Katwijks orgel model voor Parijs
Droom Jan van den Heuvel gaat in vervulling
ZATERDAG 28 JUNI 1986
GEESTELIJK LEVEN
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Kramer, 11.45 oec. stud.dienst; Mare-
kerk 10 dr. Meyers, 5 ds. Kooien (Ijssel-
stein; Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds.
Hemmes; Oecumenische geloofsge
meenschap De Regenboog (Merenwijk)
10 ds. Nauta; Bethlehemk. (Driftstr.) 10
ds. Pannekoek; Bevrijdingsk. (Montgo-
merystr.) 10 ds. K.J. Jansen; Vredesk.
(Burggravenl.) 10 ds. Möhring-Wilter-
dink (Voorburg); Waalse kerk (tijdelijk
Rapenburg 6) 10.30 pateur Ribs; jeugd-
kapel Bevrijdingskerk 10; Wijk 'Ste
venshof zie na geref. kerk. Acad. Zie
kenhuis 9 rk. dienst, 10.15; Diakones-
senhuis elke zat. 10.30 rk. dienst, mor
gen 10.30
Endegeest zie Oegstgeest; Geref.
Kerk Vredeskerk zie herv. gem.; Petrak.
(Surinamestr.) 10 dr. v.d. Zwaan; Oude
Vest 10 10 ds. Koolstra; Maranathak. zie
herv. gem.; Bevrijdingsk. 10 ds. Jsnsen,
5 ds. Koolstra; bejaardenhuis Groenho
ven 10 hr. Van Wallinga; Merenwijk zie
herv. gem.; Wijk Stevenshof, gebouwtje
'Dijkhof (Ründyk) 10 kand. mw. Klip;
Geref. K. Vrijg. (Herengr.) 10 en 5 uur
ds. Houtman; Chr. Geref. K. (Steen-
schuur) 9.30 ds. Den Hertog, 5 ds. Steen
bergen (Rijswyk); Geref. Gem. (N. Ryn)
10 ds. Snoep (A'dam), 4.30 ds. Boogaard;
Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.) 11.30 en 5.30. Evang.-Luth.
Gem. (Hoogl. Kerkgr.) 10.15 ds. Mostert;
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk.
Pieterskerkstr.) 10 da. Wierda-Boer;
Baptistengem. (O. Rijn 3) 10 hr. Quispel;
Evang. Gemeenschap (Middelstegr. 3)
10 evang. Dikkes; Evang. gem. Meren
wyk ('De Harlekijn', Regenboogpad 2)
elke zondag 10.30. Zendingswerk Mid-
dernacht8roep (Zoeterw.singel 21) 5 hr.
A. van Diggelen; Evangeliecentrum-
Pinksterbew. J. Maas bach-Wereld zen
ding (aula Noachstr. 2) 10 evang. Zijl
stra, 2 juli 8 evang. Zijlstra; Pinkster-
gem. (O. Vest 13) 10 hr. A. de Ruiter; Le
ger des Heils (hoek Vestestr./Groenes-
teeg) 5; Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd.
24): 9.30 en 4, wo. 8; Zevendedag-adven
tisten (Ontmoetingskerk Voorschoten)
elke zat. 9.45 bijbelstudie, 10.45 predik
dienst; Christelijke Wetenschap genoot
schap der vrienden (Quakers) 10.30 (Ra
penburg 6); Kerk van J. Chr. v.d. Heili
gen der L. Dagen (Brahmsl.) 9.30, 10.30
en 11.20. Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel);
Rooms-Kath. K. Haagweg zat. 7, zo. 9 en
10.45; Herensingel zat 7, zo. 9.30 en 11;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30 en 11.30; Steenschuur zat. 7, zo.
8.30,10,11.30, 6 en 7 (lof); Boshuizerka-
de zat. 7, zo. 9.30 en 11; Lammenschans-
weg zat. 7, zo. 9 en 10.30; Haarl.straat zat.
7, zo. 9.30,10.45 en 12.15; Merenwijk zie
herv. gem.; H. Rijndijk (zie Zoeterwou-
de).
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds. Ver-
seput (Oegstgeest), 3 afscheidsdienst ds.
