Respect voor 'Wisselwachter' in Venetië
'Vangnet' stuit op 'tegenoffensief
sreldmuseuj
Een 'wereldmuseum' voor Rotterdam
Edison voor Loeki
Stardust Quartet
DINSDAG 2 SEPTEMBER 1986
KUNST
PAGINA 19
Johnny Kraaykamp en Stéphane Excoffier in 'De Wisselwachter'. (foto gpd» Stephane Escoffier (een fabuleus
mooie en intrigerende actrice)
niet in competitie draait, maar in stapt per ongeluk uit een trein, om-
het belangrijkste bijprogramma, dat ze denkt dat ze haar bestem-
geeft ook geen verdere stof voor ming heeft bereikt, maar als ze
bespiegelingen. De gunstige pro- haar vergissing in de gaten heeft is
grammering tijdens het eerste fes- het te laat. De wereldwijze jonge
tivalweekeinde, als iedereen nog vrouw (gesuggereerd wordt dat ze
amma,
)f voor
je pro-
ste fes-
ïn nog
gpd) Stephane Escoffier (een fabuleus
mooie en intrigerende actrice)
stapt per ongeluk uit een trein, om
dat ze denkt dat ze haar bestem
ming heeft bereikt, maar als ze
haar vergissing in de gaten heeft is
het te laat. De wereldwijze jonge
vrouw (gesuggereerd wordt dat ze
verbouwing van Muse
Het museum voor Volkenkunde in Rotterdam.
Ingrijpende verbouwing van Museum voor Volkenkunde
VENETIE (GPD) - "Ja hoor,
braaf beest, ik vind jou ook
heel erg aardig", zei Gin van
der Woude tegen de herders
hond die op het vliegveld van
Milaan voor de hoofdrolspe
ler van 'De Wisselwachter'
veel meer belangstelling aan
de dag legde dan voor alle an
dere uit Amsterdam afkom
stige passagiers. Die Duitse
herder zat vast aan zijn ket
ting, verbonden met een
waakzaam lid van de carabi
nieri die vervolgens wel eens
wilde weten of de dierenlief
hebber wellicht drugs in zijn
bezit had. Prompt kwam er
2,5 gram hasj tevoorschijn.
door
Pieter van Lierop
Afijn, een proces-verbaal later
kon met een vertraging van toch
gauw een minuut of twintig het
aansluitende vliegtuig naar Vene
tië doorvliegen, met de Nederland
se delegatie voor het festival nog
steeds compleet, 's Nachts om half
twee sloeg het hart van regisseur
Jos Stelling andermaal over, toen
de ijzeren koffer met de laborato
rium verse kopie van De Wissel-
wachter uit de handen viel van de
watertaxi-chauffeur en luttele de
cimeters boven de plomp klem
bleef hangen tussen wal en schip.
Sindsdien loopt Jos Stelling met
een verontrustende glimlach rond
over het Lido, tot aan zijn strot vol
met valiumtabletten. Tijdens een
persconferentie hoorden we de
Utrechtse cineast een Japanse
journaliste antwoorden dat vol
gens hem de kleur rood niet in de
vrije natuur voorkomt en zich en
kel associëren laat met een hoere-
kast. En het wezen van De Wissel-
wachter zei hij om emotionele re
denen niet te willen toelichten,
maar er was volgens Stelling ver-
Prikkeldraad om
huis De Graaf
Meer dan veertig kunstenaars
hebben als protest tegen het be
zuinigingsbeleid van het kabinet
gisteren een poging gedaan een
prikkeldraadversperrring rond
de woning van staatssecretaris
De Graaf (sociale zaken) in Naar-
den aan te brengen.
De groep demonstranten on
der leiding van BBK-vice-voor-
zitter Theos Sijrier, tevens actie-
coördinator, had al tien houten
palen in de grond langs de tuin
van het huis geslagen en een deel
van het prikkeldraad uitgerold,
toen de politie arriveerde en een
eind aan de verder rustig verlo
pende betoging maakte. Het
prikkeldraad werd in beslag ge
nomen en enkele affiches met
koppen van minister Brinkman
(WVC) en staatssecretaris De
Graaf, die op De Graafs huis wa
ren geplakt, werden verwijderd.
band tussen zijn film en het vermo
gen van insecten om een strenge
winter te overleven... Ik kan niet
zeggen dat ik toen in die persconfe
rentiezaal gezichten van plotseling
begrip heb zien oplichten.
