek
van. Het werk van Van Vliet kost
tussen de 4.000 en de 12.000 gul
den. Een weggeefprijs. Doe je
voordeel. De man is 48 jaar en heeft
een leven achter de rug als geen an
der. Een Klinkhamer kost tussen
de 1.000 en 7.000 gulden. Dat komt
door z'n jeugd. En doordat hij veel
op papier schildert en niet op doek.
Maar het is nu al veel en veel meer
waard".
- Hoe ziet de toekomst eruit vol
gens Sybarit?
Jas: "De beeldende kunst staat
er thans zeer zwak bij. Binnen een
jaar zal men niet niet meer om deze
benadering heen kunnen. Dan is
het nieuwe denken gevestigd, zo
als de Eiffeltoren in Parijs. Let
maar op. De Hollanders laten het
afweten, maar het Japanse be
drijfsleven gaat ons sponsoren. Wij
gaan de hele wereld over".
De tentoonstelling van Syoarit
Kunst met werk van Jas, Klinkha-
meren Van Vliet is tot en met 30
november te zien in kunstgalerij
'Catharina', Meerstraatpromena
de in Hillegom. Geopend van
dinsdag t/m zaterdag.
Werk op papier van de Sybarit-
groep hangt tot en met 2 novem
ber in Artopa in Lisse. Geopend
op donderdagmiddag en -avond
en zaterdag- en zondagmiddag.
kun je niet leren, daar ben je
geboren. Wij zitten niet te wachten
op prijzen van de koningin".
Dranghekken
- Wat betekent het woord sybarit?
Jas: "Dat is niet moeilijk. Het is
een nieuw woord. Het heeft twee
betekenissen. Sybariet is een halfe-
delgesteente en de sybarieten wa
ren een volk, dat in de zevende
eeuw voor Christus aan een rivier
in Italië woonde".
Klinkhamer: "Spanje, dacht ik.
Maar met dat volk hebben wij niks
te maken".
Jas: "Nee. Voor ons is Sybarit
het woord met precies de juiste po
sitieve uitstraling. Op z'n Engels
noemen we ons Sybarit Art Group,
want Nederland is al gauw te
klein".
Jas: "Wij hebben geen bood
schap maar wel een doel: kunst uit
dragen naar jonge mensen die écht
willen zijn. Zelf ben ik lang onecht
geweest. Wie het met ons eens is
kan zich aansluiten. Graag zelfs".
Klinkhamer: 'Be real, be
•nhang van kennis en valse stu
die en niet vanuit het gevoel. Dat
mag niet meer. want alles is al
overdacht en beslist. Er is geen
aandacht voor wat men is, alleen
voor wat men zou moeten zijn. De
kunstenaar is een nummer gewor-
T_ den. Wij willen kunst zonder de
Kunstpaus show er omheen".
Van Vliet: "De huidige maat
schappij wil iedereen in de drang-
werken^'onder hekken Plaatsen- Er is geen direct
contact meer tussen kunstenaar en
kosmos. Een hoop wordt kapot ge
maakt door opvoeders en gebie
ders en mensen die het er wel uit
zouden rammen".
Jas: "Ja. Jantje, handjes over
mekaar".
Officiële opening op 4 juni
Kamerleden voor de toegangsdeu
DEN HAAG (GPD) - De res
tauratie van het Mauritshuis in
Den Haag, waarin zich een van
de belangrijkste schilderijen
verzamelingen van Nederland
bevindt, is volgende maand
voltooid. Op 4 juni 1987 zal het
museum officieel worden ge
opend door koningin Beatrix.
Woensdag nam een delegatie
van de Tweede-Kamercommis
sie van welzijn en cultuur een
kijkje in het gebouw dat zich
nu nog in een uiterst rommeli
ge staat bevindt.
De in maart 1982 begonnen restau
ratie heeft het ministerie van
volkshuisvesting 14,5 miljoen gul
den gekost. Omgerekend heeft dus
elke inwoner van ons land één gul
den bijgedragen aan het ingrijpen
de karwei, dat bijna tot een einde is
gebracht door het architectenbu
reau Restauratiewerken van de
Rijksgebouwendienst.
