ip.ps?
Alternatief voedsel in opmars
VtóW' Hf
Kruiswoord
OPLOSSING
<0uöJ2mito£
'A
ZATERDAG 28 JUNI 1986
ETEN EN DRINKEN
HORIZONTAAL: 1. haar
dracht, 5. zeehond, 8. kippen-
ziekte, 12. iem. die onderricht
geeft, 16. oude lengtemaat,
18. onderwijsvorm, 19. niet
dik, 21. Noorse god, 24. echt
genoot, 25. op dit moment,
26. landbouwer, 27. verdriet,
28. ten bedrage van, 29. mo
torraces, 30. broodsoort, 32.
bruto, 33. selenium, 34. spoe
dig, 36. een zekere, 38. mu
zieknoot, 40. regelmaat, 41.
voorbeeld, 42. pl. in Z. Frank
rijk, 43. grammofoonplaat,
44. papegaai, 46. vruchtkern,
48. heer, 49. regerings-regle-
ment, 50. papegaai, 52. ach
ter, 53. bazige vrouw, 54. mu-
ziekteken in psalmen, 55.
evenzo, 56. familielid, 58.
lang, smal stuk hout, 59. pl. in
België, 61. familielid, 62.
item, 67. iel, 68. adem, 74. he
mellichaam, 75. zaak (Lat.),
76. god v.d. liefde.
VERTICAAL: 2. namelijk,
3. ijzerhoudende grond. 4.
voorzetsel, 5. vroegere Duitse
munt, 6. mallejan, 7. dierege-
luid, 8. heilige, 9. ontkenning,
10. ondernemersraad, 11. hel
der, 13. Egypt, zonnegod, 14.
Franse nv, 15. deel v.h. hoofd,
17. kletspraat, 18. samenle
ving, de wereld, 20. groep
zangers, 21. behoeftig, 22. ie
der, 23. wortel, 31. elk, 33.
muzieknoot, 34. scheeps-
vloer, 35. Jap. parelduikster,
36. ivoor, 37. loot, 39. Europe
aan, 45. eikeschiller, 47. on-
bep. vnw., 50. lokspijs, 51.
gravin v. Holland, 53. uitste
kende rots, 57. mestvocht, 60.
houding, 63. smekend ver
zoek, 64. hij, 65. uitroep van
pijn, 66. eenh. v. elektrische
weerstand, 68. luitenant, 69.
vrouwelijk, 70. nummer, 71.
briefaanhef, 72. circa, 73. te
genover.
De prijs van 25,- werd toege
kend aan A.D. van Veen, Broek-
weg 24, 2235 BK Valkenburg.
De prijs wordt de winnaar toe
gezonden.
Oplossingen met vermelding
van 'Puzzel' voor donderdag op
briefkaart of in enveloppe zen
den aan Redactie Leidsch Dag
blad, Postbus 54, 2300 AB Lei
den.
Leiden
LUXOR (121239):
'Police academy III', dag. 14.30,19.00
en 21.15 uur.
LIDO 1, 2. 3. 4 en STUDIO, (124130/
133210):
'Out of Africa', dag. 20.00 uur. al.
'Highlander', 16 jr.
'D.A.R.Y.L.', al.
Jewel of the Nile', al.
Pretty in pink', dag. 14.30. 19.00 en
21.15 uur. al.
Kindermatinee: 'Peter Pan". z5.. zo. en
woe. 14.30 uur, al
TRIANON (123875): 'De nacht draagt
jarretelles', dag. 14.30, 19.00 en 21.15
uur. zo. 14.15,16.30,19.00 en 21.15 uur.
REX (125414): 'Pikant kant', dag.
14.30. 19.00 en 21.15 uur. zo. z4.14.
16.30, 19.00 en 21.30 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: 'Prille poesies', vr
en za. 23.30 uur, 18 jr.
KIJKHUIS (142895): 'Ludwig', do. V
'My Beautiful Laundrette'. do. t/m zo
20.00 en 22.15 uur.
'The Omen', di. 20.00 en 22.15 uur.
'Damien', woe. 20.00 en 22.15 uur
Alphen
(voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1. 2. 3. 4: 'Police academy
dag. 18.30 en 21.00 uur, al
'Police academy', dag. 18.30 en 21.00
ir, al.
'D.A.R.Y.L.', dag. 18.45 en 21.15 i
academy III', za. 24.00 v
16
jr.
Jewel of the Nile', za. 24.00 uur, 16 jr.
'Dirty Debby', za. 24.00 uur, 18 jr.
