'En de chauffeur
kreeg een sigaar'
Gezonder leven enig echte
wapen in kankerbestrijding
Reportage
Een van de laatste particuliere busbedrijfjes overgenomen door Westnederland
Euthanasie
'Kerkelijken
worden
minderheid'
WOENSDAG 3 SEPTEMBER 1986
PAGINA 17
De Vagu in Oudewater, een van de laatste particuliere streekbusbedrijven in ons
land, wordt met ingang van 1 januari volgend jaar door Westnederland overgeno
men.
De Vagu, een kleine onderneming met vijfendertig werknemers en achttien bus
sen, onderhoudt diensten tussen Gouda en Utrecht. Vorig jaar had de Vagu een
omzet van bijna anderhalf miljoen gulden. Westnederland, dat het vervoersgebied
van de Vagu grotendeels overlapt, is een van de drie grootste streekvervoerders van
het land. Westnederland neemt het personeel van Vagu over.
Eigenaar-directeur J.H. Zanen nam zelf het initiatief tot verkoop van de onderne
ming, die zijn vader ruim zestig jaar geleden oprichtte: de Eerste Oudewaterse Auto
busdienst. Gezondheidsredenen dwongen Zanen tot verkoop te besluiten. Waarne
mend-directeur K. Jongkind voerde de onderhandelingen met Westnederland.
door
Jan Westerlaken
Veel zal er niet veranderen. Het
kantoortje van de Vagu aan de
Molenstraat blijft. Alleen komt
er - net als op de bussen - een
andere naam op te staan: West
nederland. Daar zullen ze in Ou
dewater toch wel even aan moe
ten wennen. Tenslotte was Vagu
tweeenzestig jaar lang een begrip
in het stactfe. Zoiets wordt niet
met een paar penseelstreken
weggewist.
De Vagu. Niet écht uniek,
maar toch. Kleine, particuliere
(streek) busbedrijven zijn er wei
nig. Nu nog maar drie: Pieper in
Drente, Verhoef in Woerden en
de Oad in Overijssel. De grote
busbedrijven - vooral Nederland
se Spoorwegen - hebben de rest
opgeslokt.
W aarnemend-V agu-directeur
Jongkind zegt daarover: "Vroe
ger konden die kleine, particulie
re vervoersbedrijQes zichzelf nog
wel bedruipen. Toen hoe langer
hoe meer reizigers voor eigen
vervoer kozen, ging het snel
bergafwaarts. Zo snel, dat de on
dernemingen in de rode cijfers
kwamen. De overheid moest de
tekorten bijpassen, maar. wilde
wel een vinger in de pap. Bij het
vaststellen van de tarieven, bij
voorbeeld. Waar die overheid
geen rekening mee hield, was het
rendement. Bovendien moest el
ke cent worden verantwoord".
De Vagu: een busbedrijf, dat
van vader op zoon overging
moest noodgedwongen van de
hand worden gedaan. Eigenaar-
directeur J.H. Zanen werd op 54-
jarige leeftijd door een hersen
bloeding getroffen. Voor hem
was het daarna onmogelijk de
leiding van de onderneming nog
langer op zich te nemen. Aanvan
kelijk verleende zijn vrouw wat
hand- en spandiensten. Later
werd een beroep gedaan op
Jongkind, een vriend van Zanen
en een gepensioneerde directeur
uit het streekvervoer.
Geschiedenis
De Vagu: een familiebedrijf
dat 62 jaar zelfstandig was. Zake
lijk, maar toch ook weer mense
lijk. Chauffeurs die de klantjes
op hun duimpje kennen. Weten
waar ze in- en uitstappen. Zo was
het vroeger en zo is het eigenlijk
nu nog altijd. Hoewel. De chauf
feurs zullen nu niet meer langs
café's rijden om er hun laatste
reizigers van die dag op te pik
ken. Die afspraak had een inwo
ner van Willeskop. Een halve
eeuw geleden kon dat.
