'Waarom tel ik
niet meer mee?*
Mamaloe werd geen karikatuur
ua's waar oon daar in het geheel niet mee, de ander wel, zoals blijkt in de vierde aflevering van de serie 'Da's
Christel Adelaar doorstond de Pipo-rage moeiteloos
De desillusies van Helen Shepherd
ZATERDAG 12 JULI 1986
EXTRA
PAGINA 15
Achteraf bezien stonden ze beiden eigenlijk maar kortstondig in de belangstelling. De een zit
door Peter Heerkens
De zangeres kijkt in haar blocnote
en leest: „Je voelt je soms niets. Al
tijd afhankelijk van grote heren. Je
verstaat je vak. Je kunt je publiek
vermaken. Je zingt écht. Waarom tel
ik dan niet mee bij de producenten?
Het ergste is dat je je moet aanbie
den. Als een bedelaar. Waarom? Ik
weet het niet".
Aarzeling bij de volgende zin. Zal ze
'm voorlezen, of zal ze 'm niet voorlezen?
Toch maar. „Bij elke producer elke
week een steen door de ruiten". Zoiets
als Drukwerk en de KRO dus. „Zoiets
ja". Dat doet ze gegarandeerd nooit. Zo
drammerig is Helen Shepherd niet.
„Tja... nee... was ik maar drammerig.
Was ik maar een streber. Dan stond ik er
misschien beter voor. Soms vraag ik me
af: hébben we wel bestaan met The She
pherds? Is dat waar geweest, dat suc
ces?"
Heimwee
Als in de roes van een droom, heim
wee naar de glorietijd. Hoe schril staan
de concessies van nu tegenover de vrije
keuze van toen. Onlangs nog. Met een
miezerig trapje naar beneden, langs de
biervaten in de kelder naar een vertrek
dat was aangewezen als kleedkamer. „In
The Shepherds-tijd kon je zeggen: die
kleedkamer nemen we niet. En dan
kreeg je een andere ruimte. Dat is over.
Als ik nou tussen de vuilniszakken en
sinaasappelkisten moet, hou ik m'n
mond. Met klagen riskeer je dat ze zeg
gen: die hebben we niet meer nodig".
Vroeger was er de weelde van selectie
uit aanbiedingen, maar de stapel con
tracten gaat niet hoog genoeg meer voor
deze luxe. „Het is pakken wat je krijgen
kunt. Bang dat ze gaan denken: dat is er
een met kapsones. Bovendien: ik blijf
hopen op een nieuwe doorbraak".
Op dus ook naar een discotheek. „Sta
ik in de kleedkamer wat in te zingen,
komt de eigenaar. Mevrouw, vraagt-ie,
zingt u dat straks ook? Ik zeg: ja, dat
zing ik straks ook. Roept die man: nou,
nou...als ze dat maar leuk vinden. Dat
gaf me een flinke stimulans. Ik dacht: ik
zal ze eens wat laten horen. Ik begon
mijn openingspraatje met :jullie vragen
je misschien af wat ik hier kom doen. En
het was al meteen mis. Precies, dat vra
gen we ons af, riepen ze. Tijdens mijn
liedjes gebrul en geloei; nog nooit mee
gemaakt. Dit was heel duidelijk niet
mijn publiek, al die computergestuurde
hoofden. Vanaf die avond weiger ik op
te treden in een disco".
Ze is nu 46; 23 jaar ouder dan toen The
Shepherds zich begonnen op te werken
naar een grote populariteit met volks
liedjes in gemoderniseerde vorm: De
vier weverkens, Piet Hein, Klokke Roe
land, Merck toch hoe sterck, Komt
vrienden in den ronde, De scheresliep.
Van hun religieuze liederen werd „Dank
U" een topper. In totaal 10 elpees, 40
singles en een platenverkoop van een
paar honderdduizend. Dagelijks optre
dens en ten minste één keer per week op
de televisie. Een trip naar Japan; op
tournee langs Nederlandse emigranten
in de Verenigde Staten; een cruise op
een Engels passagiersschip; Helen als
hoofdrolspeelster in de kindermusical
„Jasper en de wonderhond"; in pro
gramma's met vedetten als Rita Reys,
Mahalia Jackson, Vico Torriani, Vera
Lynn; langlopende contracten in de
show van Corrie Brokken, The Mounties
en een jaar Sleeswijk (Snip Snap-re-
vue).