M. Bergsma.
AARLANDERVEEN; Herv. Gem. 10
ds. Van Driel, 7 ds. v.d. Kamp (Rynsa-
terwoude); Geref. Kerk 10 ds. Van Driel,
7 ds. Van de Kamp (Rijnsaterwoude);
Chr. Geref. Kerk 9.30 dienst des
Woords, 7 ds. J. Breman; Rk Kerk zat. 7,
zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Adventskerk 9.30 ds. Hoogendijk,
6.30 ds, Cats (Aalsmeer); Kruiskerk 9.30
ds. Z. de Graaf (Hazerswoude); Opstan-
dingskerk 9.30 ds. J.J. van der Heiden;
G. Herderkerk 10 drs. Brombacher, 7 ds.
G. Mulder; De Bron 9.15 drs. R.H. Nieu-
wenhuis, 10.15 ds. Verheul, 6.30 ds.
Nieuwenhuis; Ashram (Marsdiep) 10.
ds. G. Mulder; Oudshoornse kerk 10 ds
Thieme (Boskoop); Sionskerk (Meteoor-
laan) 9.30 kand. J. Noorlander (Bergam
bacht), 6.30 kand. R.W. van Mourik
(Bergambacht); Geref. Kerk Mar.kerk
9.30 ds. Brouwer (Schiedam), 6.30 ds.
Wilschut; Salv.kerk 6.30 kand. C.N.
Paap (Utrecht); Geref. K. Vrijg. (aula
chr. techn. school) geen opgave ontvan
gen; Ned. Geref. Kerk (school Wil-
lemstr.) 9.30 ds. G. de Lange, 4.30 ds. M.
de Jong; Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30
ds. L.W. v.d. Mey; Oud-Geref. Gem.
(Hooftstr. 240) 9.30 en 4. Bapt.gem. (Mo-
lenwerfstr. 1) 10 en 6.30 ds. Koekkoek;
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62) 10 J. Strietman, geen avonddienst;
Voile-evang.gem. ('De Ark'. Pr. Hen-
drikstr. 54) 10 A. v.d. Hoorn. Pinkster-
gem. (school Batestein 16) 10; Leger des
H. (Zonneweg 3) 10 en 7, laatste zondag
van de maand 5 u. gezinsdienst; Re-
monstr. Kring (Van Mandersloostr. 36)
10 dr. A.W. Cramer; Rk Kerk: Bonifa-
ciusk. zat. 7, zo. 9.45 en 11.30; Piusk. zat.
7, zo. 9 en 10.30; De Bron zat. 7, zo. 9 en
11.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Hoek (Aalst), 6 ds. v.d. Kamp (Bleis-
wijk); Geref./Herv. Gem. (dorpshuis 'De
Tas') 10 ds. Verdoorn (Waddinxveen);
Geref. Gem. 9.30 leesdienst, 6 ds. Ha-
rinck.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 9.30 ds. Wieman, 6.30 ds. R.J. van
de Hoef; Salvatorkerk 9.30 ds. Haitsma
(Boskoop), 6.30 ds. Wieman; Bethl.kerk
9.30 ds. R.J. van de Hoef, 6.30 ds. Eysen-
ga (Zwammerdam); Geref. Kerk 9.30 ds.
W.A. v.d. Berg, 6.30 ds. Wigboldus
(Voorburg); Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.)
0,30 kand. M. Boersma, 3 stud. J. Klap
wijk; Geref. Gem. (Stationsweg 17) 10
en 6.30 leesdienst; Evang.-Luth. Gem.
10.30 gez. dienst in Woerden.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk
9.30 ds. Vlasblom, 6.30 ds. v.d. Wal (Hil-
legom); De Stek 9.30 ds. v.d. Pol; Geref.
Kerk 9.30 ds. v.d. Staal (Bergen op
Zoom), 6.30 ds. v.d. Wal (Hillegom) gez.
jeugddienst in herv. kerk); Chr. Geref.
Kerk 9.30 en 5 ds. Ribbers; Geref. Gem.
9.30 leesdienst, 7 ds. Boogaard, 2 juli
7.30 ds. Blok.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30
kand. R. de Reuver (Nieuwerkerk a.d.
LJssel), 6.30 ds. Ek, (Oosterzee, Fr.); Ge-
renhoff; Vinkenl. (Binnen) 10 ds. Elgers-
ma, 7 ds. W.v.d. Lee; Stichtingskerk 11
ds. G.v.d. Bosch (Katwijk); Ned. Prot.
Bond (aula O.Zeew.) 10.30 da. Bosman-
Huizinga (Oegstgeest); Evang. gem.
Shalom (geb. Buitenzorg, Zeereep) 10 J.
