VS wijzen 55
'spionnen' uit
200
Oost-Suriname lijkt uitgestorven
Schandaal leidt tot
onenigheid bij BBC
Onafhankelijk onderzoek
naar oorzaak vliegramp
jan bentveldI
WOENSDAG 22 OKTOBER 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
'Moskou dwong ons tot tegenmaatregelen'
WASHINGTON - De Amerikaanse regering heeft, als reactie op de Russische uitwijzing
van vijf Amerikaanse diplomaten, gisteren 55 Russen de opdracht gegeven het land vóór
1 november te verlaten.
De 55 Sowjets, allemaal diploma
ten, moeten het land verlaten we
gens „activiteiten die onverenig
baar zijn met hun diplomatieke
status", diplomatentaal voor spio
nage. Het is de grootste uitwijzing
in de geschiedenis van de Verenig
de Staten.
door
Henk Dam
Woordvoerder Charles Redman
van het Amerikaanse ministerie
van buitenlandse zaken maakte
gisteren duidelijk, dat de uitwij
zing het rechtstreekse antwoord is
op de Russische uitwijzingen, die
twee dagen eerder bekend waren
gemaakt. „Het spijt ons dat de
Sowjets actie hebben ondernomen
die deze stappen nodig maken", zo
zei hij.
Algemeen wordt aangenomen,
dat de uitwijzing van de vijf Ameri
kanen weer het Russische ant
woord was op de Amerikaanse eis
van vorige maand, dat 25 mede
werkers aan de Sowjet-missie bij
de Verenigde Naties zouden moe
ten vertrekken. Deze zijn inmid
dels allemaal naar hun vaderland
afgereisd.
De Russische minister Sjevard-
nadze (buitenlandse zaken) zei vo
rige maand al, dat de uitwijzing
van het VN-personeel „illegaal"
was en daarom „belangrijke en
zeer gevoelige" represailles ten ge
volge zou hebben.
En op dezelfde manier maakte
de Amerikaanse minister Shultz
(buitenlandse zaken) maandag dui
delijk dat de VS zouden proteste
ren en „enige vorm van actie" zou
den ondernemen toen de vijf Ame
rikaanse diplomaten te horen kre
gen dat zij zouden moeten vertrek
ken.
Maar het kwam gisteren als een
grote verrassing dat de Amerikaan
se regering tot zulke drastische te
genmaatregelen is overgegaan.
Redman verklaarde dat gisteren
uit de Amerikaanse wens net zo
veel Russische diplomaten in de
VS te willen hebben, als er Ameri
kaanse diplomaten in de Sowjet-
Unie mogen zijn.
Tot nu toe was de stand ongelijk,
en hadden de Sowjets in hun am
bassade in Washington en consu
laat in San Francisco meer diplo
maten dan de Amerikanen in hun
ambassade in Moskou en consu-
ADVERTENTIE
DE NIEUWE STIJL
VANLEOLUX
laat in Leningrad. Nu houden de
supermachten elk 251 diplomaten
in eikaars land over.
Van de uitgewezen Russen werk
ten er 42 in Washington, en 13 op
het consulaat in San Francisco.
Vijf van de uitgewezenen werden
„persona non grata" verklaard, wat
betekent dat zij niet meer voor een
post in enig NAVO-land in aanmer
king kunnen komen.
De massale uitwijzing is in zeke
re zin een overwinning voor de
meest conservatieve leden van het
Congres, die altijd al op pariteit
hebben gestaan. Binnen de rege
ring is minister Weinberger (defen
sie) van oudsher voorstander van
een dergelijke 'hardline'-aanpak
geweest.
Het Russische persbureau Tass
heeft inmiddels in een reactie de
Amerikaanse regering er van be
schuldigd uit te zijn op verslechte
ring van de betrekkingen tussen de
supermogendheden.