DEN HAAG (GPD) - Met de nota
'Het Tegenoffensief wil de Be
roepsvereniging van Beeldende
Kunstenaars (BBK) zich met
kracht verweren tegen de vorige
week gelanceerde kabinetsvoor
stellen voor een toekomstig beel
dende kunstbeleid. In de nota, die
gisteren tijdens een druk bezochte
actievergadering van de BBK in
Amsterdam werd aangenomen,
wordt de vloer aangeveegd met de
"desastreuze" plannen van minis
ter Brinkman (wvc) en staatssecre
taris De Graaf (sociale zaken).
De voorstellen van beide be
windslieden behelzen globaal ver
groting van mogelijkheden voor
(top)kunstenaars in de sfeer van
Hetgeen allemaal niet wegneemt
dat er in de wandelgangen frap
pant veel waardering, of in elk ge
val eerbied te beluisteren valt voor
die hoogst merkwaardige film uit
Nederland. Dat De Wisselwachter
ROTTERDAM (GPD) - Komend
najaar gaan er in het Rotterdamse
museumwereldje grote dingen ge
beuren. Vanaf nu tot en met no
vember gaat er elke maand ergens
in de Maasstad een nieuw museum
open. Zo zal in november het
gloednieuwe Maritiem Museum
z'n poorten openen. Hieraan vooraf
gaat de opening van het Historisch
Museum in het geheel gerestau
reerde Schielandhuis, nu al omge
doopt tot het 'stadspaleis' aan de
Coolsingel. Maar om te beginnen
zal prins Claus aanstaande vrijdag
het geheel vernieuwde Museum
voor Volkenkunde openen.
Dit 100 jaar oude museum dat
uitziet op de bedrijvige haven was
tien jaar geleden bijna ten dode op
geschreven, maar is nu door een ri-
goreuze verbouwing springlevend.
Van een donker, te klein en on
overzichtelijk gebouw is het na
drie jaar breken, bouwen en bij
bouwen veranderd in een open,
lichte en kleurrijke ruimte.
Wie het museum nog gekend
heeft van voor de verbouwing, zal
daar niets meer van kunnen terug
vinden. Wat veranderd kon worde-
n,is ook veranderd: de indeling van
het museum, de manier van ten
toonstellen, het beleid en ook de
naam. Van de oorspronkelijke
naam: Museum voor Land- en Vol
kenkunde is alleen het laatste blij
ven staan. Liever had Felix Valk,
de nieuwe directeur, de naam 'We
reldmuseum' gekozen maar die
naam vond de gemeente te preten-
sieus en mocht dus niet. Kennelijk
vindt men op het Rotterdamse
stadhuis de pogingen van de poli
tie om nieuw personeel te werven
met de dynamische leuze „een we-
reldbaan in een wereldstad" al ver
genoeg gaan.
Met de verbouwing is meteen
ook het beleid veijongd. "Ons mu
seum zal in niets meer lijken op de
stoffige en muffe pakhuizen die de
musea vroeger waren", zo zegt
Valk. "Een museum moet geen uit
puttende informatie geven met
voorwerpen in de vitrines en aan
de wanden, maar veel meer de
nieuwsgierigheid van de bezoekers
wekken. Ons museum vertelt voor
taan een verhaal. De bezoeker
wordt uitgenodigd voor een we
reldreis", zo vertelt de enthousias
te Valk.
De achterliggende gedachte
daarbij is dat de behoefte aan infor
matie over de niet-westerse wereld
steeds groter zal worden. Niet dat
de natuurrampen en hongersno-
kunstaankoop en kunstopdrach
ten, nadat op 1 januari 1987 de
Beeldende Kunstenaars Regeling
(BKR) ophoudt te bestaan. Uit de
BKR-pot zal 60 miljoen per jaar
toegevoegd worden aan het beel
dende kunst-budget van 36 mil
joen van WVC. Alleen in 1987
wordt nog de helft van 60 miljoen
gebruikt voor een overgangsrege
ling van een half jaar voor de BKR.
