'Het is hoog tijd
voor grote offers'
Minister Nijpels doet het boven verwachting
Belangrijke veiling
voor oude effecten
VRIJDAG 17 OKTOBER 1986
PAGINA 11
Maar van een milieuminister
die nog maar tien weken in func
tie zit. mag men nog niet alles
verwachten. Over veel zaken
heeft Nijpels nog geen mening of
weet hij weinig tot niets. Krachti-,
ge uitspraken laat hij dan ook
achterwege. En wie zal hem na
zo'n korte tijd euvel duiden dat
hij auto's de lucht met zwavel
dioxide in plaats van met stik
stofdioxide laat verontreinigen?
Zelf bevalt het hem in elk ge
val prima op het departement.
Hij moet nog steeds wennen aan
de loodgieterstassen met dos
siers die hij dagelijks mee naar
huis moet nemen en die hem tot
een uur of drie 's nachts uit zijn
bed houden, terwijl hij de vol
gende morgen wel weer om ne
gen uur op het ministerie wordt
verwacht. „Het is een veel geor-
dender leven dan het fractievoor
zitterschap. Mijn ritme is veranr
derd. Ik heb daar toch wel moei
te mee".
Het aardigste van het minister
schap vindt Nijpels dat nu wordt
uitgevoerd wat hij zegt. „Je kunt
lijnen uitstippelen. Als fractie
voorzitter ook wel, maar dan
moet je maar zien wat er van te
recht komt. Hier gebeurt het".
Het meest verrassend tot nu
toe was voor Nijpels de omgang
met het ambtelijk apparaat. „Als
kamerlid heb je toch wel wat
vooroordelen. Maar de wijze
waarop ik hier ben opgevangen
en begeleid voor de kamerdebat
ten is meer dan voortreffelijk.
Als je hier per ongeluk zegt: zou
het misschien ook zö kunnen,
krijg je daarover de volgende dag
een voorstel. In een fractie leidt
zoiets tot niets".
De milieuminister noemt het
een handicap om de alom gepre
zen Winsemius te zijn opgevolgd.
„Je kunt beter geen succesvol
persoon opvolgen", zegt hij. En
doelend op Hans Wiegel, zijn
voorganger als leider van de
VVD-fractie. vervolgt hij: „maar
het lot heeft kennelijk beslist dat
het mij wel steeds moet overko-
„Voor de verkiezingen was al
duidelijk dat ik naar het kabinet
zou gaan. Dat gold ook voor Win
semius en De Korte. Ik heb niet
de indruk dat anderen mij er op
aankijken dat Winsemius niet in
het kabinet zit en ik wel. Trou
wens, iedereen weet dat Winse
mius niet beschikbaar was voor
milieu, maar uitsluitend voor
economische zaken".
Nijpels kan nog steeds terug
vallen op Winsemius. „We zijn
samen op verkiezingscampagne
geweest. Dat betekende al een
stoomcursus milieubeleid. We
hebben nog steeds veel contact.
Ik vraag hem wat er politiek ge
speeld heeft en hoe hij tegen be
paalde zaken aankijkt en wat je
kunt verwachten".
De traditie wil zo langzamer
hand dat liberale milieuminis
ters (Ginjaar, Winsemius) het aan
de stok krijgen met de VVD-frac
tie in de Tweede Kamer die vaak
meer oog heeft voor de belangen
van het bedrijfsleven. Nijpels wil
daarop niet vooruitlopen. „Ik
heb mijn eigen verantwoorde
lijkheid. Ik zit hier om het milieu
te beschermen. Ik hoop zoveel
mogelijk steun te krijgen".
„Het milieu is van ons alle
maal. Daarom moeten we ook sa
men de zaak aanpakken. De mi
lieubeweging zal dan ook een be
langrijke rol spelen. We zullen
het niet altijd eens worden om
dat ik ook met andere belangen
rekening moet houden. Maar het
is voor mij een open discussie.
Ons gelijk staat niet tevoren
vast".