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10
ds. A. v.d. Mey; De Zilk 10 hr. Hoffenaar
(Voorhout); Rk Kerk Victork. zat. 7, zo.
9 en 11; Jozefk. zat. 7, zo. 9 en 10.30; De
Zilk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene
of Will.kerk 10 ds. Kooman; Pauluskerk
10 prof. Berkhof; Gemeentecentrum
(Lijtw.) 10.30 prof. H. Faber, 7 mevr. drs.
Eggink-Hoog; Geref. Kerk 10 ds. A.L.
Rozema; Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr.
Schilderschool) geen opgave ontvan
gen; Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum)
8.45 ds. M. de Jong (Alphen), 4 ds. G. de
Lange; Van Wijckerslooth 4 ds. Rijksen;
Endegeest 10 pater Boshouwers; olle-
evangeliegem. (Gem.centrum) 4. Rk
Kerk Will.kerk zat. 7. zo. 9 en 10.30.
OUDE EN NIEUWE WETERING:
Herv. Gem. 9.30 ds. J. de Korte; Geref.
K. 9.30 kand. De Graaf (IJmuiden), 6.30
ds. v.d. Kooi (Leimuiden); Remonstr.
Gem. 10 ds. Meyering (Oegstgeest); Rk
Kerk zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11; Petrus-B.
zat. 7, zo. 9.30 en 11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem.
9.30 ds. v.d. Kamp HA, 7 kand. Spaans
(Katwyk a.d. Rijn); Chr. Geref. K. 9.30
dienst des Woords, 2.15 ds. Vlietstra. -
RIJNSBURG: Herv. Gem. Lauren-
tiuskerk 9.30 ds. Smaling HA, 5 ds. Van
Niel HA; Bethelkerk 9.30 ds. Van Niel;
'De Vlietstede' 3 ds. Snel HA; Geref.
Kerk Petrakerk 9.30 drs. Oegema (Val
kenburg), 7 ds. Snel; Imm.kerk9.30 ds.
Baayen, 5 ds. Cziria; Mar.kerk 9.30 ds.
Snel HA; Geref. Kerk Vryg. 10 en 5.15
ds. Grutter; Chr. Geref. K. 9.30 en 5 ds.
Van Benthem (Genemuiden); Evang.
Christengem. (aula mavo) 10 hr. Vork
(Heerde); Rk Kerk zo. 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en
10.30 ds. Germans, 7 ds. Bakker; Geref.
Kerk 9.30 ds. Baas, voor avonddienst zie
herv.gem.; Chr. Geref. K. 10 en 7 ds.
Aarnoudse; Ned. Prot. Bond (Jul.laan
17) 10 dr. Verheus (A'dam); Rk Kerk zat.
7, zo. 9.30 en 11.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 en 6.30 ds.
Stam jr. HA; Geref. Kerk 9.30 ds. Aal-
ders (Woubrugge), 6.30 ds. De Goede;
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 prof.
A.v.d. Beek, 6.30 dr. C. Vermeulen
Öeugddienst); Geref. Kerk 9.30 ds. C.
Spaans, 6.30 drs. S. Oegema; Geref. K.
Vryg. 9.30 leesdienst. 4 ds. Heida;
VOORSCHOTEN: Herv. Gem.
Dorpskerk 10 ds. v.d. Schoot; De Ont
moeting (Noordhofland) 9.30; Hulp en
Heil (Schakenbosch) 10 dr. Verheule;
Herv. evang. op geref. grondslag (Lucas-
college. Beetn.laan) 9.30 kand. Hiensch
(Veenendaal), 4 ds. Schalkoort (Streef
kerk); Geref. Kerk 9.30 en 7 ds. De
Zwart; Geref. K. Vryg. (Bachlaan) 10 en
5 stud. J. Klapwijk; Aulagemeenschap
Noordhofland zie dienst in Ontmoeting;
Rk Kerk Laur.kerk zat. 7, zo. 11; M.
Godskerk. zat. 7, zo. 9.30. Kerk van En
geland (British school in The Nether
lands, J. v. Hooflaan 3) 10.15 anglicaanse
dienst.
WADDINXVEEN: Herv. Gem.
Brugk. 9.30 geen opgaaf, 5 ds. Kolijn
(Krimpen a.d. IJssel; Hoeksteen 9.30 ds.
Grisnigt (Bennekom), 6.30 ds. Van Vuu-
ren; Bethelk. 9.30 hr. Burger, 5 ds. Van
Laar (Reeuwijk); Imm.kerk 9.30 ds. J.
van Vliet (Amersfoort), 7 drs. A.W. de
Bruijn (Reeuwijk); Geref. Kerk Kruisk.
