EG geeft Zuid- Afrik a respijt Craxi: lijmen of berusten Sancties ook over 3 maanden onzeker Echtscheiding blijft nog taboe in Ierland Zwarte hoofdredacteur in Soweto opgepakt Nicaragua blij met uitspraken van Hof Portugese regering krijgt steun VS breken militair met Nieuw Zeeland Italiaanse christen-democraten eisen echte macht weer op ZATERDAG 28 JUNI 1986 BUITENLAND PAGINA 7 DEN HAAG De Europese landen willen pas over drie maanden besluiten tot economi sche sancties tegen Zuid-Afrika. Of die er werkelijk zullen komen, is de vraag, want bij de afsluiting van het tweedaagse topberaad van de Europese regeringsleiders in Den Haag bleek groot verschil in de uitleg van een compromis dat de Twaalf na urenlang discussië ren hadden bereikt. LONDEN - De Ierse Republiek heeft met een overweldigende meerderheid de introductie van echtscheidingswetten afgewezen. Premier FitzGerald, die gehoopt had een wetswijziging door te voe ren die 35.000 paren het recht zou geven te hertrouwen na vijf jaar, zei de uitkomst van het referen dum te betreuren, maar de uitslag te respecteren. door Lia van Bekhoven Het resultaat van de stemming verbaasde zelfs de anti-echtschei dingslobby, die onder aanvoering van de katholieke kerk een felle campagne voerde. Verwacht wordt dat als alle stemmen geteld zijn, 60 procent echtscheiding uit de grondwet wil houden. Dat bete kent dat Ierland, samen met Malta, het enige Westeuropese land blijft waar scheiding bij de wet verbo den is. De consequenties voor premier FitzGerald, die gisteren tijdens de EG-top in Den Haag op de hoogte werd gebracht van de uitslag van het referendum, zijn nog onzeker. FitzGerald, die zich persoonlijk sterk maakte voor grondwetswijzi ging, verloor drie jaar geleden een vergelijkbaar referendum over abortus. Zijn politieke aartsrivaal, oppositieleider Charles Haughey, heeft hem in de opiniepeilingen ver ingehaald, wat FitzGeralds po sitie, met het oog op de verkiezin gen van volgend jaar, er niet rian ter op maakt. Voorstanders van echtschei dingswetgeving betreurden het, niet in staat te zijn geweest Ierland, wat ze noemden, de twintigste eeuw binnen te loodsen. De rege ring werd verweten geen campag ne te hebben gevoerd, omdat pei lingen tot de laatste weken een comfortabele overwinning voor het regeringsvoorstel voorspelden. De referendumuitslagen laten zien dat het platteland overwegend tegen echtscheiding stemde. Ge ruchten, dat echtscheidingen boe ren zouden kunnen dwingen hun grond en bezittingen te verdelen in kleine, oneconomische eenheden, hebben de Ieren op het platteland massaal tegen de wetswijziging ge mobiliseerd. Het referendum heeft tevens zijn weerslag op het Anglo-Ierse ak koord dat vorig jaar november Traditioneel toonden de Twaalf zich bezorgd over de huidige situa tie in Zuid-Afrika, het uitroepen door Hans Geleijnse en Hans de Bruijn van de noodtoestand, instelling van censuur en riepen zij op tot af schaffing van de apartheid en vrij lating van politieke gevangenen. In hun slotverklaring wordt het woord „sancties" echter niet ge bruikt, maar alleen gesteld dat „is besloten tot aanvullende actie". Volgens premier Lubbers, voor zitter van het beraad, zal de Euro pese markt worden gesloten voor Zuidafrikaanse produkten als ko len, staal, ijzer en gouden munten wanneer de Zuidafrikaanse rege ring niet binnen drie maanden het verbod op zwarte politieke bewe gingen als het African National Congress (ANC) en het Pan Afri can Congress (PAC) opheft en zon- JOHANNESBURG - De promi nente zwarte hoofdredacteur van The New Nation, een door de Zuid afrikaanse katholieke bisschop penconferentie gefinancieerd tweemaandelijks blad, Zwelakhe Sisulu, is in de nacht van donder dag op vrydag door onbekende blanken uit zijn huis in Soweto weggevoerd. Aldus meldde van daag een woordvoerder van