Geen nieuwe
getuige in
'Neue Heimat'
BONN (AP/GPD) - De Bondsdag
commissie die een onderzoek in
stelt naar de schandalen rond de
woningbouwcorporatie Neue Hei
mat hoeft niet te rekenen op een
getuigenis van een van de belang
rijkste directeuren. Alfons Lappas,
voorzitter van de raad van bestuur
van de houdstermaatschappij van
Neue Heimat, BGAG, heeft giste
ren via een woordvoerder laten we
ten dat hij iedere medewerking af
wijst. Lappas wordt sinds zondag
juridisch gegijzeld om hem te
dwingen een getuigenis af te leg
gen voor de onderzoekscommissie.
LONDEN - Onenigheid tussen
programmamakers en de raad van
bestuur van de BBC liep gisteren
uit op een nieuw conflict over prin
cipes en macht bij de Britse om
roep. De ruzie ontstond toen de
raad van bestuur de omroep ver
bood een politieke smaadactie
voor de rechtbank te bestrijden.
Het gaat daarbij om twee conserva
tieve kamerleden die in een actua
liteitenprogramma beschuldigd
waren er extreem-rechtse ideeën
op na te houden.
door
Lia van Bekhoven
Volgens het achtergrondpro
gramma 'Panorama' van februari
1984 zouden de parlementariërs
Neil Hamilton en Gerald Howarth
de Conservatieve Partij willen in
filtreren met uiterst rechtse propa
ganda. Howarth en Hamilton, de
laatste sprak in 1973 de Italiaanse
neo-fascistische partij (MSI) toe,
ontkenden de beschuldigingen. Zij
spanden een rechtszaak aan tegen
de BBC die vorige week opende.
Verwacht werd dat het proces tot
kerstmis zou lopen en 160.000 gul-
den zou kosten.
De BBC-raad van bestuur, die
het afgelopen jaar onophoudelijke
kritiek te verduren had van conser
vatieve ministers over haar 'linkse
neigingen', liet gisteren weten zich
uit de gerechtelijke procedure te
rug te trekken. De omroep bood de
kamerleden in de rechtbank haar
excuses aan en beloofde gisteren
eveneens voor alle kosten op te
draaien en de parlementariërs in
kwestie ieder 65.000 gulden te be
talen.
De BBC betaalde reeds eerder
twee andere rechtse kamerleden
die ze beschuldigd had van neo-
fascistische sympathieën. De be
slissing is binnen de omroep, waar
'Panorama' beschouwd wordt als
het vlaggeschip van de BBC, met
woede en bitterheid ontvangen.
Het feit dat de raad van bestuur,
die door de regering aangesteld
wordt, de directie gelastte de zaak
terug te trekken, heeft wederom de
vraag doen bovendrijven wie nu ei
genlek de omroep leidt.
BBC-programmamakers menen
dat de hele omroep in diskrediet is
gebracht nu de raad heeft toegege
ven dat het 'Panorama-program
ma' van twee jaar geleden onwaar
was. Zij menen dat er nu een pu
bliekelijk vraagteken zal hangen
boven alles wat de Britse omroep
uitzendt, met name op het gebied
van nieuws en actualiteiten. De be
slissing om de BBC zo'n gênante
knieval te doen maken, zou gein-
spireerd zijn op het advies van ad
vocaten die menen dat 'Panorama'
slechts 40 procent kans had om de
rechtszaak te winnen.
De 'Panorama-zaak' heeft de fric
ties tussen de BBC en de Conser
vatieve Partij verscherpt. Het
rechtse kamerlid Peter Hordern zei
gisteren in het Lagerhuis dat de
BBC bewezen heeft zich schuldig
te maken aan 'mis-informatie en
zelfs smaad'. Norman Tebbit, de
voorzitter van de Conservatieve
Partij, zal de omroep binnenkort
'bewijsmateriaal' overhandigen
van de vermeende eenzijdigheid
van de omroep en het verslaan van
onder andere het Amerikaanse
bombardement op Libië.
Op het hoofdkwartier van de par
tij wordt de afgelopen maanden
elk woord dat door een BBC-pre-
sentator of-verslaggever wordt uit
gesproken met aan obsessie gren
zende nauwkeurigheid genoteerd
en geanalyseerd. Hoewel menig
onderzoek reeds het tegendeel be
wees, meent de conservatieve par
tijtop, dat de BBC rozerood en an
ti-regering is.
