Nederland 2
KRO: bijna vijf miljoen bezuinigen
Houwer niet langer directeur Filmnet
PAGINA 18
RADIO-TV
DINSDAG 2 SEPTEMBER 1986
16.50 Da's lachen, tekenfilms
NOS
17.30 Journaal
VARA
17.40 Zomerpop, oude en nieuwe clips. Presenta-
tie: Jan-Douwe Kroeske
NCRV
18.10 In de lens gevangen, natuurserie. All.: De
renkoekoek
18.30, Catechese, religieus programma
18.55 Minivoetbalshow International vanuit Ahoy
Rotterdmam. Vanavond: Nederland - Frank
rijk en Blegië - Engeland
NOS
20.00 Journaal
NCRV
20.28 Ik hou van Hollands, Nederlandse liedjes.
Conny Vink, Loeki Knol, Bill van Dijk en Ge
rard Cox. Met als gasten: Eddy Christiani en
Frans Poptie
21.20 De Avonturen van Sherlock Holmes, Engel
se serie. Afl.: De Griekse tolk. Melas, een
Griekse tolk, roept de hulp in van Holmes.
Hij werd namelijk onder bedreiging gedwon
gen een Griekse jongeman te ondervragen
22.10 Hier en nu, actualiteitenmagazine
22.35 De Hutteriten, reportage over de 450-jaar ou
de christelyke gemeenschap in Noord-Ameri
ka
NOS
23.05 Journaal
23.10 Nieuws voor doven en slechthorenden
WOENSDAG
NOS
09.30 Nieuws voor doven en slechthorenden
13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden
VARA
14.30 De Smurfen, tekenfilmserie. Afl.: De vuile
trucendoos
14.45 De Film van Ome Willem, kinderprogramma
15.15 Terry en dc wapensmokkelaars, Nieuwzee-
landse jeugdserie. Afl.2. Met: Adrian Bell,
Jennifer Duke, Michael Bentine, e.a
15.40 Webster, Amerikaanse comedy-serie. Afl.:
Vaders hebben het moeilijk. Tijdens een ru
zie, oppert Katherine het idee, Wedster een
weekend lang vader te laten zijn. Dit heeft
grote gevolgen...
16.00 Onze tijgers (Our tigers), Zweedse natuurse
rie. Afl. 2
NOS
18.15 Nieuws voor doven en slechthorenden
18.20 Paspoort voor Italianen
18.30 Sesamstraat
19.00 Journaal
IKON
19.12 Het geheime dagboek van Adriaan Mole -13
3/4 jaar, serie. Afl.: 3. Adriaan wordt van
school gestuurd en wint hiermee de liefde
van Pandora
19.37 Kenmerk, actualiteitenmagazine
NOS
20.00 Ik ben een gebrandmerkt kind, filmportret
van Erika Mann, dochter van Thomas Mann,
en oprichtster van het befaamde cabaret 'Die
Pfeffermühle'
20.50 (ZW) Het korte spel: Fur Elise. korte Neder
landse speelfilm. Een vrouw neemt afscheid
van haar minnaar in Rodby. In Nederland
wachten een man en een kind op haar komst
21.15 Hibernia, documentaire over Ierland. Leo de
Boer volgt zijn Ierse vriendin, die acht jaar
geleden uit Ierland wegging, terug naar haar
geboorteland
22.30 Journaal
22.45 Den Haag Vandaag
23.00 Nieuws voor doven en slechthorenden
WOENSDAG
NOS
13.00 Nieuws voor doven en slechthorenden
VPRO
15.30 De Noodgolf. Vandaag: (ZW) Tarzan, de aap
mens, Amerikaanse speelfilm uit 1932. Een
schaars geklede blanke man (Johnny Weiss-
muller) ontvoert een mooie dame (Maureen
O'Sullivan) die deel uitmaakt van een Engel
se expeditie
17.30 Einde
chock met John Gielgud, Madelei
ne Carroll e.a. In een trein richting
Turkije reizen drie spionnen samen
op weg naar een gezamenlijke mis-
ADVERTENTIE
18.15 Journaal
18.20 Tik Tak, kleuterprogramma,
(herh.)
18.25 Plons, kinderprogramma.
18.30 Carolientje en kapitein Snorre-
baard, kinderserie
18.45 Juke Box
18.50 Doorzetters Winners), serie Au
stralische jeugdfilms.