Elke zaterdagavond reed de
man mee naar Montfoort. Het re
tourtje kostte hem vijftien cent,
de chauffeur kreeg een dubbeltje
fooi. Voor die tijd geen slechte
tip. Van de chauffeur die de laat
ste rit van de dag reed, werd ech
ter wel verlangd, dat hij op de te
rugweg even drie café's aandeed.
Om te kijken of zijn passagier
daar was. Trof de chauffeur de
Willeskopper aan, dan kreeg hij
nog een sigaar op de koop toe.
Voor zo'n fooi maakte de be
stuurder graag een ommetje.
De Vagu: waarnemend-direc
teur Jongkind noemt het een
klein, maar vooral mooi bedrijf.
Materiaal goed verzorgd. Dat
stond oprichter A. Zanen op 3
mei 1924 al voor ogen toen hij
voor de eerste keer met een
Fordje met spaakwielen en veer
tien zitplaatsen in een uur en tien
minuten van Oudewater over
Montfoort en De Meern naar
Utrecht tufte. Een enkeltje voor
zeven dubbeltjes, een retour
kostte 1,20. Kinderen van drie
tot acht jaar reisden voor half
geld. De diensten waren tot een
enkele keer per dag beperkt. Op
zondag reden de bussen hele
maal niet.
Harde strijd
De geschiedenis meldt, dat Za
nen in 1937, na een harde concur
rentiestrijd, Van Rossum in
Montfoort overnam en een jaar
later Stam in Willeskop opkocht.
De chauffeurs kregen er een rei
ziger bij, die hun wekelijks een
'bok', de naam voor een 2Vi-cent
stuk, tip gaf.
Zakelijk als Zanen was, stalde
hij zijn bussen in Gouda. Dat
deed hij niet voor niets. Wie in
die jaren de Haastrechtse brug
over wilde om vanuit het dorp in
Gouda te komen, moest tolgeld
betalen. Bedrijven die in Gouda
waren gevestigd, hoefden die tol
niet te betalen. Dus vestigde Za
nen zich in de Kaarsenstad. Dat
scheelde een aanzienlijk bedrag
in zijn portemonnee.
De oorlogsjaren waren niet de
gemakkelijkste voor Zanen. Het
samensmelten van de bedrijven
die hij had gekocht verliep
stroef. Militairen die zijn bussen
vorderden, banden waren
Waarnemend directeur K. Jongkind van de Vagu.
schaars en aan brandstof was er
niet of nauwelijks te komen.
Maar Zanen liet zich hierdoor
niet uit het veld slaan. Op twee
van z'n bussen monteerde hij een
houtgasgenerator waardoor ze in
bedrijf konden blijven.
Weinig bussen en een overwel
digend aanbod van passagiers.
Dat was het beeld in het begin
van de jaren veertig. Voedselha-
lers uit Rotterdam en Den Haag
maakten massaal gebruik van
Zanens bussen. De reizigers wer
den zelfs op de motorkap ver
voerd. Toen hij opnieuw twee
bussen moest inleveren, besloot
Zanen op 'dolle dinsdag' in 1944
de dienst te staken.
Legerwagens
Zomer 1945. Zanen pakte de
draad, zij het zeer beperkt, weer
op. Drie opgelapte bussen had
hij nog. Het wagenpark werd
met drie oude legerwagens uitge
breid waarop Zanen beslag wist
te leggen. De jaren vijftig gaven
een rustig beeld te zien. Op 27 ju
li 1953 werd de firmanaam gewij
zigd. Voortaan heette Zanen Va
gu: Verenigde Autobusdiensten
Gouda-Utrecht. Jaren nadat de
naam was ingevoerd, spraken de
passagiers nog over Zanen. De
oprichter van het busbedrijf
overleed kort na de naamsveran
dering. Zijn oudste zoon Jan
nam de leiding van de onderne
ming over.
