Bethlehemskerk geheel vernieuwd
Bijscholing oud-verpleegkundigen
Restauratie bijna voltooid; opening in november
Om aan grote vraag ziekenhuizen te kunnen voldoen
'Onafhankelijkheid van
Mare niet ondermijnen'
'Gouden'
concert
WOENSDAG 15 OKTOBER 1986
LEIDEN - De restauratie van de
Bethlehemskerk aan de Lammer
markt nadert na twee jaar hakken
en breken, timmeren en metselen
haar voltooiing. De historische, uit
de zeventiende eeuw daterende
kerk mag dan een vrij onopvallen
de en sobere gevel hebben, hij
staat er nu weer stralend bij. En: de
Bethlehemskerk krijgt na jaren
van leegstand weer een functie.
Het gebouw aan de Lammer
markt verkeerde in erbarmelijke
staat, gestut door steunberen met,
veel kapotte ramen en een verrotte
houten kap. De architect, Van Hoo-
gevest uit Amersfoort, verklaarde
voor de aanvang van de restauratie
dat het gebouw constructief erg
slecht en dringend aan herstel toe
was. Ramen, goten, muren, kozij
nen en de kap moesten ingrijpend
worden verbeterd.
Oud-Hollands
De uit de zeventiende eeuw datp-
rende zijmuur aan de Marktsteeg
was er het slechtst aan toe. Deze
muur is tot aan.de grond toe afge
broken en met oude stenen weer
opgebouwd. Ook de houten kap
werd nagenoeg geheel vernieuwd.
Alleen de voorgevel bleek nog in
redelijke staat en ziet er, na de nodi
ge reparaties, het vernieuwen van
verscheidene onderdelen en een
fris verfje weer piekfijn uit.
door
Jan Rijsdam
Achter de historische gevel gaat
een geheel nieuw interieur schuil
dat in oud-Hollandse stijl is uitge
voerd. Een bijzonderheid is dat de
kerk horizontaal is gesplitst in een
beneden- en bovenverdieping. Op
de begane grond bevinden zich een
foyer, toiletten, garderobe en cate
chisatieruimte. Op 4 meter hoogte
in de kerk is een nieuwe vloer ge
maakt. Op die verdiepingsvloer be
vindt zich de.kerkzaal met 280 zit
plaatsen.
Geschiedenis
De geschiedenis van de Bethle
hemskerk gaat terug tot de zestien
de eeuw. toen de Duitse Gerefor
meerde Religie het kerkgebouw in
gébruik nam. Vermoedelijk had
het kerkje in die tijd nog houten
zuilen en een kleine klokketoren
op de voorgevel. In 1736 kreeg het
gebouw een nieuwe bestemming.
Na een periode van leegstand werd.
de kerk een school, bedoeld voor
arme kinderen. Deze school bleef
bestaan tot 1756 waarna het een op-
slagplaats werd voor turf en koren
van' de gereformeerde gemeente:
De kerkeraad van de Nederland
se hervormde gemeente richtte in
1804 de 'armenkerk' op. De armen
die in die tijd gebruik maakten van
de bedeling van de kerk moesten
de diensten in dit gebouw bijwo
nen. De naam 'armenkerk' werd in
1893 vervangen door Bethlehems-
kèrk. Dit veranderde evenwel niets
aan de toestand waarin het gebouw
toentertijd verkeerde. Zes jaar la
ter bleek het gebouw namelijk zo
slecht dat het als gevolg van ach
terwege gebleven onderhoud niet
verantwoord was nog langer dien
sten in het gebouw te houden. De
armen verhuisden naar de Mare-
kerk.
De gemeente Leiden kocht de
kerk in 1899 voor 4000 gulden. In
datzelfde jaar werd de voorgevel
vernieuwd en zijn vermoedelijk de'
klokketoren en het klokkenspel
verdwenen. Tijdens de Eerste We
reldoorlog werd het gebouw in ge
bruik genomen als opslagplaats,
waarna het opnieuw in verval raak
te. Een duidelijke bestemming"
heeft de kerk daarna nooit meer
gehad. Vanaf 1970 vestigde de ge
meente Leiden er een depot van de
gemeentelijke werkplaats.
