Gepraat van jewelste
tussen Oost en West
De mythe van de
bodemloze put van
ontwikkelingshulp
zich
Achtergrond
Curran
verweert
PAGINA 6
MAANDAG 1 SEPTEMBER 1986
DEN HAAG - Voor de vertegenwoordigers in vrede en vei
ligheid van Oost en West heerst er de komende weken per
manent spitsuur. Vooral de agenda's van Amerikaanse en
Russische onderhandelaars zijn overvol. Witte Huis-woord
voerder Larry Speakes sprak vorige week over een „mis
schien nooit eerder vertoonde serie besprekingen" die vrij
wel elk onderdeel van de Amerikaans-Russische betrekkin
gen zouden omvatten.
Doel van al dit gepraat is, behalve het behalen van resultaten over
de in het geding zijnde onderwerpen, vooral het scheppen van wal
heet „een gunstig klimaat", dat een tweede top tussen president Rea-
gan en Sowjet-leider Gorbatsjov mogelijk moet maken. Volgens de
vorig jaar november bij hun eerste gesprekken in Genève gemaakte
afspraak zou die nog dit jaar in Washington plaatsvinden, gevolgd
door een derde ontmoeting in 1987 in Moskou.
Vorige week werden in Moskou met redelijk succes besprekingen
beëindigd over samenwerking op het gebied van de veiligheid in
kerncentrales. De Sowjets gingen begin dit jaar akkoord met hervat
ting van het al sinds 1978 gestaakte overleg op dit punt. Van Ameri
kaanse zijde werd het Russisch enthousiasme voor hervatting ver
klaard uit na de Tsjernobyl-ramp gegroeide belangstelling voor Ame
rikaanse kernenergie-technologie, maar ook de Amerikanen zelf zijn
nieuwsgierig naar wat de Russen in huis hebben.
Vorige week maandag besloten delegaties, geleid door onderminis
ter van defensie Richard Perle en kernwapenonderhandelaar Alexei
Obukhov, in Genève tijdens een tweede onderhandelingsronde tot
het opzetten van een zogenaamd centrum voor vermindering van
nucleaire risico's.
Deze centra, in feite een modernisering van de befaamde maar ou
derwetse hotline tussen Washington en Moskou, moeten in de toe
komst voorkomen dat een kernoorlog ontstaat, bijvoorbeeld doordat
één van beide partijen militaire manoeuvres van de ander verkeerd
inschat. Van Amerikaanse kant is al de verwachting uitgesproken dat
een overeenkomst over deze centra één van de resultaten van een top
Reagan-Gorbatsjov zou kunnen zijn.
Ook op andere, bij de Geneefse
top vorig jaar november al aan
gegeven, terreinen gaat men drif
tig aan de slag. In Washington
komen op 5 en 6 september de
kernwapenonderhandelaars uit
beide kampen bijeen, een voort
zetting van de besprekingen die
11 en 12 augustus in Moskou
werden gehouden. Over het te
gengaan van verspreiding van
chemische wapens wordt door
Amerikanen en Russen volgende
week in Bern onderhandeld.
In Genève, 4 september, komt
door
Hans Geleijnse
controle op naleving van verdra
gen die bepaalde kernproeven
verbieden aan de orde en in Was
hington is op 8 september over
leg over wederzijdse verminde
ring van troepen in Europa, voor
bereiding op een nieuwe ronde
van de MBFR-besprekingen in
Wenen. Over samenwerking in
de ruimte wordt 5 en 6 septem
ber gepraat, over Afghanistan 2
en 3 september in Moskou.
Voorts zullen Amerikanen en
Russen elkaar onderhouden over
de zogenaamde 'regionale span
ningsvelden': het Midden-Oos
ten, Centraal-Amerika,
Zuidelijk-Afrika.
Helsinki-akkoord
In Stockholm loopt 20 septem
ber de Europese Ontwapenings
Conferentie af en diezelfde dag
beginnen in Wenen de voorberei
dende besprekingen voor de in
november daar te houden derde
toetsingsconferentie over veilig
heid en samenwerking in Europa
(CVSE). Naleving en uitbreiding
van de Helsinki-akkoorden van
1975 staat op het. programma. En
voorzover deze bijeenkomst
sfeerbepalend is voor een top,
moet worden vastgesteld dat alle
voorbereidende conferenties
(over mensenrechten bij voor
beeld) zijn mislukt en. na aan
vankelijk optimisme, de bespre
kingen in Moskou moeizaam ver
lopen.
