'Hoog tijd dat de politiek
ons duidelijkheid verschaft'
China eert Mao
ondanks 'fouten'
Prof. Huysmans (AZL) en de hausse in hartoperaties
Achtergrond
DINSDAG 9 SEPTEMBER 1986
PAGINA 15
Nauwelijks vijf jaar geleden werden er in het Acade
misch Ziekenhuis Leiden nog maar vierhonderd open
hartoperaties verricht. Nu - anno 1986 - zijn dat er zo'n
negenhonderd. Meer dan een verdubbeling dus. Vraag:
opereert men nu sneller dan in het begin van de jaren
tachtig? Hoe is het met de capaciteit gesteld? Is die
mee gegroeid? Zo niet, moeten de patiënten dan niette
lang wachten? Zolang, dat ze onnodig overlijden?
De hartchirurgie is in een stroomversnelling geraakt.
De thoraxchirurgen hebben zelfs het verwijt gekregen,
dat er te veel wordt geopereerd. Maar er speelt meer.
Bypasses - omleidingen om verstopte kransslagaders -
zouden geen nut hebben. Amerikaanse hartchirurgen
hebben ontdekt, dat die bypasses weer heel snel dichts
libben.
Prof. H.A. Huysmans, thoraxchirurg in het AZL,
heeft daarover een andere mening. Hij zet de ontwikke
lingen in de hartchirurgie op een rijtje.
De wachttijden zijn al tot een
jaar opgelopen. Maar de urgen
tie-indeling - wie snel moet wor
den geopereerd en wie nog even
kan wachten - heeft men aardig
in de hand. Dat er toch mensen
overlijden die op de wachtlijst
staan komt hoofdzakelijk, omdat
de thoraxchirurgen de zaak niet
zo kunnen uitvoeren als zij wil
len, zegt prof. Huysmans.
"We praten dan over spoedge
vallen. Met hen kan iets misgaan.
Wat wij in de loop van het jaar
zien is, dat de meeste patiënten
van urgentie veranderen. Anders
komen van de gewone
door
Jan Westerlaken
Prof. Huys
mans: „De kwali
teit van het leven
wachtlijst op de urgentiehjst. We
moeten wel vermijden dat de
mensen doodsbang worden.
Wanneer een patiënt op de gewo
ne wachtlijst staat, dreigt er geen
direct levensgevaar".
Een jaar geduld hebben. Prof.
Huysmans legt het probleem di
rect bloot. Een levensgroot pro
bleem. Omdat er steeds meer
hartpatiënten worden geope
reerd, maar de capaciteit hetzelf
de blijft. Al jaren. "In alle grote
centra heeft men met dezelfde
moeilijkheden te kampen. Alle
maal zitten ze met een krankzin
nig hoog aantal niet geplande
operaties. De oplossing? Heel
simpel", zegt Huysmans. "De ca
paciteit uitbreiden. Maar dat is
een kwestie van geld. En heus
niet van die gigantische bedra
gen als men wel eens suggereert.
Het wordt de hoogste tijd dat er
eens afwegingen worden ge
maakt. Nu liggen er patiënten in
ziekenhuisbedden die daar hele
maal niet thuis horen. Als een 65-
plusser hulpbehoevend is, hoeft
hij niet meer in het bejaarden
huis terug te komen. Er is niet
genoeg personeel. Een gevolg
van de bezuinigingen. Wat rest is
een veel duurder bed in een ver
pleeghuis. Het beleid moet wor
den veranderd. Daar draait het
om. Van de artsen mag men niet
verwachten dat zij zeggen: Pa
tiënten boven de 65 jaar opereren
we niet meer. Wij komen op voor
de belangen van alle patiënten.
Als de politiek daarover uitspra
ken doet zullen wij die tegen
stribbelend aanvaarden".
Povertjes
Volgens prof. Huysmans
dreigt het povertjes te worden
met de gezondheidszorg in ons
land als de bezuinigingen op de
ze manier blijven doorgaan. Hij
waarschuwt ervoor dat Neder
land zijn vooraanstaande positie
in de wereld wel eens kan kwij
traken als daarin niet snel veran
dering komt. "Je krijgt", zegt
Huysmans, "in de praktijk dage
lijks meer behoefte om naar een
oplossing op deze vragen te zoe
ken".
