Buurthuis Het Spoortje
houdt jongerenspreekuur
Leidse intellectuelen en hun reislust
Verzet winkeliers
tegen nieuwbouw
van sociale dienst
'Bethlehemskerk trok veel gewone Leidenaars'
Actie om vrijwilligerswerk
meer bekendheid te geven
PAGINA 4
LEIDEN
VRIJDAG 17 OKTOBER 1986
Voor vragen over sex, drugs, school e.d.
LEIDEN - Jongeren in Leiden-
noord die zitten met vragen en
problemen op het gebied van
school, werk, huisvesting, sek
sualiteit, alcohol, drugs, dienst
plicht en wat dies meer zij,
kunnen hiermee voortaan te
recht in buurthuis Het Spoor
tje aan de Bernhardkade. Jon
gerenwerkster Erna Schmidt
houdt er vanaf volgende week
elke maandagmiddag van drie
tot vijf spreekuur. De hulp is
gratis en, zo verzekert
Schmidt, anonimiteit gewaar
borgd.
beleid, vertelt dat de wijk er een is
met veel jongeren met weinig op
leiding en weinig kans op een
baan. Vandaar dat ze speciale i
dacht aan werkloze jongeren wil is voorzien
maar dat is vooralsnog niet moge
lijk. Praktisch bezwaar is bij voor
beeld dat de ruimte waarin
Schmidt het spreekuur houdt, niet
besteden. "Er zijn vaak i
eigen te
lefoonaansluiting. "Het is niet be-
gelijkheden om aan de slag te ko- paald ideaal als iemand met ge-
dan die jongeren vaak weten.
Werken met behoud van uitkering,
bij voorbeeld".
Jongeren die op het spreekuur
komen, worden zoveel mogelijk
slachtsziekte zit en eerst de coördi
nator van het buurthuis aan de lijn
krijgt". Ander bezwaar is dat ze het
spreekuur in haar eentje houdt;
constant een gesprek te moeten
het even kan worden ze niet door
verwezen, om te voorkomen dat ze
uiteindelijk van het kastje naar de
muur worden gestuurd. "Ik heb
van een heleboel instanties infor
matie en folders dus veel kan ik
zelf vertellen. En als ik tijdens een
gesprek iets niet weet, dan bel ik
ter plekke om inlichtingen. Ik zeg
dus niet meteen: ik weet het niet,
ga daar en daar maar naar toe". Al
leen als het echt niet anders kan
spreekuur noemt. "Ik heb bij het wordt doorverwezen. Jongeren die
door Schmidt zelf geholpen. Als onderbreken omdat de telefoon
rinkelt, lokt haar niet. "Dan krijg je
echt zo'n spreekkamer-idee. Wel
licht dat we te zijner tijd wel een
informatielijn opzetten, maar ik
moet eerst maar kijken hoe het op
deze manier loopt".
DEN HAAG/LEIDEN - Twaalf
winkeliers aan de Breestraat heb
ben bij de Raad van State schor
sing gevraagd van de bouwvergun
ning voor de uitbreiding van het
gebouw van de Gemeentelijke So
ciale Dienst aan de Langebrug. Het
betreft hier de tweede l'ase van de
nieuwbouw en de middenstanders
zijn in het bijzonder verbolgen
door het als gevolg hiervan verlo
ren gaan van een parkeerterrein
aan de Boomgaardsteeg.
Volgens de winkeliers had de ge
meente in 1982 toegezegd dat het
bewuste terrein, waarop 16 auto's
kunnen parkeren, als parkeer
plaats voor bezoekers van het cen
trum beschikbaar zou blijven. Ove
rigens alleen maar op de koop
avonden en zaterdagen omdat het
terrein op andere tijden dienst doet
als parkeerterrein voor medewer
kers van de sociale dienst.
Mevrouw Brink bracht gisteren
bij de behandeling van het schor-
singsverzoek namens de detaillis
ten naar voren dat opofferen van
het parkeerterrein in strijd is met
de bouwverordening en de ge
maakte afspraken met de gemeen
te. Zij wees er op dat er in de direc
te omgeving van de sociale dienst
en hun winkels slechts enkele par
keerplaatsen voor het winkelend
publiek beschikbaar zijn en be-
schuldigde de gemeente ervan een
zijdig de afspraken te schenden.