Kan van deze besprekingen
nog worden gezegd, dat het werk
werd en wordt overgelaten aan
de 'experts', duidelijkheid over
een datum en agenda voor de top
wordt verwacht van de ontmoe
ting tussen de ministers van bui
tenlandse zaken Shultz en Sje-
vardnadze, 19 en 20 september in
Washington.
Totnogtoe wordt, zowel in
Washington als Moskou, angst-
Reagan en Gorbatsjov tijdens de slotceremonie van hun eerste topconferentie.
vallig vermeden met een datum-
voorstel naar buiten te komen.
De Sowjets zeggen, dat zy klaar
zijn voor de top, wanneer de
Amerikanen bereid zijn tot meer
dan een praatje bij de haard, zo
als in Genève het geval was. Een
van de door Moskou gewenste
resultaten is het bereiken van
overeenkomst over een verbod
op kernproeven.
Geheimhouding
Washington zegt eveneens
klaar te zijn voor een tweede dia
loog Reagan-Gorbatsjov. „De bal
ligt op' de helft van de Russen",
verklaren regeringswoordvoer
ders om beurten, met verwijzing
naar een brief die Reagan in juli
aan Gorbatsjov stuurde. De
Amerikaanse president zou daar
in met nieuwe voorstellen zijn
gekomen, zowel voor wat betreft
de verschillende categorieën
kernwapens als zijn omstreden
onderzoeksprogramma naar een
defensie tegen kernraketten,
SDI, oftewel Star Wars.
Ondanks afspraken over ge
heimhouding van besprekingen
is, al dan niet bewust, informatie
naar de pers 'gelekt'. Gorbatsjov
zou een vermindering van 30
procent van het aantal strategi
sche kernwapens voorstaan, ge
combineerd met een verlenging
van 15 tot 20 jaar van het ABM-
verdrag, dat het opstellen van
een raketdefensie verbiedt.
Reagan zou verlenging van het
ABM-verdrag met zeven jaar wil
len en een uitwisselingsprogram
ma met de Russen opstarten
over SDI-technologieën. Voor de
Sovjets, die uit kwaadheid over
de 'lekken' naar de Amerikaanse
pers al hebben meegedeeld dat
de Reagan-brief „weinig nieuwe
en constructieve elementen be
vatte", is dat niet aantrekkelijk.
SDI-chef generaal Abrahamson
heeft immers al toegeven dat sta
tionering van een SDI-systeem
binnen tien jaar technisch niet
mogelijk is.
Sinds Gorbatsjov de macht in
het Kremlin heeft overgenomen
kan Moskou bogen op de voor de
publieke opinie meest aantrek
kelijke voorstellen. Na de pre
sentatie van zijn drie-fasenplan
tot vernietiging van alle kernwa
pens tegen het jaar 2000, werd
het accent gelegd op de vrijwilli
ge en eenzijdige stop op kern
proeven, die de Russische leider
midden vorig jaar afkondigde en
recentelijk tot 1 januari '87 ver
lengde. Reagan kan zich feitelijk
slechts beroepen op de ontwik
keling van SDI als een systeem
dat kernwapens overbodig zou
maken.
Verschillende NAVO-landen
zien deze ontwikkeling knarse
tandend aan. SDI is, het mag be
kend worden verondersteld, po
litiek niet populair in Europa en
steun voor het programma komt
er slechts wanneer bedrijven vet
te orders in de wacht kunnen sle
pen. Over de kernwapenstop
wordt weliswaar verschillend
geoordeeld, maar overheersend
in de reacties van Europese
bondgenoten (uitgezonderd de
kernwapenlanden Engeland en
Frankrijk) en in die van het Con
gres is dat het Witte Huis op dit
gebied een gebaar zou moeten
maken.
Reagan heeft echter al herhaal
delijk verklaard, dat een stop op
kernproeven alleen zin heeft
wanneer deugdelijke controle op
de naleving ervan mogelijk
wordt gemaakt. De Sowjets zeg
gen daartoe bereid te zijn en wil
len hierover op de top spijkers
met koppen slaan. De Amerika
nen zien een dergelijke testban
duidelijk pas, zoals een diplo
maat het onlangs formuleerde,
„aan het einde van de rit", met
andere woorden wanneer ak
koorden zijn bereikt over
werkelijke vermindering van
kernwapens.