Dat is niet veel voor de verfraai
ing, uitbreiding en noodzakelijke
aanpassingen aan een „publiek be
zit" dat in de eerste helft van de
zeventiende eeuw „met suikergeld
uit Brazilië" als paleis door bouw
meester Jacob van Campen (met
Pieter Post als uitvoerder) werd
neergezet. De tekortkomingen aan
het nationale monument, vooral
betrekking hebbend op de facilitei
ten voor het publiek, de dienstver
trekken en de klimatologische con
ditie van het museum, zijn nu ver
holpen.
De mogelijkheden tot uitbrei
ding zijn gevonden onder het voor
plein van het gebouw, in de vorm
van een diep onder de grond ge
bouwde dubbele kelder. Daarin
bevinden zich nu studie- en dienst
vertrekken, een museumwinkel,
een educatieve afdeling, een per
manente diapresentatie, een bi
bliotheek en het schilderijendepot.
Omdat deze laatste ruimte zich on
der het waterpeil van de Hofvijver
bevindt, kan zij worden afgesloten
met een water- en branddichte
deur.
Aan de buitenkant van het Mau
ritshuis zijn nauwelijks wijzigin
gen aangebracht. Alleen aan de
kant van het doorgetrokken kanaal
tussen het museum en Binnenhof
18 zijn in de wand van de bebou
wing onder het voorplein raamope
ningen zichtbaar even boven het
water.
Voor het interieur geldt dat er
weinig extra expositieruimte is bij
gekomen, omdat ook hier de voor
keur werd gegeven aan het in de
oude staat laten van het statige
pand. Er is een „route-aanduiding"
aangegeven.
Wat door de bouwvakkers, ge
specialiseerd in restauratiewerk is
gepresteerd, werd door kamerle
den een „huzarenstukje" ge
noemd. Vooral de forse ingrepen in
het voorplein, de technische voor
zieningen, de kwaliteit van het
metselwerk worden door kenners
van het grootste gehalte genoemd.
Whitney Houston:
ROTTERDAM (GPD) - De
stembanden zwiepen tegen el
kaar op als twee aan elkaar ge
waagde boksers. 'Nobody loves
Me like You' is een prachtig
liefdesduet - op de plaat gezon
gen met Jermaine Jackson in
de mannelijke hoofdrol. Live
heeft Whitney Houston
'slechts' één van haar achter
grondzangers ter beschikking
als vocale partner, maar de ex
tase is er niet minder om. Een
zeer alert meelevend publiek in
Ahoy kan er niet genoeg van
krijgen. Wat een gala! Wat een
lust voor het oor!
Whitney Houston is 22 jaar
oud en nu - anderhalf jaar na
het uitkomen van haar eerste
elpee - een van de supersterren
die de jaren tachtig met groot
gemak schijnt te kunnen baren.
Houston heeft wat platenver-
koop gevestigde zwarte zange
ressen als Tina Turner, Diana
Ross en haar eigen nicht, Dion-
ne Warwick, al ruimschoots
overvleugeld.
'Eternal Love', de ballad
waarmee ze enkele jaren gele
den debuteerde, staat nog
steeds op het programma. Het
is een extatisch nummer waar
in Whitney op de juiste, maar
volstrekt onberekenbare mo
menten naar een hogere noot
toeglijdt en spatzuiver weer de
volgende extreme interval
pakt. En als ze even stil valt, is
daar een volstrekt vierstemmig
koortje dat de rillingen over je
rugjaagt. Op dat moment is het
concert in Ahoy nog geen tien
minuten oud.
Whitney Houston is niet al
leen een ongelooflijk vocaal ta
lent, maar ook het produkt van
een zorgvuldige vorm van artis
tieke coaching en een dito mar
keting. Daardoor kan ze het ene
moment met een ontwapenen
de frisheid alles geven en ver
volgens verbluffen met een ge
raffineerde, en slim geregis
seerde vondst. Na het duet 'No-
body loves Me like You' ver
stoort ze de continuiteit niet
door haar partner te bedanken,
maar slaat ze toe door haar jasje
in één beweging uit te trekken.