De winkeliers vinden dat een
lichtvaardige beoordeling van de
parkeerproblemen in de Leidse
binnenstad, aldus mevrouw Brink.
Dat de gemeentelijke sociale
dienst op dit moment een groot ge
brek aan ruimte heeft vindt zij
geen argument die de bepalingen
van de bouwverordening terzijde
kan schuiven. De winkeliers zien
het weer openstellen van het Pie
terskerkplein en de bouw van een
parkeergarage tussen Breestraat
en Boommarkt als mogelijkheden
om de parkeerproblemen het
hoofd te bieden.
Volgens gemeentelijk woord
voerster mevrouw Schram had de
gemeente de winkeliers in 1982
duidelijk gemaakt dat het parkeer
terrein aan de Boomgaardsteeg
slechts tijdelijk als zodanig dienst
zou doen. Het zou immers moeten
wijken voor de uitbreiding van de
GSD. Zij wees er op dat in het be
stemmingsplan Pieterswijk geen
parkeereis is opgenomen voor dit
bouwplan. Hiervan is de reden dat
er op een andere manier aan de
parkeerbehoefte in het centrum
van de stad is voorzien. Dit bestaat
uit de bouw van pareergarages en
de invoering van parkeerbeper-
kende maatregelen. Het is bijvoor
beeld niet de bedoeling dat lang-
parkeerders hun auto in de binnen
stad stallen. Bewoners en kortpar-
keerders zoals het winkelend pu
bliek, kunnen er echter wel hun
automobielen kwijt. Omdat in 1982
dit stelsel nog niet was doorge
voerd heeft de gemeente, mede
naar aanleiding van de bezwaren
van de winkeliers en omdat het
tijdstip van de bouw van parkeer
garage Sanders nog niet bekend'
was, het bewuste parkeerterrein
beschikbaar gesteld. Maar de situa
tie was volgens de gemeente nu in
grijpend veranderd mede omdat
onlangs garage Sanders is gereed
gekomen. Mevrouw Schram stelde
bovendien 18 extra plaatsen voor
kortparkeerders in het vooruit
zicht tegenover het politiebureau
aan de Zonneveldstraat. Zij het dat
hier ook enige langparkeerders die
een vergunning hebben gebruik
van kunnen maken.
Overigens is er nog geen uitzicht
op de uitspraak van de Kroon op
de beroepen die tegen het gehele
bestemmingsplan Pieterswijk zijn
ingesteld. De Raad van State had
het bestemmingsplan voorzien van
advies, onder meer over de inge
diende bezwaren, weliswaar bij de
minister ingediend maar heeft het
om nader advies weer terugont
vangen.
Over het schorsingsverzoek doet
staatsraad mr. P.J. Kapteyn maan
dag 20 oktober uitspraak.
Voor veel jongeren is de drempel
naar de bestaande hulpverlenende
instanties te hoog, zo is de ervaring
van Schmidt, die daarmee tevens
de reden voor het opzetten 1
Jongeren Adviescentrum gewerkt
en gemerkt dat het toch vooral jon
geren met een iets hogere oplei
ding zijn die daar naar toe komen.
Een buurthuis waar je op vrijdag
avond ook naar de disco gaat, heeft
denk ik een lagere drempel". An
derzijds kan die bekendheid ook
juist remmend werken: Schmidt
schetst de situatie van de hulpzoe
kende kleindochter die
buurthuis haar de bejaarden
zijn weggelopen bij voorbeeld kan
Schmidt zelf niet daadwerkelijk
helpen, daar is het JAC meer de
aangewezen instantie voor. Wel
gaat ze, als iemand dat wil, mee
naar zo'n instelling.
Het scala van onderwerpen
aarvoor hulp kan worden ge
daagd, is groot. Het varieert van
het voorbehoedsmiddelen en verke
ring tot dienstweigeren en dik-zijn.
teit bezoekende oma tegen het lijf Schmidt bestempelt haar werkwij-
loopt. Vandaar dat de spreekuur- ze als een die "uitgaat van de jon-
bezoekers de stil gelegen ingang geren zelf'. Ze wil vooral niet be
de zijkant van het buurthuis voogdend optreden, terwijl ze zegt
:e direct in geen geval de door de jongeren
moeten te berde gebrachte problemen aan
derden te zullen vertellen.