Voorgoed uiteen
Leny, Nico en John Schaap uit IJmui-
den, veroverden als het trio The
Shepherds een groot publiek. Het
nieuws dat Helen brak met haar broers
en op de solotoer ging, was in september
1972 een kleine sensatie. Zeven maan
den later zei Helen Shepherd tegen de
journalisten: „Ik ben mijn broers gaan
missen. Het zelfvertrouwen dat ik dacht
te hebben is er niet".
The Shepherds waren in maart 1973
weer samen. Twee jaar later viel de
groep opnieuw uiteen en toen voorgoed.
Een breuk, veroorzaakt door de beslis
sing van Nico om een punt te zetten ach
ter zijn carrière. Sindsdien heeft hij niet
meer gespeeld. John ging schnabbelen,
richtte daarna „The New Shepherds" op
en veranderde die naam in de nu als
„Close Encounter" optredende groep;
daarnaast maakt hij deel uit van het
Cocktail Trio.
voor de zomermaanden waarin je als ar
tiest altiid minder werk hebt".
Spijt? Helen: „Ja. Door The Shep
herds ben ik mijn eigen huis kwijtge
raakt; een hele mooie woning in Drie
huis. Dat heb ik altijd verschrikkelijk
gevonden. Als ik nu om me heen kijk en
zie dat andere artiesten er een leuk huis
aan overhouden... Dat mij dat niet ge
lukt is, daar heb ik spijt van".
De Mercedes is belangrijk voor Helen
Shepherd. Glimmend blik als psycholo
gisch wapen. „Je hebt in dit vak veel te
verduren. Kritiek, roddel, jaloezie... En
soms word ik uitgelachen. Heerlijk, als
ze me dan in een Mercedes zien stappen.
Dat geeft een geweldig gevoel".
Die middag staat het symbool gepar
keerd bij een zaal vol ouderen. Helen
John dus. Vóór de pauze solo, daarna
een mixture van medley en praatpro
gramma. Ze werken vaker samen. ,De
Omroepshow' heet het. Waarom, dat is
ook Helen een raadsel. De zaal reageert
enthousiast. „Vera Lynn the second",
roept er een uit bewondering voor Helen
Shepherd. Ze heeft na afloop een half
uur nodig om op weg naar haar kleedka
mer de opdringerigen te passeren. „Ik
heb een paar weken geleden opgetreden
voor ex-stoottroepers in Cuyck. Twee
duizend man. Staande ovatie. Ik word
gevraagd voor diners en party's. Grote
waardering. Ik stond eens in een pro
gramma na Imca Marina. Die kondigde
me aan met: mensen, nu komt er een, die
heeft de beste stem van Nederland. Nou,
dat wil toch wat zeggen hè? Maar de pro
ducentende producenten zien me niet
staan".
En ze leest uit haar blocnote: „Ik heb
er geen verklaring voor waarom ik er
buiten val. Ik ben altijd correct geweest.
Ik doe altijd goed mijn werk. Ik heb
geen praatjes".
Niet omheen
Gemiddeld treedt ze twee keer per
week op. Contracten via een Amster
dams theaterbureau, boekingskantoren
en rechtstreeks door mond-tot-mond-re
clame. Leuk bezig, maar de klasse-optre
dens zijn aanzienlijk minder dan in de
Shepherds-tijd. Klasse-optredens, dat
zijn.de theaterprodukties en de televisie.
„Daar heb je de producenten voor nodig.
Vroeger werd je direct benaderd door de
omroepen, maar sinds begin '80 loopt
het via de producenten. Zo'n Joop van
den Ende bijvoorbeeld, daar kun je nau
welijks omheen als je wat hogerop wilt.
Maar als je zelf contact zoekt is die man
onbereikbaar. Dan krijg je een assistent,
of de assistent van de assistent en uitein
delijk hoor je nooit iets".
„Dat zijn de momenten waarop ik me
een bedelaar voel. Overal waar ik kom
vragen ze: waarom zien we je nooit op de
televisie? Tja, waarom niet...?! Mis
schien omdat ik niet op de Gooise ma
tras woon. Misschien omdat ik niet ge
noeg dram. „Je maakt alleen cover-ver
sies", zeiden ze bij een platenmaatschap
pij. Moetje nagaan. Cover-versies... Lee
Towers doet niet anders. Rob de Nijs,
Benny Nijman... allemaal vertalingen.
Over zo'n antwoord kan ik me verschrik
kelijk opwinden, maar ik ga dan niet
drammen. Zou het dat zijn wat ik mis?"
Christel Adelaar (51): "Ik heb me no
dat ze middelbare scholieren alle moge
lijke vormen van muziek en zang bij
bracht.
