MONUMENT
'Vogels observeren, dat kan overal'
Finale van
sportkwis met
18 deelnemers
Sassenheimer
zwaar gewond
Vogelbescherming organiseerd zaterdag landelijke vogelkijkdag
Molen Hoogeveense
Polder bleef op het
nippertje behouden
Gezinsvervangend
tehuis in Rijnsburg I
officieel geopend
VRIJDAG 17 OKTOBER 1986
REGIO LEIDEN
PAGINA 21
LEIDEN/BOLLENSTREEK - Le
den van 18 verenigingen uit de bol
lenstreek en Leiden en omgeving
binden op 22 oktober in Tripodia
in Katwijk met elkaar de strijd aan
om het sportkwiskampioenschap
voor jeugdige sporters van 10 tot
en met 12 jaar. Aan de voorronden
die de afgelopen weken zijn gehou
den hebben meer dan 60 verenigin
gen deelgenomen.
Het sportkwiskampioenschap
wordt dit jaar voor de zevende keer
georganiseerd door de rabobank.
In de voorronden dienden de deel
nemers sportvragen op te lossen en
met behulp van een spreekwoor-
den-raadwedstrijd een zin af te ma
ken. De 18 beste verenigingen ko
men woensdag uit in de finale die
wordt gepresenteerd door Judith
Bosch en Dick Passchier. Er wor
den dan onder meer vragen gesteld
over voetbal, tennis, schaken, ter
wijl ook een behandigheidsspel
punten kan opleveren.
SASSENHEIM - Bij een ongeval
op de Menneweg in Sassenheim is
vanmorgen een fietser uit die ge
meente zwaar gewond geraakt. De
man werd aangereden door een au
to en is met een schedelbasisfrac-
tuur overgebracht naar het Acade
misch Ziekenhuis in Leiden.
Het ongeval ontstond doordat de
fietser vanaf de Rusthoflaan de
Menneweg opreed, zonder daarbij
voldoende op het overige verkeer
te letten. Hij werd aangereden door
een 22-jarige automobilist, even
eens afkomstig uit Sassenheim.
SLIPCURSUS - Veilig Verkeer
Nederland (afdeling Lisse) organi
seert zaterdag 29 november in sa
menwerking met Rob Slotenma
kers Slipschool een gecombineer
de behendigheid- en antislipcur
sus. Belangstellenden kunnen zich
aanmelden bij D. verschuren aan
de Bachstraat 32 in Lisse.
Brandstichting
ALPHEN AAN DEN RIJN - De
Alphense politie heeft een man in
bewaring gesteld die gisteren in de
namiddag heeft geprobeerd brand
te stichten in zijn woning aan de
Raadhuisstraat. De poging mag als
mislukt worden beschouwd, de
brand bleef zeer beperkt. De poli
tie kon over de achtergrond van de
mans poging geen bijzonderheden
geven.
Kees van Kuilenburg
Buit in struiken
ALPHEN AAN DEN RIJN - In
brekers wisten zich gisternacht
kennelijk geen raad met een ko
pieerapparaat, twee cassetterecor
ders en een aantal flessen sterke
drank. Zij hadden de spullen buit
gemaakt in het gebouw van de
Volksuniversiteit en carnavalsver
eniging de Cascarvieten aan de
Molenvliet in Alphen. De buit
werd gisteren deels teruggevonden
in struiken in de omgeving en 2
deels in het Bospark.
Gemeenten hebben sinds 1 januari van dit jaar meer invloed bij
het aanvragen van subsidie voor het restaureren van monumen
ten. Om voor die nieuwe regeling in aanmerking te kunnen ko
men, moesten zij vóór 1 september van dit jaar bij het ministerie
van welzijn, volksgezondheid en cultuur (wvc) een zogenaamde
monumentenlijst indienen.
Aan de hand van die gemeentelijke lijsten verschijnt in deze
krant wekelijks een verhaal over monumenten in de gemeenten
in de duin- en bollenstreek. Vandaag een verhaal over de twee
jaar geleden gerestaureerde Hoogeveense poldermolen in
Noordwijkerhout.
NOORDWIJKERHOUT - Enig recht van spreken heeft
de 80-jarige molenaar L.J. Cozijn wel. Hij is immers
bijna zestig jaar molenaar van de Hoogeveense polder
molen in Noordwijkerhout en heeft in al die jaren dus
wel het een en ander meegemaakt. Zo veel zelfs, dat hij
er zo nu en dan sterk over dacht met zijn werk te stop
pen.
