Wrakstukken zijn van Nederlands toestel
IJSTIJD
Deskundigen buigen zich over aangespoelde delen vliegtuig
REGIO LEIDEN
DINSDAG 8 JULI 1986
VALKENBURG/KATWIJK - De wrakstukken van een
vliegtuig die vorige maand op het Katwijkse strand zijn
gevonden hebben deskundigen van marine en lucht
macht. voor een raadsel geplaatst. Tot grote verbazing
van deze deskundigen gaat het waarschijnlijk om brok
stukken van een Nederlands vliegtuig van na de oorlog.
Aanvankelijk werd door de deskundigen aangeno
men dat het zou gaan om een geallieerd vliegtuig dat in
de Tweede Wereldoorlog bij Katwijk in zee is gestort.
De Leiderdorpse luchtmachtoffi-
cier kolonel A.P. de Jong, vlieg
tuigkenner bij uitstek, zette
na een eerste onderzoek
van de brokstukken de zaken op
een rij: "Het vliegtuig was ge
verfd in camouflagekleurenhet
is vrijwel zeker van Amerikaanse
makelij; de Nederlandse strijd
krachten hebben ermee gevlo
gen en het was vermoedelijk een
éénmotorig toestel", aldus De
Jong, die bij die laatste veronder
stelling overigens een slag om de
arm houdt.
door
Thijs Jansen
De deskundigen waren deze
week echter niet in staat om te
achterhalen van welk vliegtuig
de wrakstukken zijn die op het
marinevliegkamp in Valkenburg
zijn opgeslagen. "We moeten nu
eerst een lijst maken van vlieg
tuigen die na de oorlog voor de
kust zijn verongelukt. Aan de
hand van die lijst kunnen we be
kijken van welk vliegtuig de
brokstukken afkomstig zouden
kunnen zijn", aldus De Jong.
Strand
In het weekeinde van 14 en 15
juni werden vlak bij de strand
tent van 'Willy en Loes' ten noor
den van de uitwatering in Kat
wijk de eerste brokstukken van
het vliegtuig gevonden. In het af
gelopen weekeinde werd nog
een stuk van een vleugel gevon
den. Beide wrakstukken werden
door de marine geborgen.
er als de kippen
bij om de brokstukken op te ha
len. Het vermoeden bestond aan
vankelijk dat de stukken vleugel
afkomstig waren van een Neptu
ne-verkenningsvliegtuig. Dit toe
stel stortte ruim 20 jaar geleden
bij Katwijk in zee nadat het door
twee vliegtuigbouwers van het
Valkenburgse vliegkamp was ge
stolen.
Met zeer grote zekerheid kon
de marine al een dag na de
vondst zeggen dat de brokstuk
ken 'in elk geval niet' van een
Neptune afkomstig waren. De
marine had toen ook geen haast
meer om te achterhalen waar de
brokstukken wel vandaan kwa
men, "dat uitzoeken is onbegon
nen werk", meende stafofficier-
veiligheid C.F. Cruyff van de ma
rine. "De Noordzee ligt vol met
wrakstukken van vliegtuigen uit
de Tweede Wereldoorlog".
Bij de luchtmacht- en de mari
nestaf in Den Haag werd daar
evenwel anders over gedacht.
Daar werden de vondsten zeer
interessant geacht. "Uit histo
risch oogpunt is het interessant
deze zaak op te lossen", aldus ko
lonel De Jong.
Klinknagels
Bij de berging van vlieg-
tuigresten. zo vertelt De Jong,
wordt rekening gehouden met
drie uitgangspunten: explosiege
vaar (bijv. van achtergebleven
munitie); menselijke aspecten
(met het oog op nabestaanden
Luchtmachtkolonel A.P. de Jong met boek rechts op de foto en naast hem, ook met'ba
W.J.J. Geneste: "Nog niet zo ver om conclusies te trekken".
van bemanningsleden) en het
luchtvaart-historische aspect.
"We kunnen aannemen dat de
twee eerst genoemde punten in
dit geval niet van toepassing zijn
op deze zaak", zo meent De Jong.
Het onderzoek naar de her
komst van de wrakstukken be
gint eenvoudig. De deskundigen
lopen enkele keren rond de
'hoop schroot', trekken er wat
aan en bekijken wat nummertjes
op schroefjes. "Je kunt onder
meer aan de klinknagels zien dat
het vliegtuig van Amerikaanse
makelij is, want de klinknagels
zijn verzonken", oppert kolonel
De Jong. Langzaam maar zeker
peuteren de deskundigen uit de
hoop verwrongen aluminium
steeds meer stukjes van de leg
puzzel.