19.40 Paardekoersen, mededelingen
en programma-overzicht
19.45 Journaal
20.10 Weerbericht
20.15 Kunstzaken
20.25 Mike, talkshow met Mike Ver-
drengh vanuit Knokke
21.45 Uitzending door derden: Pro
gramma van de Socialistische Om
roepvereniging
22.20 Paardekoersen, journaal en Co
da: "Diver'tri'mento" van P. Hicke-
tick door het Avena Trio
22.40 Einde
WOENSDAG
17.55 Journaal
18.00 Mededelingen van de ONEM
18.15 Emilie.
18.20 Dare Dare Motus.
18.25 De Smurfen.
18.50 De kleine echo van het bos
19.00 Ce soir, regionaal magazine
19.25 Lotto - Joker
19.30 Journaal
20.00 Les sentiers du monde. Ethio
pië - de nomaden op zoek naar een
toekomst, reportage
21.10 30ème Anniversaire du journal
télévisé
21.25 Ciné-Club de Minuit: Cycle
Hitchcock: (ZW) Secret Agent (Les
quatre de l'espionnage), Engelse
speelfilm uit 1936 van Alfred Hit-
Duitsland 1
ADVERTENTIE
Napoleon
Brandy
V.S.O.P.
f Druppel voor
druppel tot
I leven gekomen
en in stilte
gerijpt, om in
alle rust van
I te genieten.
<Delcavè
wijn en gedistilleerd
Tel. 1015) 569324
WDR
18.25 Büro, Büre, serie.
19.00 Der Weg is das Ziel.
19.57 Programma-overzicht
20.00 Tagesschau
20.15 Expeditione ins Tierreich, na
tuurfilmserie. Vanavond: Bruin de
beer en familie
21.00 Report. Baden-Baden
21.45 Dallas, Amerikaanse serie
22.30 Tagesthemen, aktualiteiten
23.00 Kulturwelt, reportage over de
handel in kunstschatten
00.00 Tagesschau
00.05 Nachtgedanken
WOENSDAG
09.55 ARD-Ratgeber: Das internatio
nale TV-Kochbuch
10.00 Tagesschau met Tagesthemen,
aktualiteiten
10.23 Voetbal: Bundesliga
11.50 Umschau
12.10 Report
12.55 Persoverzicht
13.00 Tagesschau
13.15 (S) Teletekst
13.30 Einde
14.30 (S) Teletekst
14.50 (ZW) Klamottenkiste: Larry,
der Alleskönner
15.05 Unsere kleine Farm (Little hou
se on the prairie), Amerikaanse se-
15.50 Tagesschau
16.00 Eine Millimeter über dem Rand
der Welt. reportage over het vluch-
tingenschip Cap Anamur in de Chi
nese Zee
16.45 'Denkste!?', serie
17.45 Tagesschau
17.55 Hier und Heute, aktualiteiten
18.20 Mei n Gastebuch. Guido Bau-
mann in gesprek met Anja Kruse
18.56 Programma-overzicht
19.00 Heute
19.30 Die Reportage: Milch - ein be-
sonderer Saft. Reportage over de af
te leggen wegen en omwegen van
een levensmiddel voor het bij de
consument komt
20.15 Fritz Lang: Engel der Gejagten
(Rancho Notorious), Amerikaanse
speelfilm uit 1951 van Fritz Lang.
Met: Marlène Dietrich, Arthur Ken
nedy, Mel Ferrer e.a. Beth Forbes
wordt op een avond overvallen en
vermoord. Haar verloofde is dol
van woede en wil zich wreken
21.42 Mach mit - der Umwelt zuliebe
21.45 Heute-journal
22.05 Die Sport-Reportage: Voetbal
22.35 Das kleine Fernsehspiel: Einge-
fahrene Traume, documentairefilm
van Jean-Pierre Gorin
23.50 Die Sport-Reportage: W.K. Vol
leybal voor dames vanuit Briinn/
Tsjecho-Slowakije. Commentaar:
Magdalena Müller. Vanavond:
Westduitsland-Peru
00.20 Heute
(jeür. van Jer ótefü
(£ammy mede
Lid Stichting Bontwaarborg.
Reparatie en modernisatie.
Muziek
De vierde en laatste aflevering
van het zomerse muziekpro
gramma 'Ik hou van Hollands' is
vanavond (20.30-21.30 uur, Ne
derland 1) bij de NCRV te zien.