Over een aantal zaken, zo beseft
Schmidt, zouden jongeren wellicht
genoemde achterstandsgebieden- liever telefonisch willen praten.
mogen gebruiken,
in de ruimte staan
zijn.
Schmidt, die bij 't Spoortje
aangesteld in het kader
LEIDEN - "Vrijwilligerswerk, doe van Vrijwilligerscentrales in de
je nooit voor niks". Onder die slag- maand oktober een campagne. De
zin voert de Landelijke Vereniging bedoeling is om het vrijwilligers-
werk meer bekendheid te geven
Swetterhage aan een grote groep mensen'
winnaar
LEIDEN - Het team vai
hage bracht gisteravond
bad De Zijl de veertiende bedrijfs-
estafettte op zijn i
"De centrale helpt mensen bij
het zoeken naar mogelijkheden en
het maken van een keuze. Op dit
Swetter- moment zijn er zo'n 216 vacatures,
op velerlei gebied", aldus de Leid-
afdeling. "Wie tijdens de ope-
11.58.2 bleef de ploeg de forma
tie van Hogervorst exact één se
conde voor. Als derde eindigde De
Centrale, dat in de series nog de
snelste tijd verwezenlijkte
In een tijd ningsurjen langskomt, treft altijd
De Leidse centrale is overigens
ook op zoek naar nieuwe bestuurs-
Swetterhage toonde zich uitein- leden. "Mensen die geïnteresseerd
delijk de sterkste
21 ploegen die streden
i veld
zijn in de relatie tussen betaald en
de door onbetaald werk of andere aspecten
het vrijwilligersbeleid
staat zijn om te functioneren in een
gesubsidieerde instelling met twee
de directie Sport en Rekreatie be
schikbaar gestelde prijzen. Desal
niettemin bleven de zwemmen w
maar liefst 12 seconden achter op betaalde medewerkers, wordt w
de tijd van de ploeg van Paanaker zocht contact op te nemen",
die nog altijd het officieuze record
van deze jaarlijkse estafette in han
den heeft. Het adres: Vrijwilligerscentrale,
In de troostfinale zegevierde het Oude Rijn 44c, Leiden, tel: 071-
team van Nescafe, voor Swetterha- 149064; open op werkdagen van
ge 2 en het Leidsch Dagblad.
11.00 tot 16.00 uur.
Boekje over reizen aan het begin van de negentiende eeuw
LEIDEN - "Maar ik zal u in mijn
volgende brief schrijven, omdat
het nu reeds over half twaalf 's
avonds is en ik morgen te half
zes op moet om naar de Dom te
gaan, die, eens zo groot als de
Pieterskerk, geheel van wit mar-
door
Wim Brands
De reiziger dit dit schreef was
John Bake, hoogleraar te Lei
den; samen met twee vrienden
maakte hij aan het begin van de
vorige eeuw een tocht door
Duitsland, Zwitserland en Italië.
Zijn reisbrieven die in de Leidse
universiteitsbibliotheek lagen,
werden onlangs door Querido in
boekvorm uitgegeven.
Het drietal dat op 11 juni 1830
bepakt en bezakt met koffers en
hoededozen op reis ging, behoor
de tot de fine fleur van de Leidse
universiteit: het waren de 40-jari-
ge Jacob Geel, de tweede biblio
thecaris van de universiteitsbi
bliotheek, bekend geworden als
schrijver van 'Gesprek op den
Drachènfels'; de iets oudere
Hendrik Arent Hamaker, docent
Oosterse talen en de 42-jarige
John Bake, hoogleraar klassieke
talen.
Stelt een tocht van Nederland
naar Noord-Italië tegenwoordig
niets meer voor, in de dagen van
het illustere drietal was het nog
een verre vakantiebes temm-
ming.