Pinksterbeweging
Sinds 1979 is de Bethlehemskerk
eigendom van de Stichting Johan
Maasbach Wereldzending (de
Pinksterbeweging). Maasbach
kocht de kerk van de gemeente
Leiden voor een symbolisch be
drag van één gulden met de plicht
het gebouw te restaureren. Proble
men met het verkrijgen van een
restauratiesubsidie van het rijk wa
ren er de oorzaak van dat het her
stel zo lang op zich heeft laten
wachten. Maasbach kon de kosten
zelf niet opbrengen.
In iyö4 .araaide het rijk bij en
zegde een .subsidie toe van bijna 7
-ton. Dje gemeente besloot na veel
vijven en zessen een kwart miljoen
bij te dragen in de restauratiekos
ten en Maasbach zelf paste onge
veer 385.000 gulden bij waarmee
het totale bedrag voor de restaura
tie, ruim 1,3 miljoen gulden, bijeen
.was .gebracht en het eigenlijke
werk kon beginnen.
V anaf aanstaande zondag zullen
in de Bethlehemskerk samenkom
sten van de Pinksterbeweging
worden gehouden. Hiermee ver
vallen de diensten die de afgelopen
jaren werden gehouden in de aula
van de Rembrandt Scholenge
meenschap en in het evangeliecen
trum aan de Zijlsingel. De officiële
opening van de vernieuwde Beth
lehemskerk is gepland op -vrijdag
14 notfember.
Het is nog wat rommeligmaar de laatste hand wórdt gelegd
vernieuwde uiterlijk van de Bethlehemskerk aan de Lav
LEIDEN - Om het hoofd te kun
nen bieden aan het tekort aan A-
verpleegkundigen dat zich ook in
de regio Leiden voordoet, organi
seert het Gewestelijke Arbeidsbu
reau Leiden in samenwerking met
een aantal andere organisaties bin
nenkort een bijscholingscursus
voor A-verpleegkundigen die vijf
jaar of langer niet hebben gewerkt
en weer aan de slag willen.
De cursus, voluit project 'Scho
ling- en wederinschakeling in Zie-
keninrichtingen' geheten, biedt
plaats aan maximaal twintig oud-
verpleegkundigen en duurt onge
veer drie maanden. In in totaal 15
theoretische lesochtenden van drie
uüf* wordt aandacht besteed aan
nieuwe ontwikkelingen in de ver-
Patriotten
Vraag iemand van het Gemeen
te-archief pakweg wat de 'werk
groep Patriotten 1787' nu precies
inhoudt en je krijgt een heel
staaltje vaderlandse geschiede
nis te verwerken. Met die vraag
belden we gisteren tenminste
ambtenaar De Baar en hoewel hij
opmerkte er niet zoveel van af te
weten, krpgen we niettemin een
hele verhandeling over een pe
riode die bekend staat als 'de
meest onbeduidende' van de Ne
derlandse geschiedenis.
De aanleiding voor onze vraag
stond in de informatieve nota be
horende bij de gemeentelijke be
groting 1987. Er was een werk
groep 'Patriotten 1787' opge
richt. Dat vraagt natuurlijk om
nadere uitleg. In onze onnozel
heid hadden we al bedacht dat
burgemeester Goekoop zijn wet
houders zou aanvoeren in een
historisch toneelspel tijdens de
volgende Lakenfeesten.
Maar dat is geenszins het ge
val. "Kijk, het is een werkgroep
zoals het gemeente-archief er al
vele heeft gehad. Wij organiseren
namelijk cursussen oud hand
schrift. Die cursisten worden al
lengs bedrevener en op een gege
ven moment willen ze wel eens
een pittiger stukje zien. Van Jan
van Hout bijvoorbeeld", aldus
De Baar die vervolgens uitlegt
dat Jan van Hout er wel een heel
raar potje van maakte. De man
had namelijk 3 handschriften:
een zondags, een doordeweeks
en een klad. Uit dat laatste is bij
na niet uit te komen. Zo slordig.