Jaren geleden wilde een aantal
polderbestuurders de molen slo
pen. Er was een dieselmotor aan
geschaft die het werk van de mo
len wel kon overnemen, vonden
zij. Er kon nu ook worden gema
len als er geen wind was. "Waar
zouden wij die dure molen
nog handhaven?" vroegen zij
zich hardop af. Gelukkig waren
de bestuurders die vóór sloop
en uiteindelijk in de minder
heid. Met als voornaamste ge
volg dat de molen nog steeds in
de bloembollenvelden staat.
Met de bouw van de molen na
bij de Leidsevaart werd in 1654
begonnen in opdracht van de
toenmalige bestuurders van het
waterschap Hoogeveense Pol
der. Vier jaar later was de molen
gereed voor gebruik. De bouw
kosten bedroegen ongeveer 5000
gulden.
De molen, een zogenaamde
achtkanter, heeft zeer lang gema-
voor het waterschap. De Hoo
geveense Polder werd in 1980 on
dergebracht bij het Hoogheem
raadschap van Rijnland. Dat ge
beurde nadat de provincie be-
sloot de afzonderlijke water-
schappen op te heffen, toen
bleek dat veel polderbesturen
het hoofd - figuurlijk gesproken
althans - niet langer boven water
konden houden.
Jarenlang is de bemaling van
de Hoogeveense Polder door de
polderbestuurders aan uitbe
steed. Het was volgens Cozijn
ook in die tijd een hoogst onge
bruikelijke gang van zaken om
een molén te verpachten. Het be
tekende bovendien dat er soms
tamelijk snel van molenaar werd
gewisseld.
Uit de stukken van het polder
bestuur blijkt dat Cozijn de mo
lenaar is met de meeste dienstja
ren. Cozijn heeft zijn liefde voor
het molenaarsvak niet van een
vreemde. Vader en moeder Co
zijn stamden beiden uit een mo
lenaarsgeslacht.
"Al in 1600 waren er in Rijpwe-
tering Cózijnen die molenaar wa
ren", vertelt Cozijn trots. "Mijn
vader was jarenlang molenaar in
Leimuiden en Hillegom". Trou
wens de 'lijn Cozijn' wordt nog
even voortgezet, want ook zoon
Bart is toen zijn vader in 1967 of
ficieel opstapte als molenaar, in
de voetsporen getreden. Dat 'of
ficiële opstappen' betekende
overigens ,niet dat vader Cozijn
de molen de rug toekeerde. "Ik
woon naast de molen en neem er
uiteraard nog wel eens een kijk
je". zegt hij bescheiden. De prak
tijk is echter dat Cozijn nog dage
lijks in de weer is bij de molen.
"Ik ben nog goed gezond en
waarom zou ik dan niet wat
doen?"
Cozijn werd op 1 juni 1926 be
noemd tot molenaar van de Hoo
geveense poldermolen. Pas een
jaar later kon hij daadwerkelijk
aan de gang. Cozijn moest eerst
zijn dienstplicht vervullen; zijn
NOORDWIJK - "Als je je ogen goed openhoudt, kom
je overal bijzondere vogels tegen". Dat zegt Hein Ver-
kade, voorzitter van de ruim 500 leden tellende Noord-
wijkse vereniging voor natuur- en vogelbescherming.
Zaterdag organiseert de landelijke vereniging tot be
scherming van vogels, waaronder de Noordwijkse ver
eniging valt, de Nationale Vogelkijkdag waaraan ieder
een kan deelnemen.
"Wij willen met deze kijkdag het
zogenaamde vogelen, zoals wij
onze hobby wel noemen, bevor
deren", zegt Verkade. De 'voge
laars' noemen zich ook wel advo
caten van de wilde vogels. En
mensen die voor deze dieren een
pleidooi willen houden zijn vol
gens de Noordwijker hard nodig.
door
Thijs Jansen
Het is dit jaar voor de eerste
keer dat een dergelijk grootscha
lige kijkdag wordt gehouden.
Belangstellenden kunnen onder
meer in Noordwijk samen mét
leden van de vereniging in de
duinen ten noorden van de bad
plaats op pad. Het vertrekpunt is
de plaats waar de twee fietspa
den bij elkaar komen. Tussen
07.00 en 08.00 uur vertrekken van
dat punt groepen vogelaars.
De bedoeling van de vogelkijk
dag op zaterdag is volgens Ver
kade dat een zo groot mogelijk
aantal mensen zoveel mogelijk
vogels telt en de soorten ook re
gistreert. Daarvoor zijn speciale
lijsten beschikbaar die door de
vogelbeschermers worden ver
strekt.
