D
Geschipper met
'Op hoop van zegen'
VRIJDAG 8 AUGUSTUS 1986
PAGINA 15
BIOSCOPEN
Op hoop van zegen"; regie: Guido Pie
ters; met Kitty Courbois, Reneé Souten-
dijk, Rijk de Gooyer, Danny de Munk en
Ramses Shaffy; in Lido en Trianon, Lei
den, Euro, Alphen en City Katwijk.
'O nee, hiermee is het niet afgelo
pen!' roept in de laatste seconden
van de nieuwe Nederlandse speel
film Op Hoop Van Zegen vissers
vrouw Renee Soutendijk strijd
baar uit, als tijdens de onthulling
van een monument voor verdron
ken vissers aan het daglicht komt
dat de perfide reder Bos de beman
ning van een rotte logger willens
en wetens de dood in heeft ge
stuurd om verzekeringsgeld te
kunnen opstrijken. De zinledig
heid van de door Guido Pieters
vervaardigde film blijkt het beste
uit de loosheid van Soutendijks be
lofte. Wel degelijk is alles afgelo
pen.
Dat lag anders 86 jaar geleden
toen Herman Heijermans het stuk
schreef waarop de nu door Mat-
thijs van Heijningen geproduceer
de film gebaseerd werd. Toen ging
het er in de visserij zo bar en boos
aan toe dat de sociaal geëngageer
de schrijver zich geroepen voelde
om er stelling tegen te nemen via
het strijdstuk Op Hoop van Zegen,
hopend aldus protesten te mobili
seren tegen de godgeklaagde
wantoestanden in Katwijk, hopend
ook dat er dan wellicht iets verbe
teren zou. In die context heeft het
zin, is het zelfs de perfecte laatste
regel: 'Hiermee is het niet afgelo
pen!'
Regisseur Pieters beklemtoont
in interviews dat Op Hoop Van Ze
gen nog steeds actueel is, wijzend
op de parallellen tussen de misda
dige streken van reder Bos en de
witte boorden-criminaliteit van on
ze eigen tijd. Onwaar is dat niet,
maar dat inzicht wordt in de film
niet gehanteerd als een waarheid
die het volk ingepeperd moet krij
gen. Op Hoop van Zegen gaat ook
over het misbruiken van macht,
maar dat toch meer op de manier
van het boulevardtheater (snode
huisbaas poogt arme weduwe te
verleiden onder het dreigement
haar anders met haar tien bloedjes
van kinderen de straat op te keilen
in de barre winterkou) dan als iets
wat ons vandaag nog steeds zou
aangaan.
Een sociaal geëngageerd cineast
die vandaag de dag oprecht last
heeft van de ellende die machtelo
zen krijgen aangedaan door gewe
tenloze kapitalisten, zou toch eer
der iets zoeken in pakweg: illegale
gastarbeiders die min of meer ge
dwongen worden om radioactieve
reactorvaten schoon te maken. Die
dingen komen tenminste echt voor
in de hedendaagse maatschapij. Er
is wel eens zo'n film gemaakt,
Proefkonijnen heette die. Om als
parabel over feitelijik datzelfde te
kunnen fungeren, bevat Op Hoop
Van Zegen veel te veel afleidende
elementen om dwingend te kun
nen leiden tot de parmantige belof
te 'Hiermee is het niet afgelopen!'
Het doet allemaal nogal denken
aan de manier waarop Van Heij
ningen en Pieters twee jaar gele
den Ciske de Rat opnieuw
verfilmd hebben. Ook daarin werd
beklemtoond dat er parallellen la
gen tussen de werkloosheid en de
opkomende fascisten van de jaren
dertig en wat er tegenwoordig bij
ons weer allemaal mis is, zonder
dat het drama uiteindelijk moeite
deed om aan die ontdekking eni
gerlei ponclusie te verbinden. Van
beide films overtuigt het veronder
stelde engagement absoluut niet.