De druk op premier Thatcher om
de BBC te hervormen zal de ko
mende dagen zeker toenemen. Eén
van de mogelijkheden die de rege
ringsleider overweegt is het invoe
ren van abonnee-tv, waarbij men
kan kiezen voor het bekijken van
enkel de commerciële televisie en
zodoende vrijgesteld wordt van het
betalen van kijkgeld. Dit zou de
BBC van haar enige bron van in
komsten afhelpen.
De politie van Harare, Zimbab
we, had gisteren de grootste moeite
met het uiteenslaan van anti-Zuid-
Afrika-rellen. Jongeren uitten hun
woede over de dood van Samora
Machel door het gebouw van de
Zuidafrikaanse luchtvaartmaat
schappij. (foto AFP)
door
Hans Hoogendijk
/qnt Design is méér do
esign is functie, visie,er
e nieuwe stijl heeft da'
i'nfaniaffn
IfliUI IVWI
Jan Bentveld b.v./nieuwe rijn 24/2312 JD Leiden/Telefoon 071-134671.
Eerder op de dag had hij een on
derhoud met de commissievoorzit
ter Heins Günther Hüsch (CDU).
Hüsch zei na afloop van dat ge
sprek dat Lappas bereid zou zijn
om opheldering te geven over de
len van het onderzoek naar het mil
jardenschandaal rond de voormali
ge woningcorporatie van de vak
bond, Neue Heimat.
De huizengigant Neue Heimat is
door de vakbeweging voor één
mark verkocht aan een Westber-
lijnse broodfabrikant. De meerder
heid van de parlementaire com
missie besloot donderdag, nadat
Lappas categorisch elk antwoord
weigerde, de rechter te vragen hem
te gijzelen. Hij werd zondag gear
resteerd op het congres van de vak
bond IG Metaal in Hamburg. De
vakbeweging en de sociaal-demo
cratische SPD eisten daarna zijn
onmiddellijke vrijlating. De rech
ters arresteerden Lappas mede
omdat hij had aangekondigd van
daag voor langere tijd naar de VS
te willen vertrekken.
Exorcisme tegen
het communisme
SAO PAULO (Rtr.) - Een anti
communistische priester van
een evangelische sekte in Bra
zilië doet in de zuidelijke stad
Porto Alegre aan exorcisme op
straat om de kansen te vergro
ten dat hij voor de regerings
partij op 15 november in de Ka
mer van Afgevaardigden wordt
gekozen.
De Braziliaanse pers heeft ar
tikelen en foto's aan de cam
pagne van de 30-jarige Nasser
Bandeira gewijd. Men ziet de
bezetenen voor hem op de
grond liggen en bezwijmen in
de menigte. Bandeira zegt dat
hij het communisme uit de bur
gers drijft. Volgens de pers
heeft hij vooral veel aanhang
onder vrouwen. De priester is
kandidaat van de grootste par
tij in de regeringscoalitie, de
Partij van de Democratische
Beweging van Brazilië
(PMDB).
JOHANNESBURG - De Zuidafri
kaanse regering heeft erin toege
stemd, dat een internationale on
derzoekscommissie het ongeluk
met de Russische Tu-134B nader
zal bestuderen. In de commssie
zullen ook Russische en Mozambi-
kaanse experts zitting hebben. Het
ongeluk kostte zondagnacht het le
ven aan de Mozambikaanse presi
dent Samora Machel en 33 ande
ren. De meesten van hen waren
vooraanstaande regeringsfunctio-
door
Ruud de Wit
Ondanks deze bekendmaking
wordt er in zowel in Zuid-Afrika
zelf als in het buitenland druk ge
speculeerd over de oorzaak van het
ongeluk. Met name in de frontlijn-
staten wordt ervan uitgegeaan, dat
Zuid-Afrika verantwoordelijk is
voor de ramp. De Zambiase presi
dent Kenneth Kaunda, een intieme
vriend van Machel, zei dat hij de
schuld bij Zuid-Afrika legt 'totdat
het tegendeel is bewezen'.