"Ik had een steeds wisselend repertoi
re en gaf concerten van een uur, soms
twee of drie op één dag. Het was werk
dat me enorm inspireerde, omdat het
moeilijk en zwaar was, maar tegelijker
tijd ook zeer dankbaar. Voor die stich
ting heb ik zo'n kleine twintig jaar ge
werkt. Ik ken dan ook alle uithoeken
van Nederland".
Samenvattend zou Christel Adelaar
willen zeggen dat ze zo'n vijfentwintig
jaar lang haar tijd heeft versnipperd en
haar energie heeft 'uitgedeeld' aan ande
ren. "Toen mijn man na een korte ziekte
periode overleed had ik sterk de behoef
te om de dingen eens op een rijtje te zet
ten, me te concentreren op iets anders.
Ik wilde ook meer thuis zijn bij mijn kin
deren. Met z'n drieèn moesten we de
ramp te boven zien te komen".
In 1955 haalde ze haar MMS-diploma.
Na de dood van haar man besloot ze om
vwo te gaan doen, voor volwassenen. Dit
jaar haalde ze haar diploma en gaf een
eindexamenfeest. Ze overweegt nu filo
sofie te gaan studeren aan de VU in Am-
it achtervolgd gevoeld", (foto cees zorn»
sterdam. "Maar voorlopig schuif ik dat
plan toch nog even voor me uit, want na
een paar jaar op rationele wijze bezig te
zijn geweest, voel ik duidelijk dat het
muzikale beest in mij weer op de loer
ligt; ik zal de komende tijd dan ook weer
veel gaan zingen, concerten gaan ge-
Van het scherm
De laatste uitzending van Pipo waar
aan ze meedeed (in 1963) herinnert ze
zich nog goed. Pipo en zijn gevolg ver
dwenen voorlopig van het scherm, om
pas jaren later in een andere bezetting
weer terug te komen. Nou, jongens en
meisjes zeiden Pipo en Mamaloe, we
gaan nu een hele lange en verre reis ma
ken. Tot ziens! In tranen waren ze, al die
kinderen". "En wij", zegt Christel Ade
laar, "ook wij waren wel een beetje aan
gedaan".
Of ze nu, na vijfentwintig jaar, nog eni
ge affiniteit met Mamaloe heeft? Ze
denkt diep na en zegt dan vrolijk: "Die
wijde rok die ik nu aan heb, met die
roesjes, is dat niet echt Mamaloeë-
Wat Pipo betreft was er aanvankelijk
overigens helemaal geen sprake van een
serie. Er zouden drie uitzendingen wor
den gemaakt, bij wijze van proef. Sloeg
het programma aan, dan zou men door
gaan. Pipo werd een succes. "Natuurlijk
heb ik me wel eens afgevraagd waaraan
dat lag. Het blijft gissen, maar het had
iets te maken met het talent van Meul-
dijk om de juiste mensen te kiezen. Bo
vendien straalden de uitzendingen har
monie uit. Wij wilden voor geen prijs de
kinderen opjagen of bang maken". In dit
verband is de afspraak die ze maakte
met haar tegenspeler Cor Witsche veel
zeggend: laten we nooit ruzie krijgen
Cor, want dan is het gedaan; kinderen
voelen stemmingen haarfijn aan.
Meuldijk zal er ook wel zo over heb
ben gedacht. Hij bleef zich in elk geval
voortdurend met de presentatie be
moeien. Gebeurde er iets dat hem niet
zinde, dan kreeg je een brief van hem.
Hij schreef dan bijvoorbeeld dat dat
trekje om m'n mond, dat pinnige, hem
niet beviel, want dat hoorde niet bij Ma
maloe. Of je dus maar nooit meer zo'n
gezicht wilde trekken. Tuurlijk slikte ik
dat, ik had niet genoeg lef om daar te
genin te gaan. Waarschijnlijk zou ik nu
zeggen: lazer op met je trekje".
"Het is overigens geenszins mijn be
doeling Meuldijk negatief af te schilde
ren, hoewel hij een uiterst moeilijke man
in de omgang was. Zijn kritiek moet je
ook een beetje zien in het licht van het
feit dat het om zijn 'heilige' creaties ging.
Laten we het er maar op houden dat hij
het beste met ons voor had en dat hij
daaraan uitdrukking gaf op zijn eigen
specifieke wijze".
Als een trein
Na een tijdje te hebben meegedaan
aan Pipo ging het spoken in het hoofd
van Christel Adelaar. "Drie jaar achter
elkaar met dezelfde cast op elkaar ge
plakt zitten - hetzij in een busje, hetzij in
een repetitielokaal - dat kan niet. Op het
laatst kende je alle interessante verha
len, roddels en vaste gewoontes van el
kaar. Ik kan niet zeggen dat je elkaar
gaat haten, nee, je gaat elkaar vervelen
en dat is nog veel erger".