De gegevens van de lijsten
worden na afloop van de vogel
kijkdag in een computer gestopt,
waarna een 'top-tien' wordt sa
mengesteld van de in Nederland
meest voorkomende vogelsoor
ten, zo vertelt een woordvoerster
van het landelijke hoofdbureau
van de vogelbescherming in
Zeist.
Alle deelnemers worden van
de resultaten op de hoogte ge
houden. Ze moeten daarvoor wel
een rijksdaalder extra aan post
zegels op het formulier plakken.
Daarvan blijft na aftrek van ver
zend- en administratiekosten een
gulden over die zal worden be
steed aan de vogelbescherming.
Aan de hand van cijfers die op
dezelfde manier in latere jaren
zullen worden verzameld, kan
het verloop onder de meest voor
komende vogelsoorten in ons
land worden bekeken. In totaal
zijn er 10.000 tellijsten onder de
aangesloten verenigingen ver
spreid.
In ons land worden minstens
57 vogelsoorten bedreigd, zo
heeft de Nederlandse vereniging
tot bescherming van vogels bere
kend. Als er geen maatregelen
worden getroffen, zullen deze vo
gelsoorten in Nederland steeds
zeldzamer worden. Sommige
soorten lopen zelfs het gevaar
hier als broedvogel te verdwij
nen.
Onder de bedreigde vogels zijn
bekende soorten als kemphaan,
ooievaar, korhoen, patrijs, grutto
en kerkuil. Ook de lepelaar zal
zich zonder verder bescher
mingsmaatregelen niet langer
kunnen handhaven.
Een van de oorzaken van de
achteruitgang is de schaalvergro
ting in de landbouw. Ook zijn er
steeds minder weilanden. In de
ze streek bijvoorbeeld worden
veel weilanden omgespoten tot
bloembollengrond.
"Die schaalvergroting is er de
oorzaak van dat de steenuil hier
bijna helemaal uit de omgeving
is verdwenen", zegt Hein Verka
de, die zijn hobby al ruim 14 jaar
uitoefent. In die drie decennia
heeft hij deze uilsoort gevolgd.
"Toen ik pas met mijn liefhebbe-
Hein Verkade: "Zaterdag kan iedereen komen vogelen".
(foto Dlck Hogewoning)
rij begon, zaten er hier in de
buurt vier tot vijf paartjes. Nu
zijn er helemaal geen paartjes
meer te vinden", zegt hij.
Oostblok
Er is in die jaren overigens nog
veel meer veranderd in de lucht,
zo meent Verkade. Vroeger zag
je hier dikwijls de bonte kraai,
een dier dat gedeeltelijk grijs en
gedeeltelijk zwart is. "Die kraai
zie je nu ook bijna niet meer".
Het verrassende is dat het dier
niet met uitsterven wordt be
dreigd. De vogel hoort eigenlijk
thuis in de Oostbloklanden. De
stijgende welvaart daar, behoedt
de soort voor uitsterven zo
meent Verkade. "Deze kraaien
kunnen nu 's winters volop voed
sel vinden in het land van her
komst".
Voor de thans verdwenen vo
gelsoorten zijn volgens Verkade
andere soorten in de plaats geko
men. "De Turkse tortelduif is
zo'n voorbeeld. Ruim dertig jaar
geleden werden ze voor het eerst
in Nederland gesignaleerd. Nu
komt deze vogel hier algemeen
voor". Het is volgens Verkade
een mysterie waarom zo'n vogel
soort ineens over West-Europa
uitzwermt.
Ook de fuut doet het redelijk
goed in de randstad, meent Ver-
kade. "Dat komt", zo zegt hij,
"onder meer omdat het milieu
hier niet helemaal schoon is,
maar ook weer niet al te erg ver
vuild. In zo'n milieu zitten vrij
veel kleine vissen en daar leven
de futen weer van".
Nog een typische 'streekvogel'
die zo goed als verdwenen is uit
dit gebied is de geelgors, een
zangvogel ter grootte van een
mus. "Deze vogel kwam van
oudsher veel voor in de bollen
streek. Het diertje verbleef in ha
gen en heggen langs de bollen
velden en leefde onder meer van
het zaad van het stro dat 's win
ters werd gebruikt om de velden
af te dekken". Maar omdat er vol
gens Verkade door de schaalver
groting, die ook bij bloembollen-
bedrijven heeft toegeslagen,
steeds meer heggen en hagen
verdwenen, verdwijnt de geel
gors eveneens.
