Opnieuw gesprek Botha met Tutu Stroom vluchtelingen via DDR baart Bonn zorgen Peres in geheim naar Marokko Aftreden Moda'i voorkomt crisis Meissner terug naar DDR Ontmoeting vriendelijk, vruchteloos Huwelijk Britse prins wordt grote tv-show Poepluier opgeblazen DINSDAG 22 JULI 1986 BUITENLAND PAGINA 7 PRETORIA - De Zuidafrikaanse president Botha en de Anglicaanse bisschop Tutu heb ben gisteren voor de tweede keer in ruim een maand met elkaar gesproken over de toestand in het land. In tegenstelling tot bij hun eerste ontmoeting op 13 juni van dit jaar, vlak na het afkondigen van de noodtoestand, werd deze ontmoeting gekenmerkt door een goed gevoel voor publiciteit, zeker van de kant van de president. LONDEN - „De hele natie telt", volgens een gemiddelde Britse krant, „de uren af voor het huwe lijk van het jaar". Vier maanden lang hebben 1700 genodigden, 2 aartsbisschoppen, 40 cameraman nen, 14 trompetblazers, 100 sup poosten, 8 bruidskinderen en 10 bellende misdienaars zich voorbe reid op de dag van morgen wan neer Sarah Ferguson als een gewo ne sterveling Westminster Abbey zal betreden om er als een heuse prinses uit te komen. Superlatie ven zullen verslaggevers tekort schieten om dit heugelijke feit aan een wereldwijd publiek van 300 miljoen kijkers kenbaar te maken. Maar geen nood: „De bruiloft van het jaar" is op maat gesneden voor tv. Vooraf mochten de fotografen en televisieteams uitgebreid opna men maken van de twee Zuidafri kaanse tegenpolen en na afloop van het bijna twee uur durende ge sprek was Botha opnieuw bereid met Tutu te poseren en enige vra gen te beantwoorden. door Ruud de Wit Botha vertelde dat hy met Tutu een langdurige discussie had ge had en dat ze op sommige punten overeenstemden en op andere niet. Hierna verdween de president, maar niet nadat Tutu hem had toegvoegd: Moge God u zegenen, dank u wel. Tijdens het poseren voor de fotografen had Botha eer der tegen Tutu gezegd: „Het lijkt erop of zij uw reputatie met die van mij vermengen". Nadat Botha was teruggekeerd naar het binnenste van het Union- regeringsgebouw van Pretoria ging Tutu alleen in op de punten die aan de orde waren gekomen. Hij sprak van een openhartige en vriendelijke uitwisseling van ge dachten. „Het gesprek kon beter zijn geweest, maar ik heb nu begre pen, dat president Botha bereid is om over de problemen van Zuid- Afrika te discussiëren, en dat is een pluspunt". TEL AVIV - Premier Peres van Is raël is gisteravond in het geheim vertrokken naar Marokko om er koning Hassan te ontmoeten. Vol gens de Israëlische televisie is de regeringsleider rond middernacht op een onbekende luchthaven ge land en direct overgebracht naar een zomerpaleis van de Marokaan- se vorst in de buurt van het dorp Iparim. Het bezoek van Peres zal naar verwachting twee dagen du ren. door Taco Slagter Met de volstrekt onverwachte reis schrijven beide regeringslei ders een nieuw hoofdstuk in het Is raëlisch-Arabisch conflict. Na de historische stap van de Egyptische president Anwar Sadat in 1977 naar Jeruzalem te komen om in een toespraak tot het Israëlische parlement een vredesinitiatief te lanceren, is koning Hassan van Ma rokko de tweede Arabische leider die blijkbaar ook een poging wil wagen zich te verzoenen met Is raël. Vanwege het geheime karakter van de ontmoeting tussen Peres en Hassan is nog niet bekend wat er precies op de agenda staat, maar zeker is dat het haperende vre desproces in het Midden-Oosten en de recente ontwikkelingen in Jordanië aan de orde zullen ko men. Koning Hoessein van Jorda nië sloot twee weken geleden de belangrijkste kantoren van de PLO in zijn land om PLO-leider Jasser Arafat duidelijk te maken dat hij het vredesproces niet langer door hem wil laten dwarsbomen. Als Hoessein wil proberen in een of an dere vorm zonder de PLO vredes besprekingen met Israël te begin nen dan is