Betrek universiteit
meer bij sciencepark
Pastoor Goofers leidde
protestanten om de tuin
Restant poort opgegraven
Twee personen onderscheiden
Advies economische zaken
Gouden speld
voor Joop
Westbroek
Pieterswijk
maakt weer
mozaïek
Koopavond
op woensdag
Geschiedenis van 150 jaar oude Hartebrugkerk
ZATERDAG 27 SEPTEMBER 1986
LEIDEN
LEIDEN - De Leidse universi
teit moet nog meer dan nu het
geval is worden betrokken bij
de verdere ontwikkeling van
het sciencepark in de Leeu
wenhoek. Tevens moet er een
speciale adviesraad in het le
ven worden geroepen waarin
hoogleraren op persoonlijke ti
tel zitting hebben. Deze raad
zou de gemeente moeten advi
seren bij het werven en selecte
ren van technologisch hoog
waardige bedrijven voor het
sciencepark.
Dit zijn enkele van de aanbevelin
gen in een nota van de directie eco
nomische zaken van de gemeente
over de toekomst van het science
park Leeuwenhoek. De nota wordt
woensdag besproken in de raads
commissie voor economische aan
gelegenheden.
Tijdens een studiereis langs En
gelse scienceparken is het ambte
naren van de directie EZ opgeval
len dat daar veelal de universitei
ten het voortouw nemen. In Lei
den neemt de gemeente de meeste
initiatieven. In de nota wordt nu
gepleit voor meer overleg tussen
gemeente en universiteit over de
verdere ontwikkeling van de Leeu
wenhoek.
De makers van de nota stellen
dat een goede selectie van bedrij
ven van groot belang is. Iets waar
bij de adviesraad dus goede dien
sten zou kunnen bewijzen. Het
sciencepark, grof gezegd een be
drijventerrein voor technologisch
hoogwaardige ondernemingen,
wordt voor deze bedrijven aantrek
kelijker wanneer daar louter on
dernemingen worden toegelaten
van enige kwaliteit. Bedrijven ont-
Centrum Ex '85
Centrum, Ex '85 opent zondag
het nieuwe seizoen met een vi
deolezing van Baghwan Shri
Rajneesh over medidatie om
14.00 uur. Aansluitend hierop
vanafl6.00 uurgelegenheid tot
mediteren.
lenen daaraan 'prestige', aldus de
directie EZ. Eventuele bedrijven
met minder kwaliteit zouden kun
nen worden doorverwezen naar
het toekomstige industrieterrein
Roomburg.
Waterpartijen
Belangrijk is ook dat het science
park er landschappelijk aantrekke
lijk uitziet. De gemeente moet er
daarom naar streven dat niet elk
stukje grond wordt uitgegeven aan
bedrijven. Er moet ook voldoende
ruimte zijn voor bijvoorbeeld
groen en waterpartijen. Parkeer
voorzieningen dienen zoveel mo
gelijk in het landschap te worden
'weggewerkt'.
De landschappelijke vormge
ving moet bovendien zodanig zijn,
dat bedrijven niet .de neiging krij
gen zich te verschansen achter
hekwerken. Om toch de nodige be
veiliging te verwezenlijken, moet
worden onderzocht of geavanceer
de beveiligingssystemen als onder
deel van het park gerealiseerd kun
nen worden.
De directie EZ schrijft in haar
nota dat het aanbeveling verdient
dat de architectuur van de ver
schillende gebouwen in het park
zoveel mogelijk op elkaar wordt af
gestemd. Het zou daarbij aardig
zijn als er één of twee architectoni
sche 'hoogstandjes' in het park ko-
In de nota wordt het belang on
derstreept van het academisch be
drijvencentrum (ABC) bij het
sciencepark. Dit is een plaats waar
nieuwe ontwikkelingen tot leven
kunnen komen. In het ABC kun
nen beginnende ondernemers op
het gebied van hoogwaardig tech
nologie aan de slag. Een uitbrei
ding van dit centrum moet eind
volgend jaar klaar zijn. Onderzocht
wordt of een tweede uitbreiding
haalbaar is.