Het rijk moest in 1970 geld bij
passen omdat de lijndienst te
korten opleverde. Zanen ver
voerde in de eerte helft van de
jaren zeventig meer dan een mil
joen reizigers per jaar: een bezet
ting van 45 procent. En daarmee
was hij zeker niet ontevreden.
Zes jaar later. De busonderne
ming schrok op. Een Vagu-bus
was bij een botsing in De Meern
betrokken. Een volgeladen zand-
auto, bestuurd door de 74-jarige
eigenaar, gaf geen voorrang,
boorde zich in de flank waarna
de bus kantelde. Van de zeven
tien passagiers raakten er acht
gewond van wie een ernstig. Bei
de chauffeurs mankeerden niets.
De voertuigen konden naar het
autokerkhof worden afgevoerd.
De geschiedenis van de Vagu
in een notedop. De Verenigde
Autobusdiensten Gouda-
Utrecht: de bussen blijven rij
den. Alleen met Westnederland
erop. Maar de herinnering aan de
Vagu zal zeker in Oudewater nog
jaren voortleven. Net zoals dat
met de naam Zanen het geval
was. Het kantoortje en de stal
ling voor de bussen blijven.
Nodig
Heeft dat moeite gekost? Waar
nemend-directeur Jongkind
schudt het met grijze haren be
dekte hoofd. Zegt: "Helemaal
niet. Westnederland ging er bij'
voorbaat al vanuit, dat de vesti-;
ging in Oudewater noodzakelijk"
was. De Vagu had al een vrij nau-
we en goede samenwerking met:
deze onderneming. De chauf-~
feurs droegen dezelfde unifor
men en de dienstregeling van de£
Vagu was opgenomen in die van-;
Westnederland. De onderhande-'
lingen zijn heel soepel verlopend
Het personeel is direct vanaf het",
begin op de hoogte gesteld. Voor
niemand is de overname daarom
als een donderslag bij heldere
hemel gekomen. Echt zware pro
blemen hebben zich niet voorge
daan".
Toch heeft het een jaar ge
duurd alvorens de verkoop een
feit was. Dat lijkt vrij lang?
Jongkind knikt. Hij zegt:
"Zo'n periode is vrij normaal. Er
moeten cijfers worden geprodu
ceerd, je krijgt met vakanties te
maken en de besprekingen die je
voert vragen ook nogal wat tijd.
Een jaar is dan heel snel voorbij.
Ooit heb ik in Drente besprekin
gen gevoerd over het overnemen
van een paar lijntjes. In feite een
fluitje van een cent. Maar voor al
les eenmaal in kannen en krui
ken was, was er wel een halfjaar
verstreken. Dus een jaar praten
over de overname van een heel
bedrijf is niet zo lang".
Is Jongkind met een speciale
opdracht de onderhandelingen
ingegaan?
De waarnemend-directeur:
"Ach, er staan je wel bepaalde
dingen voor ogen. Voor de fami
lie, voor het personeel. Op de.
achtergrond speelt natuurlijk
wel een brokje emotionaliteit. Da
familie Zanen moet afstand doen
van iets waaraan zij haar hart had
verpand. Zoiets is niet gemakke
lijk. Zanen is, via mij, heel duide
lijk by de verkoop betrokken ge-
weest. Ik heb altijd ruggespraak
met hem gehouden".
Kennis
Hoe raakt een gewezen-direc
teur uit het streekvervoer in het -
oosten van het land betrokken
bij de overname van een busbe
drijfje als de Vagu in Oudewa
ter?
Jongkind en Zanen, het is al
eerder gezegd, kenden elkaar al
jaren. Bekleedden in dezelfde or-
ganen bestuursfuncties. "En dan
hoor je plotseling, dat een colle- -
ga van je door ziekte in de pro
blemen is geraakt. Toen heb ik
gezegd, ondanks het feit dat ik al
met pensioen ben, indien nodig
kunnen jullie een beroep op mij
doen. Dat is ook gebeurd. Zo ben
ik bij de verkoop van de Vagu in
geschakeld. Ik bevakkeer niet el
ke dag in dit stac(je. Een of twee
keer in de week kom ik een dagje
over. Met de bus uit Meppel.