de steun van Marokko zeker welkom. Bemiddelaar Koning Hassan heeft de afgelo pen vijftien jaar talrijke keren een bemiddelende rol gespeeld in het Israëlisch-Arabisch conflict. Hij legde in 1977 de eerste contacten tussen Egypte en Israël, die uitein-, delijk leidden tot de vredesakkoor-' den van Camp David. In maart van dit jaar sprak ko ning Hassan via een krant in Koe weit de bereidheid uit een ontmoe ting te arrangeren tussen „een Ara bische leider" en premier Peres. Is raël verwelkomde die suggestie van harte, maar het kwam er niet van. Enkele maanden daarvoor had Hassan tegenover een Franse televisie-journalist verklaard Peres persoonlijk te willen ontmoeten als „de premier iets concreets had te melden'. Opgejut door een boze Arabische wereld over dit „min achtende" idee haastte de koning zich de invitatie te herroepen. Vrijblijvend lijken de vanmor gen begonnen besprekingen tus sen Israël en Marokko dit keer niet. Dergelijke pseudo-topontmoetin- gen wekken verwachtingen en ver eisen een succes, hoe klein mis schien dan ook. Hassan zal in eer ste instantie „de politieke pols" van Peres willen voelen, maar de Israëlische regeringsleider zal pro beren een stap verder te gaan. Bovendien heeft de koning een bijzondere reden om ook van zijn kant een resultaat te boeken. Deze week vertrekt de vorst naar de Ver enigde Staten om onder meer pre sident Reagan om economische steun te vragen. Het koninkrijk heeft hard geld nodig om de oorlog in de Sahara te kunnen volhouden. En praten over geld in het Witte Huis valt nu eenmaal gemakkelij ker als je een van Amerika's groot ste bondgenoten hebt gepaaid. Hoe de onderhandelingen tussen Peres en koning Hassen ook zullen uitvallen, een succes is al bij voor baat geboekt: door een Israëlische regeringsleider op een zomerpaleis te ontbieden heeft de Marokkaanse vorst als tweede Arabische leider de regel doorbroken dat met Israël geen politieke zaken worden ge daan. Concrete resultaten heeft het ge sprek niet opgeleverd, zo vertelde Tutu: „Ik was graag naar buiten ge komen met de mededeling, dat alle politieke gevangenen in vrijheid worden gesteld en dat de noodtoe stand is opgeheven, maar dit is niet het geval". Botha heeft de aartsbisschop wel beloofd dat hij een aantal inge brachte discussiepunten nader zal bekijken en door zal geven aan de betreffende ministers. Ook heeft Botha min of meer toegezegd, dat zijn deur voor Tutu blijft open staan, mocht daar aanleiding voor zijn. In een verklaring die later door het kantoor van de president werd vrijgegeven, benadrukte Botha, dat „Tutu niet de meerderheid van de christenen in Zuid-Afrika verte genwoordigt en dat zijn gezichts punten die van een individu zijn". Botha leverde ook kritiek op Tu tu's standpunt ten aanzien van eco nomische sancties door het westen als middel om vreedzame verande ringen in het land tot stand te bren gen. Pinochet: een ander kan mijn karwei afmaken MEXICO STAD - De Chileense dictator generaal Augusta Pino chet heeft gisteren tegengesproken dat hij zich in 1989 kandidaat wil stellen voor een nieuwe ambtster mijn van acht jaar. Pinochet had dat eerder deze maand tot twee keer toe gesuggereerd, maar ver schillende leden van de onder hem staande junta toonden zich weinig gelukkig met dat idee en Washing ton begon dit weekeinde zelfs te dreigen met economische maatre gelen. door Lia van Bekhoven Hoewel de kerkdienst pas om 11.30 uur (Engelse tijd) begint gaat de Britse ontbijt-tv om 6.15 uur reeds met de ceremonie aan de slag, 11.28 uur is het moment waar „de hele natie" met ingehouden adem op wacht als Fergie uit de Glazen Koets stapt en het volk voor het eerst een blik gunt op Die Jurk. Niets, zo wil de speculatie, rept van een traditionele stijl met een originiele draai: misschien is Die Jurk ivoorkleurig en niet wit, misschien is het bovenstuk van