Dat dan wat betreft de inhoud
van deze Op Hoop Van Zegen, een
stuk, dat van Heijermans natuur
lijk ook de heel specifieke, voor
film stellig bruikbare vorm mee
kreeg van melodrama. Daar weet
Guido Pieters duidelijk beter weg
mee en een aantal dramatische
kwaliteiten van het stuk zijn met
passende spierkracht ook overge
komen in de verfilming. De hele
opbouw bewijst nog steeds zijn uit
gekookte architectuur en kon ex
tra imponeren door het visualise
ren van de twee stormen waarin
het schip Op Hoop Van Zegen te
rechtkomt en waartussen het ei
genlijke drama zit ingeklemd. Het
kan zijn dat we ons de enscenering
van de rampen op zee, omdat men
er immers speciaal voor naar de
bassins van de Pinewood Studio's
was getrokken, nog wel wat realis
tischer hadden verwacht, maar ze
imponeren afdoende.
En het blijft verduveld geraffi
neerd om gepresenteerd te krijgen
hoe de vissersvrouwen knokken
voor aanmonstering van hun man
nen, verloofden en kinderen op het
schip waarvan we in de daaraan ge
wijde scènes zien dat Bos er dat he
le vuile spel mee op poten aan het
zetten is. Sluw is intussen de type
ring van de doortrapte schurk Bos
als tegelijkertijd een liefhebbend
vader, want zoiets kan: misschien
was Al Capone ook wel gek op kin
deren. De portrettengalerij van
Heijermans bewijst ook in deze
filmcast een hoop waarachtigheid
of op zijn minst markantie. Vooral
de vrouwen staan sterk overeind:
de felle Soutendijk, de taaie Kitty
Courbois als Knier, de kwetsbare
goeierd Dorijn Curvers en de zach
te, intrieste Ellen Veger.
Bij de mannen heeft Rijk de
Gooijer geen enkel probleem met
Bos, de schurk van het stuk, en we
ten Leen Jonge waard en Luc Lutz
hem aan de kwaaie kant uitste
kend te volgen als bijna-karikatu-
ren. Echt indrukwekkend evenwel
is de meer mysterieuze slechtheid
van Ramses Shaffy die bij het pro
letariaat hoort en als enige weet
heeft van de slechte staat waarin
de logger verkeert, zich laat beta
len om te zwijgen en ook nog een
ongewenste schoonzoon mee laat
vertrekken op de fatale reis. Lex
Goudsmit, Albert Mol, Huub Sta
pel, ze geven allemaal de pittige
vignetten die het stuk van hen ver
langt. Waarbij het intussen toch
stoort dat hun scènes - als ontbrak
het de regisseur aan zelfvertrou
wen - in onnoemelijk veel shotjes
zijn opgedeeld.
Qua drama valt Op Hoop Van Ze
gen kortom redelijk aangenaam
aan te kijken, behalve in het waar
lijk toch niet geringe aspect dat
Danny De Munk heet. Guido Pie
ters ontkent dat deze produktie
zou zijn toegesneden op de aanwe
zigheid van Nederlandse jongste
filmster. Waar is dat men er geen
Ciske de Rat van gemaakt heeft,
maar dat viel er ook niet van te ma
ken. Toch is er evident sprake van
een speciale sterbehandeling.
Men heeft ten behoeve van het
joch er zelfs een speciale kalverlief
de bijverzonnen van Danny met
nota bene de dochter van Bos. Dat
leidt tot hinderlijke scènes van
twee kinderen die hun rollen niet
aan kunnen. In hef geval van Dan
ny is dat extra pijnlijk, omdat je ie
mand van een voetstuk ziet vallen.
Voor de branie-rol van Ciske was
hij geknipt, maar de nu te spelen
Barend is een ventje dat geschikter
was voor de kunstacademie dan
voor het harde visserbestaan. Ba
rend dient te sterven van angst om
de zee op te gaan, hij vliegt jan
kend zijn moeder om de nek om
maar niet mee te hoeven, de politie
dient er aan te pas te komen om
hem toch die boot op te krijgen. Al
die gevoeligheid en zwakheid, daar
blijkt Danny absoluut niet mee uit
de voeten te kunnen.