Zelfs de meest doorgewinterde
handschriftkundige zit daar nog
mee te worstelen. Dus krijgen
cursisten dat niet voor hun kie
zen. Maar wat dan wel? is de
vraag waarmee men op het Ge
meente-archief zit. Welnu, daar
op is snel een antwoord gevon
den. Want ook daar komen ze
aan sommige zaken niet toe. Ter
wijl het toch interessant zou zijn,
wanneer die konden worden uit
gezocht. Voer voor cursisten dus.
Patriotten (2)
Nu wil het toeval dat het volgend
jaar 200 jaar geleden is dat prin
ses Wilhelmina van Pruisen door
de Patriotten werd tegengehou
den bij Goejanverwellesluis wat
tot gevolg had dat haar vader, de
koning van Pruisen, troepen
naar Holland stuurde om de op
roerkraaiers mores te leren. Daar
zit wel een leuke aanleiding voor
een onderzoek in.
Nu hebben we toch even een
geheügenopfrissertje nodig,
want Wilhelmina van Pruisen,
wie was dat ook weer.
De Baar legt met het geduld
van een doorgewinterde school
meester uit dat deze Wilhelmina
getrouwd was met stadhouder
Willem de Vijfde. En deze man
was niet zo geschikt voor zijn
vak. Hij begreep er niks van en
voelde zich niet thuis als stad
houder, een ambt door. erfenis
verkregen. Sterker nog: hij droeg
het als een kruis. Deze Willem
liet zich door de patriotten, die
bestuurlijke en maatschappelij
ke veranderingen in Holland wil
den doorvoeren, letterlijk wegge
pest. Met vrouw Wilhelmina
week hij uit naar Nijmegen.
Maar Wilhelmina liet zich niet
zomaar aan de kant zetten. "Dat
was een vrouw met haar op de
tanden", wéét De Baar te vertel
len. En Wilhelmina poogde naar
Holland terug te keren om daar
de haar gunstig gezinden oran
gisten, die overigens tot het lage
re volk behoorden - maar dit ter
zijde - om zich heen te verzame
len en eens eventjes orde op za
ken te stellen. Maar zij werd bij'
de "Vlist gevangen genomen. Pa
in Pruisen, woedend dat zijn
dochter op deze wijze werd be
handeld, zond troepen naar Hol
land. De patriotten namen voor
een groot deel de wijk naar
Frankrijk. Maar niet voor lang.
F.G. Blok, raad en vroedschap van Leiden, die zich bij de patriotten
aansloot en de 'hoof draddraaier' werd. (foto Holvast)
Patriotten (3)
Want in 1789 had de Franse revo
lutie Frankrijk in zijn greep. De
uit.Holland gevluchte Patriotten,
die bij dé ook al zwakke koning
Lodewijk de „zestiende bescher
ming hadden gevonden,slóten
zich al spoedig aan bij de revolu
tionairen. Gezamenlijk knoopten
zij banden aan met de in de Ne
derlanden overgebleven patriot
ten die zich sinds 1792 steeds
ppenlijker manifesteerden.
In 1795 kwam het tot een inter
ventie: onder aanvoering van
Herman Daendels was het leger
van Pichegru in 1794 al een veld
tocht tegen de Noord-Nederlan
den begonnen. Met hulp van de
Fransen slaagden de patriotten
erin, zij het voor korte tijd, de
macht over te nemen en de Ba
taafse Republiek te stichten. Tot
1813 toen de Oranjes door de zo
geheten restauratie weer het heft
in handen kregen.