kant, misschien is het volgebor- duurd met parels en misschien is het Edwardiaans van stijl om wat af te dingen op de bruids natuurlij ke maat 44. Het is het uur waarop het „best bewaarde geheim" onthuld wordt. Het was al die maanden goed weg geborgen door ontwerper Lindka Cierach die met extra sloten en speciale beveiliging van haar rij tjeshuis in West-Londen Die Jurk en haar reputatie beschermde te gen Indringers die een gestolen ontwerp tegen vele duizenden gul dens hadden kunnen inruilen bij praktisch alle geillustreerde Euro pese bladen. Dank zij een door ro botten bestuurde camera zullen kijkers wereldwijd voor het eerst getracteerd worden op close-ups van het paar tijdens de 55 minuten durende ceremonie. Wat de came ra's om onduidelijke redenen niet kunnen laten zien is het tekenen door Rob Sprenkels Pinochet beweert nu dat zijn woorden verkeerd zijn uitgelegd door „ambitieuse politici". Vol gens de Chileense dictator had hij alleen maar de wens uitgesproken dat zijn regering, in het kader van de door hemzelf opgestelde grond wet van 1980, zijn resultaten zou kunnen „consolideren" in een tweede periode van acht jaar. En dat, zo zei Pinochet, betekent niet dat ik persoonlijk weer president moet zijn. „Wie de nieuwe leider zal worden hangt van het Chileen se volk af', aldus de dictator. De onenigheid binnen de junta over de wijze waarop Pinochet zich aan de macht vastklampt is niet nieuw, maar de dictator heeft zich tot nu toe in het zadel kunnen hou den dank zij de onvoorwaardelijke steun van de landmacht, verreweg het belangrijkste legeronderdeel. Dat hij nu toch op zijn verzekerin gen dat hij tot 1997 wil aanblijven is teruggekomen lijkt daarom vooral te danken aan de economi sche dreigementen vanuit Was hington. van de drie boeken (een koninklijk en twee voor de Abbey) door het echtpaar. Anti-terreur Ondanks het feit dat morgen geen officiële vrije dag is, in tegen stelling tot het huwelijk van kroon prins Charles met Lady Diana Spencer in 1981, zullen duizenden opeengepakt staan langs de route van de Abbey tot Buckingham Pa lace waar prins Andrew en prinses Sarah traditiegetrouw op het bal kon zullen verschijnen. Enkele uren na het diner, die zonder came ra's en in zo besloten mogelijke kring van de 100 gasten gehouden zal worden, stapt het verse echt paar in een open koets om naar een ziekenhuis in Chelsea in West-Lon den gereden te worden. Ze zullen zich daar tussen het volk mengen en felicitaties in ontvangst nemen. Even traditioneel als de plechtig heid zelf, zijn de zorgen die de 2000 man sterke geüniformeerde poli tiemacht, ongeuniformeerde gewa pende agenten, helikopterpiloten en speciaal getrainde commando troepen zich bij dergelijke gelegen heden maken over een mogelijke aangslag van de IRA. Volgens de Sunday Times zouden anti-terreur experts zich grote zorgen maken over de route naar Chelsea waar een beetje terrorist van een gemid deld dak zijn slag probleemloos zou kunnen slaan. Buckingham Palace is van dat argument niet erg onder de indruk. „Die route was 'gekozen omdat het paar gezien moet worden als het op huwelijks reis gaat", aldus een paleiselijke voorlichter. Verwacht wordt dat Andy en Fergie per helikopter vanaf het zie- kenhuisveld zullen beginnen aan hun reis naar de Azoren. Pogingen om de exacte wittebroods-bestem- ming geheim te houden hebben jammerlijk gefaald met het gevolg dat Britse persfotografen met len zen als kanonnen zich als uitheem se vogels in de bergen van de ro mantische eilandgroep genesteld hebben. Maar voor privacy kan het stel terecht op het koninklijke jacht 'Britannia', hoewel het de af gelopen maanden tot Sarah Fergu son doorgedrongen moet zijn dat privacy een begrip is waar ze, na de gebeurtenis in Westminster Ab bey, grotendeels afstand van zal hebben gedaan. Sue Hammond (links) en de 14-jarige Zoe Nicholls waren gisteren