Er zou echter ook moeten wor
den overwogen om wat grotere be
drijfsruimten te verwezenlijken bij
het ABC dan nu het geval is, aldus
de nota. Bovendien is het aanbeve
lenswaardig om in de tweede uit
breiding ruimte te reserveren voor
centrale voorzieningen, zoals tekst
verwerking, telex, telefonistes en
een kantine. Daarnaast moet wor
den onderzocht of ten behoeve van
de beginnende ondernemers vast
overeenkomsten kunnen worden
afgesloten met financiers en men
sen die de ondernemers ondersteu
nen op het gebied van manage
ment.
Sterrenkunde
De eerste plannen voor het scien
cepark zijn twee jaar geleden ge
maakt. Destijds werd erover ge
dacht er voornamelijk bio-techno-
logische bedrijven te vestigen. Nu
wil de gemeente ook andere soor
ten bedrijven toelaten op voor
waarde dat die bedrijvén zich maar
bezighouden met hoogwaardige
technologie en dan nog het liefst
op gebieden waarin de Leidse uni
versiteit sterk is, zoals medische
tehnologie, informatica, natuur
kunde en toegepaste mechanica,
sterrenkunde en sociale weten
schappen.
De gemeente wil een bredere
ontwikkeling van het sciencepark
omdat daarmee wordt voorkomen
dat de werkgelegenheid daar te
veel afhankelijk wordt van ontwik
kelingen binnen één bedrijfstak.
Inmiddels hebben zich drie bedrij
ven zelfstandig in de Leeuwen
hoek gevestigd: Centocor (medi
sche diagnostiek), Mogen (planten
veredeling) en Ovabloc (medische
technologie). In het ABC biedt in
middels plaats aan acht kleine be
drijven.
Op de voorgrond het opgegraven fundament van het bastion aan de Hogewoerd, verderop kwam een
de Hogewoerdsbrug bloot te liggen. Op het kruispunt Kraaierstraat-Hogewoerd werd de danig ao
fundering van de Hogewoerdspoort blootgelegd. <f0
LEIDEN - Even voorbij het kruis- Opmerkelijk zijn ook de opge-
punt Kraaierstraat-Hogewoerd zijn graven restanten van de Hoge-
tijdens rioleringswerkzaamheden woerdsbrug met twee doorstroom-
funderingsresten van het bastion gaten, aangelegd aan het eind van
opgegraven. Dat bastion werd aan- de veertiende of begin vijftiende
gelegd tussen 1497 en 1498 en een eeuw. Omdat men niet wist waar
deel van de Hogewoerds poort deze brug zich zou bevinden, is het
moest ervoor sneuvelen. aantreffen van restanten daarvan
Vereniging van Doven 'Ons Begin
sel Getrouw'. Voorts werd mede
door zijn toedoen een klaveijas- en
een fotpclub opgericht. Hij kreeg
de eremadaille uit handen van de
burgemeester van Zoetermeer in
de eveneens in die plaats gelegen
Prinses Margrietschool.
Lissenaar Jacobs is werkzaam
als adjunct-directeur van het Re
gionaal Orgaan voor het Leerling-
wezen Zuid-Holland Noord in Den
Re van- Haag. Daarnaast vervult en vervul-
do- de hij eén groot aantal nevenfunc-
ties: secretaris van de Streekschool
het bestuur van de" "Christelijke voor Beroepsbegeleidend onder
LEIDEN/ZOETERMEER/LISSE -
Twee personen hebben gisteren
een koninklijke onderscheiding
gekregen. De hoogste onderschei
ding ging naar de heer P.A. Jacobs
uit Lisse die tot ridder in de orde
van Oranje-Nassau werd geslagen.
De Leidenaar J.G. Vreeswijk kreeg
gisteren een eremedaille in goud.
Vreeswijk kreeg de onderschei
ding onder meer vanwege diens
verdiensten voor doven. Vrees
wijk, zelf doof, nam in 1945 het
tiatief tot de oprichting vai
che, een schaakvereniging
Vele jaren was hij ook actief
wijs te Leiden; bestuurslid Streek-,
school voor de Werkende Jeugd te
Den Haag; bestuurslid en voorzit
ter Stichting Huis ter Beek in Lis-
se; voorzitter van de ponyclub Poe-
le-Way in Lisse; redactiesecretaris
van het door CORO uitgegeven
communicatieorgaan Corolatie, en
nog een aantal andere functies. De
heer Jacobs krijgt de onderschei
ding bij zijn 40-jarig ambtsjubi
leum, tevens zijn afscheid van zijn
ambtelijke loopbaan. Jacobs kreeg
de onderscheiding gistermiddag in
de Streekschool voor Beroepson
derwijs aan het Lammenschans-
park in Leiden.
min of meer een gelukkige toeval
ligheid, aldus drs. A. van Peursen
van civiele werken die het onder
zoek leidt.