Tekort aan capaciteit. Het
loopt als een rode draad door het
leven van de hartchirurgen. De
werkdruk is groot. Manoeuvre
ren en improviseren. Jaar in, jaar
uit. Toch kunnen de centra het
werk niet aan. Hoewel de lucht
bruggen officieel waren opgehe
ven, worden nu weer particulier
verzekerde hartpatiënten in het
buitenland geopereerd.
Huysmans: "Rustig overleg
gen is er niet meer bij. Als de
druk nu eens even wordt wegge
nomen, kan de kwaliteit (weten
schappelijk onderzoek, praten
met de patiënten) van het werk
een stuk verbeteren. Er wordt
roofbouw gepleegd. Het even
wicht is wankel. Niemand kan
verder met deze capaciteit. Hier
valt niets op te bezuinigen. Doet
men dat toch, dan gaat dit op
nieuw ten koste van het aantal
operaties en de kwaliteit van het
hele gebeuren".
De overheid bepaalt wat er wel
en niet mag op dit terrein. "Dat
brengt", maakt prof. Huysmans
duidelijk, "voor ons enorme be
perkingen mee. We zitten heftig
te springen om duidelijkheid.
Neem de capaciteit. Verder
groeien of niet? We moeten dat
weten. Het opleiden van een
hartchirurg duurt zes jaar. Dan
moet je lang van tevoren je plan
nen uitstippelen. Zoiets kan niet
als er geen uitspraken zijn. Dan
loop je achter de feiten aan. Ik
vind dat wij recht op duidelijk
heid hebben. Tenslotte moeten
wij dat naar de patiënten verta
len. Ik ben niet bereid om een
stuk politieke verantwoordelijk
heid op mijn schouders te ne
men. Bij harttransplantaties is
het redelijk duidelijk. Zoveel
(dertig per jaar red.) en meer
niet".
Dertig
Harttransplantaties. De aller
eerste, nog geen jaar terug,
kwam als een donderslag bij hel
dere hemel. Inmiddels lopen er
enige tientallen Nederlanders
met een ruilhart rond. Een van
hen is overleden: het lichaam
stootte het orgaan af.
Drie ziekenhuizen (Leiden,
Rotterdam en sinds kort Nieu-
wegein) werken op dit terrein sa
men. 'Den Haag' heeft bepaald
dat er in de Maasstad twintig en
in Nieuwegein tien transplanta
ties mogen worden uitgevoerd.
Door die samenwerking dachten
de ziekenhuizen vooral de ruim
telijke problemen aan te kunnen.
In Leiden wordt een deel van de
nazorg gedaan.
Rond de twintig transplanta
ties zijn er toe nu toe verricht.
Dertig per jaar is het maximum.
Een getal dat tot zeventig mag
groeien, zo heeft de Gezond
heidsraad gezegd. "De stroom
patiënten die in aanmerking
kwam voor een nieuw hart,
kwam aanvankelijk druppelsge
wijs binnen", vertelt prof. Huys
mans. "Die stroom is nu constant
en wordt alsmaar groter. Harten
van donoren zijn er op dit mo
ment genoeg. Het uitvoeren van
de transplantaties zal waar
schijnlijk geen moeilijkheden
opleveren. Voor de komende ja
ren verwacht Eurotransplant (dit
zoekt het meest passende orgaan
bij de patient) echter wel een te
kort, omdat overal in Europa het
transplanteren zal toenemen".
Wildgroei verwacht Huysmans
niet. Zeker niet in Nederland. Hij
zegt: "Het aantal ingrepen moet
in de hand worden gehouden en
de resultaten moeten goed wor
den gecontroleerd. Daaruit blijkt
dat het vertrouwen rechtvaardig
is, dat alleen die gevallen worden
geopereerd die ook werkelijk no
dig zijn".
Criteria
De criteria om tot een hart
transplantatie te besluiten? Prof.
Huysmans: "Zo'n ingreep ge
beurt weloverwogen. We gaan er
pas toe over als elke behandeling
- chirurgisch of met medicijnen -
is uitgesloten. Praktisch komt
het er op neer, dat de hartspier
zijn werk, het rondpompen van
het bloed, niet meer kan doen. Er
wordt een maximum leeftijd van
vijftig jaar aangehouden en een
levensverwachting van niet meer
dan een jaar als er niets wordt ge
daan. Patiënten die ouder zijn,
komen in principe niet in aan
merking, omdat het afweersys
teem niet optimaal meer werkt.
De kans op afstoting wordt daar
door groter. Wat de donoren be
treft, houden we 35 jaar aan".
De resultaten, benadrukt prof.