The New Nation. Dit blad is nog be trekkelijk nieuw, maar maakte sinds zijn oprichting een half jaar geleden een spectaculaire groei door van 15.000 naar 80.000 exem plaren. De bedoeling was om het blad binnenkort wekelijks uit te gaan brengen, maar door de aan houdende en steeds grimmiger wordende persbeperkende maatre gelen lijkt dit voorlopig van de baan. door Ruud de Wit Volgens de echtgenote van de 34- jarige Zwelakhe Sisulu verschenen rond middernacht vier blanke mannen bij hun woning in Soweto. I Twee van hen waren gemaskerd en alle vier waren ze in burgerkleding. Zij weigerden zich te identificeren, noch wilden ze vertellen of ze van de politie waren. Sinsdien is niets meer van hem gehoord. Volgens de woordvoerder van The New Nation weigert het rege ringsbureau van informatie enig Punjab In de buurt van Amritsar in de Indiase deelstaat Punjab is het met kogels doorzeefde lijk van de ge matigde sikh-leider Baba Jaswant Singh (28) gevonden. Singh was een dag eerder ontvoerd door zes militante sikhs. Singh had banden hebben met de leiding van de Con- gres-I-partij van de Indische pre mier REyiv Gandhi. Mir De Russische kosmonauten Leo nid Kizim en Vladimir Solovjov zijn in het om de Aarde cirkelende ruimtestation Mir terug. Zij kwa men met hun 'ruimtetaxi' Sojoez T-15 van het andere Russische ruimtestation, Saljoet-7. Daar heb ben zij zeven weken lang gewerkt. Het is de tweede maal dat de kos monauten in de Mir verblijven. Zij vertrokken ongeveer drieeneen- halve maand geleden van de Aar de. commentaar te geven of de arresta tie van Sisulu te bevestigen. Vol gens de noodtoestandswetgeving mag door de pers niet gemeld wor den wie er is gearresteerd, maar an derzijds is de veiligheidspolitie verplicht de familie van de gearres teerden in te lichten. Dit laatste is dus niet gebeurd, wat de vrees doet toenemen, dat Sisulu ontvoerd is. Zwelakhe Sisulu is een zoon van Walter Sisulu, die samen met Nel son Mandela een levenslange ge- vangnisstraf uitzit, en zijn moeder is de bekende Albertina Sisulu, die onder meer vice-presidente van het Verenigd Democratisch Front, het UDF, is. Hij studeerde tot voor kort in Amerika aan de Harvard- universiteit, maar werd door de Zuidafrikaanse katholieke bis schoppen overgehaald naar Zuid- Afrika terug te keren om het hoofdredacteurschap van The New Nation op zich te nemen. Het blad richt zich in de eerste plaats tot zwarte lezers en wordt ook geheel volgeschreven door jonge zwarte journalisten. Er wordt veel aan dacht besteed aan vakbondsactivi teiten en initiatieven van de Zuid afrikaanse kerken. Volgens het bureau van informa tie zijn de afgelopen 24 uur op nieuw zes personen door politiek geweld om het leven gekomen. Dit betekent, dat er nu in totaal 76 ge-, dood zijn sinds de noodtoestand twee weken geleden werd uitge roepen. Een van de slachtoffers was een zwarte politieagent in So weto die samen met zijn hond ge dood werd na een aanval met handgranten. Vier overige perso nen kwamen om door de beruchte 'halsketting'. De omstreden Zoeloe-leider Gatsha Buthelezi sprak zich giste ren voor het eerst ook uit tegen het uitroepen van de noodtoestand. Volgens hem zal de regering-Botha wel enige tijd winnen, maar zal zij aldus ook een versnelling teweeg brengen in de kwestie van interna tionale economische sancties. „Al leen positieve stappen kunnen een langdurige periode van chaos en vernietiging weten te voorkomen", aldus Buthelezi. der voorwaarden ANC-leider Nel son Mandela vrijlaat. De Britse minister van buiten landse zaken Howe zal, als EG- voorzitter, naar zuidelijk Afrika af reizen. Van de resultaten van zijn missie - en Britse functionarissen benadrukten dat hij ook Zuid-Afri ka zelf zal bezoeken - zal afhangen of de EG overgaat tot de economi sche maatregelen die de regering- Botha zouden moeten