De opnamen voor dit door Leon-
tien Ceulemans gepresenteerde
programma vonden plaats in
theater 'De Lievenkamp' in Oss.
Begeleid door een veertienmans
orkest o.l.v. Harry de Groot zon
gen daar Bill van Dyk, Gerard
Cox, Loeki Knol en Conny Vink
bekende Hollandse liedjes.
De muziek van Harry de Groot
staat overigens centraal in deze
laatste aflevering van 'Ik hou van
Hollands'. Aanleiding daarvoor
is het feit dat Harry de Groot 55
jaar in het vak zit en bovendien
al meer dan 25 jaar voor de
NCRV werkt. Speciale gasten in
het programma zijn Eddy Chris
tiani en Frans Poptie.
Hier en Nu
'Ik ben een gebrandmerkt kind' is een portret van Erika Mann,
dochter van Thomas links op de foto), zus van Klaus en oprichtster
van cabaret 'Die Pfeffermühle' (Nederland 2,20.00 uur). (foto gpd)
In NCRV's actualiteitenrubriek
Hier en Nu vanavond een repor
tage over de gevaren verbonden
aan het zogenaamd passief roken
en de start van een nieuwe anti
rookcampagne onder de school
jeugd. Verder mogelijk aandacht
voor de conferentie in Wenen
over de kernramp in het Russi
sche Tsjernobil. (Nederland 1,
22.50 uur).
Kenmerk
'Kenmerk' zal vanavond geheel
zijn gewijd aan het steeds jonger
terugtreden uit het arbeidspro
ces. De sociaal filosoof Karei
Reestman vermoedt nogal wat
spijtoptanten onder de vutters.
Hij ziet hun gedwongen werk
loosheid als heel onbevredigend
voor ouderen, terwijl hij het eco
nomisch bekeken een verspilling
van ervaring vindt. Reestman
zou willen streven naar meer fle
xibele pensionering. (Nederland
2,19.37 uur).
HILVERSUM (GPD) - De KRO
gaat de komende vijf jaar het aan
tal arbeidsplaatsen met dertig te
rugbrengen. De leiding van de
KRO gaat er vanuit dat gedwongen
ontslagen hierbij niet nodig zullen
zijn. Zij hoopt dit te voorkomen
door het minder snel opvullen van
vacatures van buiten, natuurlijke
afvloeiing, vut en pensionering.
KRO-voorzitter mr. B. Schmitz
heeft gistermiddag de personeels
leden ingelicht over de situatie.
De omroep heeft besloten tot het
inkrimpen van het aantal perso
neelsleden, omdat tot 1991 een be
drag van 4,8 miljoen gulden bezui
nigd moet worden, met name door
dat de subsidie van de overheid
steeds verder daalt.
De KRO maakt ernst met de be
zuinigingen, die volgend jaar al ef
fect moeten sorteren. In 1987 moet
1,9 miljoen gulden worden bezui
nigd. De twee daaropvolgende ja
ren wordt er 2,4 miljoen gulden in
geleverd. Een beperkt bedrijfson-
derzoek moet voor maart volgend
jaar de hiervoor benodigde gege
vens opleveren.
Wanneer mocht blijken dat ook
in de jaren 1990 en 1991 nog bezui
nigingen nodig zijn, dan zullen
aanvullende maatregelen worden
getroffen. Het bestuur van de KRO
heeft vrijdag besloten extra geld
ter beschikking te stellen, om de
continuiteit van deze omroep in de
jaren '90 te kunnen waarborgen.
De KRO heeft besloten sneller te
bezuinigen dan strikt bezien nood
zakelijk zou zijn om geld vrij te ma
ken voor een zogehete „vernieu
wingsfonds". Uit dit fonds kunnen
maatregelen worden bekostigd
voor structurele aanpassing van de
organisatie.