Naar het oordeel van de BBK be
tekent de operatie dat vrijwel het
gehele 'beroepsveld' in de bijstand
terecht komt. Slechts een klein
deel van deze groep zal een beroep
kunnen doen op een beroepskos
tenvergoeding, die echter van tij
delijke aard is. Dit 'vangnet' zal
gelden, zo heeft het kabinet bere
den van Derde-Wereldlanden die
we via kranten en televisie over
vloedig over ons heen krijgen ge
stort, er in het museum dunnetjes
worden overgedaan. Integendeel,
op de derde verdieping van het
museum is juist te zien dat er ook
kend, voor slechts hooguit 300
kunstenaars en mag niet meer dan
circa twee miljoen gulden kosten.
Volgens oud-B BK-voorzitter
Henk Rijzinga is de samenleving er
nog steeds niet van doordrongen
wat de beeldende kunstenaars in
ons land wordt aangedaan. "Heel
realistisch gesteld is het zo dat dui
zenden kunstenaars die noodge
dwongen door de voorstellen van
de regering tot een bijstandsuitke
ring worden veroordeeld, het be
roepsmatig werken als kunstenaar
onmogelijk wordt gemaakt".
In de nota 'Het Tegenoffensief
worden diverse methoden geop
perd die er toe kunnen leiden dat
fris is, heeft veroorzaakt dat echt
de hele wereldpers er naar is gaan
kijken. Weinigen liepen de zaal uit.
Na afloop van de officiële presenta
tie klonk geïmponeerd applaus.
De Wisselwachter is een film die
de mensen de zaal uit stuurt met
weliswaar een onbevredigd gevoel,
maar tevens de neiging om daar
voor de schuld bij jezelf te gaan
zoeken inplaats van bij de kunste
naar. Toch meen ik tamelijk zeker
te weten dat de communicaties
toornissen primair worden veroor
zaakt door scenariofouten plus
voelbare krampachtigheid in po
gingen om bepaalde mislukte of
onduidelijke scènes te redden via
montagetrucs.
De Wisselwachter gaat over een
man en een vrouw die elkaar door
een toeval tegen het lijf lopen en
een voorjaar met elkaar doorbren
gen. Stelling maakt duidelijk dat er
een soort natuurwet in werking
treedt. Het magnetisme maakt hij
aannemelijk, maar dramatisch
wordt het fenomeen onvoldoende
uitgespit.
Jim van der Woude speelt de
hoofdrol: een wereldvreemde wis
selwachter die als een groot kind
blijkt te kunnen functioneren in
zijn isolement en in perfecte har
monie met de omringende natuur.
r - ts
(foto GPD)
gewoon lol kan worden getrapt en
plezier gemaakt. 'Alle dagen feest'
heet deze voorlopig vier tot vijfjaar
durende expositie waar je je het
ene moment op een feestvierend
plekje ten zuiden van de Sahara
waant en het volgende plotseling
er wél een redelijk kunst- en kun
stenaarsbeleid komt. Zo zouden de
verschillende geldstromen, die be
trekking hebben op beeldende
kunst-produktie en afkomstig zijn
van verschillende departementen
en van lagere overheden, moeten
worden gebundeld.
Verder zou er een beroepskos
tenvoorziening moeten komen
voor alle kunstenaars die in de bij
stand terecht komen. De optelsom
van bijstandsuitkering en beroeps-
kostenvergoeding zou desnoods
minder kunnen zijn dan de huidige
BKR-uitkering, maar dan dient er
wél een ruimere vrijlatingsmarge
te zijn.
in een bordeel heeft gewerkt) dient
voor onbepaalde tijd bij Jim te blij
ven. De partijen lijken aan elkaar
gewaagd in een aan Adam en Eva
herinnerend ontdekkingsspel
(compleet met appel) waarbij niet
fantasie Josse de Pauw als boos
aardige postbode de rol krijgt toe
bedeeld van de slang in het para
dijs. John Kraaykamp als soms
passerende machinist valt te be
zien als tekortschietende bewaar
engel.