dwingen de apartheid op een geweldloze ma nier af te schaffen. De komende drie maanden zal het Britse voorzitterschap boven dien andere industrielanden (bij voorbeeld de Verenigde Staten en Japan) vragen de eventuele EG- boycot te volgen. Volgens Lubbers echter zullen de Europese landen ook tot maatregelen overgaan wan neer daarvoor buiten de EG geen steun wordt gevonden. Van een au tomatische boycot is straks echter geen sprake, zei hij. Lubbers beklemtoonde dat dit compromisbesluit van de Haagse top, door hem gekarakteriseerd als „minder dan we hadden gewild, maar meer dan er totnogtoe was", door de Twaalf eensgezind zal wor den uitgevoerd. „Er is geen lidstaat meer die over drie maanden ver dergaande economische sancties tegen Zuid-Afrika kan blokkeren", aldus Lubbers. De Nederlandse premier baseerde deze conclusie op het gegeven dat niemand ont kennend had gereageerd op zijn duidelijke vraag dienaangaande aan het eind van de bijeenkomst. De Britse premier Thatcher en de Westduitse bondskanselier Kohl verwezen Lubbers' uitleg van het compromis echter in nette, maar vastberaden bewoordingen naar het rijk der fabelen. Zo bena drukte Thatcher, dat Zuid-Afrika in de slotverklaring van de top wordt opgeroepen tot vrijlating van Maridela en opheffing van het verbod op ANC en PAC, maar dat er geen relatie wordt gelegd tussen niet opvolging van deze oproep en afkondiging van economische maatregelen. Ook stelde zij dat tot niet meer is geconcludeerd dan dat eventuele „verder maatregelen niet zijn uit gesloten". Zekerheid dat er sanc ties zullen volgen is er dus niet. BEIROET - Een Palestijnse moeder omhelst haar zoon die ze ruim een maand niet had gezien. Het tafereel speelde zich gisteren af bij de ingang van het Palestijnse vluchtelingenkamp Bourj el-Barajneh in West-Beiroet, waar gistermiddag felle gevechten uitgebraken. Het onder Syrische auspiciën overeengekomen veiligheidsplan staat daarmee weer op losse schroeven. (foto AP) Politie laat film Wallraff liggen KEULEN (AP) - De Westduitse politie heeft donderdagavond weliswaar filmmateriaal in be slaggenomen dat als basis dien de voor Günther Wallraff s film 'Ganz Unten' (Ik, Ali), maar het origineel laten liggen, zo is gis teren bekendgemaakt door Wallraff, regisseur Jörg Gfrörer en filmproducent Peter Klei- nert. Zij voerden aan dat de politie in München, die donderdag avond zelf met het nieuws van de inbeslagneming kwam, slechts kopieën heeft meegeno men en een cassette met oor spronkelijk beeldmateriaal over het hoofd heeft gezien. De met een verborgen camera op genomen films zouden tijdens een filmfestival van München aan leden van de vakbond van filmjournalisten worden ver toond, een voornemen dat vol gens de filmmakers gewoon doorgang kan vinden. MANAGUA/NEW YORK (AFP/ UPI/AP/DPA) - De Sandinistische regering heeft gisteren tevreden gereageerd op de uitspraak van het Internationale Gerechtshof in Den Haag waarin de Amerikaanse ac ties tegen Nicaragua werden ver oordeeld. Nicaragua zal de Veilig heidsraad een zitting vragen om de uitspraak van het Hof uit te voeren. „De gerechtigheid is aan de zijde van Nicaragua", verklaarde de Ni caraguaanse president, Daniel Or tega, voor de nationale radio. „Van nu af is de Amerikaanse regering misdadig, en staat zij buiten de wet". „Dit is een morele en politie ke overwinning voor het Nicara guaanse volk", aldus Ortega. LISSABON (AP) - De sociaal-de mocratische minderdheidsrege- ring van Portugal heeft gisteren een vertrouwensvotum gewonnen in het parlement. De zege zal ech ter weinig veranderen aan de ge spannen situatie tussen regering en oppositie. De christendemocratische leider Adriano Moreira verklaarde dat zijn partij slechts in het belang van Portugal voor de motie gestemd had. Als de vertrouwenskwestie zou zijn verloren, had dat het einde