Van de Hogewoerdspoort, die
aan het eind van de veertiende
eeuw werd gebouwd, en het bas
tion was de plek wèl bekend. De
Hogewoerdspoort, waarvan ook
resten zijn gevonden, moet zich be
vonden hebben precies op het
kruispunt Kraaierstraat-Hoge
woerd. De Kraaierstraat was in die
tijd nog water en werd Vestgracht
genoemd. De resten van de poort
zijn door de tand des tijds het
meest aangetast: leidingen en rio
leringen hebben de fundamenten
ervan al grotendeels doorboord.
Overigens is het haast onmoge
lijk om een uitgebreid archeolo
gisch onderzoek naar de vondsten
te verrichten, omdat de werkzaam
heden moeten doorgaan. "De win
keliers op de Hogewoerd hebben al
genoeg last van de rioleringswerk
zaamheden. Dus het is onmogelijk
om de boel langer dan noodzake
lijk is open te laten", aldus Van
Peursen. Dit weekeinde zijn de res
ten van bastion, poort en brug ech
ter nog open en bloot te zien. Ver
moedelijk maandag wordt er zand
over gestort.
LEIDEN - De sportinstructeur van
de Leidse politie, Joop Westbroek,
kreeg gistermiddag de gouden
speld van de gemeente Leiden.
Burgemeester Goekoop verrichtte
de plechtigheid.
Na veertig jaar overheidsdienst
gaat Westbroek in de Vut. Hij werd
vooral bekend doordat hij veel or
ganiseerde: de Singelloop, voetbal
wedstrijden tussen politie en het
woonwagenkamp en de wekelijkse
trimloop in de Leidse Hout. Vaak
ging de opbrengst van dergelijke
evenementen naar de invaliden
sportbond.
LEIDEN - De Vereniging voor
Pieters- Academiewijk, die dit
jaar het tienjarig bestaan viert, zal
een bloemen- en plantenmozaïek
aan de gemeente en de 3 October
Vereeniging aanbieden. Het mo
zaïek, in de vorm van' het Leidse
wapen, wordt aangelegd bij het
monument in het Van der Werf-
park en zal tijdens de kranslegging
op 2 oktober 's avonds om 19.30
uur worden onthuld.
De kosten van de aanleg worden
betaald door de vereniging voor
Pieters- Academiewijk; de ge
meente heeft inmiddels toegezegd
voorde aanleg te zullen zorgen. De
gemeente is voorts bereid het jaar
lijkse onderhoud voor hoog reke
ning te nemen.
LEIDEN - De koopavond wordt
komende week in verband met de
Taptoe verschoven naar woensdag
1 oktober. De avondopenstelling
van het kantoor Breestraat en post
agentschap vroom Dreesmann
wordt eveneens naar woensdag
avond verzet.
Op 3 oktober sluiten het hoofd
postkantoor Schipholweg en de
bijkantoren aan het Bevrijdings
plein, Breestraat en Kopermolen
om tien uur. De postagentschap
pen in Oegstgeest (De Kempenaer-
straat) en Leiderdorp (Hoofdstraat)
sluiten om twaalf uur. De bijkanto
ren Leiderdorp (Heinsiuslaan) en
Oegstgeest (Langevoort) zullen de
gehele dag geopend zijn.
LEIDEN - Met in gebruikneming
van de Hartebrugkerk, lieten de
katholieken weten dat ze er waren.
Voorbij de tijd dat men in schuil
kerken bijeen moest komen. Het
geloof kon weer openlijk worden
beleden. Niet iedereen was daar
over te spreken. Zo vonden gelovi
gen van andere gezindten onge
twijfeld dat de katholieken zich te
veel lieten gaan. Of zoals pater Wel
ters schreef: "Dat luiden scheen
de beginjaren van de Hartebrug
kerk waarin de wederwaardighe
den van de illustere pastoor Jaco
bus Goofers centraal staan.
