'Ik werk
me kapot
voor
Brabant'
Tsjernobyl maakt
Westen niet wijzer
interview
Dries van Agt, de bijbaantjes en de dwarskijkers
Start van
kerk bij
omroep
Rijnland
DINSDAG 2 SEPTEMBER 1986
PAGINA 13
Terwijl hij zich van zijn
colbertje ontdoet bedenkt
hij zich. „Als de mensen
die foto's zien van Van
Agt in hemdsmouwen op
het balkon van het
Provinciehuis, zullen ze
helemaal wel zeggen 'die
voert geen klap uit'. Maar
dat is het laatste verwijt
dat ik verdien, dat ik niets
voor de provincie
beteken. Ik doe ontieglijk
veel voor Brabant".
Op gezette, doch
spaarzame tijden
verwaardigt commissaris
van de koningin mr. A.
van Agt zich eens bij te
praten in een interview.
Dit keer betreedt hij de
arena, gewapend met één
velletje papier. Het blijkt
een opsomming van zijn
twaalf n#*\/Pnfïinr»tiAc to
zeg ik: daar kun je gemakkelijk een tien voor krijgen'.
(foto GPD)
leveren in de vorm van het be
schikbaar stellen van grond voor
opslag van radioactief afval.
Zover is het allemaal niet geko
men, omdat voor dat afval intus
sen Borssele is aangewezen. Niet
onze schuld, menen de IHM-
deelnemers die er daarom weinig
voor voelen de 20 miljoen voor
de afgesproken datum (31 de
cember aanstaande) terug te be
talen. Binnenlandse zaken heeft
al laten weten vast op die terug
betaling te rekenen. Maar heeft
daarin kennelijk buiten de (Bos
sche) waard gerekend. „Die 20
miljoen zit in de kas bij het IHM.
Laten ze die maar halen. Ja, laat
de deurwaarder maar komen.
Hoe ik dat bedoel? Moet ik nog
provocatievere uitlatingen
doen?"
De strijdbaarheid van de com
missaris is mede gegrond op zijn,
naar hij verzekert, onaangetaste
invloed in politiek Den Haag.
,.,Ik ken dat verhaal, dat mijn in
vloed danig verminderd zou zijn.
Kletskoek. Noem mij één deur
die voor mij gesloten zou wor
den. Mij is er geen bekend. Dat is
curieus, want ik zou het toch als
eerste moeten merken".
Tsjernobyl
Toch zou je kunnen zeggen dat
al die innige Haagse connecties
nog niet tot Moerdijkse wereld
wonderen hebben geleid. Van
Agt heeft zich ook op die tegen
werping voorbereid. „Je ziet
mensen zich uitputten in het to
taliseren van mijn zogezegde
mislukkingen. Noem me er één.
Dat de kerncentrale niet is door
gegaan? Nee, nee heren. U kunt
het laten exploderen door Rus
sen van een, naar reeds lang be
kend was, lorrige kerncentrale
bij Kiev niet op mij afwentelen,
als ware het een mislukking van
mij".
Maar die kerncentrale op
Moerdijk zat - na Borssele - toch
al in de wachtkamer in Den
Haag. Met andere woorden:
Moerdijk had die kerncentrale
ook zonder Tsjernobyl waar
schijnlijk niet zo snel gekregen.
Niet waar, betoogt Van Agt. „Als
Tsjernobyl niet was ontploft, zou
Moerdijk zijn aangewezen. Wij
hadden voor dat nader
zulke sterke betogen klaar dat
wij zeker zouden slagen. En dan
hadden we het radioactief afval
ook gekregen. Voor de Covra, die
de plaats voor dat afval mocht
uitkiezen, ontstond er na Tsjer
nobyl een geheel nieuwe situatie.
De keuze'voor Borssele ligt in
het verlengde van het falen in de
Sowjet-Unie".
Dwarskijkers
Van zogezegde mislukkingen
is dus geen sprake, Brabant kan
gerust zijn. En bovendien mag er
best eens iets mislopen, vindt
zelfs Van Agt. „Die dwarskijkers
zien over het hoofd dat er meer
mislukt naarmate er meer wordt
ondernomen. Wie zich wil vrij
waren voor dit soort schampere
verwijten, die onderneme niets".