Somber
Ondanks deze sombere gelui
den valt er komend weekeinde
nog volop te genieten van dé vo
gels die door het vaderlandse
luchtruim vliegen, meent Verka
de. Er valt volgens Verkade in de
lucht meer te zien dan menig
mens zou denken. "En dat obser
veren van vogels kan overal; in
de achtertuin, op het balkon, aan
het strand, maar natuurlijk ook
in de duinen". Langs de kust zijn
de mogelijkheden om vreemde
vogels te zien op dit moment het
grootst. Dat komt omdat veel
trekvogels momenteel langs de
kust naar het zuiden trekken.
"Het hangt natuurlijk ook af
van het weer op zaterdag, maar
als de wind uit het zuiden komt
en het weer helder is, dan is de
vogeltrek op zijn best. Als het
een beetje meezit, kunnen de
mensen onder meer vinken, sij
zen, veldleeuwerikken, spreeu
wen, maar ook sperwers zien.
Bij wandelingen in het bos is
de kans groot dat de mensen
goudhaantjes en allerlei soorten
mezen tegenkomen. Ook in de
polder Hoogeweg tussen Rijns
burg en Noordwijk is nog veel
moois te zien. Maar ook de vogel
bevolking in deze polder wordt
volgens Verkade ernstig be
dreigd, al kan het er nu nog mee
door.
"Het Westland en de Haarlem
mermeerpolder zijn twee gebie
den waar weinig vogels voorko
men. De duinen van de Amster
damse Waterleiding tussen
Noordwijk en Zandvoort zijn
echter weer een uitstekend ge
bied om naar vogels te kijken",
aldus Verkade.
'Contact met buurt is uitstekend'
RIJNSBURG - Het gezinsvervangend tehuis voor volwas
sen verstandelijk gehandicapten aan de Evertsenstraat 132
in Rijnsburg is vanmiddag officieel door burgemeester F.
Jonkman van het bloemendorp geopend. Voorafgaand
aan de openingshandeling - het doorknippen van een lint
voor het tehuis - werd er in de gereformeerde Immanuël-
kerk een bijeenkomst gehouden.
Het tehuis biedt plaats aan 20 be-
woners, zowel mannen als vrou
wen. Iedere bewoner beschikt over
een eigen zit-slaapkamer, terwijl er
daarnaast twee huiskamers zijn
voor gezamenlijk gebruik. Over
dag zijn dé bewoners werkzaam in
een sociale werkplaats, in een dag
verblijf voor ouderen of in het ge
zinsvervangend tehuis zelf.
De opzet van het tehuis aan de
Evertsenstraat is om de bewoners
te leiden naar een zo groot mogelij
ke zelfstandigheid. "Een streven
dat uiteraard is aangepast aan ie
ders kunnen en vermogen", ver
duidelijkt C.P. Schreve die is aan- -
gesteld als hoofd van het tehuis.
Om de begeleiding van de bewo- -
ners van het tehuis zo goed moge-
lijk te laten verlopen, zijn er door -
het bestuur van de protestants-
christelijke stichting Ouders en
Vrienden van Verstandelijk Ge
handicapten in Leiden en Omstre
ken, die het tehuis beheert, tien
personeelsleden aangesteld. "En
het kost dikwijls heel wat hoofd
brekens om dat financieel rond te
krijgen", aldus de vice-voorzitter
van de stichting, mevrouw L.M.
van Straaten-Van der Boom uit
Voorschoten.
Deskundigen
De tien personeelsleden, onder
wie acht groepsleiders, worden
waar nodig ondersteund door eeii
team van deskundigen dat onder
anderen bestaat uit een ortho-pe-
dagoge (een specialiste in de op
voeding van verstandelijk gehan
dicapten), een maatschappelijk
werkster en een arts. Verder zijn er
voor huishoudelijke werkzaamhe
den vier medewerkers aangesteld.
Het gezinsvervangend tehuis ziet
er van buiten uit als een rijtje van
vijf eengezinswoningen. Het valt in
de nieuwbouwwijk De Hoek dan
ook niet uit de toon. "Dat was één
van de voorwaarden van de ge
meente om het tehuis hier te mo
gen bouwen", aldus mevrouw Van
Straaten. Zij wijst er nadrukkelijk -
op dat het de bedoeling is dat er
een goede relatie tot stand komt
tussen de bewoners van het tehuis
en de buren.
Volgens hoofdleider Schreve zal
dit best lukken. "Er zijn over en
weer al contacten gelegd en we
hebben van de buurt al een tosti-
ijzer cadeau gekregen';, zegt hij.