WOENSDAG
09.45 Zie Duitsland 1
13.15 (S) Teletekst-overzicht
13.30 Einde
15.40 (S) Teletekst-overzicht
15.56 Programma-overzicht
16.00 Heute
16.04 Moritzgeschichten, serie. Aan-
sl.: Heute-Schlagzeilen
16.35 Der Waschbar Rascal, teken
filmserie
17.00 Heute
17.15 Tele-Illustrierte
17.45 Urlaub auf italienisch (1), serie
18.30 3 0 für die Barte, poppenspel
19.00 Aktuelle Stunde, regionaal ma
gazine
19.45 Raamprogramma
20.00 Tagesschau
20.15 Auslandsreporter: Palast auf
Radern, een reis met de Indiase
Orient-Express
20.45 Vor 40 Jahren gestorben: Paul
Lincke - Berliner Musike. Portret
van deze Berlijnse musicus
21.00 Die Wunschserie: (ZW) Der Fo-
rellenhof, herhaling van een fami
lieserie uit 1965/66 van Heinz-Oskar
Wuttig
21.55 Man-Eater. Reportage over de
Bengaalse tijgers in een beschermd
gebied in West-Bengalen
22.40 Musik im Fernsehen: Het Keuls
Omroepkoor en -Symfonie Orkest
o.l.v. Gary Bertini m.m.v. Doris
Soffel, mezzosopraan; Thomas Mo-
ser. tenor, Stephen Roberts, bas en
Wolfram Gehring, orgel. Mis in c
kl.t. KV 427, Mozart
23.40 Laatste nieuws
18.35 Kick start, gevarieerd program-
19.00 Journaal en weerbericht
19.35 London plus
20.00 Vintage Morecambe and Wise,
serie shows uit de 60er jaren
20.30 Eastenders
21.00 Open all hours, comedyserie
met Ronnie Barker en David Jason
21.30 Help, comedyserie
22.00 Journaal, regionaal nieuws en
weerbericht
22.30 The big deal, comedyserie
23.20 Hospital watch revisted
00.10 The taste of health, informatief
programma over gezond koken.
00.35 Rhoda, serie
01.00 Weerbericht
AMSTERDAM (GPD) - Rob Hou
wer heeft zich met ingang van
maandag teruggetrokken als alge
meen-directeur van Filmnet. Hij
heeft besloten zijn oude functie als
lid van de raad van bestuur weer in
te nemen. Houwer was sinds juni
algemeen-directeur ad-intérium,
nadat VNU zijn aandelen had te
ruggetrokken en de combinatie Es-
selte/Rob Houwer Film Company
het pakket had overgenomen. De
algemeen-directeur van
Filmnet is Jörgen Nilsson van de
Zweedse uitgeversgigant Esselte.
Met ingang van deze maand is
Filmnet een nieuwe weg ingesla
gen: het gaat zich geheel richten op
het vertonen van speelfilms en
heeft voorlopig niet langer de am
bitie met een eigen nieuwsvoorzie
ning te komen. Eerder werd al be
kend dat Filmnet vanaf deze
maand 24 uur lang te bekijken is.
Filmnet heeft momenteel onge
veer 110.000 abonnees in de Bene
lux en Scandinavië. Tijdens een
bijeenkomst met de pers gisteren
zei Houwer „een vrij explosieve
groei" van het aantal abonnees te
verwachten. „Ik verwacht dat we
aan het eind van het jaar ruim
200.000 abonnees hebben", aldus
Houwer.
WOENSDAG
07.00 Teletekst
07.50 Breakfast Time
10.20 Trades Union Congress 1986.
reportage
11.30 Play School
11.50 Trades Union Congress 1986,
reportage
13.45 Teletekst
14.00 Journaal
14.30 Chock-a-block, serie. Afl.: Pig
14.45 Teletekst
15.15 Trades Union Congress 1986.
reportage
17.12 Regionaal nieuws
17.15 Kwicky Koala, kinderprogram-
17.40 A hitch in time, jeugdfilm
18.30 Dennis.
19.00 The Flying Nun.
19.30 Get Smart
20.00 The Paul Hogan Show
20.30 A Country Practice
21.25 Cimarron City.
22.20 US College Football 1986
23.20 Sky Trax. Firato Special
00.05 Sky Trax. Popmuziek
00.50 Closedown
WOENSDAG
08.45 Sky Trax. Popmuziek
09.45 The Eurochart Top 50 Show
10.45 Sky Trax. Popmuziek
13.00 Skyways
14.00 World Doubles
15.00 Sky Trax. Popmuziek
17.00 The DJ Kat Show
Anglia TV
18.25 Nieuwsoverzicht
18.30 Oiir House
19.00 No limits
19.50 Forget-me-not (Miss Polen
1985)
20.30 Prom concert: Vrouwenkoor
van het London Symphony Chorus
en het London Symphony Orche
stra. o.l.v. Claudio Abbado m.m.v.