Impopulair
De komende jaren verwacht
Nijpels vooral te maken te krij
gen met .de verzuring, de uitvoe
ring en handhaving van de mi
lieuwetten en de internationale
aanpak van de milieuvervuiling.
Hij ziet ook andere problemen
aan de horizon verschijnen,
waarvan hij nog niet weet wat hij
er mee aan moet: de klimaatve
randering, zeespiegelstijging,
verdroging, milieuproblemen in
de derde wereld en de onderwa
terbodems.
Voor de bestrijding van de zu
re regen denkt Nijpels niet te
kunnen ontkomen aan impopu
laire maatregelen, hoewel hij nog
niet kan aangeven welke. „Na de
grootscheepse campagne weet
iedereen nu wat zure regen is. Nu
is het de vraag of men bereid is
het gedrag aan te passen. Men
moet beseffen dat het niet bij
schitterende affiches kan blij-
Uit het Meerjarenprogramma
Milieubeheer blijkt dat de maat
regelen die zijn genomen ter be
strijding van de zure regen nog
niet veel hebben uitgehaald. De
vitaliteit van de Nederlandse
bossen is zorgwekkend en holt
jaarlijks achteruit. In 1988 heeft
Nederland pas voldoende gege
vens beschikbaar om nieuw be
leid te formuleren. Ondertussen
is uit een Scandinavisch onder
zoek al gebleken dat de verzu
ring met 50 tot 90 procent extra
moet verminderen dan tot nu toe
aanvaardbaar werd geacht. Wat
doet Nijpels?
„De verzuring valt inderdaad
tegen. We moeten eerst inventa
riseren. Dan pas kunnen we har
de maatregelen nemen. Tot die
tijd valt er ook weinig te doen.
De afspraken die met de raffina
derijen zijn gemaakt over de uit
stoot van zwaveldioxide, kunnen
niet worden doorkruist. Ik kan
nu niet aangeven wat we in 1988
precies gaan doen. We kunnen ze
moelijk dicht gooien, al zou dat
voor het milieu wel het beste
zyn".
Het autoverkeer, dat voor di
verse milieuproblemen de groot
ste bron is, zal bij nieuwe maatre
gelen tegen de zure regen niet
buiten schot blijven. Het gebruik
van de auto zal moeten worden
beperkt, staat in het Meerjaren
programma Milieubeheer. De
jaarlijkse groei van het autover
keer met 2 tot 3 procent heeft er
al voor gezorgd dat de positieve
effecten van de „schone" auto
die op loodvrije benzine rijdt, te
niet is gedaan.
Nijpels: „We kunnen het auto-
riiden niet verbieden. Maar we
zullen toch strenger het principe
van „de vervuiler betaalt" moe
ten doorvoeren. Dat is een verve
lende boodschap, vooral omdat
de mensen zich niet realiseren
wat zij in het dagelijkse leven on
bewust aan de milieuvervuiling
bijdragen".
Als maatregel denkt Nijpels
onder meer aan gevarieerde au
tokosten: het autorijden wordt
duurder naarmate meer kilome
ters worden afgelegd. Een werk
groep van de ministeries van mi
lieubeheer en verkeer en water
staat onderzoekt momenteel de
haalbaarheid.
Belastingaftrek
„Vanuit milieu-oogpunt heeft
het openbaar vervoer natuurlijk
sterk de voorkeur. Maar zoals
collega Smit-Kroes (verkeer en
waterstaat - red.) niet alleen maar
kan denken aan vrij baan voor de
auto, kan ik niet voorbij gaan aan
het belang van de auto. We moe
ten ook zo reëel zijn om te erken
nen dat het openbaar vervoer
niet optimaal is. Als je van de ene
kant van Brabant naar de andere
kant wil, ben je twee dagen on
derweg. En Smit-Kroes heeft
maar een beperkte hoeveelheid
geld om dat te verbeteren".
Een verhoging van de maxi
mum-snelheid van 100 naar 120
kilometer per uur. zoals al jaren
sterk bepleit door Smit-Kroes,
verhoogt de vervuiling in de
lucht, waardoor zure regen ont
staat. Nijpels zal zich niet verzet
ten: „Het staat in het regeerak
koord, dus ik moet me er aan
houden. Dat betekent ook dat
het pas wordt doorgevoerd als
het onderwerp in de Europese
Gemeenschap is besproken".