Reagan moet eerst zijn defen
siebegroting inclusief SDI-pro-
gramma zo ongeschonden moge
lijk door het Congres zien te krij
gen. Huis van Afgevaardigden en
Senaat echter (met het door de
Democraten overheerste Huis
voorop) wensen fors te bezuini
gen met het oog op het begro
tingstekort.
Bovendien wil het Huis de pre
sident beknotten in havik-achti-
ge plannen, zoals het aan de kant
schuiven van het Salt 2-akkoord.
Senaat en Huis moeten het ko
mende maand eens wordèn over
de ingediende amendementen
alvorens de wet op de defensie
begroting kan worden goedge
keurd, maar zeker is al dat de
door Reagan gewenste 320 mil
jard dollar voor 1987 er niet ko
men en evenmin de door hem
voorgestelde 5,3 miljard voor
SDI. -
Verkiezingen
Voorts dient de president reke
ning te houden met de verkiezin
gen die in november voor Huis
en een deel van de Senaat wor
den gehouden. Hoewel niet
wordt verwacht dat de Republi
keinen hun meerderheid in de
Senaat kwijtraken, staat het nu
al vast dat Reagan in zijn laatste
presidentiële jaren van doen
krijgt met een steeds kritischer
achterban, waarvan een deel niet
zal schromen op voor het Witte
Huis ongelegen momenten met
de oppositie mee te stemmen.
Defensiebegroting en verkie
zingen zijn twee argumenten
voor Reagan zich gematigd, zeg
'top-vriendelijk' op te stellen. Te
gelijk moet hij rekening houden
met de haviken en gevestigde be
langen in Pentagon en defensie
industrie.
Aan het testen van kernwa
pens (sinds de eerste kernbom
plusminus vijftien zware explo
sies jaarlijks plus nog een dozijn
kleinere voor slagveldwapens)
bijvoorbeeld, wordt per dag zo'n
vijf miljoen gulden uitgegeven.
Meer dan 9000 mensen verdie
nen in de invloedrijke laborato
ria als Livermore en Los Alamos
hun brood. Deze wetenschap
pers, aangevoerd door de vader
van de neutronengranaat Ed
ward Teller, zien niets in een ban
op kernproeven, omdat die het
SDI-programma zou lamleggen.
Olieprijzen
Maar ook Gorbatsjov heeft zo
zijn problemen. De daling van de
olieprijzen heeft de Sowjet-Unie
voor grote economische proble
men (daling van inkomsten in
harde valuta) geplaatst. De door
Gorbatsjov voorgestane econmi-
sche hervormingen komen door
tegenwerking van het verstarde
bureaucratische partij-apparaat
uiterst langzaam op gang.
Ook al heeft het Russische lei
derschap de kernramp in Tsjer-
nobyl publicitair handig weten
uit te buiten („zie eens hoe ge
vaarlijk kernenergie, dus een
kernwapen kan zijn"), de directe
schade en die voor het energie-
programma zullen de planners
nog lang bezig houden.
Volgens Amerikaanse bronnen
hebben de Sowjets bovendien
door een verwoestende brand in
een vliegend laboratorium voor
anti-satellietwapens een grote
achterstand in technologische
ontwikkeling opgelopen. Kort
om, voor Gorbatsjov en de zijnen
is er reden genoeg zich eveneens
'top-vriendelijk' op te stellen en
tenminste te ijveren voor een
pauze in de geldverslindende
wapenwedloop.
Naar buiten toe zijn beide
kampen fanatieke belijders van
een en hetzelfde geloof, namelijk
het scheppen van een kernwa-
penvrije wereld waar vrede en
veiligheid troef zijn. Maar zoals
onder religieuzen niet ongebrui
kelijk, de vermoeiende strijd om
de titel 'ware gelovige' kent meer
platvloerse dan idealistische mo
tieven. En die zijn voor het bepa
len van de datum voor de, top
waarschijnlijk doorslaggevend.
LEIDEN - Vaak lijkt het niet meer
dan een druppel op een gloeiende
plaat. En soms zelfs dat niet eens.
Live-aid leverde 250 miljoen dollar
op en nauwelijks een jaar later ra
telen de telexen met berichten
over rampspoeden in de Sahel als
of er nooit een massale hulpactie is
geweest. En van tijd tot tijd valt te
lezen dat er weer een zoveel mil
joen kostend ontwikkelingsproject
volledig is mislukt. Kortom: wie
gelooft er nog in ontwikkelings
hulp?