Wat het clubje van acht oude
handschrift-amateurs nu wil uit
zoeken is wie vanuit Leiden in
1787 naar Frankrijk is gevlucht
en wie later is teruggekomen; In
welke wijk woonden de patriot
ten of waren zij verspreid over de
stad? Moet men hen vinden in
bepaalde kringen, waren zij bij
voorbeeld lid van een genoot
schap of sociëteit? Of was het
een loslopend stelletje met toe
vallig, dezelfde gedachte?
'hoofdraddraaier'. Maar wat de
werkgroep uitzoekt zijn de bio
grafieën van patriotten. Vijf
maanden geleden zijn ze begon
nen. En we hopen het binnen
kort af te ronden. Dan kunnen
uit het onderzoek conclusies
worden getrokken".
In steden als Dordrecht,'Am
sterdam en Rotterdam, waar de
patriotten eveneens hebben
'huisgehouden', wordt op dit mo
ment een zelfde onderzoek ge
daan. Het resultaat van alle na
vorsingen zal volgend jaar, 200
jaar na dato, worden neergelegd
in een dubbeldik nummer van
het tijdschrift voor regionaal-his
torische gebeurtenissen 'Hol
land'. In het Leids gemeente-ar
chief zal volgend najaar tevens
een tentoonstelling over de Leid-
se patriotten wouden, georgani
seerd.
pleegkunde en wordt de kennis
van anatomie, fysiologie en patho
logie opgefrist en aangevuld. Zes
ochtenden zijn er praktijklessen,
waarin onder meer verbinden,
zuurstof toedienen, injecteren,
bloeddruk meten, het geven van
sondevoeding en catheteriseren
aan de orde komen. Voorts zijn er
oriëntatiedagen, die worden door
gebracht in een ziekenhuis en een
verpleeghuis in de regio. Aan het
eind van de cursus krijgen de deel
neemsters een getuigschrift, dat
wórdt uitgegeven onder auspiciën
van de Nationale Ziekenhuisraad
en de ministeries van Sociale za
ken en Werkgelegenheid en Wel
zijn, Volksgezondheid en'Cultuur.
Directeur N. Verwer van de
stichting Centrale School Nieuwe-
roord in- Leiden, die ha'üw bij het
project is betrokken, vertelt dat de
regio Leiden nog niet echt een nij
pend tekort aan verpleegkundigen
heeft maar dat die situatie in de
toekomst wél zal kunnen ontstaan.
"De animo vanuit de middelbare
scholen voor de verpleekundigen-
opleiding weegt niet op tegen de
vraag. Om in de toekomst aan de
vraag aan personeel in de gezond
heidszorg te kunnen voldoen, zou
één op de vier schoolverlaters een
opleiding in de gezondheidszorg
móéten gaan volgen. Maar het is
een utopie te veronderstellen dat
dat ook zal gebeuren".
Herintredende A-verpleegkundi
gen zijn daarom bitter hard nodig,
stelt hij. Landelijk is ér nu al een
groot tekort aan A-verpleegkundi
gen, als gevolg van onder meer ar
beidstijdverkorting en een langere
opleidingsdüur. Om dat tekort op
te vangen, doen ziekenhuizèn en
verpleegtehuizen een overmatig
beroep op uitzendkrachten. Niet
alleen is dat veèT kostbaarder dan
het aannemen van vast personeel,
er ontstaat ook een 'duiventil'-si-
tuatie. Als voordeel van het inscha
kelen van oud-verpleegkundigen
wordt ook genoemd dat die meer
levenservaring hebben en zorgen
voor een meer évenwichtige leef
tijdsopbouw van het personeel
binnen de instellingen.
Met de cursussen, waarin de
vrouwen in drie maanden tijd zo
danig worden worden bijge
schoold dat ze direct inzetbaar zijn
DIEFSTAL - Een 49-jarige man uit
Berlijn heeft bij de politie aangifte
gedaan van diefstal. In de nacht
van zondag op maandag werd hij
rond middernacht op de Beesten
markt vastgehouden door een
man, terwijl iemand anders zijn
portemonnee stal..
in een ziekeh- of verpleeghuis,
moet hieraan een eind komen. Te
vens wordt zo tegemoet gekomen
aan de wens van veel vrouwen om
weer in hun beroep aan de slag te
gaan. Het project loopt landelijk al
ongeveer tien jaar en de praktijk
wijst* uit' dat de meeste vrouwen
die de cursus .volgen, ook daadwer
kelijk weer aan het werk komen.
