'Als artiest word je de afgrond ingedreven'
TV-rubriek
Hoedt U voor de troetelbeertjes!
Veelzijdig concert Ben van Oosten
Eten en kijken moeilijke combinatie
Henk Wijngaard na anderhalf jaar op de vrachtwagen terug in de muziek
door
Nico Scheepmaker
'L' école des veuves'
ZATERDAG 30 AUGUSTUS 1986
RADIO-ïV-KUNST
PAGINA 33
mf'
WÊÈÊ^' M'
Ouders aller landen, verenigt u!
De televisie legt niet alleen be
slag op uw tijd en dat van uw
kinderen, maar ook op uw porte
monnee. Hebt u zich ooit gereali
seerd hoe het eigenlijk komt, dat
u zich tegenwoordig minder
schijnt te kunnen veroorloven
dan vroeger, hoewel uw salaris in
de loop der jaren toch gestegen
is? U denkt: het zullen de hogere
belastingen wel zijn, of de hogere
huur, of de hogere benzineprij
zen, want u denkt in het groot en
ziet de 'care bears' over het
hoofd. Troetelbeertjes, heten ze
in Nederlands jargon, maar mijn
jongste dochtertje spreekt nog
steeds van 'kerber-beertje', want
zo had ze het begrepen van de
meeslepende STER-spots, die
haar er gemakkelijk van wisten
te overtuigen dat zij niet goed
verder kon leven zonder zo'n
schattig knuffelbeest. Wat denk
je dan als ouder, die er op uit is
zijn kind de 'heel gelukkige
jeugd' te bezorgen waar zij later
nog met veel dankbaarheid aan
zal terugdenken? Komaan, we
kopen zo'n beertje, wat kan dat
nou nog kosten alles bij elkaar?
Als wij per se een warm aanbevo
len boek willen hebben kopen
we het tenslotte ook! Dus bege
ven we ons naar de speelgoed
winkel, met kind en al, want de
kerberbeertjes zijn er in soorten
en maten en kleuren en zij zal
toch moeten kiezen! Zo heb je
kerberbeertjes in de gedaante
van een merkwaardig beertje,
maar ook kerberbeertjes in de
gestalte van een pinguin en een
olifant.
En daar sta je dan, voor
de uitstalling. Er blijken kleine
en grote zijn, de kleine zijn in
vergelijking met de grote wel een
beetje klein, denk je, en dat
denkt je dochtertje ook, dus je
begint met zo'n grote uit zijn
doos te pakken. Die blijkt f 69,50
te kosten! Aj, daar kun je tegen
woordig, als je er twee kwartjes
bij legt, zeven meesterwerken uit
de wereldliteratuur voor kopen
(als je de goedkope series van de
Bezige Bij en Meulenhoff
neemt)! Die kleintjes zijn ook
lief!, probeer je bij je slachtoffer
tje, en je pakt een klein kerber-
beertje: f 39,95! Jammer, op een
haar na het Europese record van
f 40 rond gemist!! Negenendertig
gulden vijfennegentig, denk je,
daar heb je acht literaire Neder
landse meesterwerken voor als je
bereid bent je te behelpen met
het krantenpapier van de Buik-
Boeken, en dan hou je nog f 2,95
over ook! Als je daar 3 gulden bij
legt, kun je een onooglijk, plastic
troetelbeertje kopen, dat spe
ciaal voor de man met de smalle
beurs is gecreëerd!...
Janna bezit nu een Pingy, de
pinguin-versie van het kerber-
beertje, van f 69,50 en een regen-
boogkerbertje van f 39,50 en dan
zijn we nog genadig ontsnapt aan
de duurste 'care bears', want er
zijn er ook nog van f 79,50 en er
leeft zelfs een omatroetel van f
119,50. Een ding moet ik toege
ven: die troetelberen zijn met
groot inzicht in de kinderziel ge
maakt. Ze hebben nog aparte lif-
jes en lafjes aan hun lijijes, en
Janna neemt ze altijd mee naar
bed, met voorbijzien van de tien
tallen andere troetelbeesten die
ze heeft. Geldt hier het aloude
adagium 'duurkoop is goed
koop?' Hebben die beertjes een
'ick en weet niet wat', 'uno non
so che', een 'je ne sais quoi' dat
vergelijkbare troeteldieren niet
hebben, of is het allemaal een
kwestie van TV-beinvloeding,
die hen voor de kinderen een
meerwaarde geven? Want behal
ve de STER-spots hebben de fa
brikanten een nog veel machti
ger wapen in de strijd geworpen:
de tekenfilmreeks 'De Troetel-
beertjes', die afgelopen woens
dag voor het eerst door de VARA
werd uitgezonden (de bioscoop
film, geheel Nederlands gespro
ken, is al aan zijn 24ste week be
zig). „In Troetelland, achter de
regenboog, wonen dertien vrolij
ke Troetelbeertjes, die verdrieti
ge mensen op aarde weer blij
kunnen maken", verklapt het
omroepblad. Dertien! Reken
maar uit: 13 x 69,50 is f 903,50.