En wie Van Agt een gebrek aan
ondernemingslust voor de voe
ten wil werpen, moet over een
rijke fantasie beschikken. Voor
het komende half jaar staan al
weer reizen naar Engeland, Flori
da en Japan in de agenda. Van
Agt: „Uit de jongste cijfers blijkt
dat de buitenlandse investerin
gen toenemen. Ja, ook de Japan
se. Zeker, Sony is naar Oosten
rijk gegaan. Maar u moet mij op
mijn betrouwbare gezicht gelo
ven en dat doet u dus: het heeft
geen haar gescheeld. Ware het
wel gelukt, dan had iedereen ge
zegd: Jee, dat is een grote vis, die
Van Agt daar binnenhaalt. Maar
ik ben realist genoeg om in te
zien dat het niet telt dat je via de
foto-finish verliest. Het is zuur".
Er blijft dus onverminderd
werk aan de winkel voor de com
missaris. Hij beaamt het gretig
en volmondig. „Bezie de kalen
der, ik zit hier hooguit drie jaar.
De recrutentijd ligt nog maar net
achter me. Ik heb veel overhoop
gezet en ga nog veel meer over
hoop zetten. Als je me zou vra
gen of ik ordelijk op de winkel
pas, dan zeg ik: daar kun je ge
makkelijk een tien voor krijgen.
Maar die norm is niet interes
sant, ik maak het mezelf moeilij
ker. Ik wil meer resultaten zien.
Reeds ij delheid verplicht mij
hier te blijven. En dat nog afge
zien van mijn plichtsbesef'.
bevatten. „Daar zullen we
het wel over hebben,
zeker?".
door
Jan Reijnders
„Orco? Aha, de paragraaf ge
schiedschrijving. In de commen
taren op mijn lidmaatschap van
de Raad van Bijstand van dat be
leggingsconsortium onderscheid
ik drie fasen van ontwikkeling.
In de eerste fase beperkten de
commentaren zich nog tot mijn
betrokkenheid bij Orco zelf.
Even later was het al: die man
heeft te veel bijbanen. In de der
de fase sloegen de commentaren
nog verder door. Toen was de
vraag: doet die man eigenlijk wel
iets in Brabant? In dat stadium
werd ik pas goed kwaad en dat
ben ik nog".
Niettemin trad Van Agt terug
bij Orco. Als hij zo overtuigd was
en is van de juridische en-morele
rechtmatigheid van zijn Orco-be-
moeienissen, waarom dan toch
dat aftreden? „Omdat het lawijt
schadelijk werd voor mijn ambt.
Ik heb inderdaad de neiging om
bij tegenwind harder te gaan fiet
sen. De weerstand op zich had
my nooit tot aftreden kunnen
brengen. Wel de constatering dat
de vervulling van mijn hoofd
functie werd belemmerd. Dat
was mijn functie bij Orco mij
niet waard. Want ik werk met
hart en ziel in en aan Brabant,
daarom ben ik er nog emotioneel
over. Ik doe heel veel voor de
provincie".
Toch zegt Van Agt begrip te
hebben voor de bezwaren die te
gen zijn betrokkenheid bij Orco
zijn gemaakt. Maar erg veel moe
ten we ons van dat 'begrip' ook
weer niet voorstellen. „Ik deel
die bezwaren niet. In het bijzon
der niet als ze ontluiken op de
bodem van onvolledige informa
tie".
Dat kunnen vooral de fractie
voorzitters in provinciale staten
in hun zak steken, zo blijkt. „Ik
heb wel een brief van hen gehad
met hun bezwaren. Maar nie
mand hééft mij gevraagd of de
fractieleiders wel enige informa
tie bij mij hadden ingewonnen
over wat Orco nu eigenlijk is en
wat ik daar doe. Het antwoord
daarop is 'nee'. Die vraag is mij
nooit gesteld".
Belastingontduiking?