De neerlandicus W. van den
Berg schrijft in zijn toelichting
van de reisbrieven dat de trans
portmogelijkheden in die tijd
verre van optimaal waren.
"Een Europees treinennet be
stond niet. Men
r de gro-
John Bake, hoogleraar te Leiden: op reis, terwijl hij werd i
teerd door heimwee naar zijn vrouw die thuis bleef.
te trajecten aangewezen op de di-
ligencediensten of de postrijtui-
gen en moest zich in bergachtige
streken behelpen met paarden of
muilezels en bij gebrek aan ka
belbaantjes hele stukken te voet
afleggen".
Hoe verging het de Leidse he
ren? Misschien waren zij geoe
fende wandelaars - elke avond
pijprokend wat langs de singels
sukkelen - maar of zij opgewas
sen waren tegen een zware
tocht...
Klaarblijkelijk wel, want Bake
klaagt niet veel in zijn brieven,
die overigens gericht waren aan
zijn vrouw, maar daarover straks
meer. Slechts af en toe slaakt hij
een verzuchting. Zo schrijft de
eminente geleerde op 18 juni
over een bergwandeling: "Het
ging bovendien langzaam, omdat
mijn vrienden mankementen
aan de voeten of schoenen had
den".
En een kleine maand later laat
Bake vanuit Italië weten dat
Geel een weinig ongesteld was.
"aan de diarree, hetgeen hier niet
ongewoon is. maar licht over
gaat".
Scharlaken
Bake ontpopt zich in zijn brie
ven als een groot natuurliefheb
ber. Hij krijgt maar niet genoeg
van sterk bruisende stroompjes
en besneeuwde bergtoppen. Op
25 juni schrijft hij: "Gister heb
ben we een goddelijke tour ge
maakt, rijdende 's morgens te 7
uur naar Rapperswil. Dit gaat
langs het Zürich-meer, waarvan
ik u reeds gisteren schreef. Ver
beeld u het heerlijkste effenste
water, lichtblauw van kleur en
geheel doorschijnend, het meer
is slechts een halfuur breed, zo
dat men de gehele overzijde voor
zich ziet liggen".
Wie even vergeet dat de geleer
de zich iets te vaak laat wegvoe
ren op de vleugels van de lyriek,
zal trouwens moeten erkennen
dat hij een goed waarnemer is.
Het blijkt bijvoorbeeld uit zo'n
gedetailleerde beschrijving van
streekkleding: "De boeren met
grote driekante of ronde hoeden,
zwarte das, scharlaken vest, ele
gant gemaakte jasjes van grijze
stof, met witte kousen met kou
sebanden".
"Bij de vrouwen was het
vreemd, dat zij allen een klein
kapje van goud of zilver droegen
met kleuren geborduurd, met
een grote strik van lint. Aan hel
mutsje zit een zwarte kant, die
een ruime hand breed zijnde,
sierlijk langs het hoofd floddert",
Soms is Bake ongewild humo
ristisch. Droog noteert hij ergens
dat de koetsier flink reed. "Komt
er iets in de weg, dan roept hij
'hei' of 'hoi' op een vreemde toon
en geeft nog met zijn zweep een
goede slag op de muilezel of boer
die hij voorbijrijdt".
Een goede slag op de muilezel
of boer - dat kon hij als 19de
eeuwse heer nog ongestraft
schrijven.
Heimwee
Vanuit Genève laat Bake zijn
vrouw weten dat hij met een paar
mensen veel ovèr Leiden en
Leidse mensen heeft gesproken.
Het lijkt een nietszeggende zin,
maar ondertussen is er meer aan
de hand: Bake heeft heimwee,
naar zijn vrouw.
Dat heimwee steekt de kop al
op als hij nog maar net op weg is.
O, was hij toch alleen, schrijft hij
aan het begin van de tour, hij zou
meer voortjachten om spoediger
thuis te zijn. Weggaan en dan
voortjachten om weer zo snel
mogelijk bij moeder de vrouw te
zijn - kan zo iemand niet beter
thuis blijven?
En het heimwee blijft knagen.