Kindermatinee: 'Peter Pan', za.
woe. 14.00 uur, al.
Kindermatinee: 'Police academy'
t/m woe. 14.00 uur. al
t/m
Voorschoten
(voor reserveringen 01717-4354)
Greenway: 'Best defense', za. t/m
woe. 19.00 uur, al.
'Commando, vr. en za. 21.15 uur, ma.
t/m woe. 21.15 uur, 16 jr.
'Toen papa op zakenreis was', do. en
zo. 21.15 uur. 12 jr.
Kindermatinee: 'Troetelbeertjes', za.
t/m woe. 14.45 uur. al.
Kindermatinee:'Donald Duck's ver
jaardagspartijtje'. za. t/m woe. 14.00
uur, al.
CITY lr'Remo', do.
14.45, 19.00 en 21.15 uur, ma. en di.
19.00 en 21.15 uur.
CITY 2: 'De laatste haai', zie tijden Ci
ty 1-
CITY 3: 'Abel', tijden City 1.
CITY 4: 'Macaroni', zie tyden City 1
beh. za. en woe.-middag.
Noordwijk
(voor reserveringen 01719-12800)
LIDO: 'King David', vr.. ma. en di
21.15 uur.
'St. Elmo's fire', vr., za.. ma. en di
19.00 uur, zo. en woe. 15.00. uur.
Ongevallendienst
Elke dag Academisch Ziekenhuis
behalve van dinsdag 13.00 tot
woensdag 13.00 uur (Diaconesse-
huis) en van vrijdag 13.00 tot zater
dag 13.00 uur (Elisabeth Zieken
huis)
Bezoekuren
Diaconessenhuis (tel. 071-178178):
dagelijks 16.00-17.00 uur en 18.30-
19.30 uur. Afdeling intensieve zorg:
10.30-11.00 uur en 19.00-19.30 uur en
na overleg
Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur en
na overleg
Jongerenafdeling: 16.00-17.00 uur
en 18.30-19.30 uur
St Elisabeth Ziekenhuis (tel. 071-
'899250): volwassenen 14.00-14.45
uur en 18.30-19.30 uur. Klasse afd.:
11.15-12.00 uur. 14.00-14.45 uur.
18.30-19.30 uur 1
Kraamafdeling: 15.00-16.00 uur en
18.30-19.30 uur. alleen voor vaders
Ziekenhuizen
bovendien van 19.30-21.00 uur
Afdeling CCU(hartbewaking)
14.00-14.30 uur en 19.00-19.30 uur
Intensieve verpleging: 14.00-14.30
uur en 19.00-19.30 uur
Sportblessures: maandag 19.30-
20.30 uur
Academisch ziekenhuis: (tel 071-
269111). alle patiënten (behalve kin
deren): 14.15-15.00 uur en 18.30-
19.30 uur
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde: 18.00-19.00 uur
Prematurenafdeling: in overleg
doorlopend bezoek mogelijk
Ernstige patiënten: wanneer doorlo
pend bezoek wordt toegestaan kun-
l speciale kaarten worden
bezoek mogelijkheid in overleg
met de hoofdverpleegkundige
Voor andere bezoekers gelden de
volgende tijden: Keel-, neus- en oor
heelkunde en neurologie: 14.15-
15.00 uur en 18.30-19.30 uur: oog
heelkunde en heelkunde: 14.15-
15.00 uur en 18.30-19.00 uur
Kinderkliniek: zalen voor peuters,
kleuters en grote kinderen: 15.15-
17.00 uur; babyzaal en boxenafde
ling: volgens afspraak met de
hoofdverpleegkundige
Rijnoord (tel. 01720-9244): 14.30-15-
.15 uur en 18.30-19.30 uur. Extra voor
bezoek hartbewaking: 11.00-11.30
uur. Extra bezoek vaders op
kraamfdeling: 19.30-20.30 uur
Kinderafdeling: 14.30-15.30 uur. al
leen voor ouders 14.30-18.30 uur
28 juni 1986
Honderd jaar geleden stond er
in de krant:
- Vrouw Litjes, die bij een stal
houder op het Haarlemmerplein
te Amsterdam werkte, kwam
Donderdag-avond thuis in hare
woning, Groote Houtstraat.