Nou vooruit, nu dan maar. De
pers kreeg de gelegenheid per
slot niet eerder. Van Agt: „Het
zou een vertekening van de
werkelijkheid zijn te zeggen en
te schrijven dat Orco zou zijn
'een bureau van belastingontwij
king'. Orco is op de beurs ge
bracht door de Amro bank, toch
geen louche clubje. Tezamen
Op woensdagavond 10 septem
ber van 7 uur tot half 8 zal via de
kabel en op dezelfde frequentie
als waarop Omroep Rijnland uit
zendt (88.1 MHz) een radiopro
gramma van de gezamenlijke
kerken zijn te beluisteren. Ker
ken van Rijnland en de Bollen
streek hebben zich daartoe ver
enigd in de stichting Media Over
leg van Kerken in Rijnland, die
zich op de kabel zal presenteren
met de naam 'Omroep Moker'.
De uitzending van 10 septem
ber is de eerste. Moker zal voor
taan op elke tweede woensdag
van de maand een informatief
programma van een half uur ver
zorgen. Het kreeg een plaats in
de rubriek 'geestelijk leven',
waarvoor Omroep Rijnland de
woensdagavond van 7 tot 8 uur
heeft gereserveerd.
De eerste uitzending begint
met een openingswoord van ds.
met soortgelijke instituten houdt
Orco zich bezig met het beleggen
van gelden in Australische hypo
theken, op grond van het simpe
le feit dat het Nederlands-Au
stralische belastingverdrag van
1976 gunstig was voor Neder
landse beleggers".
„Is dat belastingontduiking,
belastingontwijking? Wat een
suggestieve lading zit er in die
vraag. In werkelijkheid is er
niets anders aan de hand dan dat
Nederland in 1976 - dat is toch
niet in de vorige eeuw - een ver
drag heeft gesloten met Australië
ter voorkoming van dubbele be
lastingheffing. In dat verdrag
kreeg de Australische wetgever
de heffing op hypotheekrente
toegewezen.
Mazen in de wet, maas in de
wet? Niks mazen in de wet, dat is
welbewust gedaan. Dat Australië
in de jaren nadien zijn belasting
heffing op een naar Nederlandse
begrippen heel laag niveau is
gaan stellen, staat verder buiten
Nederlandse invloed. Australië
had behoefte aan buitenlands ka
pitaal. Welnu, dit was een doel
matige manier. Maar nogmaals:
Orco doet niets illegaals en niets
immoreels".
En dat doet dus zeker Van Agt
niet. Want, zo erkent hij met het
feitelijke Orco-werk hield hij
zich niet op. „Ik heb helemaal
geen in het oog springende des
kundigheid in het domein van
beleggingen en belastingheffing.
Beleggingsadviseur ben ik niet,
ik zou het ook niet kunnen. Nee,
de Raad van Bijstand is geen col
lege adviseurs, meer toezicht
houders".
Invloedrijk
Het belang van dit soort activi
teiten voor Brabant mag zeker
niet veronachtzaamd worden, zo
houdt de Brabantse commissaris
niet op te beklemtonen. „Het
gaat er mij in hoge mate om con
tacten te krijgen met invloedrij
ke mensen in het financieel-eco-
nomische circuit. Ik heb onder
vonden dat aldus gevestigde
contacten op enig tijdstip dienst
baar gemaakt kunnen worden
aan Brabant. Bij Orco zat bij
voorbeeld een advocaat die een
financiële autoriteit in Europa is.
Hem te kennen, kan heel interes
sant zijn voor Brabant".
Wie dat niet ziet, diskwalifi
ceert zichzelf, zou je conclude
ren. Van Agt: „Het vergt inzicht
om dat in te zien. Om te zien hoe
de lijnen lopen en waar de scha
kels zitten. Een zodanig inzicht is
niet bij iedereen aanwezig en
daar heb ik last van".
Waar heeft Van Agt nog meer
last van? Van een voor een
staatsman van dit kaliber te klei
ne provincie misschien?