Chur, 29 juni 1830: "Ik kon niet
nalaten aan Orell, die een gevoe
lig man is, en zag dat mij de tra
nen in de ogen stonden, te zeg
gen, ik wilde dat mijn vrouw hier
Cadenabbia, 5 juli 1830: "Ik sta
met mijzelf in tweestrijd om met
Hamaker en Geel te breken, niet
naar Genua te gaan en spoedig
bij u thuis te komen. Maar is het
ordentelijk? Ik weet het nog niet.
O, ik verlang zo! Omhels allen
van uw gezonde en verlangende
Uiteindelijk zal Bake eerder
dan zijn vrienden terugkeren
naar Leiden. Tien dagen voor
zijn reisgenoten arriveert hij
weer in zijn woonplaats.
Ontstemd
John Bake werd in Leiden ge
boren (1 septembèr 1787), stu
deerde in Leiden, en bleef Lei
den zijn gehele leven trouw.
(Waarom is er trouwens nog
steeds geen straat naar hem ver
noemd, terwijl zijn leerling Co-
bet wel op deze wijze is geëerd?)
Was hij een verstokt Leide-
naar? Nee, zegt W. van den Berg,
de editeur van dit boeKje. Bake
heeft verscheidene reizen ge
maakt. Meestal maakte hij die
echter in het gezelschap van zijn
De reis die hij zonder zijn
vrouw maakte, kwam hem trou
wens bijna op een reprimande te
staan, dat wil zeggen: de toenma
lige rector-magnificus van de
Leidse universiteit, C.J. van As
sen, vond het maar niks dat het
drietal zo lang wegbleef.
Het Koninklijk Besluit van 8
september 1827 hield namelijk in
dat de academische vakanties
werden teruggebracht. Bake,
Geel en Hamaker gingen een
maand over de schreef.
Van Assen schreef daarover in
een brief aan Groen van Prlnste-
rer, ontstemd: "Ik zelf kan voor
de tweede week in July niet van
hier gaan. Het hindert mij wel
enigsints, dat Bake en Hamaker
zoo willekeurig vóór half Juny
hunne lessen eindigen en dan
naar Zwitserland trekken; indien
wij allen dat voorbeeld volgden,
wat wierd er dan van het K.B.?"
Laten we maar blij zijn dat Ba
ke en de zijnen zich niets aan
trokken van het besluit. Dank zij
hunburgelijke ongehoorzaam
heid valt er nu meer te genieten.
Of zoals Bake het zou hebben
uitgedrukt: te jouïsseren.
In de krant van woensdag ver
scheen een artikel naar aanleiding
van de bijna gereed zijnde opknap
beurt van de Bethlehemskerk aan
de Lammermarkt. De heer P.J.M.
de Baar, medewerker van de Ge
meentelijke Archiefdienst, heeft
naar aanleiding van dat verhaal
een aantal aanvullingen.
De geschiedenis van de Bethle
hemskerk gaat niet terug tot 'de
zestiende eeuw toen de Duitse Ge
reformeerde Religie het kerkge
bouw in gebruik nam", zoals in de
ze krant stond. De stadswijk waar
de kerk staat werd eerst in 1611 en
volgende jaren gebouwd.
In de oorspronkelijke 'bestem
mingsplannen' was geen rekening
gehouden met stegen tussen de
Korte Langegracht (thans Lam
mermarkt geheten) en dé Oude
Singel tussen de Lange Scheistraat
en de Nieuwe Mare. Het is dan ook
aan het particulier initiatief te dan
ken dat er toch een steeg extra ont
stond. Zoals in het blok ten westen
van de Lange Scheisteeg ene An-
thonis Jorisz. Focker veel bouw
percelen opkocht om er maar zo
veel mogelijk woninkjes op te kun
nen proppen de naar hem genoem
de Fokkesteeg (en Fokkeplein) liet
ontstaan, zo zorgde de rijke Wouter
Halewijn er voor dat de Prinsen-
steeg (thans Marktsteeg geheten)
ontstond. Aan de Langegracht
bouwde hij een brouwerij en de
muur daar, die later door zware
steunberen ondersteund moest
worden, moet nog een overblijfsel
van die brouwerij zijn.
