Wole Soyinka: kritisch en bekritiseerd auteur 'Cattabio' wezensvreemd voor Werkcentrum Dans leidse schouwburg Jacob Vermeulen: variaties op het vierkant VRIJDAG 17 OKTOBER 1986 PAGINA 25 Nobelprijs literatuur naar Afrikaan AMSTERDAM - Wole Soyinka, de bekendste schrijver van Nigeria, krijgt de Nobelprijs voor litera tuur. Soyinka is de eerste Afrikaanse auteur die de prijs wint. De 52-jarige Nigeriaan maakte vooral furore als to neelschrijver. Daarnaast schreef hij romans, poëzie en literair-filosofische arti kelen. Afgelopen jaar wer den twee van zijn romans in het Nederlands vertaald: 'De Vertolkers' en zijn auto biografie 'Jeugd in Ake'. De bekroning van Soyinka's werk is in Afrika met gejuich ontvangen. „Het is het beste nieuws van de eeuw. Het is geweldig, prachtig, fantastisch. Ik ben ontzettend blij, niet aleen voor Wole, maar ook voor alle Nigeriaanse en Afrikaan se schrijvers", aldus de Nigeriaan se minister van buitenlandse za ken, Bol^ji Akinyemi. Afrikaanse schrijvers proberen al jaren een aantal van hun meest markante auteurs naar voren te schuiven voor de Nobelprijs. Dat zou de emancipatie van de Afri kaanse letterkunde een flinke stap vooruit kunnen brengen, menen zij. Afrikaanse literatuur wordt nog steeds niet voor vol aangezien, is een veelgehoorde klacht onder schrijvers op het zwarte continent. Volgens het rapport van de Zweedse Academie bevindt Soyin ka zich op „het hoogtepunt van een buitengewoon vruchtbare literaire carrière". Vooral de „bewogen twijfel van de hoofdpersonen over menselijke vraagstukken", dwon gen het respect van de -commissie af. Verder heeft de Nigeriaan de ho ge onderscheiding verdiend voor de enorme veelzijdigheid van zijn werk. Zijn toneelstukken worden overal in Afrika opgevoerd en zijn verplicht leesvoer op vele middel bare scholen. Hij was hoogleraar aan de universiteiten van Ibadan en Ife in Nigeria. Soyinka schreef ongeveer dertig werken, alle in het Engels. Hij stu deerde in het Britse Leeds en de invloed van de Westerse literatuur Chagalls gestolen WAHLSTEDT (AFP) - In de nacht van woensdag op donderdag zijn uit een theater in Wahlstedt in het noorden van de Duitse Bondsrepu bliek 90 werken van de Franse kunstenaar Marc Chagall gestolen. Het werk. grotendeels gravures, werd ten toon gesteld in het kader van een reizende expositie. De dieven verschaften zich toe gang tot het gebouw in het bij Lü- beck gelegen dorp door de niet van een alarm voorziene voordeur te forceren. Zij sloegen twee beveilig de vitrines stuk. De. gestolen werken, die voor 270.000 mark waren verzekerd, zijn 83 oorspronkelijke en gesigneerde gravures met de fabels van La Fon taine als onderwerp en een litho, voorstellende de Kruisiging. is te merken aan zijn werk. Zo maakte hij Afrikaanse versies van antieke Griekse tragedies en Ber- tolt Brechts 'Driestuiveropera', on der de titel 'Opera Wónyosi'. De stukken van Soyinka zijn doordrenkt van de mythologie van zijn volk. de Yoruba in West-Nige ria. Uit het boek met jeugdherinne ringen blijkt een diepe bewonde ringen voor het traditionele erf goed. Hoewel zijn vader christen was. liet Wole's grootvader hem in een nachtelijk ritueel tatoueren aan polsen en enkels. De jongen was diep onder de indruk, en is dat gebleven. Het meest voorkomende thema in zijn werk is de invloed