"Het blijft met een dergelijk te
huis in een woonwijk altijd een
vraag hoe de omgeving zal reage
ren. Maar sinds we het tehuis in au
gustus in gebruik hebben geno
men, hebben we nog geen proble-
men met de buurt gehad, integen
deel zelfs", aldus een verheugde
Schreve. "We merken nu al dat we
duidelijk zijn geaccepteerd".
Open huis
De bewoners van het tehuis, van r
wie de gemiddelde leeftijd 45 jaar
is, hebben volgens Schreve zelf
ook het gevoel dat ze er beter van F
zijn geworden. "De meesten van
hen hebben hun hele leven in in
richtingen gewoond, waar ze ei
genlijk niet thuishoorden. Het me
rendeel van de mensen die nu hier
wonen, komt van de dr. mr. Willem
•van der Bergh-stichting in Noord- 1
wijk. "De verhuizing naar het ge
zinsvervangend tehuis heeft voor
hen statusverhogend gewerkt", zo
meent Schreve.
Op 24 oktober krijgen belang
stellenden de gelegenheid om een
kijkje in het tehuis te komen ne
men. De deuren staan daartoe tus
sen 14.00 en 16.30 uur open.
functie werd dat jaar waargeno
men door zijn vader. In die jaren
kon er alleen maar worden gema
len op de wind. Pas in 1930 werd
de dieselmotor aangeschaft die
bij gebrek aan wind kon worden
ingeschakeld.
Het was een vrij dure investe
ring voor die tijd. Het polderbe
stuur was ruim 5000 gulden kwijt
voor de beroemde Deutz diesel
motor. Door de kostbare aan
schaf kwam bij verscheidene be
stuurders de gedachte op om de
molen dan maar te slopen. Het
was een beleid dat in nog meer
polders werd gevoerd en waar
door er een flink aantal molens
sneuvelde.
Gelukkig bleek de meerder
heid van het polderbestuur niet
gevoelig voor de argumenten die
werden aangedragen. Integen
deel, er werd een flink bedrag
uitgetrokken om de molen weer
voor jaren 'maalvaardig' te ma
ken. In 1939 werd de molen op
geleverd. Op tijd, zoals spoedig
bleek. In de Tweede Wereldoor
log was er geen brandstof meer
om de dieselmotor te laten draai
en en lukte het malen alleen met
behulp van de wind. "Andere
polders hadden die mogelijkheid
niet", vertelt Cozijn. "Ik heb in
de oorlogsjaren nog gemalen
voor de nabijgelegen Zilkerpol-
der. Ook daar was de molen ge
sloopt".
Na de oorlog is er veel veran
derd in de polder. Was voor de
oorlog nog maar 30 procent van
het land in gebruik voor de teelt
van de bloembollen, nu is dat in
middels opgelopen tot 80 pro
cent. Volgens Cozijn betekent
dat ook een grote verantwoorde
lijkheid voor het waterschap.
"De bollenkweker heeft in de
winter zijn kapitaal in de grond
zitten en daar mag niets aan mis
gaan. Te veel water zou bijvoor
beeld een ramp betekenen".
Dat laatste is nooit een pro
bleem geweest in de Hoogeveen
se polder. De molen beschikte al
vanaf het begin over een systeem
dat het mogelijk maakte om wa
ter in en uit de polder te pompen.
"Vooral bij een hooggelegen pol
der, zoals hier het geval is, is dat
belangrijk. Bij droge zomers
wordt er dan water ingebracht en
in de wintermaanden in omge
keerde volgorde".
De Hoogeveense molen heeft
van 1978 tot 1985 op non-actief
gestaan. In die zin dat het in die
tijd niet mogelijk was om de pol
der met behulp van windenergie
te bemalen. Daarvoor werd dan
de hulpmotor gebruikt. Niet
meer de dieselmotor die in 1930
was gekocht, maar een inmid
dels in de molen geplaatste elek
tromotor. In 1978 begon molen
maker Huig Verbij uit Hoogma-
de met een 300.000 gulden kos
tende restauratie.
De molen kreeg nieuwe alumi
nium wieken en veel onderdelen
van het aandrijvingsmechanis
me werden vervangen. Ook
kreeg de kap van de molen een
nieuwe rieten bedekking. Die
restauratie was hard nodig, want
sinds de opknapbeurt van voor
de oorlog was er vrijwel niets
meer aan de molen gedaan.
Cozijn heeft nogal wat aanloop
bij de molen. Toeristen uit bij
voorbeeld Japan, de Verenigde
Staten en vele andere landen
stoppen vaak aan de Leidse
vaart.
gezinsvervangend tehuis.
(foto Dick Hogewoning)
De ruirn drie eeuwen oude molen langs de Leidsevaart in Noordwijkerhout.