9.30 ds. Van Dalen (Den Haag), 5 ds.
Fernhout (Alphen); Ontm.kerk 9.30 ds.
Bongers;
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk.
10 ds. Steenstra, 4.30 ds. Kok (Rotter
dam); Kievietk. 10 dr. W. van Bruggen;
Messiask. 10 hr. Taal (Wassenaar);
Dorpscentrum 9.30 kand. C.N. van Dis;
Geref. Kerk Zyllaan 10 en 7 ds. C. v.d.
Woude; Ned. Prot. Bond (Kerkdam)!;
10.30 ds. Van der Poel (Parijs).
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 ds.
Schilt (Leimuiden), 6.30 ds. v.d. Pol
(Boskoop); Geref. Kerk 9.30 ds. Nie-
mantsverdriet (Moordrecht), 6.30 ds.
Boswyk (Lisse); Rk Kerk zat 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
De Boer (Benthuizen), 7 hr. Schreuder;
Geref. Kerk 9.30 ds. Rang (Nieuw-Ven-
nep), 7 hr. Schreuder.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 drs.
Fiegen; Rk Kerk St. Jan zat. 7.30, zo.
9.30; Chr. Dienaark. zat 7, zo. 10; Meer-
burgkerk H. Rijndijk zat. 7. zo. 9.30 en
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 9.30
ds. Eijsenga, 6.30 kand. Cluistra (Wou
denberg); Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds.
Scheps (Heerlen); Remonstr. Gem. geen
De Dordtse orgelbouwer Jan van
den Heuvel heeft, zoals gemeld,
van het stadsbestuur in Parijs op
dracht gekregen het orgel van de
basiliek Saint Eustache te vervan
gen. Nooit eerder kreeg een buiten
lander van de Franse overheid op
dracht een van haar prestige-orgels
te bouwen. Het orgelplan dat Jan
van den Heuvel indiende werd met
algemene stemmen gekozen.
De Fransen hadden een fraai
voorbeeld: het orgel - in Franse
stijl gebouwd - in de Nieuwe Kerk
van Katwijk aan Zee. Hoewel dit
niet wordt nagebouwd, diende het
toch als model voor het orgel, dat
in de Parijse kerk moet komen en
dat over ongeveer drie jaar klaar
moet zijn..
door
Jan Westerlaken
Vraag aan Jan van den Heuvel:
moet het kerkorgel in Katwijk wor
den gezien als het visitekaartje
voor zijn bedrijf? Is dat wel te
recht?
Zelf blijft hij er nuchter onder.
Maar toch moet hy in zijn vuistje
hebben gelachen. De 'gevestigde'
orgelbouw met een traditie om 'u'
tegen te zeggen, werd opzij gescho
ven. Niet zij, maar Jan van den
Heuvel - een 'broekie' in het vak -
ging met de eer strijken. In de
tweede kerk van Parijs, Saint Eus
tache, mag hij een orgel van for
maat bouwen. Een opdracht die al
leen is weggelegd voor groten.
Zijn kantoortje is bescheiden.
Net groot genoeg voor een bureau,
een stoel en een zitje. Wat prenten
van orgels - hoe kan het anders -
sieren de sombere houten wand.
Zo nu en dan klinken gedempte to
nen op van een orgel dat beneden
in de fabriek wordt gestemd.
Jan van den Heuvel. Al op z'n
zestiende jaar stapte hij de orgel
bouw binnen. Bij een Zaandams
bedrijf leerde hij de fijne kneepjes.
Na drie jaar had hij het gezien: hij
ging voor zichzelf beginnen. Nu,
negentien jaar later, wordt de
I Dordtenaar vooral in Frankrijk op
handen gedragen. Van den Heuvel
kreeg er zelfs een hoge onderschei
ding.
Hoe anders ligt het in Nederland.
Aan de ene kant bewondering, aan
I de andere kant haat en nijd. Het
gaat Jan van den Heuvel té goed in
de ogen van vooral die laatste
groep.
De orgelbouwer: "De mensen
die het niet met mij eens zijn roe
pen om het hardst, dat wat ik doe
niet kan. We hoeven er geen doek
jes om te winden. Het gaat slecht
met de orgelbouw in Nederland.