Wat er dus precies allemaal op
milieugebied ,gaat gebeuren,
weet Nijpels ook nog niet. „Het
zou te pretentieus zijn om na
twee maanden al harde uitspra
ken te doen". Eén ding is voor
hem zeker: „Het is tijd voor actie
en er zullen offers moeten wor
den gebracht, grote offers".
DEN HAAG - De handel in antieke
effecten leeft weer op. Sinds juli
van dit jaar is er vooral belangstel
ling voor Russische staats- en
spoorwegobligaties uit de tijd van
de tsaren. Ook het aantal verzame
laars van decoratieve en zeldzame
stukken groeit gestaag. Een Apel-
doornse ondernemer speelt daarop
morgen in met een veiling in het
Novotel in Venlo. Hij brengt onder
andere Russische stukken onder
de hamer, „waarop wellicht her
stelbetalingen te verwachten zijn".
door
Rob Starrenburg
„De belangstelling voor oude
stukken groeit weer", zegt de orga
nisator van de veiling, W. Schenau.
„Er was een tijdje een inzinking,
zoals bij de handel in postzegels,
maar dat lijkt nu voorbij". Het ver
drag tussen Engeland en de Sow-
jet-Unie over de vereffening van
oude schadeclaims is een aardige
stimulans. Op grond van deze over
eenkomst kunnen de houders van
sommige Russiche obligaties een
terugbetaling van tien procent ver
wachten. Schenau: „In Duitsland
is nu een enorme vraag naar derge
lijke stukken ontstaan. De prijzen
worden twee tot drie keer zo hoog,
omdat de verzamelaars bang zijn
dat alles uit de markt verdwijnt".
Nederland was tot de Russische
revolutie een van de grootste finan
ciers van de tsaristische regering.
Op de Amsterdamse beurs werden
75 verschillende Russische lenin
gen verhandeld, alle met een 'on
voorwaardelijke garantie van de
Keizerlijke Russische regering'. In
1918 verklaarden de bolsjewieken
echter alle schulden van de tsaren
vervallen. Menige burgerfamilie
bleef berooid achter.
Zwerven
Een speciale 'Nederlandsche
Commissie voor de Russische
Fondsen' heeft in april 1918 bere
kend, dat Nederlanders op dat mo
ment voor bijna 950 miljoen gul
den aan Russische effecten beza
ten. Nu zou dat meer dan 8,5 mil
jard gulden zijn geweest.
Het is niet bekend hoeveel oude
stukken nog in Nederland rond
zwerven. Iedereen kent wel de ver
halen over waardeloze obligaties
die als behangselpapier werden ge
bruikt of over stapels effecten die,
door muizen aangevreten, in oude
kisten op zolder liggen. Schenau
krijgt af en toe tips van notarissen
en banken, die erfenissen liquide
ren. „De erfgenamen brengen bij
mij wel eens stukken in. Ik krijg
ook wel materiaal van banken die
een oude kluis opruimen".
Er is in Nederland een kleine
groep mensen met werkelijke be
langstelling voor oud waardepa
pier. Schenau schat dat er 250 tot
300 echte 'scripofielen' zijn. „De
meesten zijn mensen die beroeps
halve met effecten omgaan, zoals
bankiers, beurslieden en financiële
journalisten. Maar er zijn ook wel
artsen die aandelen uit de me-
disch-sociale sector sparen. Die
doe je een groot plezier met een
obligatie van de Rotterdamse
Volksgaarkeuken uit 1888. Verder
zijn er nogal wat banken die in het
geniep verzamelingen aanleggen
of mooie stukken als relatiege
schenk weggeven".
Pronkstuk
Op de veiling 'brengt Schenau
bijna 500 oude aandelen en obliga
ties in de verkoop. Pronkstuk is
een van de oorspronkelijk honderd
aandelen in een 4-procent lijfrente
van de stad Weesp uit 1772. Het is
een zogenoemde 'Tontine-lening',
genoemd naar een Italiaanse graaf.