De katholieken hadden het
zwaar in de zestiende eeuw. Onder
water schrijft: "Op 23 juni 1572
ging de stad in handen van de
Prins over en op 7 juli werden alle
kerken en kloosters gesloten. Wel
iswaar werden maatregelen getrof
fen getroffen om plunderingen te
voorkomen, maar deze zouden
toch de verwoesting van het Min
derbroedersklooster niet belet
ten".
door
Wim Brands
"Op 31 juli arriveerde de beroem
de Lumey in Leiden en op de eer
ste dag van augustus werden de
Minderbroeders 'verjaegd'. Op 12
augustus trok een soldatenbende
vanaf de Hogewoerdspoort naar
het klooster van welk eens zo
vreedzaam verblijf een rokende
puinhoop overbleef'.
Wat konden de vervolgde gelovi-
gen anders doen dan zich terug
trekken op zolders en in kelders?
In jongensboekenstijl schrijft On
derwater: "Met gevaar voor eigen
leven verborgen zij zich in en om
Leiden om de gelovigen te troosten
en te sterken".
In 1669 betrokken de paters een
hoekhuis aan de Haarlemmer-
straat/Kuipersteég waar nu het
pand van Kreymborg staat. "De
eerste paters die er zich vestigden
waren pater Johannes Raats en
Adrianus Fierlinx. Zij en hun op
volgers hebben hier 160 jaar lang
de geestelijke bedieningen uit
geoefend. Het kerkje bevond zich
op de tweede verdieping aan de
straatzijde. Op de derde verdieping
was een galerij waar het orgel
stond".
Hazewind
In deze toestand trof Jacobus
Goofers de kerk aan toen hij in
1830 als geestelijke naar Leiden
Een belangrijk moment tijdens de grote restauratie van de Hartébrug- ^wam- Goofers- hij is het zout in
kerk aan het begin van de jaren tachtig van deze eeuw: het gouden kruis de PaP- Was er niet geweest,
daalt uit de hemel. (foto pr). tsJa' dan was er misschien wel
nooit een Hartebrugkerk gekomen
zoals we die nu kennen.
Onderwater: "De eerste zorg van
pastoor Goofers na zijn komst in
Leiden was het vergroten van de
bestaande Kuipersteegkerk. De
toenmalige gemeente telde ruim
2000 zielen en al snel bleek dat de
kerk te klein was en te klein bleef.
Hij vatte het plan op alle huizen in
de Kuipersteeg aan te kopen. Toen
dit niet lukte trachtte hij het derde
huis aan de Haarlemmerstraat te
kopen met de bedoeling de kerk in
die richting te vergroten".
En vervolgens hoorde hij dat het
huis op de hoek bij de Hartébrug te
koop was. Het was een mooi huis;
16 kamers plus een prachtige tuin.
Er was helaas één probleem: pro-
fessor Donckermann, de eigenaar,
was protestant. Met andere woor
den: hij zag Goofers komen.
Goofers was echter niet op z'n
achterhoofd gevallen. Via stroman
nen probeerde hij het huis en de
grond te kopen. Bijna ging het mis:
"Inmiddels verspreidde zich het
gerucht dat pastoor Goofers op dat
erf een nieuwe kerk wilde bouwen.
De pastoor, die er alle belang bij
had dat zijn plannen geheim ble
ven, liet als de hazewind enige tim
merlieden het orgel in de Kuiper
steegkerk verplaatsen om zodoen
de de schijn te wekken dt er nog
verbouwd werd en er van een ver
huizing in het geheel geen sprake
zou zijn".
De truc lukte. Enige tijd later
verraste de pastoor de professor
die de waarheid pas op het aller-
LEIDEN - Ter gelegenheid van
het 150-jarig bestaan van de
Hartebrugkerk wordt een boek
uitgegeven dat over de geschie
denis van de kerk handelt. De
schrijver is oud-parochiaan P.
Onderwater.
U kunt het boek verkrijgen
door voor 29 september negen
gulden over te maken op giro
558718, ten name van Kerkbe
stuur Hartébrug te Leiden, met
vermelding van 'boek 150 jaar'.
Na 28 september kan men het
boek kopen in een Leidse
boekhandel of in de kerk. Men
moet dan wel tweeëneenhalve
gulden meer betalen.
laatste moment kreeg te horen en
niet veel anders meer kon doen
dan zich neerleggen bij het feit cjat
hij er was ingetuind. Goofers kon
tevreden vaststellen: die grond is
mij.