Om nog een beetje te kunnen
draaien moeten de meesten op hun
tenen lopen. De concurrentie is
moordend. Er wordt werk voor ver
beneden de prijs geleverd. Dat
klopt natuurlijk van geen kant.
Wat zie je tegelijk? Overal ter we
reld neigt men naar de Franse or
gelstijl. Nou", laat hij er nuchter op
volgen, "dat had ik gauw in de ga-
ten".
Eerste
Jan van den Heuvel liet er geen
gras over groeien. Hij maakte zich
Jan van den Heuvelgoed in de
die Franse stijl tot in de puntjes ei
gen en lijkt er nu de vruchten van
te gaan plukken. Een nieuw orgel
voor de Saint Eustache is zijn eer
ste opdracht uit het land met een
enorme orgeltraditie. De Dordtse
orgelbouwer staat bovendien hoog
op het lijstje van het stadsbestuur
om het orgel in de Notre Dame te
restaureren. In Nederland - met na
me in Katwijk - liet Van den Heu
vel zien wat hij in zijn vingers
heeft. "Ik", zegt hij zonder bomba
rie, "heb die Franse stijl als eerste
in ons land geïntroduceerd. De
Fransen hebben in Katwijk kun
nen zien waartoe ons bedrijf in
staat is. Kennelijk is ons produkt
goed in de smaak gevallen".
Dus via Katwijk heeft hij inter
nationale bekendheid gekregen?
Jan van den Heuvel knikt. Zegt:
"Ja, zo kun je dat wel zeggen. Kat
wijk is een doorbraak in de Franse
stijl. In dat orgel zit werkelijk alles.
Nergens in Nederland is ooit zo'n
groot orgel gebouwd. Begrijpelijk
dat je met zo'n instrument overal
voor de dag wilt komen. Opge
drongen? Nee, daar is geen sprake
van. Met de organist van de kerk,
Jaap van Rijn, is heel duidelijk
overleg geweest wat we precies
gingen doen".
Zo'n groot orgel is nog nooit in
ons land gebouwd. Is het dan niet
smaak
aan de grote kant voor de Katwijk-
se kerk?
Van den Heuvel: "Wat is te groot.
Met een grote auto hoefje ook geen
honderdzestig kilometer te rijden.
Je kunt er verantwoord Bach op
spelen, maar ook hele fijne piano
muziek. Het is een orgel met karak
ter en geest. Zie het maar als een
schilderij: één schilder kan dat
maar gemaakt hebben. Zo is het
ook met dit instrument. Je kunt er
alle kanten mee op. Zo zijn de
Franse orgels ook gebouwd. Dat is
juist het aantrekkelijke ervan. Je
kunt ermee jubelen en je kunt er
mee bidden".
Idealisme
De Dordtenaar verdoezelt niet
dat er in het Katwijkse orgel erg
veel idealisme zit. Niet alleen van
zijn kant, maar ook van de kant
van de organist. Aanvankelijk was
het karwei aangenomen op 56
stemmen. Het zijn er uiteindelijk
80 geworden. Plus nog wat meer
snufjes. Daarvan zegt Van den
Heuvel: "Eigenlijk had het orgel in
de Nieuwe Kerk tweemaal zoveel
moeten kosten als waarvan nu
sprake was (naar een miljoen gul
den - red.). Maar wij wilden die
Franse stijl waarmaken. Zoiets
kun je een kerk niet laten betalen.
Wat rest je dan? Zelf doen dus. Ja,
we zijn er, wat de kosten betreft,
ontzettend overheen gegaan. Voor
die prijs kan ik nooit meer zo'n or
gel bouwen. De klus in Parijs
brengt wel vier keer zo veel op".
Licht aarzelend geeft hij toe, dat
het orgel in de Nieuwe Kerk toch
wel als een visitekaartje voor zyn
bedryf moet worden gezien. "Voor
de hele wereld", voegt hij eraan
toe. "Laten we niet vergeten, dat
de Katwijkse kerk een tijdloos or
gel heeft. Wij gaan daar met onze
klanten heen. Ik vertel denk ik
geen nieuws als ik zeg, dat er spe
ciaal voor dit orgel mensen uit het
buitenland komen om het te be
wonderen. Toen de organist zich
van de zomer stond te scheren
werd er maar liefst zeven keer in
die korte tijd by hem aangebeld.
Mensen die even naar het orgel wil
den kijken. Dat zegt toch wel wat".