Stukken vleugel worden ver
geleken met tekeningen in boe
ken over vliegtuigen. Als voor
De Jong vaststaat dat het om een
vliegtuig van Amerikaanse ma
kelij gaat, haalt hij een lijst voor
de dag met daarop de data en de
namen van de vliegtuigen die in
de oorlog voor de Nederlandse
kust in zee zijn gestort.
Moeilijker
"Als het resten waren van
vliegtuig van Engelse makelij,
dan zou het zoeken veel moeilij
ker worden", zegt De Jong. "Van
die vliegtuigen zijn er gedurende
de oorlog alleen al ter hoogte van
Katwijk 28 in zee gestort". Uit
zijn hoofd kan De Jong zeggen
dat er op 10 oktober 1943 ter
hoogte van Katwijk een Ameri
kaanse B-17 bommenwerper in
zee is gestort. "Dat was om vier
minuten over vier 's middags",
zo weet hij.
Dat vliegtuig werd ter hoogte
van Katwijk door de Duitse
luchtafweer, die rond de basis in
Valkenburg was opgesteld, neer
gehaald. "De tien bemanningsle
den hebben het allemaal over
leefd", aldus De Jong. "Ze wer
den krijgsgevangen gemaakt. De
captain van het vliegtuig was lui
tenant Willems".
Het aardige van dit geval is vol
gens De Jong dat vliegers van
hetzelfde squadron tegen het
eind van de oorlog hebben mee
gedaan aan de voedseldroppings
boven de Randstad.
Vergelijkingen met openge
werkte tekeningen van B-17
bommenwerpers maakten de
deskundigen duidelijk dat de
brokstukken waarschijnlijk niet
van die bommenwerper afkom
stig zijn. De deskundigen laten
vervolgens een groot aantal
vliegtuigtypen de revue passe
ren. Als een stuk vleugel wordt
omgedraaid veert De Jong op.
Vaag is de Nederlandse
driekleur te zien op de tip van de
vleugel. "Dit moet een Neder
landse kist zijn geweest", roept
hij uit.
Als dit zo is, dan moet het
vliegtuig pas na de oorlog in Ne
derlandse dienst zijn gekomen.
"Als het een vliegtuig van de
luchtmacht is geweest, dan moet
het van na 1951 dateren, want de
luchtmacht kreeg in dat jaar pas
de beschikking over vliegtuigen
van Amerikaanse makelij", aldus
De Jong. Ook de marinedeskun-
dige luitenant ter zee W.J.J.
Geneste uit Sassenheim kon zich
geen marinevliegtuig herinneren
dat in verband kan worden ge
bracht met de wrakstukken.
Lange weg
"Het is met dit soort onderzoe
ken altijd zo dat je als je niet on
middellijk, laten we zeggen bin
nen een half uur, weet welk
vliegtuig het is dan moet je de
lange weg van het elimineren be
wandelen", aldus De Jong. "Dat
wil zeggen dat we nu gaan kijken
welke vliegtuigen het zeker niet
geweest kunnen zijn. Het is in
elk geval geen vliegtuig uit de
Tweede Wereldoorlog", aldus De
Jong.
"Maar ik ben nog niet zover om
al verdere conclusies te kunnen
trekken. We gaan. de zaak eerst,
inventariseren". De Jong ver
wacht dat er pas over een maand
meer duidelijkheid zal zijn in de
ze volgens hem 'toch wel opmer
kelijke zaak'.
Geen zorgen
over knallen
De branding van het Noordzee
strand is al dagenlang 'een bed'
van kwallén. Gedreven door de
oostenwind en landwaartse zee
stromingen raken de dieren als
het ware aan lager wal. Want de
kwal - die voor 99 procent uit wa
ter bestaat - leeft normaal ver van
de kust.
De kwal. De strandgast walgt
ervan. Niet een uitgezonderd. De
baders zijn er bang voor. Te
recht? Directeur B. Entrop van
het Zeebiologisch Museum in
Scheveningen vertelt dat, er fa
beltjes en biologisch onjuiste
verhalen over kwallen de ronde
doen. Hij noemt de kwal een
prachtig beest, dat zich heel sier
lijk in het water voortbeweegt.