in geluid van de acht maanden oude regering van premier Anibal Silva en zou het noodzakelijk geworden zijn nieuwe parlementsverkieizn- gen te houden. Bij de stemming aan het einde van een tweedaags debat in de 250 zetels tellende kamer werd het ver trouwensvotum door 108 sociaal democratische en christendemo cratische afgevaardigden ge steund. Socialisten en communis ten verzamelden 93 tegenstem men. De onthouding van stem ming van 44 leden van de Demo cratische Vernieuwingspartij gaf uiteindelijk de doorslag. Het Hof in Den Haag sprak uit dat de Verenigde Staten het inter nationale recht hebben geschon den door in 1983 en 1984 „bepaalde aanvallen op Nicaraguaans grond gebied" uit te voeren en „mijnen te leggen in de Nicaraguaanse bin nenlandse en territoriale wateren". In meerderheid vonnisten de vijf tien internationale rechters boven dien dat Washington het handels verdrag met Managua schondt door in mei 1985 een handelsboy cot uit te vaardigen tegen Nicara gua. Washington erkent de rechts bevoegdheid van het Internationa le Hof niet in kwesties aangaande Middèn-Amerika.De Verenigde Staten hebben in een reactie de rechtsmacht van het Internatnale Hof opnieuw bestreden en meege deeld dat hun politiek in Centraal- Amerika „volledig met het volken recht in overeenstemming is". De plaatsvervangend woordvoerder van het ministerie van buitenland se zaken, Charles Redman, ver klaarde voor de pers dat de uit spraak bewijst wat de Verenigde Staten altijd al hebben gezegd, na melijk dat dit gerechtshof eenvou digweg niet in staat is zich bezig te houden met een dergelijke kwes tie, „waarvan ingewikkelde feiten en geheime-dienstgegevens deel uitmaken". door de regeringen in Dublin en Londen ondertekend werd. Initia tiefnemer FitzGerald maande de Ieren eerder vorige week, met een ja-stem voor echtscheiding hun to lerantie ten opzichte van de protes tantse bevolking te tonen. De reactie van die protestantse gemeenschap in Noord-Ierland, die zich dank zij dat akkoord dich ter tegen het katholieke zuiden weet aangeschoven dan ooit, was voorspelbaar. Woordvoerders van de (protestantse) Unionisten-par tijen noemden de uitslag het zo veelste bewijs dat Rome nog steeds de dienst uitmaakt in een van de meest conservatieve landen in Europa. „Wij worden via het Anglo-Ierse verdrag gevraagd rekening te hou den met de katholieke minderheid. Hoe kunnen wij dat'doen als de Ierse Republiek geen rekening houdt met de wensen van de pro testanten?", aldus de reactie van Harold McCusker van de Officiële Unionisten. Ook Senaat kort op begroting '87 voor defensie WASHINGTON (AP) - De Ameri kaanse Senaat is akkoord gegaan, met een al eerder door het Huis van Afgevaardigden aanvaarde be groting voor het belastingjaar 1987. Daardoor zullen de de Amerikaan se defensieuitgaven volgend jaar aanzienlijk lager komen te liggen dan president Ronald Reagan had gewild. De nu aanvaarde begroting beperkt de militaire uitgaven van de VS voor 1987 tot een bedrag van 292 miljard dollar. De Amerikaanse begroting voor 1987 is nu bepaald op 995 miljard dollar (ruim 2 biljoen gulden). Hierdoor moet het begrotingste kort volgend jaar 1,4 miljard dollar (ongeveer 3,5 miljard gulden) lager uitkomen dan aanvankelijk was bepaald. Het totale begrotingste kort voor het belastingjaar 1987 was oorspronkelijk gesteld op 144 miljard dollar (ongeveer 360 mil jard gulden). Alleen wanneer president Rea gan het Congres zover weet te krij gen extra geld vrij te maken uit een speciaal fonds voor 'onvoorziene uitgaven', kan het defensiebudget worden verhoogd tot maximaal 299 miljard dollar. Dat is nog altijd 21 miljard dollar minder, dan de 320 miljard dollard waar de presi dent om verzocht had. Een Senaatscommissie voor mi litaire zaken heeft vorige week de aanbeveling gedaan de uitgaven voor het Amerikaanse