Met de hand op het hart vertelt
Jan van den Heuvel dat hij abso
luut geen bijbedoelingen had met
het op deze manier opbouwen van
het orgel. "Heus", zegt de Dordte
naar serieus, "ik had nooit ver
wacht dat hier opdrachten uit zou
den voortkomen. Ik had al een be
paalde reputatie. De Parijse op
dracht kun je zien als een door
braak in het buitenland. Waaraan
ik dit allemaal heb te danken?
Vraag het me niet. Ik ben eenvou
dig en simpel gebleven. Ze komen
gewoon op m'n werk af. Nog nooit
heb ik gedacht: ik maak het wel
even. Als ik die negentien jaar dat
ik nu zelfstandig werk overzie, dan
sta ik zelf ook wel eens een beetje
vreemd te kijken".
Verwaterd
De Fransen - iedere kenner weet
dat - hebben een geweldige traditie
op het terrein van de orgelbouw.
"Die Franse traditie", legt Van den
Heuvel uit, "is verwaterd. Alle be
roemde orgels zijn gebouwd door
Aristide Cavaillé-Coll. Een gewel
denaar in zyn vak. Hij bouwde wel
vijfhonderd orgels. Wat zag je? De
opvolgers teerden op zijn roem,
maar waren bepaald niet van die
grote geesten. Anders gezegd: ze
konden niet in zijn schaduw staan.
Ze konden de orgels wel onder
houden, maar daar bleef het bij.
Opdrachten om nieuwe orgels te
bouwen kregen ze niet. Nu moeten
die orgels worden gerestaureerd.
Nou, daar zijn geen vaklui voor. De
boel staat als het ware op instorten,
dus zoeken de Fransen restaura
teurs in het buitenland".
Historie
Zo eenvoudig als Jan van den
Heuvel het uitlegt, ligt het natuur
lijk niet. Er kwam wel het een en
ander kijken vóór hij die Franse
opdracht op zak had. Aan die op
dracht ging een inschrijving voor
af. De uitgenodigde orgelbouwers
moesten een compleet plan indie
nen, waarover alle Parijse organis
ten een oordeel moesten vellen.
Uiteindelijk bleven er drie orgel
bouwers over. Later ging de ver
woede strijd tussen Van den Heu
vel en een Duitser. Organisten uit
de Franse hoofdstad bezochten de
Nieuwe Kerk in Katwyk. Zij advi
seerden het Parijse stadsbestuur
unaniem om Jan van den Heuvel
Helemaal opnieuw beginnen was
het advies van de deskundigen.
En zo kwam Jan van den Heuvel
in beeld.
Bekroning
"Soms sta ik er zelf versteld
van", geeft hij toe. "Iedereen zit te
springen om opdrachten. Ik heb
handenvol werk. Nu ben ik weer
met de Franse staat in onderhande
ling om het orgel in de Notre Dame
te restaureren. Wij zijn hiervoor
heel duidelijk een van de gegadig
den. Nee, ik juich niet. Eerst die
opdracht op zak hebben, dan pra
ten we verder. Een bekroning van
mijn werk is het wel. Als je als bui
tenlander wordt binnengehaald, ja,
dan wordt je werk gewaardeerd.".
Waarmee Jan van den Heuvel
niet wil zeggen, dat zijn talent in
Nederland zelf wordt ontkend.
"We hebben in eigen land best de
nodige successen geboekt", legt hij
uit. En dan voorzichtig: "Maar er is
hier een bepaalde groep - hoe zou
ik ze noemen - orgelintellectuelen.
Mensen die vasthouden aan wat er
is. Ineens verschijnt er dan een
nieuweling die het anders doet.
Daarvan zeggen ze: 'dat kan niet en
dat mag niet'. Het liefst zien ze, dat
ik ermee stop. Zy zijn een elitair
groepje, dat zich in eigen kunnen
koestert. Maar hun gezichtsvermo
gen blijft klein. Gelukkig zijn het
niet de top-kerkorganisten die zich
tegen mij hebben gekeerd. Zij
staan achter me. Het gaat om een
groep die er net onder zit".
"De orgelbouwers zijn verstard.
Ze blijven in dezelfde stijl hangen.
Ik vrees, wanneer dit blijft, dat de
hele boel op den duur naar de
knoppen zal gaan. Neem de econo
mie, die speelt ook een rol. Kerken
die dichtgaan, nieuwe kerken wor
den bijna niet gebouwd, en als ze
er komen zijn ze klein van opzet,
dus weinig ruimte voor een fat
soenlijk orgel. Ik heb voldoende
opdrachten uit eigen land, maar al
les wat uit het buitenland tot niij
komt is welkom".