van de Westerse cultuur op de Afrikaanse elite. In „de Vertolkers" laat hij een groepje verwarde intellectuelen optreden. Met een bitter sarcasme laat Soyinka zien hoe zij tussen wal en schip zijn geraakt: in de traditio nele normen en waarden geloven zij niet meer, maar ook van de nieuwe, Westerse moeten zij niets hebben. Toch lijkt de schrijver zijn hoop op hen gevestigd te hebben. De machthebbers in het huidige Afrika tekent hij als machtswel lustelingen zonder scrupules. In Afrika is Soyinka bekritiseerd om de sleutelrol die hij de intellec tuelen toebedeeld, om hen vervol gens met nietsontziende spot tot de grond toe af te breken. Hij biedt geen hoop op verbetering van de misstanden op het continent, was de teneur in de Nigeriaanse kran tenrecensies van zijn stuk „Opera Wonyosi". De schrijver beschuldigde zijn opponenten van „dogmatische oogklepperij". Volgens hem is het de taak van de schrijver om de mis standen aan de kaak te stellen. Tij dens de Biafra-oorlog moest hij zijn kritiek op de regering bekopen met twee jaar cel. Soyinka was ook vurig tegen stander van de vorige, militaire re gering van generaal-majoor Mu- hammadu Buhari. De executie van drie drugshandelaren ontlokte hem een open brief die wereldwijd de aandacht trok. „Ik heb het gevoel dat ik ge dwongen werd om mee te doeh aan een koelbloedige, drievoudige moord, dat ik een macaber ritueel moest bijwonen, dat ik voor altijd gruwelijk gekleineerd ben", schreef hij. Soyinka woont nu in Parijs en werkt bij het Internatio naal Theater Instituut. Recordbezoek Van Abbemuseum EINDHOVEN (ANP) - De tentoon stelling 'Ooghoogte' van de eigen collectie van het stedelijk Van Ab bemuseum in Eindhoven trekt een record aantal bezoekers. Gisteren werd de vijftigduizendste belang stellende begroet, amper vier maanden na de opening. Gewoon lijk trekt het museum over een heel jaar niet meer dan vijftigdui zend bezoekers. De expositie 'Ooghoogte' is inge richt in het kader van het 50-jarig bestaan van het museum. Het is voor de eerste keer dat de eigen collectie in zijn geheel wordt ge toond. Het Van Abbemuseum heeft onder leiding van de huidige directeur Fuchs en diens voorgan gers Leering en De Wilde een col lectie opgebouwd, die een goed overzicht geeft van de ontwikke lingen van de moderne kunst in de twintigste eeuw. Het museum ver wacht dat in totaal ongeveer 75.000 mensen de expositie zullen bezoe ken. In verband met de grote be langstelling is de tentoonstelling met twee weken verlengd tot zon dag 23 november. Studenten demonstreren voor museiun ROTTERDAM (ANP) - Minister Brinkman van WVC heeft gisteren het geheel in 17de eeuwse staat te ruggebrachte Schielandshuis ge opend, het onderkomen van het Rotterdams Historisch Museum. Het Schielandshuis, in 1665 opge leverd als kantoor voor het Hoog heemraadschap Schieland. is het enige gebouw uit die tijd in de Rot terdamse binnenstad dat het bom bardement aan het begin van de oorlog heeft overleefd. Voor het gebouw demonstreerden een aantal in historische kledij ge stoken studenten tegen de dreigen de opheffing van de subfaculteit maatschappijgeschiedenis. Werkcentrum Dans met 'Cattabio' (Hlif Svavarsdottir/Collage). Herha lingen van 'Strategieën van een lis tig plan (Denies Louwerse/John Ca ge), 'Cellorganics' (Ed Wubbe/Heinz Reber en Thomas