Karla Vig, waarnemend voorzitter
van de landelijke SWZ-werkgroep,
vertelt dat alle zieken- en verpleeg
huizen in de 15 regio's waar de cur
sussen nu al draaien, een intentie
verklaring hebben ondertekend.
Daarin staat dat de deelneemsters
als het even kan kunnen rekenen
op een vast dienstvérbandi De zie
kenhuizen in de regio Leiden heb
ben zo'n verklaring ook onderte
kend en zij hebben zich voorts be
reid verklaard stageplaatsen ter be
schikking te stellen.
Alleen vrouwen die werkelijk
weer voor jaren aan de slag willen,
komen voor de - gratis -. cursus in
aanmerking. Andere voorwaarden
zijn dat zij ten minste vijf jaar niet
als verpleegkundige hebben ge
werkt, ten minste twintig uur wil
len werken en bereid zijn wissel
diensten te draaien. Belangstellen
den die denken aan de voorwaar
den te voldoen, kunnen op maan
dag 27 oktober terecht in de sport
zaal van het Sint Elisabethzieken-
hüis ih Leiderdorp. Daar wordt 's
morgens vanaf half tien een infor
matieochtend, gehouden. Informa
tie is ook verkrijgbaar bij mevrouw
B. Capel-ten Have van het Ge
westelijk Arbeidsbureau Leiden,
telefoon 142945/149951.
LEIDEN - De positie van het onaf
hankelijke universitaire weekblad
Mare mag niet worden onder
mijnd. Ook moet er niet worden
gesleuteld aan de redactiestatuten
van het blad.
Met dit advies aan
teitsraad en het college van be
stuur besloot de commissiè alge
mene zaken gistermiddag een ver
warde discussie over de journalis
tieke kwaliteiten en vrijheden van
het universiteitsblad.
Moest het blad nu onafhankelijk
zijn of niet? Moest het blad 'de uni
versitaire gemeenschap met name
de bestuurders 'hinderlijk' volgen
of niet? De 2 meest gestelde vragen
die vooraf gingen aan het advies.
Duidelijk werd na verlpop van tijd
dat Mare niet moest verworden tot
een mededelingenblad van het col
lege van bestuur of universiteit.
"Als het college daar behoefte aan
heeft dan moet het zelf zo'n orgaan
in het leven roepen", aldus D. Son-
neveld van de. Progressieve Par-
tij(PP). Hij bracht als volgt de posi
tie van Mare onder woorden:
"Geen blad door, maar voor de uni
versiteit, geen blad van, maar aan
de universiteit".
Mare stond op de agenda, omdat
het college van bestuur 2 weken
geleden in aanvaring kwam met
hoofdredacteur Q. van Koolwijk.
Hij weigerde een verklaring van
het college van bestuur over de be
zuinigingen prominent op de
pagina te plaatsen.
Het college beschouwde deze
weigering niet als een incident,
maar als een uitvloeisel van de
striktsubjectieve wijze waarop
Mare wordt geredigeerd. Het me
rendeel van de commissieleden
was overigens van mening dat het
college de zaak had opgeblazen.
"Als er een geschil is, kan dit aan
hangig worden gemaakt bij de vol
gens de redactiestatuten ingestel
de commissie van beroep", aldus
hét PP-lid Sonneveld.
I. Robbers die namens de Unie
van Facultaire Diensten (UFD)
sprak, verklaarde dat het college
zich publiekelijk zou blameren als
er tot statutenwijziging zou wor
den overgegaan. "Het is kwalitatief
gezien een goed blad".