„Dit soort leningen is vrij snel door
de overheid verboden", zegt Sche
nau. „Er kwamen steeds meer
raadselachtige sterfgevallen voor
onder de deelnemers. Dat komt zo:
op een Tontine-lening schrijven
bijvoorbeeld hopderd mensen in.
Ze hebben ieder recht op 1/100 deel
van de rente. Als een deelnemer
sterft, hebben de anderen 1/100
méér. Wie het langst leeft, krijgt
dus het meeste geld. Daarbij waren
de inschrijvers met naam en toe
naam bekend, dus u kunt wel ra
den wat er gebeurde".
Het aandeel moet ten minste 600
gulden opbrengen, net zoals een
obligatie van het Duitse Sinalco
Aktiengesellschaft uit 1923. „Dit
stuk heeft zeldzaamheidswaarde",
zegt Schenau. De Duitser die hét
heeft ingebracht, is er zeker van
dat alle andere obligaties van dezë
lening door de directie van Sinalco
zijn vernietigd.
Zeldzaamheid en decoratieve
waarde zijn maatstaf bij het verza
melen van waardeloze effecten.
„Een lening van veertig stukken is
interessant, omdat er zo weinig van
zijn. Voor decoratieve aandelen
moet men niet in Nederland zijn.
Daar was men hier te calvinistisch
voor, het mocht allemaal niet te
veel kosten. Maar voor Amerikaan
se spoorwegen en Zuidamerikaan-
se mijnen zijn prachtige kopergra
vures gemaakt. Portugese stukken
zijn ook heel mooi".
Uitschieter
Bijna actueel op de veiling zijn
een aandeel uit 1874 in de 'Wacht
en Visscherij op de Lutine' en een
aandeel van 1000 gulden in de
Zuid-Afrikaansche Vuurhoutjesfa-
briek te 's-Gravenhage 1899. Het is
ook mogelijk een aandeel te kopen
in de 'Spriritoso snelheidregi-
streermachine voor voor- en ach
terwaartsche beweging' (1913) of in
de 'Nueva Plaza de Toros' (1900) in
Barcelona.
De meeste stukken moeten 30 tot
70 gulden opbrengen. De 'oude
Russen' gaan ook voor die prijs,
met als uitschieter een aandeel van
5000 francs in een obligatielening
voor de Transkaukasische Spoor
weg (f80). Erg mooi is een Chinese
obligatie uit 1925 van 1000 pond
sterling (inzet 100 gulden). Curieus
zijn een aandeel van 1 dollar in
Playboy Enterprises (40 gulden) of
de menukaarten van de Holland-
West Afrikalijn en de Holland-
Amerikalijn.
Schenau verzamelt zelf al een
jaar of vijf. Hij wil in de toekomst
tweemaal per jaar veilingen organi-
Over de in dit stuk beschreven
veiling kunnen lezers nadere in
lichtingen verkrijgen bij: HWP-vei
lingen in Apeldoorn
Zindafrikaanse
kerk zoekt
contact met
Nederlandse
gereformeerden
De Nederduits Gereformeerde
Kerk in Zuid-Afrika wil over ker
kelijke zaken weer praten met de
Gereformeerde Kerken in Ne
derland, ondanks het verbreken
van de relatie tussen beide ker
ken in 1978. De Zuidafrikaanse
synode nam gisteren een voor
stel aan, dat van haar kant over
leg weer mogelijk maakt. Voorzi-
ter professor Johan Heyns toon
de zich een warm pleitbezorger
van dit herstel van contact.
Of het zover komt, is nog maar
de vraag. In maart van dit jaar
verwierp de Nederlandse synode
met grote meerderheid een voor
stel om het contact met de Zuid
afrikaanse blanke zusterkerk te
hernieuwen.