Demengat en 'Om los te lopen' (Hans Tuerlings/Colla- ge>. Gezien op 16 oktober in De Lan taren, Rotterdam. Aldaar ook van avond en morgen. ROTTERDAM - Werkcentrum Dans maakt roerige tijden door. Het afgelopen seizoen vertrok de zakelijk leider en werd de artis tiek leidster bijna ontslagen. Bij na de helft van de dansers stapte deze zomer op en is vervangen door nieuwelingen. Niet direct ideale omstandigheden om toe te werken naar een groter gezel schap, dat in staat moet zijn de grote schouwburg van Rotter dam te bespelen, die in februari of maart 1988 wordt geopend. Dit seizoen is dus.op zowat alle denkbare gebied een overgangs jaar voor het gezelschap. Van daar ook dat de programmering aan de voorzichtige kant is. Vori ge maand werd een programma uitgebracht met louter al be staand werk. Dit tweede pro gramma bevat één nieuw werk van een tamelijk ervaren choreo grafe: Hlif Svavarsdottir, die eer der bij Intro-dans een aantal bal letten maakte. Voor 'Cattabio' liet zij zich in spireren door een feest dat zij meemaakte in het Italiaanse dorpje Cattabio. Zuurstokkleuri- ge stokken met een vlaggetje in top en de geluidsband met vaak tergend valse muziek van de dorpsfanfare zorgen voor de sfeer. Alle elf dansers van de groep worden door haar ge bruikt. al laat ze ze maar zelden tegelijk opdraven. De dans be staat overwegend uit duetten, die vaak door twee paren tegelijk worden uitgevoerd. Svavarsdottir hanteert een stijl die wezensvreemd is voor Werk centrum Dans. Trage, vloeiende lijnen, uitgevoerd met wiegende bovenlichamen en ver uitge strekte armen. In de verte doet het aan Kylian denken, maar ze mist diens vermogen om elke be weging van een eigen signatuur te voorzien. Met sommige over gangen heeft ze zichtbaar gewor steld. Dan zit er een knik in de vloeiende lijn en maken de dan sers zich onhandig uit eikaars greep los. Suzanne Grooten en Mariët Andringa Intro-dans zou misschien van deze dorpsromantiek nog iets aardigs hebben weten te maken. Voor de jonge dansers van het Werkcentrum is dat, op een en kele uitzondering zoals Juliët van Beek na, niet weggelegd. Jarpmer ook dat het decor op geen enkele manier in de dans is verwerkt. Overigens bleek in de oudere stukken van het programma dat 'Cattabio'. (foto Leo van Velzen) de aanstelling van een ballet- meester vruchten kan afwerpen. Vooral 'Cellorganics' kreeg een zeer verdienstelijke uitvoering. Toch mag de grote vrachtwagen van Werkcentrum Dans op weg naar de nieuwe schouwburg, zo als die op het programmablad staat getekend, voorlopig wel goed door de Wegenwacht in de gaten worden gehouden. ARIEJAN KORTEWEG Het oude vignet van de Leidse Schouwburg ontworpen door Jacob Vermeulen. Expositie 'Vanwege Yacov', een overzicht van het werk van Jacob Vermeulen, t/m 9 november. Am- bachts- en Baljuwhuis, Voorstraat 12, Voorschoten. Dagelijks geopend van 14-17 uur. VOORSCHOTEN - De tentoon stelling 'Vanwege Yacov' in het Voorschotense Ambachts- en Baljuwhuis geeft een overzicht van het werk van Jacob (ook wel Yacov geheten) Vermeulen uit de periode 1968-1986. Na 15 jaar voornamelijk als grafisch vorm gever actief te zijn geweest, heeft Vermeulen zich sinds enige tijd vooral toegelegd op het vrije werk, dat aangeduid wordt met de term 'Quadrat Art'. De on dertitel van de expositie luidt dan ook 