Daar geniet ik van".
Lezers Schrijven
In uw blad van 30 augustus j.l.
staat een artikel over kanker, waar
in een interview met Prof. Leer,
kankerspecialist bij het AZL.
Naast vele interessante en juiste
aspecten bevat het artikel ook on
derwerpen, die te eenzijdig belicht
zijn of onvolledig zijn, waardoor
een verkeerde indruk zou kunnen
ontstaan.
Eén op de vier mensen onverlijdt
aan kanker, „de helft van de kan
kerpatiënten overleeft de ziekte
niet", staat enkele malen in het
stuk. Dit impliceert dat de andere
door
J. Klinkhamer
helft van de patiënten de ziekte
dus wel „overleeft". Als „overle
ving" betekent dat de patient niet
aan kanker overlijdt, dan leert een
kleine rekensom dat de helft van
de Nederlandse bevolking kanker
krijgt. Dit kan toch niet waar zijn!
Het is meer waarschijnlijk dat
„overleven", zoal gewoonlijk bete
kent „5 jaar overleven". Maar dit
was nergens te lezen. Dit gegeven
is ook meer in overeenstemming
met het feit dat de kankersterfte de
laatste 30 jaar verdubbeld is, en
nog steeds toeneemt.
Er wordt de nadruk gelegd op het
feit dat er minder geld aan kanker
onderzoek te vergeven is omdat er
domweg minder geld is. Er zijn
echter ook andere aspecten, die
hierbij een rol gespeeld zullen heb
ben.
De „Raad van Advies voor het We
tenschapsbeleid" concludeerde in
1983 dat „de kwaliteit van het kan
keronderzoek sterk achterblijft bij
hetgeen men er bij deze zeer ruime
middelen van zou mogen verwach
ten". De Raad adviseerde o.a. min
der geld beschikbaar te stellen
voor kankeronderzoek en meer
aandacht te besteden aan de kwali
teit van het leven.
Een doctor in de geneeskunde stel
de in een proefschrift over borst
kanker enkele jaren geleden dat
het „noodzakelijk is andere priori
teiten te stellen voor de bestem
ming van de gelden voor kanker
onderzoek; de enorme sommen
geld uitgeven aan het kankeron
derzoek hebben wel veel kennis,
maar geen verhoogde genezing van
borstkanker opgeleverd."
Dit is wel in overeenstemming met
de mening van Prof. Cleton, de col
lega van Prof. Leer, die een paar
jaar geleden stelde dat de vooruit
gang van een grote groep kankers
(lees: grootste groep) nul is.
Natuurlijk kwamen de „alternatie
ven" ter sprake. Dit is welhaast on
vermijdelijk, want er zyn in Neder
land ca 1000 alternatieve artsen,
die zich naast hun "reguliere oplei
ding" aan de universiteit een spe
cialistische kennis verworven heb
ben. Het doet dan ook een beetje
goedkoop aan zich in dit artikel
slechts af te vragen „Of brandne
telsoep wel gezond is".
Met evenveel recht zouden alterna
tieve artsen zich kunnen afvragen
of heroische ingrijpende behande
lingen, zoals chirurgie, bestraling
en chemotherapie, bij een onge
neeslijke kankerpatiënt „wel ge
zonder is dan brandnetelsoep".
Pijnlijker en duurder, dat wel!
Prof. Leer is van mening dat „voe
ding zeker kan helpen bij het voor
kómen van kanker". Een gevaarlij
ke uitlating, want dokter Moerman
en vele andere „alternatieve" art
sen zijn hiervoor tientallen jaren
gehoond door hun reguliere colle
ga's. Dat er een wezenlijk verschil
tussen preventie en genezing zou
zijn* lijkt me aanvechtbaar. In vele
gevallen dekken preventie en ge
nezing elkaar gedeeltelijk en ze
gaan vaak vloeiend in elkaar over.