Het drama culmineert tot een
desillusie, waarbij Jim zijn on
schuld verliest alsmede het "tijdi
ge" leven, maar de andere kant
schijnt de door de wol geverfde
Stephane in de finale toch in posi
tieve zin te zijn gelouterd door de
ervaringen.
Van de andere kant zou een com
petitieplaats vermoedelijk geen
prijs hebben opgeleverd, want De
Wisselwachter is een film met in
het oog lopende gebreken, zij het
dat ze verpakt zitten in een werk
stuk dat een ongehoorde allure
heeft, die buitenlandse collega's
buitengewoon onzeker blijkt te
maken. Stelling heeft een film af
geleverd die om te beginnen in pic
turaal opzicht verbijsterend mooi
is en bovendien de indruk geeft dat
de cineast zijn vingers heeft weten
te krijgen achter zeer diepzinnige
noties over het menselijk bestaan.
Ik ben niet in staat om na te gaan
in hoeverre de existentiële contem
platie van De Wisselwachter ook al
verweven zat in Jean-Paul Frans-
sens oorspronkelijke boek. Ook
niet in hoeverre daarin de soms su
blieme humor van Stelling en Van
der Woude al aanwezig geweest is.
Feit is evenwel dat De Wisselwach-
deelneemt aan een inwijdingsritu
eel van de Papoea's. Stereofoni-
sche muziek en uitgekiende lich
teffecten verhogen die exotische
feestelijke stemming.
Behalve van binnen is ook de
buitenkant van het museum in een
nieuw jasje gestoken. De muisgrij
ze gevel van het statige, Engels
aandoende pand, dat in de vorige
eeuw diende als verenigingsge
bouw van de Koninklijke Neder
landse Yachtclub, is veranderd in
zachtgeel. Het steekt hiermee op
vallend af bij de rest van de kanto
ren en gebouwen waar merendeels
havengebonden bedrijven zijn ge
vestigd. Monumentenzorg had die
roomkleur aanvankelijk veront
waardigd van de hand gewezen.
Totdat bij de schoonmaak van de
gevel enige tijd geleden bleek dat
dit juist de oorspronkelijke kleur
uit 1850 was.
Nieuw voor het museum is onder
meer een klein theater, een winkel
en een restaurant waar niet-wester
se maaltijden worden geserveerd.
Met een grote, kostbare Japan
expositie hoopt het Rotterdamse
Museum voor Volkenkunde on
middellijk een 'klapper' te kunnen
maken. 'In het spoor van de Lief
de', zoals deze tentoonstelling heet,
beslaat het grootste gedeelte van
het met een nieuwe vleugel uitge
breide museum. Ongeveer vijfhon
derd objecten, waarvan enkele
tientallen Japan nog nooit eerder
hebben verlaten, geven er een
beeld van de culturele betrekkin
gen tussen Japan en Nederland
vanaf 1600 tot nu.
Voor het eerst zal in Nederland
een groot aantal Japanse kunst
voorwerpen van nationaal belang
te zien zijn. Voor deze gelegenheid
reizen drie Japanse conservatoren
om beurten naar Rotterdam om te
waken over de kunstschatten die
voor een bedrag van zestien mil
joen gulden zijn verzekerd. De ten
toonstelling, die voor een groot
deel is gesponsord door het Japan
se en Nederlandse bedrijfsleven,
gaat niet alleen over de historische
betrekkingen tussen Nederland en
Japan, maar behandelt ook de re
cente wisselwerkingen tussen bei
de culturen.
Met de verfrissende nieuwe
aanpak en de face-lift van het 100
jaar 'jonge' museum wordt op een
verdubbeling gerekend van het be
zoekers-aantal: van een magere
50.000 in de jaren zeventig naar
steeds 100.000 tot 120.000 in de ko
mende jaren. En dat, tegen de zin
van het gemeentebestuur, onder
de reclamekreet: "Rotterdam heeft
er een Wereldmuseum bij".