Haar man, reeds vrij bejaard,
een goede sukkel, vroeger machi
nist op de groote vaart, daarna
werkman geworden, was sedert
Maandag-avond niet naar zijn
werk geweest wegens ongesteld
heid volgens sommigen, volgens
anderen door de gevolgen van
drankmisbruik. Zijne vrouw
maakte hem het leven altijd zuur
en menigmaal hadden de buren
zich geërgerd, wanneer hij met
krabben en verwondingen in het
gelaatvoorbij ging, de sporen
van de mishandelingen, welke zij
hem met hare nagels of met haar
spelden toebrachtzoo was het
reeds toen hij dezen winter te
Weesp werkte aan de Vechtwa
terleiding. Ook ditmaal had zij
niet veel goeds in de zin. Zij had-
gevraagd een uurtje naar huis te
mogen gaan, om haar man eens
onder handen te nemen. Hoe zij
dit plan ten uitvoer bracht zou
blijken toen de buren omstreekls
negen uur opmerkzaam werdén
gemaakt door luide angstkreten,
die uit het huis werden verno
men. Eene groentevrouw en eeni-
ge naaste buren drongen binnen
en zagen een bloedig tafereel: de
man, Luitjes, zat in eene gebogen
houding op een stoel, terwijl hij
met beide handen het hoofd on
dersteunde, waarvan een bloed
stroom neergudste langs zijn hals
en druppelsgewijze de naakte
voeten roodverfde. De geheele
vloer, de meubels, ja zelfs de zol
dering was met bloed bespat;
maar 't was duidelijk dat de ver
wonding hem in 't bed was toege
bracht, want dat vertoonde eene
groote bloedplas. De man had
nog de kracht den omstanders te
wijzen naar een stoel waaronder
de bijl lag, het corpus delicti. De
daderes was inmiddels de straat
opgevlucht, maar werd bij de
Haarlemmervaart ingehaald; zij
beweerde dat haar echtgenoot
zich zelf verwond had.
JA! IK HÉB WBL ZIN IN NOG
ZO'N 1/ËRKieZINGSUlTSMe.'
Ondernemingslust is bij de "alter
natieven" niet langer taboe. Want
één ding is zeker: meer dan ooit
valt gezondheidskost bij een breed
publiek in de smaak. Dat blijkt uit
onderzoek door het Voorlichtings
bureau voor Voeding. Voorlicht
ster Ekelijn ter Haar: „Het is heel
opvallend dat alternatief voedsel
meer en meer integreert in de sa
menleving. De mensen gaan het
gewoner vinden. Een paar jaar ge
leden noemden ze bijvoorbeeld zil
vervliesrijst nog een reformpro-
dukt, nu behoort het voor velen tot
een van de gewone produkten".
In de laatste tien jaar is de consu
ment veel kritischer naar voedsel
gaan kijken en er zich bewust van
geworden wat wel en wat niet ge
zond is. Uit een onderzoek onder
vegetariërs blijkt bijvoorbeeld dat
mensen die langer dan vijf jaar
geen vlees eten, daarmee begon
nen zijn uit ethische motieven die
verband houden met onder andere
het milieu. De tweede groep die
korter dan vijf jaar geen vlees eet,
noemt overwegend het motief dat
het niet eten van vlees beter is voor
de gezondheid".
Supermarkt
In de supermarkten breidt de re-
formhoek zich dan ook gestadig
uit. Alternatieve ondernemers vre
zen, niet helemaal onterecht, con
currentie. Frank Loef, eigenaar
van zo'n biologisch-dynamische
winkel in Den Bosch. „We merken
dat de klanten ons vergelijken met
Albert Heijn en daar spelen we op
in. We zorgen dat er elke dag vers
voedsel in huis is en dat de zaak
schoon en helder verlicht is. In de
toekomst gaat de winkel er mis
schien wel uitzien als een super
markt met een broodhoek en een
groente-, vlees- en kaasafdeling.
Als we het anders doen kunnen we
wel ophouden, want dan gaat de
gangbare handel het i
Volkorenkoeken, gierst en
zilvervliesrijst doen veel
mensen nog denken aan
geitenharen sokken en lange
haren. Alternatieve
winkeltjes die wat viezig
aandoen en waar de
oorsprong van een gerimpeld
appeltje niet helemaal
duidelijk is. Achter de
toonbank vrijwilligers,
spruiten van de provo- en
kaboutertijd, die naast
voedsel ook idealen verkopen:
kleinschaligheid op
vreedzame en vriendelijke
wijze. Geen gebrek aan
enthousiasme, maar wel aan
management. Een manco dat
ertoe heeft geleid dat veel van
deze winkeltjes zijn
verdwenen. De sterken zijn
overgebleven, lijken wat van
hun idealisme te hebben
verloren en hebben zich
aangepast aan de tijd.
door
Edith Tulp
Macrobiotisch brood in De vierjaargetijden" in Den Haag.
dingscircuit volwassen is gewor
den: „Een winkel moet nu eenmaal
aan een bepaalde wetmatigheid
voldoen, dat wil zeggen; een goede
opstelling van de koopwaar, lok
kertjes bij de kassa, heldere kleu
ren, aanbiedingen, zoals ze dat bij
W kilo
ftflfcr ujj i j I
V D ook doen. Waarom zouden
wij niet zo werken? Vroeger moch
ten de groenten er misschien ver
lept uitzien, nu weten we dat het
oog ook wat wil", zeggen ze.