Dat is glamour, dat is showbu
siness bij uitstek.
Ondanks dat professionalis
me - of misschien moet worden
geschreven: juist vanuit de we
tenschap dat ze niet naief is -
weet Whitney Houston bij haar
eerste wereldtournee een ver
bijsterende indruk achter te la
ten. Je kunt haar intense, ex
plosieve manier van zingen al
leen maar vergelijken met die
van Aretha Franklin halverwe
ge de jaren zestig - en ik heb de
stellige indruk dat Houston
nog meer met haar krachten
smijt.
Met alle kracht die in haar
fragiele lijfje zit knalt ze er drie
finales uit in 'Saving all my Lo
ve for You', een prachtige bal-
alles verterende liefde voor een
getrouwde man. De rustige
maar onontkoombare manier
waarop 'Someone for Me' tot
een einde komt kan alleen
maar met een orgasme worden
omschreven, compleet met een
zorgvuldig gedoseerd naspel.
Daaroverheen komt dan nog
eens het hoogtepunt van de
avond, een onvervalste show
stopper afkomstig uit de
Broadway-musical Dream
Girls. In 'I am changing' raakt
Houston de grenzen van haar
vocaal kunnen en dreigt ze
vormtechnisch haar gevoel
voor stijl te verliezen door maar
dóór te blijven gaan. Daarna
verliest het concert onherroe
pelijk ietsje aan intensiteit. Bij
'All at once' en het massaal
door het publiek meegezongen
'The Greatest Love of All' (over
de kracht in jezelf) zie je nuch
tere Hollanders aangedaan en
uit volle borst meezingen.
JOHN OOMKES
Jas: "Openingen worden ge
woonlijk verricht door een hote
metoot. Dat moet dan het belang
van het werk aangeven".
Klinkhamer: "Wij gebruiken de
zelfde show als een ander, maar
met een zuiver doel. Wij willen
niks opdringen".
Jas: "Maar ook wij ontkomen
niet aan commercie. Het werk
moet verkocht worden, want al
leen al aan materiaal kost het een
vermogen".
- Het gemeenschappelijke is dus
dat jullie je gevoel willen laten
spreken?
Jas: "Juist. Wij brengen geen an-
Klinkhamer: "Een opgedirkt, op- dere stijl van schilderen, geen
gezadeld luchtkasteel is hét. We nieuwe figuratie,
zien te veel kunst die gedegene
reerd is en alleen nog waarde heeft
als investering. Kunst is een pro-
duktiesysteem geworden. De kun
stenaar is zijn door de eeuwen be
vochten vrijheid kwijtgeraakt. Al
op de academies begint de inper
king".
Jas: "Voor ons geen beeldende ken geleden ontdekt. Het bete
harmonisatie. Wij maken werk dat
de toeschouwer niet buitensluit.
Voor de schilders die dat wel doen
hebben we ook een woord be
dacht: homofraan".
- Homofraan?
Jas: "Dat woord heb ik drie
kent: alleen voor jezelf schilderen,
ve ge- Lucassen bijvoorbeeld is zwaar ho-
nodig mofraan. Jan Dibbets ook. Die la-
die ten je niet toe in hun werk. Wij zet
ten ons overigens niet af tegen die
schilders, maar tegen de mensen
die je laten geloven dat dat het ein
de is. Er is geen kunstpaus die mij
kan voorschrijven wat mooi en wat
lelijk is".
"Joseph Beuys is voor mij een
voorloper. Willem de Kooning ook.
Dansproduktie met 'Dubbelspoor',
gedanst door Beppie Blankert en Ca
roline Dokter. Choreografie en to
neelbeeld: Beppie Blankert: muziek:
Louis Andriessen; tekst: Samuel Bec
kett. Gezien op 22 oktober in Micke-
ry, Amsterdam. Aldaar nog t/m 2 no
vember (m.u.v. 27 oktober). Voorts 13.