'Van lay-out tot Quadrat Art'. De scheiding tussen de ter reinen van de vrije en de toege paste kunst komt tot uiting in de indeling van de ruimte. Op het gebied van de grafische vormgeving heeft Jacob Ver meulen zeer uitlopende opdrach ten uitgevoerd, bijvoorbeeld voor Neerlands Hoop, waarin zijn broer Bram samenwerkte met Freek de Jonge, verder voor scholen en politieke partijen. Het overzicht begint met het vignet voor de Leidse Schouwburg dat inmiddels door een nieuwe ver vangen is. Aanvankelijk verzorg de Vermeulen de lay-out van ar tikelen in verschillende tijd schriften en ontwierp naast briefpapier ook de huisstijl van de Stichting De Lindehoeve in Voorschoten. Brief, suikerzakje en deelnemerskaart voorzag hij van een gestileerde boom. Stile ring kenmerkt ook het vignet van een andere Voorschotense opdrachtgever, de Openbare Bi bliotheek. Daarnaast gebruikte Vermeulen, ondermeer in enkele vroege tijdschriftomslagen, ab stracte patronen van met elkaar vervlochten banden. Tamelijk gedateerd zijn de schetsontwerpen voor de NVSH en de in bruin en beige uitge voerde rekeningen voor een res taurant, beide uit 1974; dat is nu 'passé'. Minder tijdgebonden is een voor de Groningse universi teit vervaardigde uitgave, die evenals een brochure voor een jongerenwerkplan een voorbeeld gepaste stijl. Omstreeks 1983 zette een nieu we tendens in naar vrijer werk, waarin het typografische ele ment gecombineerd werd met ef fen gekleurde vlakpatronen. Ver- meulens aandacht ging steeds sterker uit naar de geometrie en dit resulteerde in zijn 'Quadrat Art'. Hiervoor gebruikt hij het vierkant als basisvorm, afgeleid van het vierkante beeldvlak van een Polaroidfoto. Met gefotogra feerde kleurvlakken in rood. geel, blauw, zwart en wit, maakt Jacob Vermeulen zijn collages. Deze geometrische composities zijn opgebouwd uit zowel vier kanten als driehoeken. Aanvan kelijk ging het om losse experi menten maar nu is hij veel ge richter met dit principe bezig. Na de eerste, minder samenhangen de collages, werd een cruciaal punt bereikt in het stuk 'Who's afraid of Red, Yellow and Blue', dat verwijst naar het gelijknami ge schilderij van de Amerikaan Barnett Newman in het Stedelijk Museum in Amsterdam. Hierna volgden de door Vermeulen als belangrijk beschouwde 'Vide+- volume=espace' en 'Composi tion en trois couleurs', waarin een duidelijk systematische or dening is gebruikt. Deze werken dragen naar zijn idee nog teveel betekenins, vandaar dat hij dit in de meest recente composities wilde voorkomen. De verschui ving van de interesse naar het zuivere patroon, dat eindeloos herhaald kan worden, hangt voor een deel samen met een veran derde compositiemethode. Er is een nieuwe, gecomprimeerde vorm ontstaan door van vier ge fotografeerde kleurvlakken én Polaroid te maken. Daarbij komt, dat kleurnuances verkre gen kunnen worden door veran deringen in licht en afstand. Het patroon wordt dan een soort wand (vandaar de titel 'Carrela- ge' tegelwand), waarin de kleur verloopt van lichtblauw naar diepblauw. Nu dit punt in het werk bereikt is, kunnen zich nieuwe composities ontwikke len. De Polaroidfoto als medium geeft de mogelijkheid om dit ge kozen uitgangspunt verder uit te werken. NANCY STOOP Exposities Leiden Rijksmuseum Boerhaave - Steen straat, 'Balans van een eeuw', Neder