De commissaris veert op. „O,
A. Dronkers, hervormd diako-
naal predikant in Leiden en
voorzitter van Moker. Verder is
er een gesprek met de heren
Gussenhoven en Neuteboom uit
Leiden/Leiderdorp over ander
halve eeuw Hartebrugkerk in
Leiden, een verslag van een
Poolse avond in de Maranatha-
kerk in Leiden (hier was vorige
week een gezelschap Polen bij
de kerkelijke gemeente een paar
dagen op bezoek) en een gesprek
met bisschop Bar van Rotterdam
over het belang van kerkelijke
deelneming aan plaatselijke om
roep. Laatste programmapunt is
een agenda van kerkelijke activi
teiten, deze keer met bijzondere
aandacht voor de Vredesweek
van 20 tot 28 september.
Het gesproken woord wordt af
gewisseld met orgelmuziek uit
de Hartebrugkerk en liederen
van het Poolse kerkkoor.
De tweede uitzending van Mo
ker is op woensdagavond 8 okto
ber. Om het programma te kun
nen horen moet men over een ra
dio beschikken die op FM is af te
stemmen en kabelaansluiting
heeft.
De redactie van Moker bestaat
op het ogenblik uit tien vrijwilli
gers. Bert de Winter, medewer
ker van de KRO, heeft hen weg
wijs gemaakt in het maken van
lokale radioprogramma's.
nee, wie denkt dat Brabant te
klein is voor mij, is ten prooi ge
vallen aan een afgrijselijk mis
verstand. Mijn nevenfuncties
zijn ook niet buitensporig van
aard, mijn ambtgenoten hebben
er evenveel. Van Agt is niet an
ders dan menig ander in dit land.
Door mijn verleden als premier -
zo moet ik veronderstellen -
word ik veel scherper gevolgd
dan de meesten van mijn colle
gae. Misschien zijn mijn neven
functies ook wel spectaculairder,
maar de omvang past bij het
beeld dat je bij een commissaris
van de koningin aantreft. Het is
onzinnig mij hier zozeer op aan
te kijken, als zou ik een zonder
ling zijn. Dat ben ik wel, maar
niet in dit opzicht".
Bovendien, zo verzekert de
commissaris, krijgen de bijba
nen die in connectie staan met
zijn ambt, voorrang. Dat geldt
onder meer voor zijn werk voor
de PNEM (president-commissa
ris, betaald), Cosmocenter Hilva-
renbeek (voorzitter Raad van Ad
vies, onbetaald) en de Katholieke
Hogeschool Tilburg (onbetaald).
Voorrang krijgen echter ook
de werkzaamheden die hij ver
richt op verzoek van de regering.
Zo is hij lid van de Raad van Be
heer van Amsterdam 1992 ('dat
heb ik niet gedaan met het oog
op mogelijke Brabantse belan
gen') en voorzitter van het Euro
pese Milieujaar. „Die inspannin
gen acht ik ook hoog, want ik
acht de regering hoog". Andere
bijbaantjes hebben echter wei
nig om het Ujf. Zoals zijn lid
maatschap van de Raad van Ad
vies van de Stichting Vredespoli
tiek. „Dat zijn van die dingen
waar je alleen je naam aan geeft.
In tijd betekenen ze niets".
Moerdijk
De regering moet er maar niet
op rekenen dat het Industrie- en
Havenschap Moerdijk het Haag
se voorschot van 20 miljoen gul
den terugbetaalt. Als de nieuw
bakken staatssecretaris van bin
nenlandse zaken, mevrouw D. de
Graaff, meent dat het IHM dat
wel moet en zal doen, vergist zij
zich deerlijk. Althans volgens
commissaris van de koningin
Van Agt: „Laat de deurwaarder
maar komen".
Het IHM kreeg dat voorschot
in oktober vorig jaar in ruil voor
een door premier Lubbers uitge
vonden 'inspanningsverplich
ting'. Die hield in dat Moerdijk,
naast een bedrag ineens van
ruim honderd miljoen, een voor
schot kreeg van 20 miljoen om
oude schulden af te lossen. In
ruil daarvoor verplichtten pro
vincie, Breda, Zevenbergen,
Klündert en Zwaluwe zich om
een 'inspanningsverplichting' te
Binnenkort verschijnt een
boek over 150 jaar gereformeer
de kerkbouw in Nederland, dit
ter gelegenheid van het feit dat
ongeveer anderhalve eeuw gele
den de eerste niet-hervormde, af
gescheiden kerkgebouwtjes ont
stonden.