De rol van de elektronika heeft
praktisch geen invloed op het werk
van Jan van den Heuvel. "Echt",
zegt hij, "ik merk er niks van. Wat
je wel ziet is, dat kerken wel eens
willen overstappen op een elektro
nisch orgeltje. Weet je wat ik dan
zeg? Laat dat pijporgel nog maar
even staan en begeleid de diensten
maar met een elektronisch appa
raat. Binnen de kortste keren zeg
gen de kerkgangers: gauw terug
naar het oude pijporgel. En dan be
sluit een kerkbestuur alsnog een
orgel te laten bouwen".
Wens
Jan van den Heuvel een geslaagd
orgelbouwer. Wat blijft er voor
hem nog te wensen over?
Met een glimlach om de lippen:
"Een paar jaar geleden zei ik, toen
het orgel in de Katwijkse kerk was
voltooid: 'Ik hoop ooit nog eens
een orgel in een grote kathedraal te
mogen bouwen'. Wel, mijn wens is
verhoord. Een nieuwe wens zal ik
daarom maar pas uitspreken als dit
karwei achter de rug is".
ref. Kerk 9.30 en 5 ds. Huisman; Rk
Kerk: dorp zat. 7, zo. 10.30; Anker zat. 7,
zo. 8.45 en 11.15; Rijndijk zat. 7, zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10 ds. Roth-
fusz; Geref. Kerk ('Hoeksteen') 10 ds.
Rienks (Vinkeveen), 7 ds. Rothfusz;
Chr. Geref. Kerk 10 prof. Boertien (Eef-
de), 7 ds. Van Atten (Aalsmeer); Rk
Kerk: Mart. zat. 7, zo. 9.30 en 11; Jozefk.
zat. 7, zo. 10 en 11.30.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. Ma-
gré (Warmond); Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
DE KAAG: Herv. Gem. 9.30 ds. Kol-
dewijn; Rk Kerk zat. 7, zo. 11.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 0.30 ds. Bronsgeest (Lei
den), 6 ds. Smaling (Rijnsburg); Ont
m.kerk 10 dr. v.d. Bank (Ede), 6.30 prof.
dr. v.d. Beek; Herv. Gem. 'De Rank' (P.
Groen-college) zie Katwijk aan Zee; Ge
ref. Kerk 9.30 kand. Padmos (A'dam),
6.30 ds. Koster; Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30
en 11.15; De Hoeksteen (Burgerdijk-
straat) 10 dovendienst, ds. Franken
(Zeist).
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. Schuurman, 6 kand. J. van
Beien; O. Kerk 10 ds. Vroegindeweü, 6
ds. Driebergen; Ichthusk. 10 ds. Hovius,
5 ds. Wisse; Pniëlk. 9.30 ds. Driebergen,
6 ds. Vroegindeweij; Maranathakerk
(Rijnsoever) 10 ds. C. van Duyn, 6 ds.
Schuurman; Overduin 2.15 ds. v.d.
Beid; Herv. Gem. 'De Rank' (aula P.
Groen-college Pr. Frederikdreef 15) 10
ds. Kruyt; Geref. Kerk Vr.kerk 9.30 ds.
Koster, 5 hr. Brouwer; Triumfatork. 9.30
ds. v.d. Bom (Den Haag), 5 geen dienst;
Geref. K. Vryg. 9.30 en 5.30 ds. Heida;
Ned. Geref. K. (aula Bestevaer-mavo)
9.30 ds. Dekker, 7 ds. Vos; Chr. Geref. K.
10 en 5 ds. Slagboom; Vrije Chr. Geref.
Gem. (Unizaal) 10 en 5 ds. Van den Belt;
Geref. Gem. (Remisestr.) 10 en 5. Geref.
Gem. in Ned. (Louwestr.) 10 en 5; Volle-
evang.gem. (Voorstr. 48) 9.45. Onafh.
baptistengem. (Ambachtsweg 2) 10 br.
Bakker (Heverlee).
KOUDEKERK AAN DEN RIJN:
Herv. Gem. 10 ds. Achterberg (Leiden),
7 hr. J. Goedhart (Nieuwkoop); Geref.
Kerk 10 dr. Bade, 7 hr. Goedhart
(Nieuwkoop);
i Ge-
thenrode 10 ds. Visch-Tonsbeek; Elis-
.ziekenhuis 9.30 ds. E. Visse, 11 hoogmis
rector Vyftigschild; Bapt.gem. (wyk-
geb. Zylkw.) 10 J. de Vries; Rk Kerk zat.