Teleurstelling
over derde net
AMSTERDAM (ANP) - De stich
ting 'Het Derde Net' is teleurge
steld over de programma-indeling
van Nederland 3, 'Het andere net',
zoals deze zomer gepubliceerd is in
'Omroeppodium' van NOS. De
stichting die onder andere ijvert
voor de kwantiteit van aan kunst
en cultuur te besteden zendtijd op
Nederland 3, heeft dit in een brief
aan de Raad van Beheer van de
NOS kenbaar gemaakt.
ter een film is die zich met een rijk
dom aan droomachtige, instinct
matig als betekenisvol te herken
nen beelden op je netvlies etst, ter
wijl je indrukken ergens tussen de
slokdarm en de lebmaag op en
neer blijven schokken. De verte
ring stagneert. Je houdt er de in
druk aan over dat Stelling als ci
neast een paar vitale ambachtelijke
vaardigheden nog steeds niet on
der controle heeft, terwijl hij zich
als visionair beeldenmaker al op
een niveau bevindt dat voor
slechts weinig cineasten haalbaar
is. Met de assistentie van een enke
le broodnuchtere scenarist kan Jos
Stelling nog stellig opstomen naar
de ereloge waar Gouden Leeuwen,
Palmen en Beren worden uitge
deeld. Ik denk dat in Venetië ieder
een dat geroken heeft.
Rohmer
In het hoofdprogramma is intus
sen al vast een wereldvermaarde
filmer er de dupe van geworden
dat zijn film pal na De Wisselwach
ter draaide. Eric Rohmer heeft met
'Le rayon vert' een vijfde afleve
ring toegevoerd aan zijn serie 'Co-
médies et Proverbes'. Dit keer
wordt de sobere spiritualiteit los
gelaten op een jeugdige secretares
se die maar niet besluiten kan waar
en met wie ze haar vakantie zal
gaan doorbrengen. Rohmer heeft
al geen dertig jaar meer problemen
met het schrijven van scripts en
zijn dialogen bevatten iets van
honderd keer zóveel tekst als De
Wisselwachter. Maar pas in dit con
trast blijkt goed duidelijk te wor
den hoe vluchtig Rohmer's the
ma's de laatste tien jaar zijn gewor
den en hoe saai zijn beelden. De
Franse meester lijkt volledig uitge
blust. Stelling moet nog beginnen.
Kunst uit DDR
in Amsterdam
AMSTERDAM (ANP) - Met de op
voering van een Heine-collage in
het Nieuwe de la Martheater in
Amsterdam is gisteravond het
startschot gegeven voor een
maand Duitse Democratische Re
publiek (DDR) in de hoofdstad.
Gedurende de gehele maand sep
tember zal de DDR centraal staan
in Amsterdam met activiteiten op
het gebied van theater, muziek,
film en literatuur. Hoogtepunt
daarbij is het optreden van het be
kende Deutsches Theater uit
(Oost-) Berlijn. Ook de opvoering
van de Heine-collage onder regie
van Eberhard Esche is van dit
Oostduitse staatstheater.
Vandaag zal deze theatergroep
Seneca's Tot van de Oostduitse au
teur Peter Hacks in Frascati voor
het voetlicht brengen onder regie
van Cox Habbema (sinds gisteren
officieel directeur van de Stads
schouwburg in Amsterdam). Ver
der brengt het Deutsches Theater
nog Egmont van Goethe onder re
gie van F. Solter en "Reinecke
Fuchs" (22 en 23 september) in
Frascati, een solo-voorstelling van
Eberhard Esche.
Hedendaagse filmprodukties uit
de DDR krijgen aandacht in de
filmweek van 10 tot en met 17 sep
tember in het het Filmmuseum,
Rialto/Rivoli en Studio K. Daarbij
zijn ook middagvoorstellingen met
kinderfilms. Drië generaties schrij
vers uit de DDR, zullen op 21 sep
tember in theater De Balie voorle
zen uit eigen werk en debatteren
met het publiek en Nederlandse
collega's.