Huysmans, worden steeds meer
de moeite waard. De langst over
levende loopt al zeventien jaar
met een donorhart rond. Er ko
men steeds meer patiënten die
na een harttransplantatie langer
in leven blijven. Huysmans: "Dat
kun je alleen maar bereiken als je
je strikt houdt aan die verschrik
kelijk strenge criteria. Dus echt
de mensen uitzoeken die baat bij
zo'n ingreep hebben. Daarom
ben ik blij dat we dit in Neder
land zo goed hebben geregeld".
Hoewel er thans voldoende do
norharten voor transplantatie be
schikbaar zijn, kijkt prof. Huys
mans reikhalzend uit naar de dag
waarop een goed functionerend
kunsthart kan worden ingeplant.
Waarom?
De hartchirurg: "Als dat ding
eenmaal goed is, kun je het op de
plank in de kast leggen en het
pakken als je het nodig hebt. He
laas is het zover nog niet. Het
kunsthart dat nu beschikbaar is,
geeft op langere termijn compli
caties. De eerste ervaring is wat
tegengevallen. Maar als het niet
goed gaat, is dat geen reden om
het idee helemaal op te geven.
Neem de eerste auto. Daarmee
kon je niet naar Parijs rijden. Iets
perfects zal er over een jaar of
tien niét zijn, maar wel een
kunsthart dat bruikbaar is".
Verfijnen
De problemen waarmee het
kunsthart nu te kampen heeft
zijn op te lossen, stelt Huysmans.
"Je moet", zegt hij, "in dit soort
gevallen ook een beetje geluk
hebben. De toepassing van het
kunsthart heeft in elk geval op
geleverd, dat we weten waaraan
het nu schort. De zaak lijkt theo
retisch op te lossen. Het moei
lijkst i§ wellicht de energiebron.
Om die in te planten valt niet
mee. Maar een bron die van bui
tenafkan worden opgeladen, be
hoort tot de reële mogelijkheden.
Een heupprothese is vrij eenvou
dig, maar bij organen heb je met
een complex van factoren te ma
ken. Het regelmechanisme van
het kunsthart moet worden
verfijnd. Het is nu te grof. Met
geduld en goede technische
mensen mag je hopen er op den
duur uit te komen. Het gaat niet
om hinderpalen die theoretisch
niet op te lossen zouden zijn".
In het AZL worden dagelijks
kransslagader-operaties uitge
voerd. Het nut van deze ingrepen
wordt - na onderzoeken in Ame
rika - in twijfel getrokken. Om
dat een deel van de omleidingen
weer vrij snel zou dichtslibben.
Bovendien leven de patiënten
niet langer na de operatie. Dus,
zeggen de Amerikanen, deze in
grepen kunnen beter achterwege
blijven.
Prof. Huysmans meldt, dat de
publikatie een onderzoek betreft
onder Amerikanen die vrijwel
geen klachten hadden. Patiënten
die door middel van een angio
gram (het inspuiten van een
vloeistof waarmee de doorganke
lijkheid van de bloedvaten van
het hart zichtbaar wordt ge
maakt) werden onderzocht, om
dat ze zelf of hun arts ongerust
waren. In Nederland, benadrukt
Huysmans, wordt dit onderzoek
bij zulke patiënten uiterst zelden
of helemaal niet gedaan. Als in
Nederland een angiogram wordt
gemaakt, komt de patiënt prak
tisch altijd in aanmerking voor
een bypass-operatie. Nederland
opereert altijd nog de helft min
der dan Amerika, aldus Huys-
Beter af
De hartchirurg: "De patiënten
die wij opereren zijn beter af dan
zij die niet operatief van hun
kwaal zijn afgeholpen. Voor een
deel is aangetoond, dat de le
vensverwachting beter wordt.
Voor een ander deel is dit niet
aangetoond, maar het is wel
waarschijnlijk. Het is natuurlijk
waanzin, dat een geopereerde pa
tiënt langer in leven moet blij
ven. De kwaliteit van het leven is
vaak belangrijker dan de duur
ervan".
Huysmans geeft toe dat de
kransslagaders na verloop van
tijd toch weer dichtslibben. "We
nemen het proces niet weg. Bij
een aantal mensen komen de
klachten terug. De termijn waar
in dit gebeurt valt best mee. De
patiënten hebben de winst van
enkele goede jaren. Dan is het
niet afgelopen. Indien wenselijk
kunnen ze nog twee of drie keer
worden geopéreerd".