De animo voor ontwikkelings
hulp loopt terug. In de jaren '70
steeg de hulp nog jaarlijks met on
geveer 6 procent, maar sinds het
begin van de jaren '80 is een onmis
kenbare daling opgetreden. Ook de
massale hulpacties van de afgelo
pen jaren hebben die neerwaartse
tendens niet kunnen keren. Ze
hebben hoogstens de afkalving
van de hulp gemaskeerd.
Scepsis over het nut van de hulp
door
Sjaak Smakman
is er altijd geweest. Links roept dat
de hulp de afhankelijkheid van de
ontwikkelingslanden van het wes
ten vergroot en de uitbuiting van
de armsten in stand houdt. Rechts
zegt daarentegen dat de ontwikke
lingslanden het uiteindelijk toch
van de 'vrije markt' moeten heb
ben en dat de hulp daarop versto
rend werkt. En gezamenlijk vinden
ze dat veel regeringen de hulp ver
spillen aan prestigeprojecten en de
armsten stelselmatig passeren.
Maar al die scepsis is niet terecht,
zo blijkt uit een onderzoek dat een
internationale groep van deskundi
gen in opdracht van Wereldbank
en IMF uitvoerde: de hulp helpt
wel degelijk.
Azië
Onder leiding van de Brit Robert
Cassen onderzocht deze 'Task for
ce on concessional flows' tussen
1982 en 1985 de effecten van ont
wikkelingshulp in 7 landen. Hun
conclusie na drie jaar onderzoek:
ongeveer eenderde van de projec
ten is zeer succesvol, eenderde le
vert een bevredigend resultaat op
en eenderde blijft duidelijk onder
de maat. Daarvan is 10 procent
zelfs een volslagen mislukking te
noemen. Die cijfers zijn volkomen
vergelijkbaar met grote nationale
of internationale investeringspro
gramma's in het westen. Wie herin
nert zich bijvoorbeeld niet de bo
demloze RSV-put?
De paradepaardjes van de ont
wikkelingshulp liggen vooral in
Azië, met 'nieuwe industrielanden'
als Zuid-Korea, Taiwan en Singa
pore. Bovendien sloeg de groene
revolutie van eind jaren zestig in
de Aziatische landen stukken beter
aan dan in Afrika. Een land als In
dia bijvoorbeeld, dat enige decen
nia geleden nog als reddeloos ver
loren werd beschouwd, voert te-
genwoodig voedsel uit. Hetzelfde
geldt voor Indonesië. Een grote te
genstelling met Afrika, dat 20 jaar
geleden voedsel exporteerde en
waar nu de hongersnoden elkaar
afwisselen. Hoewel ook in Afrika
uitzonderingen de regel bevesti
gen. Zo noemen de onderzoekers
Malawi, waar de hulp heeft gere
sulteerd in een gestage economi
sche groei, en Kenia als landen
waar de hulp uiterst effectief was.
Eisen
Ook die succesverhalen zeggen
echter niets over de afname van de
armoede. De hulp wordt, zegt de
Brit Griffin, vaak gegeven om de
eigen politieke, industriële of com
merciële belangen veilig te stellen.
Regeringen in ontwikkelingslan
den geven bovendien vaak de
voorkeur aan kostbare prestige
projecten waarvoor veel materiaal
en know-how uit het westen nodig
zijn. De hulpgevers wachten zich
er vaak wel voor om daarop veel
kritiek te uiten, want het mes
snijdt op die manier aan twee kan
ten: ze houden de regering te
vriend en de hulp komt voor het
overgrote deel weer terug.
De armste groepen - de boeren
op het platteland - worden meestal
overgeslagen en daar ligt een van
knelpunten in de hulp. De werk
groep pleit ervoor dat de hulpge-
vende landen vaker de eis stellen
dat het ontwikkelingsgeld wordt
gebruikt voor projecten die de
armsten ten goede komen: klein
schalige landbouwontwikkeling,
onderwijs en gezondheidszorg. Nu
heeft de hulp vaak de kloof tussen
arm en rijk alleen maar groter ge
maakt.
Andere eisen zijn volgens de des-
kunidgen dat de projecten geen ge
compliceerde technieken bevatten
die alleen met hulp van buiten
landse deskundigen toegepast
kunnen worden. Als een project is
voltooid - en de deskundigen zijn
vertrokken - ebt het effect vaak
snel weg. Het beeld van de tractor
die staat weg te roesten omdat er
niemand is die de kleine reparatie
kan uitvoeren, is bekend.