Geen oplossing
Het feit dat de kanker tot nu toe
sterk is toegenomen toont aan dat
de huidige reguliere benaderingen,
chirurgie, bestraling en chemothe
rapie, geen oplossing geboden heb
ben voor een werkelijke teruggang
van de kanker. Deze behandelin
gen stellen zich ten doel de tumor
(het gezwel), het symptoom te be
strijden, zonder daarbij de wezen
lijke oorzaak of oorzaken van kan
ker aan te pakken.
De door de reguliere geneeskunde
verwachte sterke stijging van kan
ker kan dan ook niet slechts met
deze behandelingen opgevangen
worden. Verder, nog afgezien van
de toename van het geestelijk en
lichamelijk lijden van een zeer
groot deel van de bevolking, als de
ze verwachte stijging bewaarheid
wordt, opvangen met reguliere be
handelingen is onbetaalbaar voor
ons land.
Beter zou zijn zich met grote inzet
achter werkelijke preventieve be
naderingen te scharen. Er zijn vele
mogelijkheden met kansen op gro
te successe.
„Alleen al het stoppen met roken
van sigaretten levert een grotere
bijdrage op tot de kankerbestrij
ding dan alles wat de wetenschap
tot nu toe bereikt heeft", stelt Dr.
Schellekens in zijn boek „Bouw
stenen der erfelijkheid."
Leefwijze
De Amerikaanse regering en het
„Japanese National Cancer Cen
tre" in Japan hebben via campag
nes aanbevelingen aan de bevol
king doen toekomen voor een ver
beterde leefwijze. Deze omvatten
o.a. zaken als alcohol, tabak, voe
ding, blootstelling aan Rö stralen
en zonlicht, medicijngebruik en
hygiëne. De voeding neemt hierbij
een bijzondere plaats in. Deze aan
bevelingen hebben ten doel de
kanker by hun bevolking terug te
dringen. En waarom zou zoiets in
Nederland niet kunnen?
Natuurlijk zal ook preventie de
kanker nooit geheel kunnen uit
bannen; bij een groep mensen zal
kanker, als gevolg preventieve
voorzorgen, niet optreden, bij an
deren zal een verschuiving van het
eerste optreden van kanker naar
hoge(re) leeftijd het gevolg zijn. Dit
levert winst op in de vorm van ver
minderd lijden, een verhoogde
kwaliteit van het leven en grote be
sparingen in ziekenhuis- en behan-
delingskosten.
Zou het niet prachtig zijn als de
artsen, in goede samenwerking
met de overheid, een leidende en
stuwende rol zouden spelen bij de
bestrijding van kanker via preven
tie? Het gaat toch immers alleen
maar om het welzijn van de gezon
de en de zieke mens, of niet?
de patien-
In uw dagblad van vrijdag (29 au
gustus) las ik, dat niet alleen on
draaglijk lichamelijk lijden, maar
ook geestelijk lijden euthanasie
kan rechtvaardigen. Ik ben het er
niet mee eens, dat geestelijk lijden
ondraaglijk kan zijn. Ik ben zelf 43
jaren patiënt in Endegeest geweest
en daar ben ik vijf jaren in de hel
(ernstige knaging des gewetens)
geweest. Dit was door eigen schuld
en door schuld van anderen.
Ik heb mezelf uit de hel los ge
maakt en heb nu gemoedsrust. Al
leen ondraaglijk lichamelijk lijden
kan grond voor euthanasie zijn.
Geestelijk lijden kan geen grond
voor euthanasie zijn. Het is boven
dien altijd geneeslijk. De hel is niet
eeuwig. Ik had de preciesheids
ziekte en probeer nu niet te precies
en niet te slordig zijn. De arts uit
Purmerend die een einde maakte
aan het leven van een 95-jarige
vrouw is schuldig aan moord.