de eersten die zich nestelen tegenover Westminster Abbey in Londen om mor gen toch vooral een glimp te kunnen opvangen van het prinselijk bruids paar. (foto AP) TEL AVIV - Israëls Likoedleider en vice-premier Sjamir heeft gis teravond verklaard dat de door premier Peres tot aftreden ge dwongen minister van justitie Mo da'i (Likoed) na de wisseling van het premierschap (oktober) weer in de regering zal worden opgeno men. De Arbeiderspartij van Peres heeft daarover al het onaanvaard baar uitgesproken. Het politieke tumult rond het af treden van Moda'i bleef vooralsnog beperkt tot een ministerscrisis. De minister van justitie, die opnieuw scherpe kritiek op Peres had geuit en op last van de premier daarvoor moest aftreden, stelde gistermid dag uiteindelijk vrijwillig zijn por tefeuille ter beschikking. Het Li- koedblok aanvaardde knarsetan dend diens heengaan om de machtswisseling over drie maan den niet in gevaar te brengen. Nog voordat het kabinet gister middag bijeen zou komen, had Mo da'i al de ontslagbrief geschreven. „In het landsbelang", zo luidde diens toelichting op deze stap. De politieke werkelijkheid was echter dat de Likoed een val van de rege ring van nationale eenheid (nog) .niet durfde te riskeren en daarom de steun aan de omstreden partij genoot had ingetrokken. Het was de tweede keer binnen drie maanden dat Moda'i persoon lijke aanvallen op Peres lanceerde. Op een partijbijeenkomst in Herz- lya (by Tel Aviv) afgelopen zater dag had de minister van justitie in feite de kritiek op de socialistische premier herhaald die in april ook al tot vertrouwenscrisis binnen het kabinet aanleiding gaf. Moda'i zei bij die gelegenheid dat Peres geen verstand had van economie. Zater dag voegde hij daar de rechtsge leerdheid aan toe. Een verwijzing naar het schandaal rond Israëls binnenlandse veiligheidsdienst (Sjin Bet) waarvan Moda'i meent dat Peres die bij gebrek aan juridi sche kennis op een klungelige ma nier heeft behandeld. Peres die destijds eveneens stond op de verwijdering van Mo da'i uit de regering, ging uiteinde lijk accoord met een compromis: Moda'i moest de belangrijke post van financieen ruilen voor die van justitie. Een degradatie voor de technocratisch politicus en een ne derlaag voor de Likoed. Peres waarschuwde toen al dat de eerst volgende minister die in het open baar de persoon van de premier zou besmuiken niet meer hoefde te rekenen op een pardon in welke vorm dan ook. Over de uitspraken van zaterdag toonde Moda'i zon dag via de media zijn spijt - „ik heb niet de bedoeling gehad de pre mier te krenken" - maar Peres nam daar dit keer geen genoegen meer mee en zette de ontslagproce- WICHITA (AP) - Een DC-9 van de Amerikaanse luchtvaart maatschappij TWA met 49 pas sagiers aan boord heeft zondag een noodlanding gemaakt toen een verdacht pakje in het toe stel werd gevonden. Het twee motorige straal vliegtuig ^naakte een noodlan ding in Wichita, waar het ver dachte pakje door bomexperts van de politie tot ontploffing werd gebracht. De inhoud bleek bij nadere bestudering te bestaan uit een vuile luier. BONN - De 59-jarige Oostduitse professor Herbert Meissner is weer thuis in Oost-Berlijn. De in delicate zaken gespecialiseerde Oostduitse advocaat Vogel heeft gistermiddag samen met de Westduitsers een punt gezet achter de mysterieuze zaak-Meissner en daarmee is een affaire die de Duits-Duitse betrek kingen leek te gaan belasten tot een goed einde gebracht. door Hans Hoogendijk Nadat de hoogste Westduitse openbare aanklager Rebman op verzoek van de regering het arres tatiebevel tegen Meissner had in getrokken, was de weg vrij voor de oplossing van een hele vreemde zaak. De affaire begon op 9 juli met de arrestatie van Meissner in een Westberlijns warenhuis. De zeer goed betaalde, hoog ingeschatte Oostduitse wetenschapper zou een douche-set ter waarde