In verband met dit boek wordt
op zaterdag 25 oktober een stu
diedag gehouden over verleden,
heden en toekomst van de gere
formeerde kerkbouw in het cen
trum 'De Open Haven' in Zee-
wolde. Daar zullen de eerste ex
emplaren van het boek officieel
worden aangeboden.
Er staan die dag drie lezingen
op het programma: prof. dr. C. A.
van Swigchem over de architec
tuur van de gereformeerde ker
ken, dr. R. Steensma (van het li
turgisch instituut in Groningen)
over de inrichting en dr. A. J.
Gierveld over orgels en muziek
in deze kerken.
Leiden. Ter gelegenheid van
de komende Vredesweek (van 21
tot 28 september) heeft de Raad
van Kerken voorzitter Jan ter
Laak van de rk vredesbeweging
'Pax Christi' gevraagd om op
woensdag 17 september te ko
men spreken over 'Hoe verder
met de vredesbeweging?'
De bijeenkomst is in de Vre-
deskerk aan de Burggravenlaan
en begint om 8 uur. Het bestuur
van de Raad van Kerken wil daar
ook de noodzaak van een goed
en actief vredesberaad in Leiden
ter sprake brengen.
Leiden. De wekelijkse oecu
menische gebedsdienst, uitgaan
de van de Raad van Kerken in
Leiden, wordt vandaag hervat,
vanavond van 7 uur tot half 8 in
de oud-katholieke kerk aan- de
Zoeterwoudsesingel. Verder ie
dere dinsdagavond.
De diensten zijn bedoeld als
meditatie- en rustpunt in de
week en oecumenische ontmoe
tingsplaats in de stad. Ze dragen
een informeel karakter en zijn
toegankelijk voor iedereen. Bij
toerbeurt nemen deelnemers zelf
de verzorging van de gebeds
dienst voor hun rekening.
Leiden. Het koffiebar-sei
zoen (voor jongeren van 14 jaar
af) in de Petrakerk (Suriname-
straat) begint op zaterdagavond
13 september om 8 uur met de
vertoning van de film 'Heavens
heroes'. Deze koffiebar-avonden
zijn elke tweede zaterdag van de
maand. Ze gaan uit van de her
vormde wijkgemeente Kooi-
Pniël, de gereformeerde wijk
rond de Petrakerk en Youth for
Christ Leiden.
(Wie nadere inlichtingen over
dit werk wil, kan M. de Blois bel
len: 221036).
Assistentie
De 32-jarige presbyteriaanse
predikant David Kpobi uit Gha
na zal met ingang van januari
1987 vier jaar lang twee Utrecht
se wijkgemeenten assisteren bij
de opbouw van hun zendings-
taak. De Raad voor de Zending
van de Nederlandse Hervormde
Kerk heeft hem daartoe aange
zocht in het kader van het stre
ven naar 'wederzijdse assisten
tie'. De raad werkte hierbij sa
men met het Hervormd Evange-
lisatorisch Beraad, de hervorm
de gemeente en de hervormde
Stadszending, beide in Utrecht.
De Indonesische predikant
Lukito Handojo was van 1974 tot
1981 op dezelfde manier in Ne
derland werkzaam. Hij ontplooi
de activiteiten door het hele land
en had een speciale band met de
hervormde gemeente in Maas
sluis. Ds. Kpobi zal zich voorna
melijk richten op de Utrechtse
wijkgemeenten 'Lombok' en
'Oog in al'. Een speciaal gevorm
de werkgroep 'missionaire assis
tentie' zal hem bijstaan in zijn
werk.
Ds. Kpobi werkt na zijn theolo
gische studie als schoolpastor bij
het voortgezet onderwijs.