Paulus J.C. Capel
Bloemhof
Endegeesterstraatweg 5
Oegstgeest
"De kerk moet, met behoud
van de wezenlijke elementen in
het geloof, openstaan voor de
moderne vragen. Zo kan ze zin
gevend zijn voor de hedendaagse
mens, in het bijzonder voor de
jongere". De gereformeerde pre
dikant dr. C. Klapwijk uit Den
Haag zei dat vandaag in Ermelo
op een predikantenconferentie
over 'kerkverlating onder jonge
ren, bekeken tegen de achter
grond van een godloze cultuur'.
Het Confessioneel Gereformeerd
Beraad had deze conferentie
georganiseerd.
Als reactie op het verdwijnen
van christelijke normen en waar
den uit de samenleving zou de
kerk zich ook van de wereld kun
nen afsluiten óf zich volledig
kunnen aanpassen aan het mo
derne levensgevoel. Klapwijk
zag daarin geen oplossing. In het
eerste geval zal ze het contact
met de jongeren totaal verliezen
(zij leven in een volledig open si
tuatie) en in het tweede geval
verliest ze haar bestaansrecht (er
blijft dan nog een ethische bood
schap van medemenselijkheid
over).
Daarom pleitte de Haagse pre
dikant voor een 'gehoorzaam on
derweg blijven als gemeente van
de Heer'. "Niet naast de stroom
in een vijver roeien, niet mét de
stroom meedrijven, maar tégen
de stroom oproeien".
Dr. Klapwijk sprak van een
'explosie van kerkverlating'.
Tweederde van de jongeren wil
niet tot een kerkgenootschap
worden gerekend. De gelovig-
kerkelijken worden een minder
heid.
De oorzaken van kerkverlating
zijn heel verschillend. Aan de
ene kant teleurstelling over ver
lies van tradities, aan de andere
kant het gemis van maatschap
pelijke betrokkenheid van de
kerk. Aan dat laatste dankt de
Basisbeweging haar bestaan. De
Pinksterbeweging is gegroeid
doordat mensen warmte en be
zieling in de kerk misten.
"Je kunt je afvragen of bij
kerkverlating de mensen de kerk
hebben verlaten óf de kerk de
mensen.
Vooral jongeren vinden het
testament van de kerk en hun
kerkelijke ouders leeg". Er is ook
sprake van 'binnenkerkelijke se
cularisatie'. "Ouders weten niet
meer wat zij aan hun kinderen
moeten doorgeven en geven in
hun onzekerheid dan ook maar
niets door".
In het contact tussen ouderen
en jongeren moet, volgens de
predikant Klapwijk, niet het pro
bleem van de kerkverlating cen
traal staan, maar de vraag wat in
onze maatschappelijke situatie
'geloven' heeft te betekenen. Hij
dacht aan een soort 'volwasse
nen-educatie'. Daarbij gaat het
om de vraag hoe je moet omgaan
met wat je in de kerk dierbaar is
of tegenstaat.
Het doorbreken van de wel
vaart en de popularisering van
de moderne theologie zag Klap
wijk als voorname oorzaken van
de gereformeerde kerkverlating.
Theologie moet geen antropolo
gie zonder meer worden. Ook
wees hij op de tendens in de
maatschappij om de oorprong en
zin van het leven niet boven of
buiten de mens te zoeken maar
in de werkelijkheid om hem
heen.
Dat er iets mis is met onze he
dendaagse 'goddeloze' cultuur,
staat voor Klapwijk vast. Hij
waarschuwde nog voor het uit
bannen van christelijke waarden
en normen uit de ethiek. "Veran
deringen zijn soms noodzakelijk,
maar het gevaar bestaat dat er
een waardenvrij nihilisme over
blijft".
Prins op bezoek
Prins Claus bracht gisteren
een werkbezoek aan de Generale
Diakonale Raad van de Her
vormde Kerk in Driebergen. Me
dewerkers van het hervormde
Werelddiakonaat lichtten hem
daarbij voor over de relatie met
de Zuidafrikaanse kerken.