De badgast maakt er veelal pas
kennis mee als ze op het strand
aanspoelen en daar als een ge
leiachtige bal worden aangetrof
fen.
De kwal is er in verschillende
soorten. De meest voorkomende
is de oorkwal. Hij is herkenbaar
aan vier witte ringen in het lijf:
de organen waarmee hij zich
voortplant. Verder zijn er nog de
zeepaddestoel en kompaskwal.
>De blauwe en gele haarkwallen
komen niet zo bar veel voor. Als
de strandganger die aantreft is
het oppassen geblazen. De dra
den onder het lichaam van deze
soorten kunnen enkele meters
lang worden. Komt een zwem
mer of een wandelaar ermee in
aanraking, dan vuren deze kwal
len een salvo van kleine gifpijl
tjes af. Die pijltjes bevatten ne-
telzuur. Dat zuur veroorzaakt
een brandend gevoel op de huid.
Zo'n 'prik' is lastig, maar kan
vrij eenvoudig worden bestre
den, zegt Entrop. Met azijn, nat
verband of azaron. De irritatie is
plaatselijk. Alleen wanneer ie
mand heel erg gevoelig is kan er
een allergische reactie optreden.
Zorgen hoeft men zich dus niet
te maken.
Wat die andere soorten betreft,
ze zijn goedaardig en onschuldig,
zegt Entrop. Zij Zeebiologisch
Museum heeft foldertjes over het
leven van de kwal. Die informa
tie is gratis. Het adres van het
museum: Dr. Lelykade 39, 2583
CL Scheveningen.
Zoek met wind
en zon in de rug
Kleine kinderen zoeken altijd de
weg van de minste weerstand.
Wind in de rug en liever niet in
de zon turen. De strandpolitie
houdt er al rekening mee. Als ou
ders melden dat hun kroost is
weggelopen, zoekt zij het eerst in
de richting van de minste weer
stand.
Vaak met succes? "Ja", zegt
agent Van Duijn van het Kat
wijkse politiekorps. "Zeg maar
dat je acht van de tien kinderen
op deze manier terugvindt. Nee,
er is niets wetenschappelijks
aan. Gewoon een ervaringsfeit.
Kinderen willen nu eenmaal zo
weinig mogelijk weerstand heb
ben. Dus lopen ze met de wind in
de rug over het strand".
De kwallen die de afgelopen weken op het strand aanspoelden zijn ongevaarlijk, z
strandbezoeker aan. Het vieze gezicht dat hij trekt is niettemin terecht.
Hoe komt hij aan deze 'weten
schap'?
"Eigenlijk is het helemaal niet
nieuw", zegt de strandagent. "Ik
weet dat mijn voorgangers ook
op deze manier te werk gingen
als er kinderen op het strand wa
ren zoekgeraakt. De ervaring
heeft in al die jaren wel geleerd
dat er een kern van waarheid in
die denkwijze zit. Overigens",
voegt Van Duijn eraan toe, "zijn
wij niet de enigen die op deze
weggelopen kinderen
Een overvol strand
rug, zo wijst de ervaring uit
kwijt. Kinderen zoeken hun vader of moeder niet de w ind en de z
proberen op te sporen. In andere
badplaatsen doet de strandpoli
tie precies hetzelfde".
Als er nu eens oostenwind -
wind in de richting van de zee -
waait, lopen de kinderen dan
niet het water in?
Agent Van Duijn: "Nee, daar
laten de kinderen zich niet toe
verleiden. Dan gaat de theorie
die wij doorgaans hanteren niet
op. Meestal dwarrelen de kinde
ren dan maar wat tussen de hok
jes op zoek naar hun moeder. Ze
weten heel goed dat ze haar niet
in het water zijn kwijtgeraakt".
De strandpolitie in Katwijk
raadt ouders niettemin aan om
kleine kinderen een kettinkje of
polsbandje om te doen waarop
bijvoorbeeld hun naam of het
nummer van het hokje staat dat
ze hebben gehuurd. "Voor ons is
het op die manier een stuk ge
makkelijker om ze terug te be
zorgen. Er zijn kinderen die het
bij ons in de post best naar hun
zin hebben. Maar anderen raken
volledig in paniek als ze hun
moeder niet meer wqten te vin
den".
Kinderpsycholoog J. Feenstra
van het Academisch Ziekenhuis
in Leiden is niet bekend met het
fenomeen dat zoekgeraakte kin
deren met de wind in de rug ver
dwijnen. Hij noemt het een 'leu
ke zaak' waaraan hij in het ver
volg wat aandacht zal schenken.