Op tiende sterfdag
PEKING - China heeft gisteren
herdacht dat Mao Zedong op 9 sep
tember tien jaar geleden is overle
den. Bij de officiële herdenking
werd benadrukt dat de rol van Mao
als vader van de Chinese revolutie
belangrijker was dan zijn latere po
litieke verrichtingen die het land
tot een chaos maakten.
door
Jim Abrams/AP
"Het is niet overdreven om te
stellen dat er zonder voorzitter
Mao geen nieuw China zou zijn ge
weest", zo citeerde de krant Pe-
kign Review de huidige leider
Deng Xiaoping. Ook haalde de
krant eerdere commentaren van
Deng aan. „We kunnen vaststellen
dat zijn verdiensten op de eerste
plaats komen en zijn fouten op de
tweede", zo zei Deng in 1980.
"Daarom zullen we het portret van
voorzitter Mao altijd laten hangen
aan de Tiananmen-poort als sym
bool van ons land. We zullen hem
altijd blijven gedenken als de
stichter van onze partij en onze
staat".
Gedurende Mao's culturele revo
lutie, tussen 1966 en 1976, is Deng
twee keer weggezuiverd uit de par
tij vanwege zijn pragmatische
ideeën. Diezelfde ideeën hebben
nu stabiliteit en economische le-
venskracht in China gebracht. Na
dat Deng in 1977 aan de macht
kwam, heeft hij getracht een eind
te maken aan de persoonlijkheids-
verering van Mao. Die cultus
maakte het strafbaar om Mao tij
dens zijn leven te bekritiseren.
Gedichten
Volgens een woordvoerder van
het ministerie van buitenlandse za
ken zijn er geen officiële vieringen
vastgesteld op de tiende sterfdag
van Mao. Wel komen enkele nieu
we en opnieuw uitgegeven boeken
op de markt, van en over Mao. Offi
ciële kranten hebben ruimte gere
serveerd voor gedichten en verha
len die met geen woord reppen
over de Culturele Revolutie of over
de Grote Sprong Voorwaarts van
1958.
De Beijing Ribao, het dagblad
van Peking, schrijft dat Mao's ge
dachten de 'geestelijke rijkdom'
van de partij blijven. Volgens deze
krant zijn Mao's foute theorieën
over de klassenstrijd en de econo
mie door China verworpen, maar
blijven de gedachten van de voor
malige leider nog altijd van belang
voor het oplossen van problemen
in de hervorming en opbouw van
het hedendaagse China.
In ballingschap
Het intellectuele dagblad Guang-
ming drukte gisteren vijf niet eer
der gepubliceerde gedichten af.
Een ervan is een ode uit 1935 aan
de militaire leider Peng Te-huai,
die tijdens de Culturele Revolutie
ter dood werd gebracht. Een ander
vers is in 1936 geschreven door de
dichteres Ding Ling. Zij heeft tien
tallen jaren in ballingschap geleefd
omdat haar geschriften niet maoï
stisch waren.
Een van de boeken die vandaag
uitkomen is een tweedelig boek
werk met stukken die Mao tussen
1921 en 1965 heeft geschreven. De
68 artikelen van voor de Culturele
Revolutie, zijn bedoeld voor lezing
door jonge arbeiders, studenten en
regeringsfunctionarissen die een
opleiding volgen. Ook in de ver
koop: 'Een keuze uit Mao Zedong's
poëzie' en 'Lezen: Mgo Zedong's
hobby'. Ook komt er een nieuwe,
Engelstalige biografie van Mao.
Fouten
Verschillende ruimten in het
herdenkingsgebouw van Mao,
waarin ook andere communisti
sche helden worden geëerd zoals
Liu Shaoqi, Zhou Enlai en Zhu De,
zijn intussen weer geopend na dë
zomersluiting. Liu stierf in de ge
vangenis in 1969. Hij was het op
zienbarendste slachtoffer van de
periode van politieke onrust tus
sen 1966 en 1976, toen tegenstan
ders van Mao werden vervolgd, ge
vangen genomen en gedood.
Deng onderstreepte in het inter
view uit 1980 dat Mao's fouten in
die periode 'geen kleintjes waren'.
Hij zei dat ze de partij, het volk en
het land veel schade hadden ge
daan. In de Peking Review van gis
teren wordt ook aan toevallige
voorbijgangers gevraagd wat zij
van Mao vonden. De meesten van
hen verwijzen naar de fouten van
de overleden leider, maar ze zijn
het er allemaal over eens dat die
fouten ondergeschikt waren aan de
positieve rol die Mao in de geschie
denis van China heeft gespeeld.