Na drie jaar stopte ze; ze wilde weer
gaan zingen. De anderen hadden het er
moeilijk mee: Pipo liep immers als een
trein en het was niet leuk om een ver
vangster voor Christel Adelaar te moe
ten zoeken. Toch bleef ze bij haar be
sluit. Ze ging nu muziekprogramma's
samenstellen, zingen en presenteren
voor radio en tv. Vooral volksliederen
bracht ze ten gehore.
Inmiddels kreeg ze ook een contract
aangeboden van de stichting 'Het
schoolconcert'. Het was de bedoeling
tigheid van alle kinderen die naar ons
keken. Maar het is natuurlijk ridicuul
om te gaan geloven in het sprookje dat je
zelf opvoert, het is veel leuker om zelf
toeschouwer te blijven, al klinkt dat in
dit geval wat paradoxaal. Toch vermijd
je daardoor een karikatuur van jezelf te
worden".
Zang
"Ik heb mij nooit 'achtervolgd' ge
voeld, zelfs niet toen er een ware Pipo-
rage ontstond. Soms was de belangstel
ling heel leuk en verkwikkend, soms
ook heel lastig". Na een korte pauze:
"Ja, en wat had je er niet een poespas
oipheen. De commercie sloeg duidelijk
zijn slag: in alles zag men een geldobject.
Buiten de boekjes verschenen er legio
zakdoeken, gordijnen, eetgerei, asbak
ken, spuugbakken, t-shirts, klerenhan
gers, kauwgom, tandenborstels, lakens
en dekens op de markt. Nederland stond
met ons op en ging met ons naar bed".
Halverwege het gesprek vertelt haar
dochter dat klasgenoten weieens
vroegen of haar vader Pipo was.
Christel Adelaar (51) kijkt oprecht
verbaasd, zegt: "Meen je dat nou?"
Ze kan het zich niet voorstellen dat
mensen zo naief zijn. Die drie jaar
dat ze Mamaloe vertolkte, ervaart ze
achteraf als een leuke en nuttige
tijd, maar ze behoort beslist niet tot
het leger van artiesten dat graag en
lang stilstaat bij het succes uit die
'goeie-ouwe-tijd'.
Begin jaren zestig speelde Christel Ade
laar Mamaloe, vrouw van Pipo de
Clown, uit de gelijknamige televisieserie
van de VARA. Mamaloe werd een be
grip, een Nederlands idool, evenals de
Dikke Deur en Kluk-Kluk en Felicio, om
nog maar eens een paar typen uit het
programma te noemen.
Aan het begin van het gesprek vertelt
Christel Adelaar dat zijzelf indertijd haar
succes met verbazing gadesloeg. "Ik ge
noot oprecht van het effect van onze uit
zending en toneelvoorstellingen, vooral
van het enthousiasme en de trouwhar-
Met Herbert Joeks (Kluk Kluk) in de vermaarde Pipo-serie van de VARA,
begin jaren zestig. (archieffoto)
door Wim Brands
In de jaren vijftig begon Christel Ade
laar haar carrière bij de radio. "Ik heb
een muzikale achtergrond, heb zang ge
studeerd aan het conservatorium en
daarom was mijn start bij de radio zeer
gunstig. Je werkt daar tenslotte vooral
met je stem. Ik begon in een cabaret
groepje dat vooral uit jonge artiesten be
stond en waarvoor Harry Bannink. kers
vers uit Enschede, als beginnend arran
geur de muziek schreef'.
"Binnen een jaar barstte ik van het
werk: radio, toneel en later tv. Ik was
wat je noemt een zeer bruikbare figuur
omdat ik zong én acteerde. Mijn voor
keur ging in die tijd evenzeer uit naar de
radio als naar het toneel en televisie. Je
moet overigens niet vergeten dat de ra
dio zo'n dertig jaar geleden nog een zeer
belangrijke plaats innam. Iedereen ken
de je als je in series meespeelde".