SDI-pro- gramma voor 1987 met 1,4 miljard dollar te verlagen. Een soortgelijke commissie van het Huis van Af gevaardigden lijkt van zins een nog grotere bezuiniging op het SDI- project voor te stellen. MANILLA (AP) - De Verenigde Staten voelen zich ontslagen van hun verplichting om Nieuw Zee land te verdedigen, omdat de rege ring van dat land bij haar voorne men blijft om Amerikaanse oor logsschepen met kernvoortstu wing of kernwapens de toegang tot haar havens te ontzeggen. Dat heeft de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken George Shultz gisteren op de Filippijnen gezegd na een 30 minuten durend onder houd met de Nieuwzeelandse pre mier David Lange. Volgens Shultz is het niet-nu- cleaire beleid van Nieuw Zeeland strijdig met 'elementen' van het 35 jaar oude defensieverdrag van de VS met Nieuw Zeeland en Austra lië (Anzus), waardoor de VS geen andere keus rest dan zich van hun beschermingsverplichting te ont trekken. Vermist Acht mensen, onder wie twee kinderen, worden sinds gisteren vermist na een botsing in dichte mist tussen een Zweeds vracht schip en de Noorse passagiersveer boot „Peter Wessel" voor de kust van Denemarken. Volgens een ste ward van de veerboot zijn de acht verdronken. Drie mensen konden worden gered. Het vrachtschip, dat bij de aanvaring in tweeën brak, zonk in 40 seconden. Deense red dingshelikopters en -schepen zochten 's avonds nog naar overle venden voor de kust van de noor delijk punt van Denemarken, ten oosten van Skagen. Swaziland De PTT van Swaziland heeft de telefoons van de meeste ministe ries en andere openbare diensten afgesneden omdat de rekeningen al lange tijd niet betaald zijn. On der-directeur Nicholas Manana van de PTT zei dat hij 419 telefoons heeft laten afsnijden wegens ach terstallige rekeningen voor een be drag van 500.000 rand (ongeveer evenveel in guldens). Politie, brandweer en ziekenhuizen krij gen alleen nog binnenkomende ge sprekken. Met een variant op 'als de kat van huis is dansen de muizen' hebben de Italiaanse christen-democraten donderdag van de afwezigheid van premier Craxi gebruik gemaakt om diens kabinet bij een parlemen taire stemming te laten vallen. De inzet staat sinds afgelopen mei vast: de zelfbewuste socialist Cra xi, die een naoorlogs record vestig de door met vijf partijen al bijna drie jaar te regeren moet verdwij nen. De christen-democraten eisen het leiderschap terug. door Ton van Brussel werd vorige maand op het partijcongres van de Demo- crazia Christiana vastgesteld. De DC constateerde daar dat de tijd gekomen is de periode van interne verdeeldheid en machteloosheid af te sluiten. Besloten werd de regio nale verkiezingen die dit weekein de in Sicilië werden gehouden tot toetssteen te maken voor herwon nen kiezersgunst. En al brachtten de Sicilianen de christen-democra ten niet de gehoopte forse winst; de trend in de uitslag wees op her stel, terwijl de socialisten nage noeg gelijk bleven. In de reacties op de uitslag zag het er maandagavond naar uit dat Craxi en de christen-democrati sche vice-premier Forlani elkaar voorlopig nog wilden gedogen. Donderdag bleek anders toen een regionale financieringswet werd weggestemd. Geheim Dat gebeurde op zijn Italiaans, gezien de regel dat een vertrou wensvotum in openbaarheid ge stalte moet krijgen. Voordat het voorstel in stemming kwam, werd daarom eerst het vertrouwen ge vraagd en met 338 tegen 230 stem men verkregen: Het (geheime) oor deel van het parlement over de wet zelf, liet daarna een geheel andere stemmenverhouding zien: 293 te gen en 266 voor. Pikant detail: Cra xi en zijn gedoodverfde opvolger Andreotti (christen-democraat en minister van buitenlandse zaken) verkeerden voor de Europese top in Den Haag. De premier moest gistermorgen overhaast naar Rome terugkeren voor het gebruikelijke temperaturen