Dat men dat bij het maken' van
deze film niet heeft gezien of niet
heeft willen zien, bewijst eens te
meer dat Op Hoop Van Zegen wel
iswaar een aantal verdiensten kan
tellen, maar in geen geval gemaakt
is met de bedoeling de ideeën van
Heijermans optimaal te dienen. En
evenmin is er een film uitgekomen
waaraan kinderen en andere Dan-
ny-fans een bevredigende middag
aan kunnen beleven. De film heeft
het schipperend karakter dat in
ons land vaak wordt gehanteerd
als men een groot publiek aan wil
spreken. Maar in dit geval kun je je
enigszins zorgelijk (kosten vijf mil-
joen'gulden) afvragen: Welk groot
publiek dan? Hooguit televisie-pu
bliek, vrees ik. Maar ik mag me
graag vergissen.
PIETER VAN LIEROP
(OP)NIEUW
'House' - Griezelen in City, Katwijk.
'Iron Eagle' - Piloot wordt gegijzeld,
zoon met vliegaspiraties gaat erop af,
City, Katwijk.
BLIJVERS
'Karate Kid II' - Geweld met knipoog
in plezierige film, Lido, Leiden.
'Out of Africa' - (Mee)slepend liefdes
verhaal in romantisch Afrika, Lido,
Leiden
'Cobra' - Ijzingwekkende actiefilm
(in meer betekenissen) met Sylvester
Stallone, Lido, Leiden en Euro, Al
phen
'Police Academy III' - De politionele
lolbroeken zijn weer terug in Luxor,
Leiden en Euro, Alphen
Top Gun' - Amerikaanse straaljager
piloten in opleiding, Lido, Leiden.
SEXFILMS
'Sex-therapie' - Rex, Leiden.
NACHTFILMS
'Hotel vol heerlijke spelletjes' - Rex,
Leiden.
'Op hoop van zegen' - Euro, Alphen.
'Adverteren doet begeren' - Euro, Al
phen.
'Meisjes van Manhattan' - Euro, Al
phen.
'Cobra' - Euro, Alphen.
DEN HAAG
'Top Gun' - Asta (463500), al.
'Karate Kid II' - Asta, al.
The jewel of the Nile' - Asta, al.
'Police Academy III' Babylon
(471656), al.
'Out of Africa'- Babylon, al.
'Pretty in Pink' - Babylon, al.
'Cobra' - Cineac (630637), 16 jr.
'Heil Camp' - Cineac, 16 jr.
'Red Sonja', Cineac, 16 jr.
'Police academy III' - Euro (667066),
al.
'The Money Pit' - Metropole (456756),
'Zomer film cyclus' - Metropole, 16 jr.
'Short circuit' - Metropole. al.
The hitcher' - Odeon (462400). 16 jr.
'Cobra' - Odeon, 16 jr.
'Op hoop van zegen' - Odeon, al.
'A passage to India' - Odeon, al.
'Erotische flatneurose' - Le Paris'
(656402), 18 jr.
'Meisjes die begeren' - Le Paris, 18 jr.
'Showgirls' - Le Paris, 18 jr.
AMSTERDAM
'Police Academy III' - Alfa (278806),
al.
'After hours' - Alfa, al.
'The jewel of the Nile' - Alfa, al.
'Sans toit ni loi' - Alfa, 16 jr.
'Gandhi' - Alhambra (233192), al.
'Ginger Fred' - Alhambra, al.
'Top Gun' - Bellevue Cinerama
(234876/266227), al.
'Pretty in pink' - Cinerama, al.
•Karate Kid II' - Calypso (266227/
234876), al.
'3 mannen en een wieg' - Calypso, al.
'Private teacher' - Centraal (248933),
18 jr.
Hot resort' - Cineac, (243639), 16 jr.
'The Coca-Cola Kid' - Cinecenter.