FNV tevreden over
stimuleringsfonds
AMSTERDAM (ANP) - De kun
stenbond FNV vindt het plan van
minister Brinkman om in de me
diawet ruimte te maken voor een
stimuleringsfonds Nederlandse
culturele omroepprodukties "een
flinke stap in de goede richting".
Het komt deels overeen met een
in februari van dit jaar door de
bond gelanceerd idee waarbij de
oprichting van een dergelijk fonds
centraal stond. Een woordvoerder
van de bond verwacht dat er nu in
overeenstemming met dat plan fi
nanciële ruimte komt voor zendge
machtigden die Nederlandse cul
turele produkties willen maken,
maar niet voldoende geld beschik
baar hebben.
"Vergeleken by de huidige pro
grammering is de hoeveelheid 'cul
tuur' weliswaar uitgebreid en
ogenschijnlijk steviger vastgelegd
in het zendschema, maar in totaal,
dat wil zeggen inclusief de zendu
ren voor 17.30 en na 23.00 uur, be
slaat op Nederland 3 het aandeel
cultuur slechts 15 procent. Dat is
nota bene vijf procent minder dan
de in de omroepwet voor zendge
machtigden verplicht gestelde
twintig procent", aldus de stich
ting.
In de stichting zitten onder ande
ren Wim Crouwel, Harry Mülisch,
Hans van Manen, Gerardjan Ren
ders, Co Westerik en Vincent
Mentzel.
ROTTERDAM (ANP) - Het Amsterdam Loeki Stardust Quartet heeft in
de categorie Jonge Nederlandse Kunstenaars de Edison Klassiek 1986
gewonnen met zijn plaat Virtuoze blokfluitmuziek met werken van onder
anderen Vivaldi, Gibbons en Byrd.
Het kwartet kreeg het Edison-beeldje tijdens een bijeenkomst in Rot
terdam uitgereikt door STER-directeur drs Ch. Smeekes, de werkgever
van Loeki de Leeuw. Met deze bekende tv-persoonlijkheid noch met de
STER heeft het kwartet iets van doen, al wil het 'toeval' dat het kwartet
onlangs een nieuwe Loeki-tune heeft opgenomen, aldus Smeekes.
De jury beoordeelde voor de Edison Klassiek 1986 in totaal 153 inzen
dingen en was zeer te spreken over het hoge niveau. Uiteindelijk kwamen
de volgende winnaars uit de bus:
Symfonische Muziek - de trilogie van Ottorino Respighi door The Phi
ladelphia Orchestra met dirigent Riccardo Mutti; concerten - celloconcer
ten van Elgar en Walton door Yo Yo Ma met het London Symphony
Orchestra met dirigent André Previn; Muziek uit de Middeleeuwen, te-
naissance en Vroege Barok - Orlando di Lasso, motetten en chansons
door The Hilliard Ensemble met dirigent Paul Hillier; kamermuziek Van
Duo Tot Nonet - Murray Perahia en Radu Lupu met werken van Mozart
en Schubert; werken voor Kamerorkest - The Academy of Ancient Music
met dirigent Christopher Hogwood met symfonieën van Haydn; instru
mentale Solorecitals - Cello Suites van Bach door Heinrich Schiff; koor
muziek - English Baroque Soloists met dirigent John Eliot Gardiner met
een uitvoering van Solomon van Handel; opera en Operette - Praags Phil-
harmonisch Koor en het Europees Kamerorkest met dirigent Claudio
Abbado met opera's van Rossini; recitals voor Zangstemmen - de com
plete liederen van Sibelius door onder anderen Tom Krause; muziek Na
1945 - symfonieën van Sjostakowski door het Concertgebouworkest met
Bernard Haitink; bijzondere Uitgaven - Koor en Orkest van de Wiener
Staatoper met Karl Böhm met Die Frau Ohne Schatten van Richard
Strauss.
Het Loeki Stardust Quartet met de Edisons. (foto anp»
BBK kondigt acties aan tegen plannen Brinkman