Immoreel. "Werkloosheid is
immoreel en ondermijnt onze sa
PETTEN - "Wetenschappelijk was
het heel interessant, de discussie
binnen het Internationaal Atoom
energie Agentschap. We weten nu
vrij nauwkeurig wat er zich in
Tsjernobyl heeft afgespeeld en
waar de fouten gemaakt zijn. Maar
rechtstreekse consequenties voor
de westerse kerncentrales zijn er
nauwelijks. We zouden kunnen kij
ken of bijvoorbeeld de opleidingen
van het personeel, de voorschriften
in de bedrijven of de rampenplan
nen nog beter kunnen. Maar meer
zou ik niet weten".
door
Marien van den Bos
Dat zegt ir. Versteegh, program
maleider nucleaire energie van de
stichting energieonderzoek cen
trum nederland (ECN) in Petten en
één van de 10 Nederlandse delega
tieleden die vorige week in Wenen
de internationale conferentie bij
woonde over de ramp met de Rus
sische kerncentrale. De bevindin
gen zullen een rol spelen bij de
vraag of Nederland nieuwe kern
centrales moet bouwen of niet.
Versteegh, die zijn brood ver
dient met kernenergie, erkent dat
Nederland met kernenergie moet
stoppen wanneer hier een ramp als
in Tsjernobyl mogelijk is. Maar hij
voegt daar direct aan toe: "Een der
gelijk ongeluk houd ik in Neder
land niet voor mogelijk. Een type
kernreactor als in Tsjenobyl zou in
ons land ook nooit een vergunning
krijgen. In Zweden zijn ze ooit aan
de bouw van een in onveiligheid
vergelijkbaar type begonnen, maar
die bouw is al snel stopgezet".
Instabiel
In die afwijzing van het reactor
type 'Tsjernobyl' spelen twee be
langrijke argumenten een rol, zo
heeft de Weense conferentie ge
leerd. Volgens Versteegh in de eer
ste plaats het instabiele karakter,
een nadeel dat de Russen zelf al in
1978 hebben ingezien. En in de
tweede plaats de manier waarop
Russische werknemers van de cen
trale, ter wille van een proef, bij
machte waren een enorme rij vei
ligheidssystemen uit te schakelen.
Met het instabiele karakter van
de zogeheten RBMK-reactoren
doelt Versteegh met name op de
manier waarop de kettingreacties
in de reactorkern mogelijk worden
gemaakt en in de hand worden ge
houden. In plaats van met water
gebeurt dit in de oudere Russische
types met grafiet. Tesamen met
een aantal andere afwijkingen van
het bij ons gangbare type levert dit
in noodgevallen het risico dat de
kernreactie én de stoomontwikke-
ling elkaar in waanzinnig snel tem
po opdrijven.
Toen er geen terugweg meer was
in Tsjernobyl was het een kwestie
van seconden voordat de eerste
stoomontploffing plaatsvond, de
radio-actieve stoffen naar buiten
werden gesmeten en er vervolgens
brand uit brak in het uiterst brand
bare grafiet. Deze zogenaamde
'grafiet-gemodereerde' centrales
zijn bovendien van een enorme
omvang. De metalen en betonnen
beschermingen rond westerse cen
trales, het zogenaamde 'contain
ment' dat bestand is tegen zware
explosies, zijn daardoor onmoge
lijk. Versteegh wijst er op dat het
hoogste gebouw van de ontplofte
centrale in Tsjernobyl ruim zeven
tig meter hoog was, te vergelijken
met de hoogte van een kerktoren
van een volwassen Nederlandse
provinciehoofdstad.
Onachtzaam
De centrale nummer 4 in Tsjer
nobyl gold bovendien als de best
menleving grondiger dan sexue-
le vrijheid". Dat zei de rooms-ka-
tholieke bisschop Augustine
Harris bij de opening van een
studieprogramma voor alle paro
chies in zijn bisdom.
De bisschop wil van alle paro
chies graag antwoord op een
drietal vragen: waar de morele
normen vandaan komen, waar
mensen die normen zouden moe
ten vinden en hoe christenen
hun normen met anderen delen.
Volgens bisschop Harris be
staat de indruk dat zijn kerk lou
ter in beslag wordt genomen
door sexuele vraagstukken, ter
wijl de man-in-de-straat met heel
andere problemen bezig is, zoals
huisvesting, gezondheidszorg,
openbare geweldpleging, het ge
beuren in de voetbalstadions en
de politiek. "Als kerk zijn wij te
negatief bezig geweest. Terwijl
wij treurden over gebrek aan mo
rele normen in de samenleving,
beseften wij niet dat wij die juist
zouden moeten leveren. Gevolg
is dat wij nu geen doelmatige bij
drage hebben voor de veelvormi
ge samenleving".