Wel was het hem al eerder opge
vallen dat een kind nooit met zijn
gezicht in de zon speelt. Een ver
klaring voor het verschijnsel
heeft hij echter niet.
Bouw woningen
Norremeerstraat
niet stilgelegd
DEN HAAG/WARMOND - De
Raad van State is niet ingegaan op
het verzoek van het voormalige
Warmondse raadslid C. Vreeken
om de bouw van negen woningen
aan de Norremeerstraat stil te leg
gen. Volgens Vreeken was hem
door bouwer Erica Beheer B.V.
een erfafscheiding toegezegd tus
sen zijn tuin en de tuinen van de
nieuwe woningen. Maar die blijkt
er nu niet te komen.
Vreeken vond dat daarom de
bouw maar moest worden stilge
legd en dat de verklaring van geen
bezwaar van de provincie, op
grond waarvan de bouwvergun
ning was verleend, moest worden
geschorst. Het voormalige raadslid
bracht gisteren tijdens de behan
deling van zijn zaak naar voren dat
Erica de tuinmuur had toegezegd.
Daarom ook was het bezwaar
schrift dat omwonenden tegen het
bouwplan hadden ingediend in
dertijd van tafel gegaan. Volgens
Vreeken had de raadscommissie
die de bezwaren behandelde dat
protest anders wel toegewezen.
Namens de bouwondernemer
werd echter naar voren gebracht
dat nooit een erfafscheiding was
beloofd. Ook werd erop gewezen
dat de verleende bouwvergunning
inmiddels onherroepelijk is gewor
den dus dat het schorsingsverzoek
zinloos is.
DINSDAG
Leiden
Beestenmarkt - sportdemonstraties, 19-
22.30 uur, i.k.v. Lakenfeesten.
Pieterskerk - 'Elckerlyc', 22.30-24 uur,
i.k.v. Lakenfeesten.
LVC - Breestraat 66, sportcafé, 20-24
Vrouwenhuis - Hooigracht 79, café
avond, 21-1 uur.
NVSH infocentrum - Rapenburg 48, tel.
149987, geopend op werkdagen van 14-
16 uur, di ook van van 20-21 uur.
WOENSDAG
Leiden
Lakenfeesten:
Hooglandse kerk - Tentoonstelling
Rembrandt-Schilderwedstrijd, 11-15.30
uur, Leiden Museumstad, 11-15.30 uur;
orgelconcert Arthur Koopman, 14-14.30
Waaggebouw - tentoonstelling Mode-
Realiteit-Illusie, 11-17 uur.
Stadhuisplein - Carillonconcert, 12.30-
13.30 uur; straattheater met muziek, 14-
14.30 uur.
Beestenmarkt - bluesavond, 20-22.30
Bezwaren tegen
bouw Wilgenpark
Leiderdorp door
GS gehonoreerd
LEIDERDORP - De bewoners van
het Essenpark in Leiderdorp die
bezwaar hadden aangetekend te
gen een wijziging van het bestem
mingsplan Wilgenpark waar de ge
meente woningen wil neerzetten
kunnen gerust zijn. De planologi
sche commissie van Gedeputeerde
Staten deelt hun bezwaren wat be
treft mogelijke overlast - de aanleg
van een voetpad tussen het Essen-
park en de nog te bouwen huizen -
en schending van privacy omdat
de woningen maximaal negen me
ter hoog mogen zijn. Gedeputeerde
Staten vindt dat het bestemmings
plan zo moet worden gewijzigd dat
aan de bezwaren van de Essen-
park-bewoners tegemoet wordt ge-
Dit bleek gisteren tijdens een
openbare vergadering van de pla
nologische commissie van Gede
puteerde Staten in Den Haag, waar
de Essenpark-bewoners en de ge
meente Leiderdorp tegenover el
kaar zaten. Uiteindelijk bleken de
meningsverschillen mee te vallen.
De gemeente heeft inmiddels een
nieuw plan ontwikkeld dat voor
ziet in de bouw van 16 vrijstaande
woningen. Bovendien is in het
nieuwe plan het voetpad vervallen.
Tegen dit nieuwe bouwplan heb
ben de bewoners geen bezwaar.