Niks belastingen, niks huurkos
ten, niks benzineprijzen maar
troetelbeertjes! En dan zijn wij
hier in Nederland nog niet eens
overvallen door de Thundercats,
een nieuwe Amerikaanse kinder
serie die door de BBC is aange
kocht en dus ook wel in Neder
land terecht zal komen. De Ame
rikaanse Action for Children's
Television heeft met steun van
150 andere organisaties uit de
wereld van het onderwijs en de
kinderbescherming een protest
ingediend omdat „de kinderen
denken naar een spannend avon
tuur te kijken dat iets te zeggen
heeft, maar in werkelijkheid een
commercieel praatje te zien krij
gen dat iets te verkopen heeft".
De Britse ouders werden ge
waarschuwd, dat de vraag naar
het speelgoed van Thundercats
hun 'honderden ponden' zou
kosten. Action for Children's Te
levision heeft nu geëist dat de
producers op het scherm toege
ven dat Thundercats en zestig
vergelijkbare series geprodu
ceerd worden onder de supervi
sie van de speelgoedfabrikanten.
U bent dus gewaarschuwd: zo
dra de Troetelbeertjes en de
Donderkatten op het scherm ko
men: blinddoek uw kroost!
KOOTWIJK (GPD) - ,,'t Feit dat ik
professioneel gestopt ben", zegt
Henk Wijngaard, de zanger die be
kend werd met truckersliedjes
„heeft te maken met mensen die
me begeleidden en dat niet kon
den. Er werd alléén maar aan de
zakelijke kant gedacht, de artistie
ke kant telde niet meer. En op die
manier worden artiesten doodge
woon de afgrond ingedreven".
Margriet Hunfeld
„Als ik even om me heen kijk",
vervolgt hij, „naar de Dolly Dots,
bijvoorbeeld, die draaiden vier, vijf
jaar top en dan: pats, twee jaar ge
stopt; Henkie Wijngaard draait vijf,
zes jaar top, pats: ook twee jaar he
lemaal d'r uit. En eigenlijk is het
bij al die collega's om me heen 't
zelfde. Ik hoor Nico Haak nog zeg
gen: 'Over twee jaar, Henk, dan
ben ik binnen. Hoef ik niet meer zo
hard te hollen".
„Hij ploetert nu nog, begrijp je.
Ook een slechte, zakelijke begelei
ding gehad. Waarom Omdat wij
op provisiebasis draaien. En zo'n
manager, die van mijn optreden
een percentage vangt, heeft het
liefst dat ik tien dagen in de week
bezet ben. Kan 'ie zijn eigen zak-
Henk Wijngaard, met vrouw, zoon
en hond: "Ik ben meer dan een zin
gende trucker". (foto gpd>
Henk Wijngaard werd negen jaar geleden bekend als
zanger. Zijn eerste hit was 'Met de vlam in de pijp', daar
na volgden 'Nachtrijders', 'Asfaltrocker', 'Ik heb een
truck als mijn woning', 'Containersong' en 'Bak roest op
18 wielen'.
Na deze successen stopte Henk Wijngaard twee jaar ge
leden opeens. Er verschenen geen platen meer en de zan
ger was niet langer te beluisteren in Nederlandstalige
liedjesprogramma's.
Wijngaard, die, vóórdat zijn zangcarrière aanving, had
gewerkt als zeeman, fabrieksarbeider, kraanbouwer en
vrachtwagenchauffeur, ging terug op de truck en besloot
vanaf dat moment alleen nog maar op te treden als ama
teurzanger.