De bereidheid van de Zuidafri
kaanse synode 'tot overleg over
kerkelijke zaken' betekent overi
gens niet, dat ze haar bezwaren
tegen de Nederlandse gerefor
meerden heeft laten vallen. Het
voorstel zegt in alle duidelijk
heid, dat de problemen die des
tijds tot de breuk met de Neder
landse kerk hebben geleid, nog
altijd bestaan, zoals de verschil
lende opvattingen over het gezag
de bijbel, de homosexuali-
teit, de politieke verantwoorde
lijkheid van de kerk en de steun
de Nederlandse gerefor
meerden aan anti-apartheidsor
ganisaties.
De synode begrijpt, dat de Ne
derlandse kerk is 'ingebed' in het
algemene geestelijke klimaat
van Nederland, maar ze biedt on
voldoende weerstand daaraan.
Bij de Zuidafrikaanse synode
leeft de wens dat het ooit moge
lijk wordt, de officiële relatie met
de Nederlandse kerk te herstel
len.
- De Nederduits gereformeer
de synode schoof het rapport
'Kerk en samenleving', dat een
beoordeling geeft van de politie
ke situatie in Zuid-Afrika, door
naar een synodecommissie. Voor
nadere bestudering.
Het rapport wordt algemeen
beschouwd als een poging van
de Nederduits Gereformeerde
Kerk om af te komen van haar
praktische en theologische steun
aan de apartheidspolitiek. Hoe
wel in het rapport afstand wordt
genomen van de vroegere ma
nier van denken in deze kerk,
wijzen waarnemers erop dat het
niet veel verder gaat dan de her
vormingsplannen van de rege-
ring-Botha.
In de synode is sprake van een
gematigd-progressieve en een
duidelijk conservatieve richting.
De nieuwe voorzitter, professor
Heyns, behoort tot het 'verligte'
kamp. De tegenstelling binnen
de kerk is ook gebleken bij het
tot stand komen van het rapport.
Conservatieve leden van de com
missie hebben op een aantal
punten een voorbehoud ge
maakt.
De bespreking van een nota
over de vraag of de Nederduits
Gereformeerde Kerk lid moet
blijven van de Gereformeerde
Oecumenische Synode (waarin
ook de Nederlandse kerk zit) is
uitgesteld. Eerst moet het rap
port 'Kerk en samenleving' wor
den behandeld.
Advertentie
In een aantal Deense kranten
stond deze week een paginagrote
advertentie waarin de lutherse
predikant Soren Krarup de le
zers oproept geen geld te geven
voor hulp aan vluchtelingen in
dit land. De dominee is tegen het
opnemen van vluchtelingen om
dat daardoor "het volkenkundi
ge en godsdienstige erfgoed van
Denemarken wordt bedreigd".
De Denen kunnen, volgens hem,
beter geld geven voor de vluchte
lingen in Afghanistan.
Collega's van Krarup hebben
het er niet bij laten zitten. 2e
plaatsten onmiddellijk een te-
genadvertentiue met de oproep
het vluchtelingenwerk in Dene
marken juist wél te ondersteu-
De groep 'Vrienden van vluch
telingen' heeft de minister van
kerkzaken gevraagd, een onder
zoek in te stellen naar Krarups
'verachtelijke en onverantwoor
delijke' boodschap. Anderen wil
len hun lidmaatschap van de
kerk opzeggen als Krarup nog
aanblijft als predikant.
Orde op zaken. Oecumeni
sche samenwerking op het
grondvlak is in Zwitserland zo
uit de hand gelopen, dat de
rooms-katholieke bisschoppen
zich genoodzaakt hebben gezien
de parochies beperkingen op te
leggen. Toelating van protestan
ten tot de eucharistie is verbo
den.
De maatregel heeft bii veel
protestanten ongenoegen opge
wekt. Een reis volgende maand
van een protestantse delegatie
naar Rome en het Vaticaan is
zelfs voor onbepaalde tijd uitge
steld.