en pols opnemen. Aanstaande augustus regeert Craxi drie jaar. Zijn coalitie van christen-democraten, socialisten, sociaal-democraten, republikeinen en liberalen heeft vele crises achter de rug, maar niet één leidde tot Craxi's vertrek. "Dit in tegenstelling tot de praktijk voor zijn komst. Een stoet van christen-democraten bleek in die jaren niet in staat een regering zelfs maar een jaar bijeen te houden. In die hopeloze politie ke situatie lukte het Craxi als lei der van een relatief kleine partij premier te worden. Zijn successen leverden evenwel geen extra kie zers op, zodat een hernieuwd lei derschap van de christen-democra tische partij, de grootste van het land, op den duur onvermijdelijk is. In Rome deden gisteravond ge ruchten de ronde dat niet alleen christen-democraten donderdag tegen stemden, maar ook socialis ten, die het voortdurende dansen Een verhitte en bezorgde Craxi Rome. naar de pijpen van de Democrazia Christiana beu zijn geworden. Andreotti Aan de zijlijn staat gereed Giulio Andreotti, 67 jaar oud, veertig jaar in het vak. Een man die alle vitale ministersposten al eens heeft be kleed, inclusief die van premier. Een lange schare van verkeerde vrienden kruiste zijn politieke gisteren bij (voortijdige) terugkeer is (foto AP) loopbaan, maar nimmer was hij op een onrechtmatigheid te betrap pen. Sober levend; bescheiden, soms bijna verlegen in zijn optre den, maar uitgerust met zeldzame politieke instincten en als altijd in perfecte conditie. Aangenomen mag worden dat Spadolini's kleine Republikeinse partij in deze crisis de zijde van de christen-democraten kiest. Gio vanni Spadolini forceerde immers vorig jaar een breuk, nadat hij zich rond de kaping van de Achille Lau- ro gepasseerd voelde door de voor velen net iets te arrogante Craxi. Die ruzie werd bijgelegd, niet in de laatste plaats omdat Craxi And reotti mede-verantwoordelijk had weten te maken voor zijn omstre den aanpak en het verloop van de ruzie zo regisseerde dat de chris- ten-dedemocraten uiteindelijk zijn kleur moesten bekennen. De behendig geïsoleerde Spado lini koos daarop eieren voor zijn geld. Zeer tot zijn genoegen kon Spadolini tijdens het inmiddels aangevangen proces tegen de Pale stijnse kapers vast stellen dat de rechters zijn kant kozen en fors uit pakten over de geënsceneerde vlucht van het brein achter de ka ping, Abboe Abbas. Machtsdeling Bepalend voor de afloop van het conflict is uiteraard de vraag in hoevere de christen-democratische partijleiders deze week bewust op een parlementaire nederlaag heb ben aangestuurd. Daarover bestaat in Rome nog twijfel, gezien aan houdende geruchten over een ge heime afspraak tussen Craxi en Forlani over een nieuwe machtsde ling na de begrotingsbehandeling in het najaar. Craxi ontkent een dergelijke overeenkomst, maar Forlani gaf er maandag nog hoog over op. President Cossiga aan- vaardde#iet ontslag van Craxi gis teren nog niet. In Italië, met zijn lange traditie van politieke instabi liteit, is het gebruik dat een presi dent een aantal dagen uittrekt voor beraad over mogelijke lijmpogin gen. Onduidelijk is nog welke Craxi de Italianen de komende dagen te zien krijgen. De bedachtzame, doortastende leider en lijmer of de inderdaad wat arogante socialist met een afkeer van christen-demo- cartische politiek. Met name de laatste verkiezingsweken haalde hij met felle aanvallen tegen de De mocrazia Christiana oude wonden open. Vele christen-democraten ging dat te ver. De stemming van donderdag is daarom op zijn minst een signaal dat Craxi zijn plaats moet weten als leider bij de gratie van zijn rivalen. En blijft hij over eind, dan is dat hoe dan ook niet voor lang. Een eventueel vergelijk zal vrijwel zeker in aan macht soverdracht op termijn resulteren.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 7