Sinds kort heeft Henk Wijngaard echter weer een nieu
we single uitgebracht en hij werkt op dit moment hard
aan een elpee. Na anderhalf jaar zwijgen, praatte hij bo
vendien openhartig over zijn carrière als zanger, het suc
ces en de vele teleurstellingen die daarmee gepaard gin
gen
ken vullen. Verder zal het hem een
zorg zijn of de artiest na vijf, zes
jaar doorwerken helemaal leeg is.
Want dan staan er wel weer tachtig
nieuwe te trappelen!"
Alcohol
Henk Wijngaard kan er zich flink
over opwinden. Neemt ook geen
blad voor de mond. Driftig shag-
gies rollend licht hij een tipje van
de zwarte sluier die er rond de va
derlandse showbusiness hangt: ,,'t
Gekke is dat er steeds weer arties
ten zijn die erin trappen. En die
dan in dezelfde kuil vallen waarin
ik ben terechtgekomen. Zodra ze
het niet meer volhouden eindigen
ze in een psychiatrische inrichting
of in een ontwenningskliniek voor
alcohol".
„Want het is dus wel zo dat je in
ons vak langer meegaat met alco
hol en allerlei andere middeltjes.
Totdat ook die niet meer werken
en dan knap je af als een lucifer
houtje. Ik heb het regelmatig om
me heen zien gebeuren", zegt hij
bars „en in grote lijnen is het mij
ook overkomen".
Vervolgt geëmotioneerd: „Je
grijpt steeds sneller naar een bor
rel, wantje bent moe. En met alco
hol beweeg je makkelijker, word je
weer vrolijk. Ik draaide op een ge
geven moment vijf shows op een
dag. Dan begon ik in Den Haag en
eindigde ik 's nachts om half twee
Bespeling op het Van den Heuvel-or
gel in de Nieuwe Kerk door interna
tionaal concertorganist Ben van
Oosten (gevestigd te Den Haag) met
werken van: Richard Wagner, Franz
Liszt en Marcel Dupré. Gehoord: op
vrijdag 29 augustus in Katwijk aan
Zee.
KATWIJK AAN ZEE - Veelzij
dig en met een grandioze beheer
sing van de techniek besloot de
Nederlandse orgelvirtuoos Ben
van Oosten gisteravond de Inter
nationale orgelserie 1986 op het
Van den Heuvel-orgel met
werken van Richard Wagner.
Franz Liszt en Marcel Dupré.
Merkwaardig genoeg opende de
Haagse routinier op de bekende
wereldpodia met een werk dat
totaal niet paste bij het karakter
van dit instrument: namelijk een
nogal matige transcriptie van de
Ouverture uit Wagners opera
'Die Meistersinger von Nürn-
berg! Een reusachtig muzikaal
(typisch Duits) bouwwerk, dat
ondanks de knappe presentatie,
bijzonder hard en meedogenloos
over het voetlicht kwam. Een on-
berijpelijke keuze.
Indrukwekkend en van een
ongelooflijke schoonheid daar
entegen klonk daarna het geniale
kleurenpalet van Franz Liszt
"Variationen" die gebaseerd zijn
op een dalend chromatisch the
ma uit J.S. Bach's cantate "Wei-
nen, Klagen, Sorgen, Dragen
sind das Christentranenbrot".
Een aangrijpend werk, dat Liszt
schreef kort na de dood van zijn
oudste dochter. Door Ben van
Oosten bijzonder integer, inge
houden en zuiver vertolkt en
waarin hij met een ongelooflijke
timing de dramatische spanning
vast wist te houden tot aan het
troostrijke koraal "Wat God doet
is welgedaan" dat afgesloten
door een bijna stralend crescen
do een indrukwekkend hoogte
punt vormde.
Hoe de symfonische virtuoze
orgelstijl van Franz Liszt op ma
gistrale wijze door Marcel Dupré
is voortgezet bewees daarna de
"Symphonie Passion" van zijn
hand. Dit werk is destijds ont
staan uit een improvisatie op het
Wanama-orgel in Philadelphia
USA, het grootste orgel ter we
reld met 232 stemmen en 18000
pijpen, waarop Dupré kwam met
een novum: hij improviseerde
complete symphonieën. Deze
symphonie werd een beschrij
ving van het leven van Christus
in een vierdelige versie. En wan
neer men al luisterend bedenkt
dat dit werk ooit werd geïmpro
viseerd, kan men begrijpen dat
een criticus destijds schreef:
"Een muzikaal wonder". Een
compliment dat gisteravond ook
zeker gold voor het ongelooflijk
virtuoze gemak en de suggestie
ve wijze waarop Van Oosten dit
veeleisende werk gestalte gaf.