landse natuurwetenschappen en ge neeskunde in de 19e eeuw, t/m mid den '87; di. t/m za. van 10-17 uur, zo. van 13-17 uur. De Lakenhal - Oude Singel, 'Leiden eeuwig feest', tentoonstelling over 3 October Vereeniging, tot 23/11'Schil derijen zoeken sponsors V', t/m 30/11 di. t/m za. 10-17 uur, zo. 13-17 uur. Rijksmuseum voor Volkenkunde - Steenstraat, 'Griezelen in Japan', t/m 2/11; di. t/m za. 10-17 uur. zo. 13-17 Galerie Denise Stephan - Bakker- steeg, Kees van Roemburg, schilderij en, t/m 16/11; vr. t/m zo. 13.30-17.30 LAK-galerie - Cleveringaplaats, J Teun van Rees en Enneke Smid n gemengde technieken en olieverf, t 31/10; ma. t/m vr. van 10-22 uur. De Trommelaar - Apothekersdijk, et sen, aquarellen en pentekeningen van Carl Palm, tot 28 november. Expotheek De Lelie - Flevoweg, schilderijen van Cok Schlagwen en Martin van der Born, t/m 9 11; di. t m zo. van 12-18 uur. Leiderdorp Muzenhof - Gordijnsingel, Aad Math- hijsen, schilderijen in olieverf en reis schetsen in diverse technieken, tot 22/ 10; di. t/m vr. van 14-18 uur, za. van 9.30-12.30 uur. Gemeentehuis - Statendaalder, land schappen van Adriaan van Koppel en beelden van Bart leefoge, t/m 30/11; ma. t/m vr. van 8-17 uur. Rijnsburg Museum Gen. Oud Rijnsburg - Oude Vlietweg 6, 'De Andere Middeleeu- 'Toen ik op school 1/2/87; 19-21 i i. 10-16 t Warmond Galerie De Pomp - Dorpsstraat, Lucy Frijhng. portreten en tekeningen. 21 10 t/m 16/11; woe., do., za. en zo. van 14-16 uur. len, Elena Bourgonjen, keramiek, t/m 13/11; woe., do., zo. 14-16 uur, za. van 10-16 uur. Alphen Rhijnkade elf - expositie Sjoerd Bak ker, t/m 14/11; di. t/m za. van 10-17.30 uur, vr. van 10-21 uur. Noordwijkerhout Leeuwenhorst - Largelaan, op 18 en 19 oktober kunstmanifestatie van zes tig kunstenaars, 11-17 uur; expositie Rijnsaterwoude Galerie De Barg - Woudsedijk. brons- plastieken en tekeningen van Nelleke Allersma, t/m 26/10; vr., za., zo. van 14- Noorden De Watergeus - S. van Capelweg, et sen van Janny Endstra-Docters van Leeuwen en sieraden van Lianne Werneke, t/m 26/10; di. t/m zo vanaf 12 Concerten Klassiek Het Europees kamerorkest 'Per Musi- ca' treedt vanavond in het kader van de serie Meesterserieconcerten van K&O in de Leidse Stadsgehoorzaal op. De avond is gewijd aan Wolfgang Amadeus Mozart. Er zijn twee solis- Zacharieva. Vera Beths zal het viool concert in D KV 218 vertolken, Jenny Zachaneva het pianoconcert in Es KV 271, het zg. Jeunehomme-concert. i het Leids Vrijetijds Cen- (foto pr> Ingo Metzmacher. Aanvang 20.15 u Een kwartet, bestaande uit Anne Uy- terlinde (viool), Peter Kooreman (alt viool), Thijs de Graaff (cello) en Tine ke Ornée-Gottchal (piano), verzorgt zondagmiddag een koffieconcert in kasteel Oud-Poelgeest. Uitgevoerd zullen worden het pianoconcert no. 3 op. 60 in c.kl.t. van Brahms, het pia nokwintet KV 478 in g.kl.t. van Mo zart. Aanvang 12.00 uur. Een slagwerkensemble, bestaande uit Peter Bansberg, Leon de Laat, Ro land Stolk, Jan Hendrik Hootsen en Arjean Roos, geeft donderdagmiddag een lunchconcert in de Kapelzaal van K&O. Er zullen werken worden uitge voerd van o.a. Loevendie. Aanvang 12.45 uur. Op de zolder van het Leids Vrijetijds Centrum speelt vanavond de Leidse band After the Silence. Twee jonge Nederlandse bands spe len zaterdagavond in het Leids Vrije tijds Centrum aan de Breestraat. Het Amsterdamse Plastic Dolls is een au thentieke tweemens-band: Jacqueli ne op drums en Hans op gitaren. Ze spelen stevige muziek met nogal wat invloeden uit de blues. Daarna komt Spasmodique uit Rotterdam met zo mogelijk nog steviger rock met flink wat dramatische inpact. Leiden Schouwburg vr 17, za 18. 