Alfred Brendel. piano. 1. Piano con
cert nr. 1 in d kl.t.. Brahms. 2. Noc
turnes, Debussy. 3. Le Mandarin
Merceilleux, suite van Bartok
22.35 Kingdom of the ice bear, deel 3
23.30 Newsnight, actualiteiten
00.15 Weerbericht
00.20 Music at night
00.30 Open University
01.00 Einde
WOENSDAG
07.55 Open University
08.20 Einde
10.00 Teletekst
13.45 Open University
15.00 Teletekst
17.10 Trades Union Conference in
Brighton
18.00 Thrillseekers
18.15 Emmerdale Farm
18.45 News at 17.45
19.00 About Anglia
19.35 Crossroads
20.00 Bygones
20.30 George and Mildred (herh.)
21.00 The Jim Davidson Show
22.00 Taggart
23.35 News at Ten
23.35 First Tuesday
00.30 Hunter
01.25 Tuesday Topic and Closedown
WOENSDAG
10.25 Anglia News and Weather follo
wed by Supergirl (herh.)
11.20 Wheels, (herh.)
12.00 Short story theatre, (herh.)
12.30 About Britain
13.00 Jamie and the Magic Torch,
(herh.)
13.10 Our Backyard, (herh.)
13.30 Whose Baby?
14.00 News at One
14.20 Anglia News and Weather
14.30 A Country Practice
15.30 Massage
16.00 Take the High Road
16.25 Anglia News
16.30 Sons and Daughters
17.00 The Little Green Man. (herh.)
17.10 The Moomins. (herh.)
17.20 T-Bag strikes again
17.45 Razzmatazz
18.05 L'art du monde des tenebres,
documentaire
19.00 Meteo Européenne
19.05 Vitamines, kinderprogramma
19.25 Scoop a la une, spelletje
20.10 Anthelme Collet ou le brigand
gentilhomme, serie
21.05 La peste a Marseille, documen
taire
22.00 Journaal
22.30 Les deux orphélines, speelfilm
van Maurice Tourneur uit 1932
WOENSDAG
16.05 5 ans déja, amusement
16.35 La Poya, toerisme
17.35 Les clés du regard, culturele ru
briek
DINSDAG
Radio 1 na 18 uur
NOS: Ieder heel uur nieuws. VPRO:
19.02 Boeken, boekenprogramma.
EO: 21.02 Vandaag gebeld - vandaag
besteld. 22.02 Ronduit-Story. 22.30
Als mensen veranderen. NOS: 23.00
Nws en mededelingen. 23.07 Met
het oog op morgen. VARA: 00.02 De
nacht klinkt anders, muziekpro
gramma. 1.02 Muziek in de nacht.
5.02 VARA's Ochtendhumeur
Radio 2 na 18 uur
NOS: Ieder heel uur nieuws. VPRO:
18.03 Buiten Beeld. 19.00-07.00 Zie
Radio I
Avondspits. VARA: 19.02 Dubbel-
lisjes. 20.02 Popkrant. 21.02 Moon-
dogs. 23.02 Tracks
Radio 4 na 18 uur
NCRV: 18.00 Nws. 18.02 Lied van de
week. 18.15 Leger des Heilskwar-
tier. 18.30 Muziek in vrye tijd. 19.30
Klassieke pianomuziek. 20.00 Nws.
20.02 concert - Beethovenserie (3e
avond). A. Muz. voor klarinet en cel
lo; B. Muz. v. cello en piano; C. Het
Orlando Kwartet. 21.30 Literama.
22.30 Orgelconcert 23.10 kamermu
ziek. A. Klass. lieder. v. bariton en
piano; B. Vioolmuz.; Moderne muz.
v. altviool en cello
Radio 5 na 18 uur
NCRV: 18.10 Rijdt u ook zo goed
P.P.: 18.20 Uitzending van het CDA
NOS: 18.30 Radio Thuisland. 19.00
Programma voor buitenlandse
werknemers
OMROEP RIJNLAND
18.00-19.00 Rijnland politiek
19.00-20.00 Popwetenswaardighe
den
7.03 De rode draad. NOS. 7.30 Nws.
7.33 De rode draad, vervolg. NOS:
12.56 Mededelingen voor land- en
tuinbouw. TROS: 13.08 TROS Ak-
tua. 13.20 Journalistenforum. 14.05
TROS Zomerservice. EO: 16.05
Tijdsein
Radio 2 voor 18 uur
NOS: Ieder heel uur nieuws. VOO:
7.03 Ook Goeiemorgen. 9.03 Muziek
terwijl u werkt, non-stop muziek.