Vicaris-generaal Anton Ca-
dotsch - belast met oecumeni
sche zaken in het bisdom Bazel -
verklaarde, dat heel wat paro
chies 'ver uitgaan' boven wat het
Tweede Vaticaans Concilie en de
bisschoppensynode van 1972
hebben goedgevonden. Er is veel
'lichtvaardige intercommunie' in
Zwitserland. Zelfs 'intercelebra
tie' komt voor. Een priester no
digt dan een dominee uit om sa
men met hem het eucharistisch
consecratiegebed en de instel
lingswoorden uit te spreken.
"Zulke vieringen wekken de
indruk dat de door allen gewen
ste kerkelijke eenheid al is be
reikt", zei Cadotsch. Onverschil
ligheid zou zo de plaats kunnen
innemen van geloofseenheid die
moet worden nagestreefd.
Bisschoppen, betoogde de vi
caris-generaal, moeten hun ver
antwoordelijkheid voor de ver
kondiging van het geloof in prak
tijk brengen, "juist omdat zij zich
terwille van de eenheid der ker
ken zoveel inspanning getroos
ten". Hij ontkende, dat het ver
bod als een donderslag bij helde
re hemel kwam. "Steeds weer
hebben de bisschoppen zielzor
gers en gelovigen gewezen op de
geldende voorschriften en de
noodzaak van binnenkerkelijke
solidariteit".
Sluiting PLO-kantoor
Het bestuur van de stichting
'Christenen voor Israël' vraagt
minister H. van den Broek van
buitenlandse zaken in een tele
gram, het kantoor van de Pale
stijnse bevrijdingsorganisatie
PLO in Den Haag te sluiten. Re
den is de recente aanslag op sol
daten en hun ouders bij de
Klaagmuur in Jeruzalem. Vol
gens de Israëlische radio is daar
bij een man gedood en zijn ze
ventig mensen gewond. De PLO
eiste de verantwoordelijkheid
voor de aanslag op. De stichting
vraagt de Nederlandse regering
ook, blijk te geven van haar af
schuw over de aanslag.
Leiden. Maandagavond 20
oktober om 8 uur spreekt Paul
van der Harst, die namens de
zending in Nicaragua werkt, in
'De Bakkerij' aan de Oude Rijn
44c in Leiden. Hij zal vertellen
over dit land en de positie van de
kerk daar.
Dit gebeurt in het kader van de
Najaarszendingsweek (2 tot 9 no
vember), waarin extra aandacht
voor Nicaragua wordt gevraagd.
Alphen
nnen Roc..„r...
professor Calciu Dumitreasa
spreekt maandagavond 20 okto
ber om 8 uur in de Triomfator-
kerk (baptisten) aan de Vijver
straat (hoek Havenstraat) in Al
phen aan den Rijn, op uitnodi
ging van de stichting 'Kruistoch
ten'.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Gorinchem J. Ka
reis Rijssen.
Vijftig. De hervormde predi
kant D. Goudzwaard, nu wonend
in Dirksland, viert volgende
week zaterdag, 25 oktober, zijn
vijftigjarig ambtsjubileum. Van
1969 tot 1972 werkte hij in
Zwammerdam. Daarna ging hij
met pensioen.
Ambtenaren van het mi
nisterie van milieubeheer
zijn niet ontevreden over
Ed Nijpels. De nieuwe mi
nister. die als fractievoor
zitter van de VVD nooit is
betrapt op enige betrok
kenheid bij het milieube
leid, doet het „boven ver
wachting", is het - voorlo
pige - oordeel.
De nieuwbakken be
windsman bracht het er
tijdens zijn eerste optre
dens in de Tweede Kamer
ook niet slecht van af. Hij
bleef recht overeind in
een moeilijk debat over de
schoonmaak van de bo
dem en kletste zelfs de mi
lieu-specialisten onder ta
fel toen het ging over de
opslag van niet-verwerk-
baar chemisch afval.
„Ik heb het grote voor
deel gehad" .zegt Nijpels,
„dat ik nu al vier keer in
de Kamer ben geweest.
Het waren zware debat- de mderdaad tegen.
ten, maar je raakt op die
manier wel snel inge
werkt. Je moet wel".
door
Weert Schenk
Aflfcjftc ver» tW (M
UW) Mark
khswahr»njc
x/ <■-**