van iets meer dan 30 gulden hebben gesto len. Hij wilde na zijn arrestatie niet met 'gewone' politiemannen pra ten, maar eiste een gesprek met de Westduitse contla-spionage. Daartoe werd hij naar Pullach vlak bij München vervoerd. Meiss ner zou daar niet alleen hebben verteld dat hij voor de Oostduitse geheime dienst spioneerde, maar zou ook allerlei andere, voor Bönn interessante, dingen hebben ver klapt. Verder gaf hij te kennen graag in West-Duitsland te willen blijven. De Westduitse inlichtingendienst achtte het niet meer noodzakelijk de man te bewaken. Een week ge leden was hij echter verdwenen uit München en dook op in de Oost duitse vertegenwoordiging in Bonn. Uiteindeijk kwam de gelouterde Oostberlijnse advocaat Vogel er aan te pas om alle problemen uit de weg te ruimen. Om gezichtsverlies te voorkomen, mocht een hoge Westduitse regeringsfunctionaris nog uit de mond van Meissner op tekenen dat hij vrijwillig terug ging naar Oost-Berlijn. BONN - Sinds een paar maanden wordt West-Duitsland over stroomd door een golf asielzoekers die via Oost-Berlijn het land bin nen komen. Bij duizenden arrive ren ze op het Oostberlijnse vlieg veld Schonefeld. Oostduitse Interflugmachines en Russische Aeroflottoestellen drop pen Ghanezen, Turken, Libanezen, Iraniërs, Indiërs en mensen uit an dere exotische landen. Daar stap pen ze met hun schaarse spulletjes in de metro naar West-Berlijn of in de interzonetrein naar West-Duits land en spreken daar het magische woord „asiel". door Hans Hoogendijk Dat ene woordje is voldoende om hen in ieder geval voor de ko mende tijd een plaats te bezorgen in Westduitse opvangcentrum. De Westduitse asielwet is een van de liberaalste ter wereld. Het hele wetsartikel luidt: „Politiek ver volgden genieten asielrecht". Hoewel vermoedelijk ruim 70 procent van de stroom buitenlan ders die de laatste tijd het land bin nen komt, economische motieven heeft, kan de grensbeamte dat na tuurlijk niet ter plaatse vaststellen. De hele procedure over het vast stellen of politieke motieven de drijfveer waren kan wel drie jaar duren. En al die tijd moeten de asielzoekers ergens worden opge vangen. De ruime opzet van het wetsarti kel over asielrecht was na de oor log vooral bedoeld om een uitweg die bieden voor de miljoenen die in Oost-Europa werden onderdrukt. Maar dit humane gebaar van de op stellers van de Westduitse grond wet wordt nu voor totaal andere doeleinden gebruikt. Een uit Turkije gevluchte Iraan- se vrouw schetste kort hoe alles gaat. Zij meldde zich bij de Oost duitse ambassade in Turkije, be taalde vijf gulden en kreeg een bij lage bij haar pas: Transitvisum voor een eenmalige reis over het grondgebied van de DDR naar Berlijn (West). Ze stapte in een vliegtuig van de DDR-staatsmaatschappij Interflug en landde op het vliegveld Schone feld Berlijn (Oost). Daar kreeg ze voor zeven gulden een kaartje voor het transitverkeer van Schonefeld naar West-Berlijn. Ze vertelde dat ze „bang was voor de partijen" en wilde asiel. Een paar uur later zat ze met haar koffertje in een sloop- rijp schoolgebouw dat in allerijl was omgebouwd tot opvangcen trum. Pas in West-Berlijn werd voor het eerst naar haar papieren gevraagd. Demarcatielijn De DDR-douane neemt het niet zo nauw. Elk papiertje dat maar' iets weg heeft van een visum is vol doende om te worden ingewisseld voor een DDR-transitvisum. Zelfs reizigers zonder papieren worden direct op de trein of metro naar het Westen gezet. In West-Berlijn wordt bij de Muur niet gecontroleerd, omdat de Genscher bespreekt in Moskou het vluchtelingen-probleem van zijn land. regering in Bonn en de geallieer den er nog altijd vanuit gaan dat de Muur geen grens is. Berlijn is vol gens de opvatting van de vier over winnaars van de Tweede Wereld oorlog, Frankrijk, Engeland, Rus land en de VS, ongedeeld, bezet ge bied. Volgens die