11.03 Kletskop. 12.03 Will wil wel.
14.03 Terug in de tijd. 15.03 Neder
land Muziekland. NCRV. 17.03 De
nieuwe rozegeur
Muziek motief. 9.57 EO-Metterdaad
Hulpverlening. 10.03 Firato 86
VPRO: 13.03 Toga-party. 14.03 De
Wilde Wereld. 17.03 Ronflonflon
met Jacques Plafond
Radio 4 voor 18 uur
NCRV: 8.00 Nws. 8.02 Het levende
Woord. 8.10 Preludium. 8.45 Te
Deum Laudamus. 9.15 Onder de
hoogtezon. 10.00 Kamermuziek.
10.30 Orkestpalet: Barokformatie
van het Radio Kamerorkest. 11.55
Orkestmuziek van Handel (29). Uit
gevoerd door het English Concert.
12.15 Promenade. 13.00 Nws. EO:
13.02 Lunch Concert. 14.00 Songs of
Praise. 14.30 Solisten. AVRO: 15.00
Telefoonnummer 06-32 212 111/06-
32 212 121. 17.00 Muziektheater
Radio 5 voor 18 uur
NOS: 9.00 Nieuws. 9.02 NOS-Spor-
tief. 9.25 Waterstanden. RVU: 9.30
RVU Taairevue. TROS: 10.00 Café
chantant Continu. 10.30 De duvel is
oud. 11.00 TROS Postbus 270 - Mie-
ke Telkamp. 12.00 Nws. IKON:
12.05 Het oog van de naald. NOS:
13.00 Nws. 13.10 NOS Midweekma
gazine. (Met om 13.13 Wereldwijzer.
14.00 Frontaal. 14.30 Randstad en
Regio. 15.00 Meer over minder-
)TROS: 16.00 De P.na Colada
Show. 16.30 TROS Huiswerken.
Overheidsvoorlichting: 17.46 De po
litie nu. NOS: 17.56 I
en Nws
18.05 Europa Count Down, popmu
ziek
18.45 Weerbericht
18.50 Europa Report
18.55 Eureka: Science, technology
and industry in Europe
19.20 Weerbericht, World Watch en
programmaoverzicht
19.30 Documentary: Managing the
landscape
19.55 Dramaserie: Rubens, painter
and diplomat
21.00 Sport Reports. European Foot
ball Night
22.30 World Watch
programma-
WOENSDAG
17.30 Weerbericht,
overzicht
17.35 Kinderprogramma: met Tic
Tac, Willy Fog en programma-over
zicht
Het muziekprogramma van Music-
box wordt dag en nacht uitgezon
den wanneer TV 5 niet in de lucht
Een bericht van onze correspon
dent in Cairo: Een Amerikaanse
oudheidkundige expeditie wil uit
een 4500 jaar oude schacht bij de
pyramide van Gizeh een monster
van 'zeer oude lucht' halen om dat
dan te analyseren en te vergelijken
met de huidige atmosfeer van de
aarde, die een toeneming te zien
heeft gegeven van haar kooldioxi
de-component. De schacht bevindt
zich onder 41 blokken kalksteen
van zo'n 18 ton per stuk. Men wil
gaan boren met een speciale boor
waarmee voorkomen kan worden
dat verse lucht of micro-organis
men de schacht binnendringen.