7, zo. 10 en 11.30.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Wegerif (Nieuwkoop); Geref. Kerk 9.30
en 7 ds. Van der Kooi; Rk Kerk zat. 7, zo.
7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds.
Aarents (Katwyk a.d. Rijn); Pauluskerk
10 en 7 ds. 't Hooft; Geref. Kerk 10 ds.
Boswyk, 7 ds. Aalders (Woubrugge);
Geref. K. Vrijg. 9.30 en 4.30 leesdienst;
Ned. Geref. Kerk (Salvatori) 10 ds. Van
Dyken, 5 ds. Goossens (Doorn); Chr.
De Jozefkerk
aan de Herensin
gel in Leiden.
(foto Wim Dijkman).
Geref. Kerk 10 en 7 ds. Van Dijken; Ge
ref. Gem. 10 en 4 leesdienst; Evangelie
gemeente (Ooievaarstr. 27a) 9.45 br. Ver-
mey; Rk Kerk: Agathakerk zat. 7, zo. 10
en 11.30; Poelpolder zat 7, zo. 9 en 11.30;
Mariakerk zat. 7, zo. 9 en 11; Engelbew.
zat. 7, zo. 9.30 en 11.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Van Waarde (Hoofddorp), 6.30 ds. Geuze
(Noorden); Geref. Kerk 9.30 ds. Schoon
(Mijdrecht); Chr. Geref. Kerk 9.30 dienst
des Woords, 2.15 ds. Bouw (Schevenin-
gen); Remonstr. Gem. geen dienst;
Evang. gem. (Kruispunt, Kennedylaan
33) 9.30. Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Spaans (Katwyk), 6.30 ds. Boer (Bent
huizen); Geref. Kerk 9.30 ds. v.d. Sar
(Zoetermeer), 7 hr. G.J. de Bruin; Rk
Kerk zat. 7, zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30
ds. Kret (Sassenheim), 7 ds. Germans
(Sassenheim); Geref. Kerk 9.30 drs.
Boersma (Badhoevedorp), 6.30 drs.
Landman (Amsterdam); Chr. Geref.
Kerk 9.30 en 4.30 ds. D. Visser; Rk Kerk
zat. 7, zo. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Geu
ze, 7 ds. Wegerif (Nieuwkoop); Geref.
Kerk (W. Verlaat) 9.30 hr. Schreuder, 7
ds. Hoogeraad (Zeist).
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of
St. Jeroensk. (Binnen) geen opgaaf;
Hoofdstr. (Zee) 7 ds. Elgersma; De
Rank (Golfbaan) geen opgaaf; Geref.
Kerk Buurtkerk (Hoofdstr.) 10 ds. Ko-
Het orgel in de
Saint Eustache.
het orgel in Saint Eustache te laten
bouwen.
Een orgel met een rijke historie.
Pierre Dallerij plaatste in 1802 het
eerste, een oud instrument - ge
bouwd in 1667 - dat was gekocht;
in 1844 werd het totaal omge
bouwd. De leiding had Charles
Barker, de uitvinder van de barker
hefboom.
Toen Barker na enkele maanden
de mechaniek wilde bijstellen, op
dat het orgel met de kerstdagen op
timaal zou kunnen functioneren,
gebeurde er een ramp. Boven in
het orgel viel de brandende kaars
uit zijn hand. Een enorme brand
was het gevolg. Barker kon zich
ternauwernood het leven redden.
Hij rende het plein voor de kerk op
en riep almaar: 'Het orgel van Saint
Eustache staat in brand'. De men
sen keken hem stomverbaasd aan
en dachten met een gek van doen
te hebben. Van het orgel bleef niets
over.
Na tien jaar was er een nieuw in
strument waaraan in de loop der ja
ren nogal moest worden gesleu
teld. In 1978 was het orgel weer on
bespeelbaar. Men besloot het in
strument geheel te vervangen en
de monumentale orgelkast te res
taureren. Jean Dunant uit Lyon
kreeg de opdracht. Eind 1979 zou
hij het orgel opleveren. Daar kwam
niets van terecht. Het stadsbestuur
van Parijs liet een aantal onpartij
dige orgelbouwers eind 1984 een
rapport opstellen. Het resultaat
was verbijsterend. Alles werd on
geschikt bevonden en afgekeurd.