In de Zuidafrikaanse pers wordt
er nog altijd van uitgegaan, dat de
oorzaak het slechte weer was. Ook
wordt aangenomen, dat de Russi
sche piloot van het vliegtuig een
fout heeft gemaakt, toen hij radio
signalen verkeerd interpreteerde.
De piloot zou hebben gedacht dat
hij bezig was aan een landing op de
luchthaven van Maputo, maar in
plaats daarvan verongelukte hij op
Zuidafrikaans grondgebied.
De geruchten over een Zuidafri
kaanse betrokkenheid bij het on
geluk kregen gisteren nieuw voed
sel, toen de piloot, die het ongeluk
overleefde, tegen journalisten zei,
dat hij vlak voor het ongeluk een
schot had gehoord. Niets wijst ech
ter in de richting van een militaire
aanval.
De piloot, Vladimir Ndvosselov,
is een van de tien gewonden. Hij is
opgenomen in het militaire zieken
huis van Verwoerdburg, waar een
bloedstolsel bij zijn hersenen is
weggehaald. Ook is hij geopereerd
aan een van zijn benen, dat gebro
ken is. De Zuidafrikaanse autori
teiten hebben erin toegestemd, dat
hij bezoek van zijn vrouw ont
vangt.
Het politbureau van de Mozam
bikaanse regeringspartij Frelimo
heeft een zestig dagen durende
rouwperiode afgekondigd en alle
vlaggen in de stad hangen halfstok.
De radio speelt slechts treurmu
ziek. De begrafenis van Machel zal
volgende week dinsdag plaats heb
ben.
Ruzie Aquino en
minister gesust
MANILLA (AP) - Een dreigende
regeringscrisis op de Filippijnen is
afgewend. President Corazon
Aquino zei vandaag dat minister
van defensie Enrile aanblijft on
danks hun politieke meningsver
schillen. Stafchef Ramos waar
schuwde het leger zich niet in deze
controverse te mengen en buiten
de politiek te blijven.
Op de vraag of Enrile, die zich
uiterst kritisch heeft uitgelaten
over haar pogingen met de com
munistische opstandelingen tot
vrede te komen, in haar regering
als minister van defensie aanblijft,
reageerde mevrouw Aquino met
een eenvoudig 'ja'. De president
sprak na afloop van een kabinets
vergadering, waaraan ook Enrile
had deelgenomen.
Bronnen binnen de regering zei
den dat de 'wapenstilstand' tussen
Aquino en Enrile werd bereikt tij
dens een vergadering gisteravond
laat van de president, Enrile, Vice-
president Laurel, stafchef Ramos
en anderen.
Ramos zei vanochtend bij de
opening van een conferentie van
de militaire bevelhebbers dat de
militairen hun plicht om het land
te verdedigen alleen kunnen nako
men als zij zich verre van de poli
tiek houden.
Hoge PLO'er bij
aanslag gedood
ATHENE (Rtr./UPI/AFP/DPA) -
Bij een explosie van een bom in
een auto is in de nacht van maan
dag op dinsdag in Athene een hoge
Palestijnse marinefunctionaris om
het leven gekomen. Aanvankelijk
was het niet duidelijk wie het
slachtoffer van de bomexplosie
was. Gisteravond maakte het kan
toor van de Palestijnse Bevrij
dingsorganisatie PLO in de Griek
se hoofdstad bekend dat het gaat
om het hoofd van de Palestijnse
Marine, Monder Jaoudad Abu Ga-
zala.
De 45-jarige Gazala was volgens
de PLO ook lid van de Palestijnse
Nationale Raad, de Revolutionaire
Raad van El Fatah en de Militaire
Opperste Raad van de Revolutio
naire Palestijnse Strijdkrachten
(PLA). Volgens de PLO is de bom
aanslag het werk van „zionisten en
de Israëlische geheime dienst Mos-
sad".