Dat zij toch hun bezwaar tegen het
bestemmingsplan handhaven is
een kwestie van 'bescherming van
rechten', zoals een van hen het gis
teren uitdrukte. De Essenparkers
zijn bang dat als het nieuwe bouw
plan toch niet wordt verwezenlijkt,
er een ander plan zal komen met
voor hen 'onwelgevallige zaken'.
Om zich daartegen in te dekken
willen de bewoners het bestem
mingsplan niet te ruim geformu
leerd hebben.
Inbreker achterna
ALPHEN AAN DEN RIJN - De
Alphense politie heeft vannacht
een inbreker achterna gezeten in
de Van Boetzelaerstraat. De agen
ten kwamen af op een stil alarm bij
de elektronicawinkel ECN en zij
zagen juist een man wegrennen.
De politie zette de achtervolging
in, maar moest ten slotte afhaken.
In de winkel werden zes nog lege
tassen aangetroffen, alsmede een
kniptang en een staaflantaarn. Via
een toiletraam was de toegang tot
het pand verschaft. Bq nader on
derzoek bleek uit de rekken een vi-
deo-afspeelapparaat verdwenen.
SRV - Een achteruitrijdende SRV-
wagen heeft gistermorgen in de
Dijkstraat in Roelofarendsveen
een vierjarig jongetje omver gere
den. Het jongetje raakte met zijn
fiets onder de rijdende winkel. Hij
kwam er met schaafwonden vanaf.
LEIDSCH DAGBLAD
HET GROOTSTE DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
POSTADRES
Postbus 54, 2300 AB LEIDEN
ADVERTENTIES
(behalve Sleuteltjes) ma.-vrij.
van 8.30-17.00 uur (071) 144941
Voor inlichtingen over advertenties (uitge
zonderd Sleuteltjes) na kantoortijden: C.
Juffermans-Duyverman, tel. 071-893256.
A. Kluppel, tel. 071-763088. F. Terwijn. tel.
02522-14192, D. Vink, tel. 079-412440.
C. Spigt, tel. 02523-76823.
SLEUTELTJES
ma.-vrij. van 8.00-19.30 uur (071143545
ABONNEESERVICE
Nieuwe abonnementen, wijzigingen, beta
lingen ma.-vrij. van 8.30-17.00 uur
(071) 144941
NABEZORGING
ma.-vrij. van 18.00-19.30 uur (071) 123143
(Nabezorging na 19.30 uur)
67.45
92,55
134,90
256,90
357.20
1.10
zaterdag van
12.00 tot 13.00i
(Nabezorging ra
REDACTIE
13.00 uur)
ABONNEMENTEN
per maand, aan huis bezorgd 22,70
per maand, per post 31,10
(maandabonnement alleen mogelijk met
automatische betaling),
per kwartaal, aan huis bezorgd
per post (binnenland)
per halfjaar, aan huis bezorgd
per jaar, aan huis bezorgd
per post (binnenland)
losse nummers
Abonnementsgelden dienen bij vooruitbe
taling te worden voldaan. Restitutie Is niet
mogelijk.
Abonnementen kunnen op elke gewenste
dag ingaan. Indien één maand voor het
verstrijken van de abonnementsperiode
geen opzegging is ontvangen wordt het
abonnement automatisch verlengd.
Betaling van abonnementen op giro
3203571 t.n.v. Damiate Holding BV te
Haarlem.
HOOFDKANTOOR
Witte Singel 1, Leiden (071) 144941
Bij geen gehoor buiten kantooruren, raad
pleeg het telefoonboek.
(071)123143 REGIOKANTOREN
Julianastraat 19, 2405 CG
Alphen aan den Rijn (01720) 93961
Vuurbaakplein 11, 2221 JB
[071) 144941 Katwijk (01718)12383
Hoofdredacteur: drs. J.W.E. Metselaar
Adj. hoofdredacteur: R.D. Paauw
Alg. redactiechef: A. van Leeuwen
Plv. alg. redactiechef: J.M.J. Post
Sport: P.J. de Tombe
Feature: W.C.H. Schrama
Regio Leiden: W. Hoenson-de Graaff
Kunst, radio, tv: P.C. Rosier
Geestelijk leven: S.J. de Groot
W. Dijkman (fotograaf)
Het Leidsch Dagblad is aangesloten bij de
Gemeenschappelijke Persdienst, met ei
gen correspondenten in Bonn, Brussel, Jo
hannesburg, Tokio, Londen, Parijs, Was
hington, Rome, Madrid, Mexico-City, Tel
Aviv en Beiroet.