opvatting is de reis van Oost- naar West-Berlijn dan ook niet het overschrijden van een volkenrechtelijke grens, maar het passeren van een demarcatie lijn. Boze tongen in Bonn beweren dan ook dat de DDR niet alleen harde valuta wil verdienen met de ze stroom vluchtelingen, maar ook wil afdwingen dat West-Duitsland de Muur nu eens eindelijk als staatsgrens erkent. De veelal westerse handelaars in vluchtelingen verdienen inmiddels goed. Er zijn bij asielzoekers brief jes gevonden in exotische talen, waarin duidelijke instructies wor den gegeven hoe de vluchteling zich moet gedragen bij de ambte naren die zijn aanvraag behande len. Wat wel of niet verteld moet worden, welke trein of metro geno men moet worden. Het afgelopen weekeinde ontdekten tolken dat op cassettebandjes oriëntaalse mu ziek werd afgewisseld met instruc ties in de eigen taal. Intussen is de situatie in de veel provisorische opvangcentra dra matisch. In West-Berlijn is geen bed meer te vinden. Oude school gebouwen zijn opengesteld, sport hallen worden gebruikt, overal zijn grote legertenten opgezet en de ge middelde asielzoeker moet het doen met anderhalve vierkante meter ruimte. Sikhs, hindoes, mos lims, negers en vrouwen, mannen en kinderen, ze leven allemaal dwars door elkaar heen. De spanningen nemen snel toe en in diverse kampen is het al tot bloedige botsingen gekomen tus sen vluchtelingen. Maar ook de Berlijnse bevolking komt in verzet. Bij verscheidene noodcentra wer den de water- en elektriciteitslei dingen doorgesneden en waren dreigende verhalen te horen. In het aan de Oost-Westduitse grens gele gen kamp Helmstedt en in de kam- De spanningen nemen niet al leen toe in de kampen, ook het Bonner politieke wereldje is ruw wakker geschud uit de zomerslaap. Rechtse politici als Strauss en Dregger eisen een verandering van het asielrecht. Strauss stadhouder in Bonn, CSU-minister van bin nenlandse zaken Zimmermann: „Iedereen dient te weten dat onze buurlanden de grenzen dicht ma ken, terwijl de DDR en dè Sowjet- Unie de deur naar ons land wijd open zetten". Interflug en Intertourist doen ge weldige zaken en de groep men senhandelaars groeit snel. Nergens ter wereld bestaat zo'n asielwet als bij ons. Veranderen we die niet, dan hebben we volgend jaar moge lijk wel 200.000 asielzoekers tegen 100.000 nu". Voor een wijziging van dit artikel in de grondwet is echter een twee derde meerderheid nodig.. En op de steun van de liberale regerings partij FDP en de oppositionele SPD hoeven Strauss en zijn poli tieke vrienden niet te rekenen. De liberalen en de sociaal-democraten zijn buitengewoon bezorgd over deze door de DDR geplaatste tijd bom, maar toch stellen deze partij en dat de liberale asielwet, zeker gezien het Duitse verleden, een wet is om trots op te zijn. Morgen komt het kabinet van Helmut Kohl in een speciale zitting bijeen om over het asielprobleem te praten, maar voorlopig zijn alle ogen gericht op Moskou. Want daar vertoeft op dit moment de li berale minister van buitenlandse zaken Hans-Dietrich Genscher. Sowjet-leider Michael Gorbatsjov heeft duidelijk laten weten weer meer rekening te willen houden met de Bondsrepubliek. Genscher zal dit positieve gebaar zeker aangrijpen om Moskou te wijzen op het vluchtelingenpro bleem. En een woord van Michael Gorbastjov is voldoende om de enorme stroom vluchtelingen in te dammen. Bonn hoeft dan de libe rale asielwet niet te veranderen. De asielzoekers die na een ellen dig lang verblijf in een noodop- vangkamp toch te horen krijgen dat ze de status politiek vluchte ling niet krijgen, worden veel ont beringen en valse hoop bespaard. Dan is ook de „oplossing" van de Westberlijnse senator Fink overbo dig. Hij zei: „Het enige wat nu helpt is een flink aantal grenscon- troleurs met grondwettelijke doof heid".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 7