De prins kreeg te horen, dat er
geen sprake kan zijn van gesprek
met de blanke kerken zolang die
weigeren met de zwarte kerken
te praten. Ook kwam de vraag ter
sprake of hulpverlening aan lan
den als Soedan en Ethiopië steun
betekent aan de regering of aan
de guerrilla's. De prins werd ook
ingelicht over contacten van ker
kelijke gemeenten met gemeen
ten in de Derde Wereld en Oost-
Europa.
Namens de hervormde synode
waren voorzitter ds. H. Huting en
secretaris ds. mr. J. Haeck bij het
gesprek met de prins aanwezig.
Leiden. Op zondag 21 sep
tember (10 uur) zal het 15-jarig
bestaan van de oecumenische
geloofsgemeenschap in de Me-
renwijk worden gevierd met een
bijzondere kerkdienst in het cen
trum 'De Regenboog'. Op vrijdag
26 september is er een feestelijke
avond voor alle gemeenteleden.
Het Regenboogkoor zal dan een
musical uitvoeren met de titel
'2121'. Deze avond is ook de start
van het winterseizoen.
Ketters en papen. Van 10
september tot 23 november is in
het rijksmuseum 'Het Catharij-
neconvent' in Utrecht (Nieuweg-
racht 63) de tentoonstelling 'Ket
ters en papen onder Filips II' te
bekijken. De tentoonstelling
staat in het kader van de mani
festatie 'De eeuw van de beel
denstorm', waaraan zeven Ne
derlandse musea deelnemen.
Hervormde Kerk: beroep
baar A. van Vuuren Nieuwer-
sluis. Gereformeerde Kerken
Vrijgemaakt: bedankt voor
Gesloten grenzen
De Evangelische Kerk in
Duitsland spreekt zich in een gis
teren uitgegeven verklaring uit
tegen een 'politiek van gesloten
grenzen'. De Bondsrepubliek
kan meer vluchtelingen opne
men dan ze tot nu toe doet, vindt
de Evangelische Kerk. De vluch
telingen daar maken op het
ogenblik 0,2 procent van de be
volking uit. In Pakistan bijvoor
beeld is dat 2,8 procent en in So
malië 13,6 procent.
De kerk waarschuwt voor uit
drukkingen als 'de boot is vol'.
Ze heeft er begrip voor, dat de
politici niet alle deuren kunnen
openzetten, maar er is een grond
recht op asyl en een beperking
daarvan is geen geschikt middel
om de vluchtelingenstroom in te
dammen. Oorzaak van de stroom
is de benarde toestand in het
land van herkomst. Volgens de
Evangelische Kerk is er geen
sprake van algemeen misbruik
van het asylrecht. De zogenaam
de economische vluchtelingen
vormen een kleine uitzondering.
Voor de oplossing van het
vraagstuk is een snellere behan
deling van asylaanvragen van
groot belang. Dan worden lang
durig verblijf in kampen en
maatregelen om vluchtelingen af
te schrikken overbodig.
Overigens bespeurt de kerklei
ding in de eigen kerk ook grote
weerstanden tegen de vluchte
ling; Ondanks de vele werkgroe
pen is het nog niet gelukt een ge
meenschappelijk bewustzijn van
christelijke verantwoordelijk
heid in de gemeenten op te roe
pen.
Dienstweigeren. Voorzitter
Róiner Gabler van de Bond van
Evangelische Kerken in de DDR
(Oost-Duitsland) had gisteren
een gesprek met partijleider
Erich Honecker naar aanleiding
van de 'wereldvredesdag', waar
mee de DDR het begin van de
Tweede Wereldoorlog herdenkt.
Gabler gaf in dat gesprek als
zijn mening (en van zijn kerk) te
kennen, dat dienstweigeren te
ken is van 'een toekomstige we
reld zonder wapens'. Niet alleen
in dienst maar ook in vervan
gend werk kunnen dienstplichti
gen hun streven naar vrede tot
gelding brengen, zei de voorzit
ter van de evangelische svnode.