Toen ik dat las moest ik meteen
denken aan het verhaal 'Oude
lucht' dat Harry Mulisch tien jaar
geleden schreef. Is Harry Mulisch
dan waarlijk onze Jules VerneDe
wetenschap die de literatuur uit
werkt, inplaats van de literatuur
die de wetenschap beschrijft? Ar
nold is in 'Oude lucht' een chemisch
ingenieur die bij Herbert thuis een
flacon met glazen stop uit de twin
tiger jaren ziet staan. Die stop wil
hij hebben, want hij is hol en Ar
nold is geinteresseerd in de oude
lucht die erin zit opgesloten. Zijn
werk voor de World Meteorological
Organization heeft hij te danken
aan een idee. De hoeveelheid ozon
in de stratosfeer wordt sinds enige
tijd aangetast door de uitlaatgas
sen van supersonische vliegtuigen
(stikstofoxyden) en de drijf gassen
van spuitbussen (koolstoffluor-
trichloride en koolstofdifluordich-
loride). Als het ozon, dat voor de
absorptie van te veel ultraviolette
straling van de zon zorgt, wordt
aangetast, zal volgens een hypothe
se de temperatuur stijgen, het pool
ijs smelten, de oogst verdorren, het
gedrag van insekten onvoorspel
baar worden, en wie tenslotte niet
al, verdronken of verhongerd is zal
eerst blind worden en ten slotte
sterven aan huidkanker.
"Om te bewijzen dat de lucht nu
anders is dan vroeger, is dus lucht
van vroeger nodig, en niet eens uit
de stratosfeer: gewone lucht is ook
goed, de apparatuur is daar
verfijnd genoeg voor. Zo verzamelt
en onderzoekt onze Arnold nu dus
oude lucht. Hij heeft die al gevon
den in een landmijn uit 1935, in
granaten uit de eerste wereldoor
log, in hoogtemeters van ballons, in
het buizenframe van een oude Fok
ker, in onbetaalbare flessen wijn,
die hij vervolgens uit maatglazen
opdronk met zijn assistenten in het
laboratorium, in een pingpongbal
uit het jaar 1901, en hier op dit ei
land in twee oudje drijvers van vis
netten".
Arnold vertelt dan aan Herbert
hoe hij aan het idee gekomen is: "Ik
zat naar de televisie te kijken. Her
innert u zich toevallig die Libera
tor, die een paar jaar geleden uit
het IJsselmeer te voorschijn kwam,
bij de inpoldering?" "en opeens
viel het me toen op, dat er nog lucht
zat in de banden van dat vliegtuig,
en dat dat dus lucht was uit 1944.
Wel, dat was eigenlijk het idee. Of
nee, eerst was het eigenlijk nog een
soort poëtisch besef, maar even la
ter kwam het idee er achteraan".
Ik heb Harry Mulisch gevraagd
of dat idee van het verzamelen van
oude lucht een hersenspinsel van
hem was, dat tien jaar later door
de wetenschap is overgenomen, of
dat men in 1975 ook al op zoek was
oude, stokoude lucht? Dat
laatste blijkt het geval. Hij had er
indertijd over in de krant gelezen.
Een Nederlander was er mee bezig.
Die glazen bollen, waar de vissers
hun netten mee drijvende hielden,
loerden ook werkelijk voor dat we
tenschappelijke doel verzameld en
'ontlucht', maar de stop van defies
had hij zelf verzonnen, omdat hij
iets nodig had dat in de kamer van
Herbert aanwezig was. "Ik geloof
dat ik ook die lucht in die vliegtuig
banden bedacht heb, maar dat
weet ik niet zeker meer. En van dat
pingpongballetje vraag ik me af of
daar wel oude lucht in kan zitten,
zou dat celluloid niet poreus zijn?"
Poreus of niet poreus, maar be
stonden er al pingpongballetjes in
1901,- zoals in 'Oude lucht' gesteld
wordt? Celluloid werd in 1869 door
de Amerikaan John Wesley Hyatt
uitgevonden; hij won er een prijs
van f 10.000 mee, uitgeloofd voor
een vinding die het ivoor in biljart
ballen kon vervangen. Maar ja, bil
jartballen zijn geen pingpongbal
len. Bestonden die celluloid bal
letjes al in 1901? Het tafeltennis in
elk geval wel, sinds 1890 ongeveer.
Maar in den beginne met rubber
balletjes. De celluloid balletjes do
ken het eerst in Amerika op, om
streeks de eeuwwisseling. De sport-
handelaar John Jacques gaf het
spel toen de naam Ping Pong (het
balletje moet dus, gezien de klank
nabootsende naam, al van cellu
loid zijn geweest) en liet het onder
deze naam als handelsmerk depo
neren. In 1902 verkocht hij het han
delsmerk aan de firma Parker
Bros. Pingpongballetjes bestonden
dus inderdaad al in 1901! "Had je
dat opgezocht?", heb ik Harry Mu
lisch gevraagd. "Nee, louter intuï
tie", zei hij.