Ze kende Wim Meuldijk, de schrijver
van Pipo, omdat hij voor de KRO werk
te. "Toen hij voor de VARA bezig was
met Pipo liet hij me plaatjes zien. Want
zo was hij: een sterk visueel ingestelde
man. Hij had de vaste gewoonte om zijn
verhaal eerst uit te tekenen: woonwa
gen, ezel, een vriendelijke clown, een
vrouw met duizend krullen, een bange
dunne indiaan, een barse bolle circusdi
recteur en een grote, maar domme zigeu-
"Meuldijk vroeg mij om Mamaloe te
spelen, het argeloze vrouwtje van Pipo
dat op een domme manier kordaat kon
zijn en dan iedereen in haar omgeving
verbijsterde". Dat Meuldijk een vrouw
als Mamaloe bedacht, vindt ze achteraf
gezien niet verbazingwekkend. Hij had
een absolute hekel aan bijdehante en
vooral intelligente vrouwen. Hij stond er
ook altijd op dat het beeld van Mamaloe
intact werd gelaten; aan het imago van
Mamaloe mocht niet worden gesleuteld.
Eén kant op
Of ze "het leuk vond om die vrouw te
spelen? "Jawel, maar niet omdat die rol
zo interessant was. Ik bedoel, met Ma
maloe kon je maar één kant op. Haar ka
rakter en manier van doen waren stereo
tiep: hoog stemmetje, popperig, zeer
huishoudelijk en argeloos nuchter. Het
was, denk ik. vooral de sfeer die me aan
trok. Enerzijds had de serie iets kneute
rigs, iets gezelligs, anderzijds iets vrij-
buiterigs, reizen naar alle windstreken".
Om nou te zeggen dat ik alles zo be
wust deed, nee, maar is dat nodig? Zie
het zo: ik was een mooie meid van twin
tig en de wereld leek aan m'n voeten te
liggen.
Foto boveen: Helen Shepherd in
1981. Foto onder: The shepherds in
1965. „Is dat waar geweest, dat suc
ces?" (foto's Kippa/GPD)
Helen Shepherd begeeft zich per Merce
des naar haar werk. Eerst was het een
Mini, het kleine maar trotse bewijs van
een geslaagde start als soliste. „Eindelijk
een nieuwe auto. Dat gaf grote voldoe
ning."
Het was enigszins tobben geweest. De
rijkdom van hun carrière had zich voor
The Shepherds niet afgetekend op hun
bankrekening. Geen van drieën hielden
ze er geld aan over. „Achteraf bekeken",
zegt Helen, „hadden we nooit die Snip
Snap-revue moeten doen. Mijn man, on
ze manager toen, zei het meteen. Die zei:
nu zijn jullie populair, nu moet je het
land in met een eigen programma. Onze
platenmaatschappij drong enorm aan
om die revue wel te doen. Dat legde een
grote druk op ons. Daarnaast vonden we
het een hele eer om zo kort na het begin
al erkenning te krijgen van een man als
Sleeswijk. Financieel was dat een slech
te tijd. We kregen als trio 1000 gulden
per week; 333 gulden en 33 cent per per
soon. Met een auto op afbetaling bleef er
amper wat over. Later hoorden we dat
we voor een veel lager bedrag hadden
gewerkt dan anderen in die revue".
Daarna een teleurstellende ervaring
met Dick Binnendijk, de manager van
Toon Hermans, hun aangepraat door de
platenmaatschappij. Helen: „Ze zagen
mijn man als manager niet zitten. Maar
het meeste geld hebben we altijd ver
diend toen hij dat werk deed. De maat
schappij zei: die man van je is geen echte
manager. Nu jullie zo bekend zijn moet
je een echte nemen. Dat was dus Bin
nendijk; een goeie manager misschien,
maar veel te veel met Toon Hermans be
zig. Ons deed-ie er even bij. Hij sloot de
contracten zonder er financieel alles uit
te halen. Toen we ooit Milly Scott in haar
eentje drie keer zoveel zagen afrekenen
als wij samen, wisten we genoeg".
Spijt
Gemiddeld ontvingen The Shepherds
voor een optreden 750 gulden, wat in de
jaren '60 een niet onaardig bedrag was.
"Maar", houdt Helen voor, „gedeeld
door drie ziet het er anders uit". Boven
dien werd er nogal slordig omgespron
gen met de verdiensten. Om met de
woorden van Helen Shepherd te spre
ken: „Wat met scheppen binnenkwam,
ging er per kruiwagen uit". Ze zegt: „We
hebben nooit zuinig geleefd. Als we gin
gen eten, gebeurde dat in de duurste res
taurants. Het succes bracht ons in een
roes. Overdonderd door alles dachten
we: dit hebben we nou, laten we ervan
profiteren. Ik had een meisje voor dag
en nacht en een werkster voor het zware
werk. De leveranciers kwamen aan de
deur. En maar bestellen. Als ze me za
gen, bogen ze. We sprongen er verkeerd
mee om. Ook nooit iets gereserveerd