Belangrijk in een natuurvoe
dingswinkel is, meer dan in een su
permarkt, het geven van voorlich
ting over de produkten. Het suizelt
de eetbewuste klant vaak in de
oren: biologisch-dynamisch, ecolo
gisch, macrobiotisch enz. De ver
schillen tussen deze termen heb
ben te maken, met het telen en be
werken van het voedsel. Biologi
sche produkten worden op een zo
natuurlijk mogelijke wijze geteeld,
zonder toevoeging van kunstmest
of gebruik van chemische bestrij
dingsmiddelen. Daarachter gaat de
ecologische gedachtengang schuil
waarin het milieuvriendelijke as
pect en een politieke bewogenheid
een grote rol spelen.
Derde Wereld
Een actie als 'honger hoeft niet'
die zich richt tegen de afname van
goedkope landbouwprodukten uit
de Derde Wereld, waar vaak hele
gebieden aan ontbossing en erosie
worden blootgesteld, past hele
maal in de ecologie. Iets heel an
ders is de biologisch-dynamische
(BD) voeding.
De BD-landbouw is gefundeerd
op de antroposofische levensbe
schouwing van Rudolf Steiner.
Volgens deze filosofie heeft de kos
mos invloed op de groei van het ge
was. Het hangt van de stand van de
planeten af wanneer iets gezaaid
kan worden. De kracht van de
maan bijvoorbeeld heeft invloed
op het ontkiemen. Jupiter werkt
op het bloeiproces. Daarbij wordt
er ook gespoten, niet met chemi
sche middelen, maar met prepara
ten van bepaalde kruiden (zoals ca-
mille) en organische mest (koeie-
darmen).
De antroposofie is typisch wes
ters. Uit het Oosten komt de ma
crobiotische levenwijze die uitgaat
van de harmonie tussen yin (uit
vloeiende) en yan (samentrekken
de) krachten. Reformprodukten
hebben niets met een specifieke te-
lingswijze te maken. Reformvoe
ding is alleen niet bewerkt en er
zijn geen kunststoffen, zoals kleur-
conserverings- en smaakstoffen,
aan toegevoegd.
Natuurvoeding is duur. Willy
Schilthuis, Vereniging voor de
Biologisch-Dynamische land
bouw: „Dat kan niet anders. Nor
maal neem je in de teelt-kostenbe
sparende maatregelen, zoals kunst
mest en chemische bestrijdings
middelen, waardoor de produktie
wordt opgeschroefd. Maar bij ons
ligt die produktie veel lager. De
doorsnee veehouder heeft zeventig
koeien op tien hectare land staan,
gebruikt kunstmest en krachtvoer,
en heeft dan zelfs nog een melk
overschot. Een BD boer zet vijftien
koeien op die tien hectare, niet
meer vee dan je op het land kunt
•voeden. Daarbij duurt het jaren
voordat het humusgehalte van een
arme grond weer zodanig op peil is
dat de grond zelf, zonder kunst
stoffen, veel opbrengt. Om dat pro
ces te bevorderen kun je op dat
land niet steeds hetzelfde gewas
verbouwen. Kleinschalig werken,
en een grootschalige aanpak is na
tuurlijk goedkoper. Maar naarmate
een bedrijf langer bestaat en meer
opbrengt, worden de prijsverschil
len ook steeds kleiner".
Om eens een prijs te noemen,
een biologische bloemkool kost te
gen de zes gulden. Toch blijken
veel mensen, ook studenten en jon
geren, dat er voor over te hebben.
Een ecologische winkelierster:
„Klanten die hier zo'n bloemkool
kopen gaan ook heel anders met
voedsel om. De min of meer dure
extraatjes tussendoor valien af.
Men gaat zuinig en zorgvuldig met
voedsel om. Niets van wat een
klant koopt gooit hij weg. En dan
vallen de uitgaven best mee".