Priesters. Eind volgend jaar
moet een priesterseminarie in
Stockholm de gedeeltelijke op
leiding van rooms-katholieke
priesters mogelijk maken. Scan
dinavische priester-kandidaten
draaiende in de Sowjet-Unie. Dat
heeft mogelijk een rol gespeeld bij
het personeel, dat niet verwachtte
dat juist hier iets fout zou kunnen
gaan. "Ook met zo'n in wezen in
stabiele reactor hoeft nog niets
fout te gaan, wanneer alle voor
schriften nauwkeurig worden op
gevolgd. De autoriteiten hielden er
kennelijk geen rekening mee dat
de voorschriften wel eens aan de
laars gelapt zouden kunnen wor
den", aldus Versteegh.
Vast is komen te staan dat de
operators tot 7 keer toe tegen de
voorschriften in hebben gehan
deld, ten behoeve van nota bene
een veiligheidstest voor de centra
le. Bang als de technici waren dat
het vermogen van de reactor bene
den het voor het experiment ge
wenste niveau zou dalen - daardoor
was de proef al twee keer eerder
mislukt - werden achtereenvolgens
7 beveiligingssystemen buiten
werking gesteld. Waarna het kritie
ke punt bereikt werd en kernreac
tie en stoomproduktie elkaar als in
een spiraal omhoog stuwden.
De maatregelen die de Russen
inmiddels nemen om dit reactor
type beter te beveiligen noemt Ver
steegh positief. Ook de openheid
waarmee de Sowjet-experts in We
nen hun westerse collega's tege
moet zijn getreden heeft de ECN-
man aangenaam verrast.
Opleiding
De Nederlandse overheid en de
electriciteitsbedrijven met een
kernenergie-programma kunnen
niet zo veel aanvangen met de er
varing van Tsjernobyl, aldus Ver
steegh. "Je zou nog eens kunnen
kijken naar de voorschriften in de
centrales, naar een duidelijker
scheiding van verantwoordelijkhe
den binnen het bedrijf. De oplei
ding van de technici en operators
zou misschien nog beter kunnen.
Behalve de Kema in Arnhem heeft
ECN binnenkort ook een compu-
ter-simulatie-model, waar het cen
trale-personeel kan oefenen in al
lerhande voorvallen. En de 'alarm
regelingen' oftewel rampenplan
nen zouden nog eens goed doorge
nomen kunnen worden".
De Nederlandse kerncentrales
hebben bijvoorbeeld de plicht sto
ringen op een centraal punt in Den
Haag te melden. Maar dat gaat nog
altijd wel per telefoon. In de West-
duitse deelstaat Beieren zijn de
centrales inmiddels per computer
met zo'n centraal punt verbonden
en Versteegh vindt dat dit in Ne
derland eigenlijk ook zou moeten.
En waarom ook niet Europees:
"Dan zie je meteen of er elders iets
aan de hand is".
De eerstvolgende stap wordt vol
gende maand in Wenen gezet door
de ministers van de IAEA-landen.
Het is de bedoeling dat hier verdra
gen worden getekend over onder
meer inspecties van het Agent
schap van nucleaire installaties,
over waarschuwingssystemen en
over onderlinge bijstand wanneer
zich een nieuw ongeluk zou voor
doen.
volgen nu nog hun opleiding in
het buitenland.
De belangstelling onder
rooms-katholieken in de Scandi
navische landen - waar deze
kerk een minderheid vormt -
neemt toe. Op het ogenblik be
reiden ongeveer veertig studen
ten in de theologie zich voor op
het ambt van priester.
Hervormde Kerk: beroepen
te Daarle (Ov.) kandidaat J. A. W.
Verhoeven Amersfoort; aange
nomen naar Zwolle W. Tijink
Ommen.
Gereformeerde Kerken: aan
genomen naar Nieuwe Pekela
kandidaat G. Lubberts Amster
dam.