14 en 15 november in de Lantaarn,
Rotterdam.
AMSTERDAM - Dansproduktie
heeft nooit gehandeld in illusies.
Maar 'Dubbelspoor' zou je in uit
tredingen doen geloven, in geest
verschijningen of in klontjes
LSD door de koffie. Het is een
voorstelling met hallucinerende
vondsten. Als Dansproduktie
een keer illusies voorschotelt,
dan gebeurt het perfect, dat moet
gezegd.
De inrichting van de zaal doet
bij binnenkomst al vreemd aan.
Het publiek zit op vier rijen stoe
len. Pal voor de eerste rij staat
een spiegelwand. Achter de laat
ste rij is een podium, waarop een
witte bank. Óp die bank zit Bep
pie Blankert, danseres in de
voorstelling die ze zelf heeft be
dacht. Je ziet haar in de spiegel,
boven de hoofden van je collega-
kijkers.
Die spiegelwand is de eerste
verdubbeling van de werkelijk
heid. Voor de volgende zorgen
twee beeldschermen, die achter
de spiegelwand hangen. Op de
ene het beeld van Blankert, zit
tend op eenzelfde bankje, dat dit
keer buiten staat, naast vriende
lijk ogend struikgewas. Op het
tweede scherm weer zo'n bankje,
maar dit keer leeg.
Plotseling passeert met donde
rend geraas een trein over de
twee beeldschermen. Blankert
begint te bewegen, nerveus., Ze
kijkt schichtig om zich heen, als
of ze door onzichtbare proble
men wordt besprongen. Met iele
stem praat ze over een God met
een eigentijdse kop. Het in de
spiegel zichtbare publiek speelt
ook een rol. Een zee van afwach
tende koppen, die het zo te zien
ook niet weten.
Het moment van de werkelijke
begoocheling van 4e zinnen
moet dan nog komen. Want ter
wijl de danseres weer op haar
bank zit, wordt in haar lichaam
een tweede figuur zichtbaar. Het
is een tweede vrouw, die zich van
Blankert losmaakt en een reeks
van losse bewegingen inzet,
waarbij ze soms even door haar
heen buitelt.
Door een knap gebruik van
theatertechniek wordt hier zon
der enige symboliek een alter
ego ten tonele gevoerd. Hoe dat
precies in z'n werk gaat zal ik
hier niet verraden, dat zou een
deel van het plezier wegnemen.
Rond die vondst is de voorstel
ling opgebouwd. In de dans
wordt het contrast tussen de bei
de danseressen verder uitge
werkt. De één geremd, besluite
loos, met hoekige bewegingen;
de half afgemaakte val die ze
soms maakt is kenmerkend. De
ander uitdagend en kordaat; vol
overtuiging maakt ze soms een
snoekduik. Blankert is eerst af
werend, maar geleidelijk ver
smelten hun bewegingen.
De dans is niet het sterke punt
van 'Dubbelspoor'. Vaak zyn het
al te letterlijke vertalingen van
gemoedstoestanden, waarbij
veel in aanzetten blijft steken. De
door de danseressen geciteerde
teksten van Beckett zijn overbo
dig en worden ook op een hin
derlijk onnatuurlijke manier ge
zegd.
De muziek van Louis Andries
sen sluit echter prachtig aan bij
de heldere sfeer van de voorstel
ling. Een op gehamerde instru
menten - clavecimbel, piano, ce
lesta en klokkenspel - gespeelde
melodie, met zoveel ruimte tus
sen de akkoorden, dat nagalm en
boventonen alle kans krijgen.
Naarmate het stuk vordert wordt
de uitvoering steeds feller.
Hoe bescheiden en verant
woord Blankert haar grote truc
ook toepast, 'Dubbelspoor' is een
triomf van de techniek. De dans
wordt daardoor welenigszins
naar het tweede plan verdreven.
ARIEJAN KORTEWEG
Beppie Blankert en Caroline Dokter op het moment dat hun beel
den samenvallen. Scène uit 'Dubbelspoor' (foto Chariot wissing)