ANNEKE VAN VLIET.
'L'école des veuves' naar Jean Coc-
teau. Met: Lia Bolte. Rupert van
Heijningen, Francis Sanders, Paul
Beek, Jacqueline Enkclaar, Manoek
van der Meplen, Tonny Vijzelman,
Sjabbe van Silihout, Trudy van
Haaster, Sjef van Leunen en Frederi-
ke Bruin. Regie: Rob de Kuiper. Ge
zien op 29 augustus op de Burcht. Al
daar nog 30 en 31 aug.
LEIDEN - Eigenlijk had 'School
der weduwen' in zijn geheel op
de Burchtheuvel zelf moeten
plaatsvinden, maar de vroegtij
dig gearriveerde herfst stak daar
een stokje voor. Toch is het idee
niet helemaal losgelaten en be
ginnen de eerste vijftien minuten
van deze produktie op de winde
rige, kille heuvel. Aangezien het
stuk van Cocteau zich op een
kerkhof afspeelt, is de mistroos
tige sfeer aldaar toepasselijk.
Maar dat is dan ook het enige,
dat de tocht naar de heuveltop
enigzins rechtvaardigt. Er ge
beurt daar vrijwel niets. Het pu
bliek loopt achter twee voort
schrijdende zangeressen aan,
wier gezang de droefgeestige
sfeer nog eens versterkt. Verder
voegt hun aanwezigheid weinig
toe en roept hun niet echt warme
kleding slechts prozaïsche be
zorgdheid over griep en ver
koudheid op.
Het Burchtheuvel-gedeelte is'
duidelijk het nog te redden res
tant van het oorspronkelijk con
cept, dat deze ruimte centraal
stelde. Eenmaal in de galerie-
ruimte aangekomen, zoeken de
circa tachtig bezoekers snel een
plaats aan de eettafel en vallen
direct op het smakelijk uitziend
koud-buffet aan. Tewijl schalen
en wijn rondgaan en er luide mu
ziek klinkt, begint plotseling ie
mand (met blocnote in de hand)
het verhaal van de weduwe van
Ephese te vertellen. Niemand
lijkt echter te luisteren - bord op
scheppen. schalen doorgeven,
wijn inschenken, eten drinken
en toneelkijken blijken moeilijk
te combineren bezigheden.
Er volgen nog drie versies van
dit verhaal, die steeds (overigens
niet altijd even boeiend en over
tuigend) door een andere acteur
verteld worden. De muziek is in
middels gestopt; het wordt al
lengs stiller en alleen het tikken
van eetgerei op de borden zorgt
voor wat lawaai. De traditionele
theatersituatie krijgt de over
hand. Op het centrale speelvlak
brengen acteurs de toneelversie
van het verhaal. Alleen met dit
verschil, dat het publiek mag
eten en voor een deel met de rug
naar het podium mag zitten. Het
geheel wordt afgesloten met de
voordracht van een klankgedicht
over het gegeven door een naak
te man in bad en met een swin
gend muziekje.
Specialiteit van deze produktie
is de maaltijdenscenering voor
het publiek: een door Petronius'
Satyricon geïnspireerd, tamelijk
origineel idee, dat met zorgvul
digheid is uitgewerkt. Maar he
laas, het idee blijkt niet te
werken. Waarom wij eten en zij
toneelspelen maakt het spekta
kel niet aannemelijk. De drie ver
telde verhalen gaan grotendeels
verloren en het klankgedicht
komt echt als 'mosterd na de
maaltijd', omdat de opbouw van
het toneelgedeelte door een dui
delijke afsluiting wordt geken
merkt. Op geen enkele manier is
er een vloeiende overgang tussen
de maaltijd van het publiek en
het toneelgebeuren; hooguit
wordt er een paar maal iets over
eten gezegd. 'L'école des veuves'
experimenteert met de gelijktij
digheid van iets, dat die gelijktij
digheid niet verdraagt.
WIJNAND ZEILSTRA
Een fragment uit 'L'école des veuves'. Op de achtergrond etende en
drinkende bezoekers.
in Diksmuiden in België. Daar za
ten 1750 kilometers tussen. Tegen
mijn manager heb ik toen gezegd:
ga jij maar mee, dan weet je hoe 't
is om zo te pezen".