(236615) 16 jr.
'My beautiful Laundrette' - Cinecen
ter, 16 jr.
'Abel' - Cinecenter, al.
'Witness' - Cinecenter, 12. jr.
'Op hoop van zegen' - Cinema
(151243), al.
'Top Gun' - Cinema, al.
'Harem' - City (234579), 12 jr.
'Runaway Train' - City, 12 jr.
The hitcher' - City, 16 jr.
'Cobra' - City, 16 jr.
•P.O.W. The escape' - City, 16 jr.
'Short Circuit' - City, a.l.
'Hell Camp' - City, 16 jr.
'Woman in love' - Kriterion, (231708),
16 jr.
'Padre padrone'. - Kriterion, 16 jr.
'Aziatische geneugten' - Parisien
(248933), 18 jr.
'Filmzomer '86' - The Movies (245790),
16 jr.
'Ludwig' - The Movies, 16 jr.
'Manner' - The Movies. 16 jr.
'Abel' - Tuschinski (262633), al.
'Cobra' - Tuschinski, 16 jr.
'Highlander' - Tuschinski, 16 jr.
'The Money Pit' - Tuschinski, al.
'Op hoop van zegen' - Tuschinski, al.
'Carmen' - Tuschinski, 12 jr.
'Out of Africa' - De Uitkijk (237460),
al.
TELEVISIE
Bewonderaars van inmiddels
vergane beroemdheden van het
witte doek kunnen deze week
twee keer hun hart ophalen. Mor
genmiddag is Deanna Durbin te
zien in een romantische komedie
van Henry Koster uit 1941 'It
started with Eve'. Charles
Laughton is haar tegenspeler
(België Ned. 1, 16.00 uur). Vrij
dagavond is zwem- en filmster
Esther Williams te bewoneren in
'Neptune's daughter' van Ed
ward Buzeel uit 1949. Williams
ontwerpt in deze film badmode
(Dtsl. 1, 20.45 uur).
Morgenavond is de inmiddels
ook al overleden Rock Hudson
de belangrijkste acteur in 'Cap
tain Lightfoot' over de Ierse op
stand in de vorige eeuw (Ned. 2,
20.55 uur).
Uit 1978 stamt 'La raison d'é-
tat' met Jean Yanne en Monica
Vitti. De film gaat over de wa
penhandel tussen Frankrijk en
Afrikaanse landen (zaterdag
Dtsl. 2, 23.15 uur).
Dinsdagavond wordt de in
drukwekkende 'De smaak van
water' van Orlow Seunke nog.
eens vertoond (Ned. 1,20.28 uur).
Gerard Thoolen als ambtenaar
die zich het lot van een zwakbe
gaafd meisje (Dorijn Curvers)
aantrekt.
'Goldfinger' met de enige ech
te James Bond, Sean Connery,
Robert Redfords regiedebuut
'Ordinary people' deze week op
de televisie. (archieffoto i
wordt woensdagavond nog eens
gedraaid. Titelsong door Shirley
Bassey. (Dtsl. 3, 22.15 uur).
De Amerikaanse acteur Robert
Redford maakte in 1980 zijn film
debuut met 'Ordinary People'.
Donald Sutherland en Mary Ty
ler Moore speelden de hoofdrol
len en de film won drie Oscars,
(vrijdag, België Ned. 1. 20.15
uur).
'Une étrange affaire', een
knappe psychologische film van
Pierre Granier-Deferre gaat over
een ondergeschikte die zich door
zijn chef laat koeioneren, (vrij
dag, Dtsl. 2, 23.35 uur).
FILMHUIZEN
Oshima over de allesverterende
passie, waaruit twee gelieven
slechts door de dood kunnen
worden bevrijd (20.00 en 22.15
uur).