Al in de dertiger jaren van de ze
ventiende eeuw nam het aantal
vluchtelingen uit de Pfalz en ande
re door de gruwelijke Dertigjarige
Oorlog verwoeste streken in het
welvarende en om ongeschoolde
arbeiders gillende Leiden zodanig
toe, dat zij graag kerkdiensten in
hun eigen taal, het Hoogduits, zou
den horen. Hoogduits werd ge
sproken in de hogere delen van het
Duitse rijk (Beieren, Hessen, Sak
sen) en kreeg die naam in tegen
stelling tot Nederduits, de taal die
in de streek van Vlaanderen tot aan
de Deense grens gesproken werd
en waarin later het Nederlands de
boventoon is gaan voeren.
De kerkeraad van de Nederduits
Gereformeerde gemeente van Lei
den ondersteunde dit verzoek. An
ders dan toen in 1584 de Fransspre
kenden en in 1609 toen de Engels
sprekende Gereformeerde eigen
gemeenten met kerkeraad, diaco
nie enz. mochten organiseren, wil
de men in 1644 niet zoveel vrijheid
toestaan. De te beroepen predikant
moest alleen in het Duits preken,
maar verder lid zijn van de kerke
raad van de Nederduits Gerefor
meerde gemeente. Die predikant,
Samuel Althusius, kreeg dan ook
een wijk in de stad toegewezen
waar hij wijkpredikant was. Dit is
een verklaring voor het feit dat er
erg veel gewone Leidenaars, die
niets met Duitsland te maken had
den en niet eens Duits spraken,
toch in de Hoogduitse kerk trouw
den en hun kinderen lieten dopen:
ze kenden Althusius en zijn opvol
gers als hun wijkpredikant blijk
baar beter dan een van de predi
kanten die in de Pieterskerk,
Hooglandse kerk of Gasthuiskerk
(thans Waalse kerk op de Bree
straat) preekten (of sedert 1649 ook
de Marekerk en sedert 1663 de
Lootskerk, de voorloper van de
Oosterkerk).
In 1644 kocht de stad de brouwe
rij van de erfgenamen van Wouter
Halewijn, die het geld wellicht
konden gebruiken om daarmee de
bouw van het kapitale pand Ra
penburg 48 te financieren. Door de
beroemde stadsarchitect Arent van
's Gravesande werd een eenvou
dig, maar constructief erg knap
kerkgebouw ontworpen, dat nog in
hetzelfde jaar gebouwd werd. Het
kreeg een paar jaar later ook een
torentje? Zo ontving landmeter
Gerstecorn op 3 september 1646
een betaling omdat hij in opdracht
van 'mr. Arent' instructie gegeven
had aan de arbeiders die het kruis
op het torentje van de Hoogduitse
kerk zette, zodat zij dat precies
zuid-noord georiënteerd zouden
richten, waartoe hij een zeker
merkteken aangebracht had. In dat
torentje was slechts plaats voor
een klein klokje, zeker niet 'een
klokkenspel'.
In de achttiende eeuw, een perio
de van achteruitgang en sterkere
bezuinigingen dan wij thans mee
maken, preekte ds. David van der
Walle, naar de naam te oordelen
een Hollander, maar geboren in
Frankfort aan de Main, vaak voor
een zeer klein gezelschap. De kerk
was alleen nog in trek om in te
trouwen, zowel bij arm als rijk. In
1736 viel tenslotte de bijl: vanaf 29
april moest het afgelopen zijn,
werd de kerk gesloten en moesten
de weinige Duitse gereformeerden
maar naar de andere kerken gaan.
Van der Walle kreeg gewoon een
predikbeurt net als zijn andere col
legae.