20.15 uur. Kitty Janssen en André van den Heuvel in 'Allemaal Leugens'. di 21, 20.15 uur, Jos Brink en Frank Sanders in 'Madame Arthur', woe 22, 14.30 uur, Scapino Ballet met kindervoorstelling 'Heksenkeet'. do 23, 20.15 uur, Gerard Cox en Rients Gratama met 'Beperkte Dijk bewaking'. LAK-theater zo 19, 15 uur, Sanders Ko met kin dervoorstelling 'Ben je helemaal be- kofferd'. di 21, 13 uur, lunchvoorstelling 'Ku- vungkuwung', Javaanse dans. Den Haag Koninklijke Schouwburg vr 17, 20.15 uur. Internationale Nieu we Scene met 'Wedloop door de Woestijn' naar Bertolt Brecht. za 18, 19.30 uur, Publiekstheater speelt 'De Stilte' van Lars Noren. do 23, vr 24, 20.15 i w die speelt 'Een bruid in de morgen' van Hugo Claus. Appeltheater vr 17, za 18, 20.15 uur. Appel speelt 'Midzomernachtsdroom' van Shakes peare. Circustheater vr 17, 20.15 uur, Djazzex Modern jazz dance company met de première van zo 19, 12.15 uur, Scheveningen zon dagconcert met Willem Nijholt. woe 22, do 23, 20.15 uur, Koninklijk Ballet van Vlaanderen in 'My Fair La dy'. Nederlands Congresgebouw vr 17, 20.15 uur, Residentie-Orkest o.l.v. Hans Vonk. zo 18, 20.15 uur, Concertgebouwor kest O.I.V. Ricardo Chailly, Jaap van Zweden, viool. Diligentia vr 17. za 18, zo 19, 20.15 uur, Haagse Comedie speelt 'Vroeger' van Harold Pinter. woe 22, 20.15 uur, Residentie-Orkest speelt Kamermuziek. Amsterdam Carré dag. beh. zo/ma, 20.15 uur, Herman van Veen. Concertgebouw zo 19, 14.15 uur, Concertgebouwor kest o.l.v. Riccardo Chailly, Jaap van Zweden, vioo. zo 19,20.15 uur, Barry Douglas, piano. i Tsjaikovsky Concours Theo Bruins, piano, Herenleden Koor van het Concertgebouworkest. De Kleine Komedie vanaf vr 17, 20.15 uur, 'Aida - verder dan Verdi', Teo Joling, Lucia Meeuw- sen, Nico Schaap. Het Muziektheater za 18. ma 20. do 23, 20 uur, De Neder landse Opera met 'Jevgeni Onjegin' van Tsjaikovski. Nieuwe De La Mar Theater za 18, 13-30 uur, Amstel Theater met 'Cyrano' van Hugo Heinen. ma 20 t/m do 23, 20.15 uur, Stuart Theater, Conny Stuart en Louis van Dyk. Stadsschouwburg vr 17 t/m zo 19, di 21 t/m zo 26, 20.15 uur, zo alleen 14 uur. Het Publiek stheater speelt 'Hamlet' van Shakes peare. Rotterdam De Doelen za 18, 20.15 uur. Jubileumconcert Westlands Mannenkoor - Randstede lijk Begeleidingsorkest o.l.v. Piet Struijk, Elzbieta Szmytka, sopraan, zo 19, 11 uur, zondagconcert, muziek van de Balkan: Therèse Steinmetz. ma 20, 20.15 uur, Weber verjaardag- di 21, 20.15 uur, Osaka Philharmo- nisch Orkest o.l.v. Takashi Asahina. Theater Zuidplein t/m do 23, 20.15 uur. Triad Stage Al liance London 'A Midsummer Night's Dream' van Shakespeare. Luxor Theater vr 17, 20.15 uur, Robert Paul met 'Gekkenwerk'. za 18, 20.15 uur, The New Vic met 'Canterbury Tales', zo 19 t/m vr 24, 20.14 uur, 'Drie is te veel', klucht van Jan Blaaser met in de hoofdrol Joop Doderer. Hal 4, Utopia t/m zo 16 nov, beh. ma/di, 20.15 uur, zo 14 uur, Ro Theater met 'Pravda'.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 25