Afbouwen?
In een tijd waarin de ontwikke
lingslanden juist 'emanciperen' is
het de vraag hoe haalbaar de aan
beveling voor beter toezicht op de
besteding van de hulp is. De al eer
der aangehaalde Grifïin is daar uit
gesproken pessimistisch over. Het
enige dat donorlanden kunnen
doen is het richten van de hulp op
regeringen die hun best doen de
kloof tussen arm en rijk te dichten,
vindt hij. En: "Misschien is de tijd
gekomen om de hele onderneming
op te geven en de hulp in een jaar
of vijf te verminderen tot het mini
mum dat nodig is om aan de roep
om humanitaire noodhulp te vol
doen. Door de lange-termijnhulp-
proggamma's niet voor te zetten,
zouden we de armen misschien
meer helpen", aldus Griffin.
Dat pessimisme deelt de Werel-
bank/IMF-werkgroep bepaalt niet.
Die bepleit integendeel een ver
dubbeling van de westerse hulp in
de komende jaren. Dat is pure
noodzaak, zeggen de 18 deskundi
gen, om de armoede aan te pakken
en de economie in de ontwikke
lingslanden uit het slop te trekken.
Het klinkt echter bijna utopisch.
Als het lukt om de daling tot stil
stand te brengen, is dat al heel wat.
Al is daar wel enig zicht op: de OE
SO verwacht dat de ontwikkelings
hulp de komende jaren met 2 pro
cent zal toenemen. Maar ook dan
blijft het jaar 1980, toen de ontwik
kelingslanden het recordbedrag
van 40 miljard dollar hulp kregen,
nog een eind weg.
"Wat er ook mag gebeuren, ik
ben vast van plan mijn theologi
sche werk voort te zetten".
Met deze woorden heeft de
theoloog pater Charles Curran in
een brief aan aartsbisschop Ja
mes Hickey van Washington,
kanselier van de Katholieke Uni
versiteit van Amerika, aangekon
digd in beroep te zullen gaan te
gen de beslissing van de Vati
caanse congregatie voor de ge
loofsleer. Die wil hem vervallen
verklaren van zijn leerbevoegd
heid aan welke rooms-katholieke
universiteit ook.
Deze beslissing, genomen met
instemming van de paus, is geba
seerd op een onderzoek tegen pa
ter Curran. De congregatie is van
oordeel, dat Curran in woord en
geschrift ingaat tegen wat de
kerk leert op het terrein van de
sexuologie, onder meer wat be
treft het afwijzen van abortus,
voorechtelijk geslachtsverkeer,
het gebruik van voorbehoedmid
delen en homosexueel samenle
ven.
In zijn brief aan aartsbisschop
Hickey verklaart Curran, dat hij
zich alle academische en wette
lijke rechten voorbehoudt om
hoogleraar in de theologie aan de
Katholieke Universiteit te blij
ven. "Ik beschouw mijzelf ge
schikt en gerechtigd om mijn
functie van hoogleraar in de ka
tholieke theologie uit te oefe
nen". Curran blijft het theolo
gisch en praktisch afwijken van
elke niet-onfeilbare leer geoor
loofd achten en van levensbe
lang voor de academische vrij
heid en de rooms-katholieke
theologie zelf.
Tevoren had Hickey hem laten
weten, dat hij in zijn kerkelijke
leerbevoegdheid per 1 septem
ber zou worden geschorst en dat
hij daartegen binnen twee weken
beroep kon aantekenen. Curran
zal zich tot de burgerlijke rechter
wenden als hij binnen de univer
siteit zijn gelijk niet krijgt.
Lutheranen één. Met zeer
grote meerderheid hebben de ge
lijktijdig gehouden algemene
vergaderingen van de drie lu
therse kerken in Amerika beslo
ten, volkenkundige verschillen
te vergeten en samen te gaan in
de ene 'Evangelisch-Lutherse
Kerk in Amerika' (5,3 miljoen le
den).
Deze kerk is van de protestant
se kerken in de Verenigde Staten
per 1 januari 1987 de vierde in
grootte. Ze komt na de Zuidelij
ke Baptisten, de Verenigde Me
thodisten en de Nationale Bap
tisten.