„Als je te laat kwam, en dat was
onvermijdelijk aan het eind van de
rit, dan werd je met boe-geroep
ontvangen in de zaal. Verschrikke
lijk was het op het laatst. Zo ont
moedigend. Thuis kwam ik niet
meer, want na alle optredens sliep
ik in een hotel of ergens op een par
keerplaats in mijn auto. Waar doe
je dit allemaal voor, vraag je jezelf
dan af. Het ergste was datje gevan
gen zat. Je moest door. Elk jaar dat
je meer verdiende werd de belas
tingschuld groter. Met een omzet
van maximaal vier ton, betaalde je
het jaar erna twee ton aan de fis
cus. En dat moest wèl op tafel ko
men. Alleen al die privé-schuld, die
belastingen.... ze douwen je kop in
de strot. Je bent een melkkoe van
de Nederlandse staat geworden".
„Voor haar", hij wijst naar zijn
vrouw had ik een prachtig huis
gekocht. In Stadskanaal. Ik was
nooit thuis, ze had niks( aan me,
dus wou ik dat ze het mooiste, het
beste huis kreeg dat er bestond.
Om het enigszins goed te maken".
„Toen ik ging afbouwen", zegt
hij dan, rustiger „heb ik het huis
verkocht. Daar begon ik mee. Toen
stopte ik met platen maken en nam
geen televisie meer aan. Zodra ze je
niet meer zien op de buis, worden
meteen de aanvragen minder. Dat
kwam goed uit, want ook mijn ma
nager ging aan de kant en ik begon
zelf te boeken.
Vanaf dat moment ben ik weer
op de wagen gegaan en trad ik al
leen nog maar op als amateur. An
derhalfjaar lang heb ik gewerkt als
vrachtwagenchauffeur en ik heb
een schitterende tijd gehad. Goeie
collega's, geen rancune, geen jaloe
zie en een bedrijf dat zijn tijd ver
vooruit was. Ik moest ermee stop
pen, omdat ik het in mijn knieën
kreeg, het laden en lossen gaat niet
goed meer. Dus wat over blijft, nu,
is het zingen. Jammer, want truc
krijder is het meest romantische
beroep dat er bestaat".
Henk Wijngaard is weer terug bij
Af. Hij treedt weer op, er is een
nieuwe single van hem versche
nen, getiteld 'Gooi nog eens een
blok hout op het vuur' en hij staat
alweer op de hitparade. Nummer
negen. Bovendien werkt hij hard
aan een elpee, zijn elfde.
Lading
Hij is niet meer bang* om onder
uit te gaan, want hij heeft zijn lesje
geleerd: „Dat commerciële zingen
met het verstand op nul en de blik
op oneindig, dat is afgelopen. En
terug op de vrachtwagen kan ook
niet meer. Dus heb ik van die twee
dingen het beste gepakt en gecom
bineerd: ik reis nu met mijn
vrachtje muziek het land af en dan
is het ook: laden en lossen. Als
trucker loste ik de palletten, als
zanger mijn liedjes. In beide geval
len gaat het erom je lading zo goed
mogelijk over te brengen".
Tenslotte geeft hij ook nog even
zijn 'bescheiden mening', zoals hij
het noemt over de gang van zaken
in de Nederlandse artiestenwereld:
,,'t Is hier geen Amerika, dat merk
je direkt. Zodra je bij je eigen pla
tenmaatschappij komt vragen of ze
voor jou ook zo'n schitterende vi
deoclip kunnen financieren, word
je vierkant uitgelachen. De arties
ten hier zijn goed genoeg om zich
kapot te werken voor het Neder
landse volk, maar ze worden met
de nek aangekeken door de Neder
landse radio- en tv-makers. We
moeten aanknokken tegen Engelse
en Amerikaanse teksten en uitstij
gen boven dat wat uit het buiten
land komt".
„Ik heb altijd andere wensen ge
had en die hoop ik ooit te realise
ren. Mijn ideaal is om nog eens in
een film te spelen, maar dat heb ik
even opzij geschoven. Iets anders
is dat ik mezelf vooral zie als een
troubadour. Ze hebben me in de
hoek gezet van de 'zingende
vrachtwagenchauffeur'. Maar ik
ben meer dan dat. Ik ben iemand
die wil zingen over vrijheid, over
nieuwsgierigheid, over het avon
tuur. En dat maakt dat ik gewoon
door blijf gaan. Als artiest. Als zan
ger. En als Henk Wijngaard".