De stad, die intertijd de kerk ge
bouwd had en haar nu weer terug
kreeg, richtte hem in als Arme-kin-
derschool. Kinderen van bemid
delde of niet armlastige ouders gin
gen naar particuliere schooltjes of
eventueel de Latijnse school van
de stad. De armen hadden de nei
ging om hun kinderen al erg vroeg
'slafelijke' arbeid te laten verrich
ten, al was het maar het langs de
straten lopen om hondepoep te
scheppen, dat toen een gewild arti
kel was Voor looierijen. Deze kin
deren groeiden op voor galg en rad
en door de kinderarbeid werden
volwassen arbeiders werkeloos,
omdat ze te duur waren. Om te zor
gen voor nog enig werk en godvre
zende en gehoorzame arbeiders in
het heden en in de toekomst werd
een drietal scholen door het stads
bestuur ingericht: een naast wat nu
de Lodewijkskerk is, een in de Zijl
poort en een in de Hoogduitse
kerk. Vanzelfsprekend werden de
kinderen met zachte drang naar
die (gratis) scholen gestuurd: als ze
verzuimden, werd de steun voor de
Diaconie aan de ouders
derd of gestaakt.
Wellicht door het afnemend be
volkingsaantal en dus ook vermin
dering van het aantal kinderen be
sloot het stadsbestuur op 6 mei
1765 om de kinderen voortaan naar
de Zijlpoort te sturen en de Hoog
duitse kerk werd turfschuur. Hier
kon de Diaconie de wintervoor
raad turven bergen, waarvan ie
dere week de bedeelden er een
vastgesteld (niet al te groot) aantal
konden krijgen. In 1807 werd hier
de Armenkerk ingericht, waartoe
in 1810 de banken uit de gesloten
Engelse kerk in het Begijnhof (tot
voor kort gedeeltelijk in gebruik
bij de Universiteitsbiliotheek) naar
hier overgebracht werden. Die Ar
menkerk was bedoeld om de al te
haveloze kerkgangers bij elkaar te
plaatsen, zodat ze wat minder op
vielen. In 1804 begonnen de dien
sten in het Statencollege (later Uni
versiteitsmanege, thans De Bak),
maar wellicht in verband met de
Ramp van 12 januari 1807, waarbij
toen in de hele buurt alle ramen
sneuvelden, werden de diensten
verplaatst naar de vroegere Hoog
duitse kerk. De stad gaf het ge
bouw gratis ten gebruike, maar na
dat enige forse reparaties nodig ge
weest waren, werd een laag huurtje
van 25,- per jaar gevraagd. Het ge
bouw, dat in 1893 de naam Bethle
hemskerk gekregen had, verviel
echter steeds meer en bij een in
spectie in augustus 1898 bleken de
voor- en zijmuur zover naar buiten
te zakken dat de burgmeeester
meteen het gebruik verbood. Hier
na volgden onderhandelingen wie
een en ander zou gaan betalen. De
herstelkosten werden op 1200,-
geraamd, en B en W voelden niet
veel voor zo'n grote uitgave. Uit
eindelijk bood de Nederlands Her
vormde Diaconie aan de kerk voor
4000.- te kopen en zelf het herstel
te betalen.
De gemeenteraad stemde op 16
februari 1899 zonder discussie in
met dit voorstel. Bij de aanbeste
ding van de bouw van een nieuwe
voorgevel, ontworpen door archi
tect W.C. Mulder, op 14 augustus
van dat jaar, werd het timmerwerk
voor ƒ509,- aangenomen door J.
Boom en het metselwerk voor
1259,- door Joh. Verhoog, beiden
lidmaten van de Hervormde Kerk.
In totaal kostte de operatie 2155,-;
de huidige restauratie zal wel iets
hoger uitvallen. De voorwaarde
van de Diacononie dat de naam
van de kerk op de voorgevel te le
zen zou moeten zijn, is vervuld.