Grote leider
"Voor de bevrijding", zo zegt een
veertigjarige boer, "leefden wij
boeren in huizen van modder en
we droegen lompen. Zelfs maispap
was toen te duur voor ons en
slechts enkelen van ons waren
naar school geweest". Hij zei dat
Mao en de partij hem een beter le
ven hadden bezorgd. Een ander,
een van de tien miljoen mensen die
elk jaar het Mao herdenkingsge
bouw bezoeken, werd als volgt ge
citeerd: "Ik heb de voorzitter altijd
gezien als de grote leider van het
Chinese volk. Ook al heeft hij later
in zijn leven fouten gemaakt, zijiï
bijdrage aan de revolutie en de op
bouw van het land is onmisken
baar".
Mao Zedong: verdiensten op eerste plaats.
Commissie licht
kerkelijke
subsidies door
DEN HAAG (GPD) - De Tweede
Kamer is verbolgen over de in
stelling van een adviescommis
sie, die moet nagaan welke voor
waarden er moeten worden ge
steld voor rijkssubsidie aan
kerkgenootschappen. De com
missie is al op 13 maart door pre
mier Lubbers ingesteld, maar de
Tweede Kamer is daarover nooit
ingelicht.
WD'er Wiebenga zwengelde
de instelling van de commissie
gisteren aan tijdens een commis
sievergadering over de verhou
ding tussen kerk en staat. Ook
CDA en PvdA vonden het on
juist dat de Kamer niet was inge
licht. Minister Van Dijk van bin
nenlandse zaken beloofde de Ka
mer alsnog een brief met nadere
informatie te sturen.
De naar de voorzitter genoem
de commissie-Hirsch Ballin
komt overigens al binnenkort
met een interim-rapport, een in
ventarisatie van de kerkinstellin-
gen die subsidie ontvangen voor
geestelijke verzorging en onder
houd van kerkgebouwen. In het
najaar van 1987 moet de commis
sie aanbevelingen doen onder
welke voorwaarden deze subsi
dies kunnen worden verleend.
De verhouding tussen ke/k en
staat kwam gisteren aan de orde
bij de behandeling van het zoge
naamde sektenrapport. Dat rap
port is opgesteld door een com
missie uit de Tweede Kamer
naar aanleiding van klachten
over psychische schade, die kin
deren als lid van een sekte zou
den lijden. Het gaat hier om sek
ten als Bhagwan, Jezuspeople en
de Scientology Church. Het rap
port constateert - en de regering
deelt die conclusie - dat nieuwe
religieuze bewegingen in het al
gemeen geen groot gevaar voor
de geestelijke volksgezondheid
vormen.
Ledenadministratie
In het debat kwam ook de toe
zegging van het kabinet ter spra
ke dat de overheid 15,5 miljoen
gulden beschikbaar stelt aan
kerkgenootschappen om een
nieuwe ledenadministratie op te
stellen. Tot nu toe krijgen de ker
ken hun gegevens van de burger
lijke stand. Bij de automatisering
van de gemeentelijke bevol
kingsadministratie wordt niet
meer naar religie gevraagd, zodat
die informatie niet aan de kerken
kan worden doorgespeeld. Die
moeten nu een eigen administra
tie opbouwen, waarbij de over
heid financiële steun verleent.
Het kabinet benadrukte dat de
scheiding van kerk en staat niet
betekent dat de overheid geen
enkele bemoeienis met de kerk
heeft „Ieder heeft zijn eigen ver
antwoordelijkheid en voor de
overheid betekent dat onder
meer de bescherming van de
vrijheid van godsdienst", aldus
minister Van Dijk. Het verlenen
van subsidies aan kerkgenoot
schappen is volgens hem niet in
strijd met die scheiding. Het is,
integendeel, juist een gevolg van
die scheiding.
De WD verzette zich tegen
het voornemen van de regering
subsidie te geven voor de bouw
van gebedsruimten voor etni
sche minderheden. Wiebenga,
die daarover een motie indiende,
betoogde dat dat1
kerk
dien op gespannen voet staat
met het principe van gelijke be
rechting. Volgens partijgenoot
en staatssecretaris Dees van
volksgezondheid gaat het hier
om voorzieningen voor sociaal-
culturele activiteiten en bemoeit
de overheid zich niet met de
godsdienstbeleving, die in de
zelfde ruimte plaatsvindt.