Rook
De gemeente Leiden erkende de
poodzaak van bouwen. Maar: was
de begroting wel juist? En: "voorts
vestigden zij de aandacht op de na
delen die het heiwerk zou kunnen
opleveren voor de belendende per
celen en daarom wensten zij een
opnamerapport van de huidige toe
stand terwijl de pastoor en zijn
commissieleden zich moesten ver
binden om de eventuele schade te
vergoeden".
Pastoor Goofers werd het op een
bepaald moment te gortig. Hij
schreef een brief op hoge poten
naar de overheid: "In de zekere
overtuiging, dat onze onderneming
door den Architekt dezer stad, op
eene even zoo kleingeestige als on
billijke wijze wordt tegengewerkt,
neem ik mijnen toevlucht tot Uwe
Excellentie onze belangens aan de
zelve op het allerhartelijkste aan
bevelende".
Op 21 oktober kwam het konink
lijk besluit af. Pastoor Goofers
werd op 24 oktober van de goed
keuring op de hoogte gesteld. On
derwater: "Een belangrijke stap
was gezet, maar alle moeilijkheden
waren nog lang niet opgelost".
De bouw vlotte voorspoedig vol-
gens Onderwater, "echter niet ge
heel zonder moeilijkheden". Buren
vonden dat de kerk te hoog werd
en zij begonnen "te doleren en te
protesteren" onder het motief dat
hun schoorstenen niet meer goed
zouden kunnen trekken en door de
rook hun huizen in waarde zouden
verminderen.
Sneeuw
Op 27 november 1837 was er een
plechtige inwijding van de kerk.
Op die dag was het zeer slecht
weer. "Regen, sneeuw en hagel en
storm wisselden elkaar af'. De bis
schop had er misschien wel spijt
van dat hij was gekomen. Hij werd
door dat slechte weer namelijk ern
stig ziek.
De protestanten waren ondertus
sen helemaal niet zo gelukkig met
hun katholieke buren. Onderwa
ter: "Op enige zondagen onderbra
ken de dominees van de Marekerk
hun predikaties zo lang, tot het lui
den voorbij was en nu deed het
verhaal de ronde dat de Roomse
klokken met hun geweldige gelui,
de protestantse godsdienstoefenin
gen verstoorden".
"Maar pater Goofers kende zijn
pappenheimers en nam zijn maat
regelen. Hij informeerde bij ver
trouwde en bezadigde protestan
ten en vernam dat het luiden van
klokken wel waarneembaar was.
maar dat van verstoring geheel
geen sprake was".
Wat weer niet wegnam dat Goof
ers even later met het voltallige
kerkbestuur op het stadhuis werd
ontboden: was het waar dat zij te
veel herrie maakten? Helaas is niet
bekend hoe het gesprek precies
verliep, maar waarschijnlijk wist
Goofers de gemeentebestuurders
wel te overtuigen van zijn gelijk.
Men bleef beieren.
Opdreinen
Irt de vorige eeuw was de kerk
trouwens zelf ook een keer de dupe
van geluidsoverlast. In 1859 werd
de aangrenzende fabriek van Dee
verkocht en de nieuwe eigenaren
lieten het gebouw uitbreiden. Ze
metselden onder meer scheidings
muren langs de erfgrens met de
kerk. Een en ander was in strijd
met de wet.
"Dat was op zich zo erg niet",
schrijft Onderwater, maar - en dan
haalt hij de toenmalige kerkverte-
genwoordigers aan - storend was
wel dat in de fabriek "vanaf den
vroegen morgen tot den laten
avond voortdurend fabriekskna-
pen hunne liederen opdreinen tot
niet geringen aanstaat in de kerk,
als de sacristy en de kamers be
woond door de Eerwaarde Heeren
Paters". Wat zongen de fabrieksk-
napen?
Eén ding is zeker: het zullen
geen kerkliederen zijn geweest.
een nieuwe doom in het oog der
protestanten, te meer daar zij zulke
kleine bengels op hun kerken heb
ben".
De Hartebrugkerk bestaat 150
jaar en dat wordt de komende tijd
op verschillende manieren ge
vierd. Zo zal er een boekje verschij
nen over het jubileum, geschreven
door Paul Onderwater, een oud-pa
rochiaan die zijn sporen verdiende
als misdienaar. Een verhaal over
Het versierde interieur van de kerk na het gereedkomen van de uitbreiding in 1897.