Buitenland kort
Indonesië executies
De Britse minister van buiten
landse zaken Sir Geoffrey Howe
heeft dinsdag namens de Europese
Gemeenschap zijn "ongerustheid"
uitgesproken over de recente te
rechtstelling van negen Indonesi
sche communisten. Hij deed dat in
een onderhoud met de Indonesi
sche minister van buitenlandse za
ken Mochtar Kusumaatmadja. De
Indonesische regering heeft aan
sommige diplomaten een lijst ge
geven met 12 namen van leden van
de communistische partij (PKI) die
ter dood veroordeeld zijn maar gra
tie gekregen hebben. Van hen heb
ben er acht al ettelijke jaren gele
den strafvermindering gekregen.
Cambodja
De Algemene Vergadering van
de Verenigde Naties heeft met een
record meerderheid van stemmen
opgeroepen tot terugtrekking van
alle buitenlandse troepen uit Cam
bodja, waar de regering die in 1979
door het Vietnamese leger werd
geïnstalleerd sindsdien met mili
taire steun van Vietnam in het za
del wordt gehouden. De resolutie
werd aangenomen met 116 stem
men voor, 21 tegen en 13 onthou
dingen.
Kernwapenvrij
De leidende Oostduitse commu
nistische partij SED en de opposi
tionele Westduitse sociaal-demo
cratische SPD hebben een initia
tief bekendgemaakt voor de instel
ling van een kernwapenvrije zone
in Midden-Europa. In een gebied
van 150 kilometer aan weerszijden
van de grens tussen de DDR, de
Bondsrepubliek en Tsjecho-Slo-
wakije moeten alle kernwapen
worden verboden.
PARAMARIBO - Als we met de
veerpont bij Meerzorg de Surina-
merivier overvaren staan enkele
mannen naast me te kankeren: "Er
zijn momenteel in heel Paramaribo
geen auto-onderdelen te krijgen".
Een paar oude karren rijden pie
pend en krakend over de plankier.
Ergens op een zijwand zie ik een
opsporingsplakkaat: gezocht wor
den Brunswijk, Jankoesoe en Pa-
pato. De pasfoto's van hun gezicht
zijn weggescheurd. De veerpont is
bijna leeg. Bijna niemand krijgt
toestemming van het leger om naar
het Commewijne-gebied te gaan.
door
Elly Wempe
Aan een overkant een paar eet
tentjes en lange rijen auto's vol met
mensen die zoveel mogelijk huis
raad in omgekeerde richting naar
de stad meenemen. De angst heeft
toegeslagen in Oost-Suriname. Het
leger kan de veiligheid van de bur
gers op de weg van Paramaribo
naar Albina niet garanderen. Eer
gisteren nog werden er pamfletten
verspreid waarin de bevolking
werd aangeraden om weg te gaan
uit het gebied. Deze pamfletten
zijn afkomstig van de Brunswijk-
groep. Ze zijn tot vlak bij de stad
gekomen.
Ik koop een stuk watermeloen.
De Hindoestaanse verkoper wil
heel zachtjes pratend wel zijn me
ning kwijt: "Mevrouw, deze rege
ring is niet goed. De arme mensen
moeten er onder lijden". Hij kijkt
schichtig om zich heen. Er kan er
gens een verlikker staan die hem
bij de militaire politie aangeeft. En
dan: "Deze regering stopt het geld
in zijn eigen zak. We hopen dat
Brunswijk verandering brengt". Er
is benzine te krijgen, dus we tan
ken maar gelijk vol. Het heeft al
weer een paar keer fors geregend,
de bomen en struiken langs de weg
zijn prachtig groen.
Plantages met bananenbomen,
papajabomen, kokospalmen en si
naasappelbomen. Tussen de pal
men liggen kleine houten huizen
verscholen. In het begin zien we
nog mensen. Kinderen spelen op
het erf. Maar al snel komen we in
een niemandsland. Soms zijn er
huizen, maar die zijn verlaten. Be
velhebber Bouterse heeft dit ge
bied tot oorlogsgebied verklaard.
Hier vechten Surinamers hun
broederoorlog. Langs de kant van
de weg zie ik een stok met een wit
te vlag. De bevplking krijgt ér ge
noeg van.