In 1914 besloot de
voor de Armenkerk/Bethlehems-
kerk dat de methode van geschei
den godsdienstonderricht voor be
deelden uit de tijd was. Besloten
werd ieder binnen bepaalde gren
zen vrij te laten waar men wilde
kerken. Op 30 augustus 1914 vond
de laatste dienst plaats. G. Eiker
bout, koster, D.M. Kuivenhoven,
voorlezer, en P. Duiverman, orga
nist, werden daardoor op non-ac
tief gesteld, al kreeg Eikerbout nog
enige tijd 0,50 per zondag wegens
het gebruik van de kerk door een
zondagsschool. In 1916 werd de
ruimte tijdelijk afgestaan voor de
theoretische oefeningen van het
Landstormcorps Zuid-Holland
West en in november 1917 wilde de
Directeur van het tijdelijk Levens-
middelenbedrijf er aardappels in
opslaan. Tijdens de Eerste Wereld
oorlog was daar immers grote
schaarste aan ontstaan en mede
door 'de goeie Leienaar' De Gijse-
laar was een hele voorraad in Zee
land 'versierd'. De gemeenteraad
had hier geen bezwaar tegen. Van
het een kwam het ander en de Dia
conie wilde de kerk eigenlijk wel
kwijt. Na de nodige koehandel
werd de prijs op 5500,- afgemaakt
en bij Raadsbelsuit van 14 novem
ber 1918 werd de kerk weer door
de gemeente teruggekocht. Sedert
dien fungeerde het gebouw als op
slagplaats. Gezien de traditie heel
toepasselijk: al op 3 juli 1649 werd
besloten om een dakvenster in het
dak van de Hoogduitse kerk te ma
ken om daar opgeslagen graan
voor de armen beter te kunnen
luchten
Stopera
Wandeltochten
Vanaf het Wapen van Voor
schoten. ingang Schoolstraat, in
Voorschoten worden zaterdag
ochtend twee wandeltochten ge
houden. Er kan worden gekozen
uit 25 of 40 kilometer. Er wordt
gestart tussen 9.00 en 11.00 uur
met dien verstande dat de lange
afstandwandelaars voor 10.00
uur moeten zijn vertrokken.
De heer Arntzen houdt maan-
het K&O-gebouw aan de
Oude Vest 45 een dialezing over
het nieuwe muziektheater in Am
sterdam. Aanvang 20.15 uur.
Voor informatie 141141.
Lakenhal
Medewerkers i
Lakenhal geven zondag om 15.00
uur een gratis rondleiding langs
de tentoonstelling 'Leiden, eeu
wig feest' die wordt gehouden ter
gelegenheid van het 100-jarig be
staan van de 3 October-Vereeni-
ging.
Studiebeurs
van 20 mille
voor Leidse
reumatologe
LEIDEN (ANP) - Mevrouw J.M.W.
Hazes, assistent-reumatologe in
Leiden, krijgt op 24 oktober de
Boots Reumatologie Studiebeurs.
De beurs, 20.000 gulden groot,
wordt haar uitgereikt op een na
scholingscursus van de Nederland
se reumatologen in het academisch
ziekenhuis in Leiden.
Boots, een van oorsprong Engels
farmaceutisch bedrijf, verricht zelf
research op het gebied van reuma
en stimuleert met studiebeurzen
dergelijk onderzoek ook elders.
Het is voor het eerst dat de beurs in
Nederland terecht komt.
Mevrouw Hazes had een voorstel
ingediend voor onderzoek naar het
verschil tussen het voorkomen van
rheumatoïde arthritis bij mannen
en vrouwen en de rol die erfelijke
en hormonale factoren daar moge
lijk bij spelen. Met de beurs kan ze
nu drie maanden in het Londense
Hospital Medical College de gege
vens analyseren van ruim negentig
families met deze ziekte.
GEWOND - Een 17-jarige fietster
uit Oegstgeest is gistermorgen met
een gebroken been overgebracht
naar het AZL. De fietster werd op
de Molenwerf aangereden door een
35-jarige Leidse automobilist, die
zijn auto wilde parkeren en daar
voor het fietspad moest kruisen.
Hij had de de vrouw niet zien aan
komen, net zo min als de vrouw
hem had gezien, want zij verklaar
de op de fiets een boekje te hebben
zitten lezen.
Verdachten
kledingdiefstal
aangehouden
LEIDEN - Drie Amsterdammers,
twee mannen en een vrouw, zijn
woensdagmiddag op de Aalmarkt
aangehouden met ruim 800 gulden
aan gestolen kleding. Nader onder
zoek wees uit dat zij ook nog eens
800 gulden aan kleding in de auto
hadden liggen. De kleding was
voornamelijk afkomstig uit V&D
en verschillende sportzaken in Lei
den.
De kleding en de auto zijn in be
slag genomen. Ook bleek dat twee
van hen nog een aantal vonnissen
met een tegoed van ruim 1000 gul
den niet hadden voldaan.