Over kwaliteit valt te twisten- Zo
ook door de commissieleden. De
één vond dat Mare het. oor teveel
naar Den Haag liet hangen. Pe an
der meende dat feiten en commen
taren teveel door elkaar werden ge
haald en een derde vertelde dat in
gezonden brieven of opiniërende
stukken lang niet altijd werden ge
plaatst. Kortom, genoeg klachten
om het "onafhankelijke universi
teitsblad dat onafhankelijk moet
blijven", eens te bezoeken. Aan het
advies werd ,een gesprek met de
redactieraad van Mare gekoppeld,
waar onder meer deze problemen
ter tafel zullen komen.
Jubileumconcert Alma Materkoor
met orkestbegeleiding. Solisten: Ge-
ra van Heezik-Douw, sopraan, Alice
Gaaykema, Sopraan, Anke Zuithoff,
alt, Hans de Vries, bas en Richard
Bot, orgel. Algehele leiding: Piet
Jasperse. Met werken van J.S. Bacil,
W.A. Mozart, J. Chr. Bach en A. Vi
valdi.
Gehoord op dinsdag 14 oktober in
de Stadgehoorzaal in Leiden.
LEIDEN - Temidden van een
zaai vol oud-léden en welwillend
luisterende ex-dirigenten vierde
het Alma Materkoor gisteravond
met een keur van solisten, örgel
en orkest zijn gouden jubileum
ih ;',.deStadsgehoorzaal met
werken van Bach, Mozart en Vi
valdi.
Al vanaf de oprichting (tijdens
de grote missie-tentoonstelling
Alma) heeft dit rooms-katholieke
koor cultureel bewust over de ei
gen kerkmuren gekeken om te
ontdekken hoe de zon in véle tin
ten wordt gebroken. Reden
waarom het sindsdien 'in Leiden
een heel eigen plaats inneemt
voor vogels van allerlei pluima
ge. Alma Mater musiceert dan
ook in een heel eigen stijl: licht,-
zuiver en met 'roomse' lieflijk
heid. Zoals al direkt tot uitdruk
king kwam tijdens de doorzichti
ge vertolking van de 'Kantate nr.
117 "Sei Lob und Ehr' dem höch-
sten Gut" van J.S. Bach in een
fraai uitgebalanceerde bezetting
van: dubbelkoor met solisten, or
gel en orkest.
Hoewel ook het Alma Mater
koor niet geheel aan de vergrij
zing is ontkomen klinkt het ver
bazend jong en helder. Het (zeer
jeugdige)- orkest daarentegen
dreigde bij de strijkers hier en
daar nog wel eens in de proble
men te komen al hield dirigent
Jasperse de gehele avond het or
kest allert en stevig in de hand en
deden glansrijke blazerssoli rond
de bas-continuo en orgel in. de
aria's het muzikale hart
men.
Heel mooi, lichtvoetig
pressief klonk daarna de orgelso
lo-mis 'Missa Brevis' in C-dur
K.V. 259 van W.A. Mozart in een
sprankelende uitvoering van Ri
chard Bot (orgel) met koor en or
kest.
Dezelfde doorzichtigheid, zui
vere en lichte toon manifesteer
de het jubilerende koor na de
pauze tijdens het stijlvolle 'Mag
nificat' in C-dur Van J. Chris-
tiaan Bach. In zijn tijd de be
roemdste van de broers, die
evenals Mozart les kreeg van Pa
dre Martini, waardoor de invloed
van de lichtvoetige Italiaanse ba
rok duidelijk hoorbaar zijn.
Eén van de hoogtepunten uif
de Italiaanse barok was tenslotte
het 'Gloria' in D-dur van Vivaldi.
Op feestelijke wijze door het
koor gepresenteerd, gelardeerd
met boeiende aria's door twee so
pranen, Gera van Heezik en Ali
ce Gaaykema en de virtuoos zin
gende alt Anke Zuithoff. Een
gouden jubileumconcert dat net
2o veelbelovend klonk als in
1935.
ANNEKE VAN VLIET.