Dinsdag en woensdag wordt
'Kaos' van de gebroeders Taviani
vertoond, gebaseerd op de verha
len van Luigi Pirandello (19.30
uur). Dinsdagavond is hier ook
'Gandhi' van Richard Attenbo-
rough te zien met Ben Kingsley
in de titelrol (20.00 uur). Woens
dag draait in Het Kijkhuis 'La
Béte' van Walerian Borowczyk.
Het is een immorele vertelling
over een meisje dat wordt uitge
huwelijkt, maar verliefd wordt
op een beest (20.00 en 22.15 uur).
In het Filmhuis LVC draait van
avond tot en met zondagavond
'Enrico IV' van Marco Bellochio.
Marcello Mastroianni speelt de
dwaze edelman die, na een val
van een paard, denkt koning
Hendrik de Vierde te zijn. Hij
leeft in deze twintigste eeuw in
een middeleeuws kasteel, om
ringd met lakeien en bedienden.
Wanneer zijn familie bemerkt
dat hij helemaal niet gek is, barst
de bom. (22.15 uur).
In het Kijkhuis is tot en met
zondagavond 'La Historia Ofi-
cial' van Luis Puenzo te zien
(19.30 en 21.45 uur). Vanavond en
morgenavond draait hier ook
'L'Empire des sens' van Nagisa
FILMS OP VIDEO
Nasynchronisatie zou verboden
moeten worden bij de wet. Wie
het niet met me eens is moet
'Stay the way you are' van Alber
to Lattuada huren. Marcello Ma
stroianni is in het Engels nage
synchroniseerd en dat is geen ge
not voor het oor. Het verhaal
over zijn verliefdheid op een
mooi meisje (Nastassja Kinski)
dat wel eens zijn dochter zou
kunnen zijn heeft goede kanten,
maar wat die insprekers ervan
hebben gemaakt... De originele
In Engeland is al jaren een
soort variant op de Amerikaanse
puberfilm. Een echte golf is het
daar nooit geworden, maar kab
belen doet het wel. De meeste
films halen het vasteland niet,
maar de werken die het wel doen
hebben steevast enkele punten
gemeen. De hoofdrolspelers zijn
ouder dan de hoofdpersonen zijn
in de Amerikaanse films. Ze zijn
in de twintig, maar ze hijgen nog
steeds. Zeker als
de buurt komen die ook niet
meer van dat heel prille zijn. De
hoofdpersoon stuntelt, maar
wordt geliefd bij de vrouwen.
Zijn maatje, die een paar jaar ou
der is, stuntelt ook, maar erger
en hij krijgt voortdurend op z'n
duvel. Een goed voorbeeld van
Engelse hijghumor is 'Confes
sions from a holiday camp' van
Norman Cohen. Een vakantie
moet worden opgevrolijkt en dat
gebeurt natuurlijk met een miss
verkiezing. Robin Askwith krijgt
de vrouwen en Anthony Booth
de klappen. De taal is minder
plat dan in Amerikaanse films,
het soort bloot is hetzelfde: de
bovenkant.
Aardig opgezet, maar niet erg
sterk uitgewerkt is 'Little treasu
re' van Alan Sharp met Margot
('Superman') Kidder en Ted
('Cheers') Danson. Burt Lancas
ter speelt een gastrol. De film zou
goed zijn geworden als Sharp
een pittiger einde had kunnen
bedenken aan het verhaal over
een meisje dat de buit zoekt van
een overval die ooit door haar va
der is gepleegd. Van RCA.
Vestron Video bracht 'Merlin
and the Sword' van Clive Donner
uit, een van de films gebaseerd
op de King Arthur-verhalen. De
cast met Malcolm McDowell,
Candice Bergen en Dyan Can
non is goed. Wat ontbreekt zijn
tempo en, vooral, continuiteit.
De ridders leggen in deze film af
standen af in een tempo waar je
heden ten dage een straaljager
voor nodig zou hebben.
PETER DE ZWAAN
Jo (Renée Soutendijk) verwijt Simón (Ramses Shaffy) dat hij Barend (Danny de Munk) de stuipen op het lijf jaagt met zijn verhalen over de 'Op hoop van zegen).