Licht na duisternis
Na 27 jaar atheïstische propa
ganda, communistische gelijk
schakeling en kerkvervolging
hebben de rooms-katholieke bis
schoppen van Cuba de gelovigen
opgeroepen "uit de duisternis tot
het licht te komen". In een pasto
rale brief verklaren zij, dat het
tijd wordt de consequenties te
trekken uit het kerkcongres van
februari. "De gelovigen moeten
de schaduw waarin zij leven ver
laten en meewerken aan de op
bouw van de samenleving".
Waardering uiten de bisschop
pen van Cuba voor wat de revo
lutie aan goeds heeft gebracht,
zoals het verbannen van extreme
armoede, geen racisme of analfa
betisme meer, niemand die van
honger of gebrek aan medische
verzorging omkomt. Wel zyn ze
bezorgd over de toestand waarin
de gezinnen verkeren. Ze waar
schuwen voor alcoholisme, abor
tus, bedrog en verspilling.
Tegelijk houden de bisschop
pen de gelovigen voor, dat een
kerk die zich haar zendingsop
dracht niet bewust is gemakke
lijk een karikatuur van zichzelf
wordt. "Christelijk, getuigen is
noodzakelijk, ook in een samen
leving die de zin voor het heilige
heeft verloren, sterk is verwe
reldlijkt en is beïnvloed door het
De kerk kan de overheid hel
pen bij het tegengaan van mis
standen. "Wij willen geen idea
len uit een voorbije tijd doen her
leven en geen heerschappij na-
streVen. Maar wij willen ook niet
worden opgesloten in de sacris
tie. Onze geestdrift voor het
evangelie en onze hoop - uit ge
loof geboren - willen wij met an
deren delen".
Naar Ede. De communicatie-
commisie van de lutherse min
derheidskerken in Europa houdt
van 10 tot 16 september een alge
mene vergadering in Ede. Aan
deze assemblee nemen vertegen
woordigers van twintig lutherse
kerken in West- en Oost-Europa
deel. Het thema is: kerk en com
municatie in het informatietijd
perk. Vooral zal worden gespro
ken over de opkomst van nieuwe
media, zoals satelliet-tv.
Leden van de lutherse ge
meente in Ede fungeren als gast
heer.
Vluchtelingen. Afgevaardig
den van kerken uit de Verenigde
Staten en zeven Westeuropese
landen hebben de afgelopen
week in Driebergen voor het
eerst overlegd gepleegd om te
komen tot een rechtvaardiger
vluchtelingenbeleid
Een balletdanser uit Rusland
krijgt in Amerika direct asyl als
hij vertelt dat hij politiek wordt
vervolgd, terwijl vluchtelingen
uit Midden-Amerika die bij te
rugkeer met gevangenisstraf en
soms de dood moeten rekenen,
bijna zonder uitzondering wor
den teruggestuurd, zei de episco
paalse functionaris Henry At
kins, die in de Amerikaanse staat
New Jersey is betrokken by de
kerkelijke opvang van vluchte
lingen uit Midden-Amerika.
Doel van het overleg in Drie
bergen was, een nieuwe visie op
het vluchtelingenprobleem te
formuleren. De Engelse baptis
tenpredikant Paul Weller (na
mens de Britse Raad van Ker
ken): "De overheid ziet vluchte
lingen en immigranten als hét
probleem, terwijl wij de nadruk
leggen op de redenen waarom
deze mensen hun land hebben
verlaten. Daar zit vaak militaire,
racistische of economische drei
ging achter".
Milieu
Volgend jaar april wil de groep
theologen, natuurwetenschap
pers en kerkelijke werkers die
het afgelopen weekeinde op
'Kerk en Wereld' in Driebergen
voor een eerste beraad bijeen
was, met concrete plannen ko
men om de kerkelijke betrok
kenheid by het milieuvraagstuk
te vergroten. Twee groepen gaan
studie maken van theologische
en ethische vragen met betrek
king tot milieubeheer en van de
praktische vraag op welk terrein
de kerk een eigen bijdrage kan
leveren.
Het beraad was een initiatief
van de afdeling sociale vragen
van de Raad van Kerken, het her
vormd Werkverband voor Maat
schappelijke Activering en de
vereniging Goed Rentmeester
schap in Middelburg.
Hervormde Kerk: beroepen
te Elburg B. H. Weegink Heerde;
aangenomen naar Hilversum
(deelwerk) kandidaat mevrouw
M. E. van Asbeck-van Leeuwen'.
Gereformeerde Kerken: aange-
nomen naar Staphorst-Rouveen
A. B. Wolters Boornbergum (Fr.).
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepen te 's Graven-
zande J. van Amstel Ede.