Zandzakken
Gisteren is er nog een bestelwa-
gentje van het leger langsgeko
men. Men heeft acht lijken van sol
daten geteld. Bij de brug over de
Commewijne wordt door soldaten
gecontroleerd. Ze zijn op de hoogte
gesteld dat de Nederlandse journa
listen er langs mogen. Enkele da
gen geleden is hier gevochten. De
groep van Brunswijk voert een
guerrilla. Ze zijn overal en nergens.
De weg naar Moengo is rustig, er is
nauwelijks verkeer.
Pas als we het bauxietstadje bin
nenrijden zien we weer militairen.
Jonge këreltjes met mitrailleurs
-zitten achter stellingen van zand
zakken verscholen. Alleen de lo
pen van hun M16's steken naar bui
ten. Fotograferen mag niet van de
commandant. Moengo is bijna ver
laten. De vrouwen en kinderen zijn
naar de stad. De scholen zijn geslo
ten. In de plaatselijke supermarkt
zijn de planken vrijwel leeg.
Alleen zouten crackers, jam,
waspoeder en wat kleding kun je
Het dorp Albina in het oosten van Suriname maakt een totaal verlaten indruk.
(foto GPD)
kopen. De eigenaar van de zaak
zegt dat de mensen maar begrip
moeten opbrengen voor de situatie
waarin het land verkeert. Het is
wel vervelend, zo moet ook hij toe
geven, als je geen eten hebt. Het
winkelpersoneel, dal zich achter
de man heeft opgesteld, zie ik veel
betekenend grimassen trekken: zij
weten wel beter.
Momenteel komt slechts een
maal per week voedsel uit Parama
ribo.en ook veel minder dan vroe
ger. Van de 30 winkels zijn er nog
maar vijf af en toe open. Er valt
niet veel meer te verkopen. Als de
ze situatie voortduurt gaan de
mensen die nog wel in het stadje
zijn overgebleven plunderen, zo
vreest een van de bewoners. Veel
winkeliers gebruiken het voedsel
dat ze hebben toegewezen gekre
gen voor zichzelf.
Een inwoner: "Toen hier werd
gevochten hield de militaire politie
razzia's onder de bewoners. De jon
gens werden meegevoerd en moes
ten urenlang in de hete zon op de
grond liggen. Ze moesten dan vra
gen beantwoorden waarop ze geen
antwoord wisten. Als je zei dat je
Brunswijk wel kent, werd je met
de bullepees geslagen".
Versperringen
Het leger is volgens deze man
niet in staat om de bewoners te be
schermen. "De militairen bescher
men alleen zichzelf'. Elke nacht
wordt er geschoten door het leger
bij wijze van waarschuwing. Op de
weg naar Albina vinden we grote
opleggers langs de kant. De familie
van Brunswijk heeft een uitge
breid wagenpark van vrachtauto's.
Deze zijn gebruikt om versperrin
gen te maken.
Albina is volledig verlaten. We
zien het benzinestation waar de ko
gelgaten in de muur zitten. Het ho
tel is in brand gestoken, huizen zijn
vernield. Wie de aanstichters zijn
van dit onheil Weten we niet, zo
verklaart een van de achterblijvers.
Mogelijk zijn het een stelletje cri
minelen die misbruik maken van
de situatie.
Veel bewoners zijn na de schiet
partijen naar Paramaribo vertrok
ken. Anderen zijn naar St. Laurent
gegaan. Drie keer per week vaart
de pont en dan komen enkelen
even naar hun huis kijken of alles
nog in orde is. Op het vliegveldje
liggen olievaten verspreid waar
door het onmogelijk is er te landen.
We gaan naar indianen die iets ver
derop aan de rivier wonen. Ze blij
ven, want dit is hun grond waar ze
hun hele leven gewoond hebben,
zo zeggen ze. Ze weten te vertellen
dat er veel doden in de rivier dre-
Een paar weken geleden is de pa
trouilleboot van het leger de rivier
opgegaan. Vanaf de boot werden
de bosnegerdorpjes beschoten. De
bewoners vluchtten, maar enkele
dagen later werden de lijken ge
vonden van 24 mensen onder wie
vrouwen en kinderen. De bosne
gerdorpjes zijn verlaten. Dit is ëen
niemandsland, wie is hier de baas?