Minister Korthals Altes van
justitie legde uit dat een visum
voor Bhagwan niet vanwege zijn
geloofsovertuiging was gewei
gerd, maar op grond van mogelij
ke verstoring van de openbare
orde. „Bhagwan heeft via de Ne
derlandse televisie uitlatingen
gedaan, die door een groot deel
van de bevolking als beledigend
en discriminerend worden be
schouwd. Zijn aanwezigheid hier
zou leiden tot problemen op het
gebied van de openbare orde",
aldus de bewindsman.
ds. Kruishoop overleden. Op
85-jarige leeftijd is onlangs één
van de oud-predikanten van Bo
degraven, ds. Kruishoop, overle
den. Hij diende de gemeente Bo
degraven in de periode 1930-
1934.
Daarvoor was hij predikant
van Arnemuiden en Soest. Na
zijn tijd in Bodegraven diende
hij de gemeenten van Ermelo,
Rotterdam-Charlois, Meerkerk
en Otterlo.
Sinds 1965 was hij emeritus
predikant.
IKV-delegatie naar Moskou.
Een officiële delegatie van het
Interkerkelijk Vredesberaad
(IKV) is vandaag naar Moskou
vertrokken. De delegatie, die is
uitgenodigd door de Russische
vredesraad, zal tot en met 15 sep
tember in de Sowjet-Unie blij
ven. Zij zal in Moskou gesprek
ken voeren met politici, beleids
makers en beleidsadviseurs, ker
kelijke instanties en personen en
groepen die belangrijk zijn voor
het tot stand brengen van plaat
selijke contacten tussen Neder
land en de Sowjet-Unie. De na
men van de gesprekspartners zal
de IKV-delegatie pas in Moskou
te horen krijgen. De delegatiele
den willen voorts vertegenwoor
digers van de onofficiële vredes
groep Groeppa Doverija (ver-
trouwensgroep) ontmoeten.
Van de delegatie maken deel
uit secretaris Mient-Jan Faber,
internationaal secretaris Wim
Bartels, oud-voorzitter Ben ter
Veer en de bestuursleden Jelva
van de Werf en Laurens Hoge-
brink. Tot de onderwerpen die
aan de orde komen, behoren de
ontspanning tussen Oost en West
en de stand van zaken in de on
derhandelingen tussen Oost en
West over wapenbeheersing.
Van IKV-zijde zal voorts Afgha
nistan ter sprake worden ge
bracht.
Rector HTP: „RK Kerk moet
zo democratisch mogelijk wor
den". „Als christenen moeten we
ernaar streven de Kerk zo door
zichtig, humaan en democratisch
mogelijk te maken. Wanneer dat
niet gebeurt ontstaat er een mas
sale geloofsafval", meent drs. A.
Reijnen, rector van de Hoge
school voor Theologie en Pasto
raat (HTP) in Heerlen. Hy open
de gisteravond het academische
jaar van de HTP en het studiejaar
van de avondopleiding theologie
MO aan het Theologisch-Kate-
chetisch Instituut (TKI) uit Sit-
tard.
De HTP wordt overigens niet
erkend door de bisschop van
Roermond, dr. J.B.M. Gijsen.
Deze is van mening dat de hoge
school niet voldoet aan de eisen
die de RK-kerk stelt aan een
priesteropleiding. Onder zijn lei
ding is daarom het grootsemina
rie Rolduc in Kerkrade opge
richt.
Hervormde kerk. Benoemd
tot bijstand in het pastoraat te
Almelo: J. Vos, a.s. emeritus-pre
dikant te Nijkerk, die deze be
noeming heeft aangenomen. Be
roepen te Scheveningen: B. H.
Weegink te Heerde; beroepen te
Veenendaal, toezegging: drs. A.
Juffer, voorheen zendingspredi
kant in dienst van de gerefor
meerde zendingsbond, wonende
te Stolwijk; beroepen te Mant-
gum c.a.: J. Klinkhamer te Veen-
dam, die dit beroep heeft aange
nomen. Aangenomen naar Raal-
te: G. J. de Jager te Kruiningen.
Gereformeerde kerken. Beroe
pen te Diever: drs. M. S. Voet te
Zaamslag, die dit beroep heeft
aangenomen.
Gereformeerde gemeenten.
Beroepen te Wageningen: J. J.
Tanis te Tholen;
tweetal te Den Haag-Zuid: A.
Moerkerken te Nieuw-Beijerland
en N. W. Schreuder te Goes.
