Bernhard 75 en
nog volop actief
Justitie België
zoekt nog altijd
naar terroristen
Beyers Naudé prijst hervormingsinitiatieven Botha
CCC en Bende van Nijvel
Achtergrond
VRIJDAG 27 JUNI 1986
PAGINA 11
Prins Bernhard wordt zondag 75
jaar. Het zal op gepaste wijze wor
den gevierd. Drieduizend (oud-)mili-
tairen en verzetsstrijders brengen
de jarige morgen hulde in de tuin
van paleis Soestdijk. Afgelopen
dinsdag kreeg de prins al een 'Panda
Natuurbus', die drie jaar lang zal
worden ingezet bij het natuuronder
wijs op basisscholen. De bus is on
derdeel van een nationaal cadeau:
een speciaal fonds binnen het We
reld Natuur Fonds Nederland (WNF)
voor langlopende natuureducatie-
projecten.
UTRECHT- Tegen ouder
worden kun je niets doen.
Je wordt 75, maar het pas
seren van zo'n datum ver
andert niets. Prins Bern
hard zegt vrij laconiek te
zijn over ouder worden.
Het blijkt in de praktijk
mee te vallen en al is hij
niet meer ze vitaal als op
zijn 35ste, de prins voelt
zich nog fit en doet zijn
best om dat te blijven.
door
Riari van Kuppenveld
Een koninklijke 75ste veijaardag
gaat over het algemeen niet zon
der enig gedruis voorbij. Toch
leek het daar in dit geval aanvan
kelijk wel op. Geen lawine van
boeken over de jarige. De Rijks
voorlichtingsdienst liet weten
dat de media interviews met de
prins wel konden vergeten. Van
een met veel tamtam aangekon
digde inzamelingsactie voor een
national cadeau was ook geen
sprake.
Maar uiteindelijk krijgt prins
Bernhard toch een feestje. Mor
gen komen zijn vrienden uit het
verzet en het leger langs om hem
te feliciteren. Tussen de cadeau's
staat een nationaal pandabusje.
Jaap van Meekren praat morgen
avond op de televisie met het
feestvarken en er verschenen
toch twee boeken. Een draagt de
originele titel 'Bernhard 75 jaar'
en bestaat uit plaatjes en luch
thartige praatjes. Het ander be
vat de weerslag van een aantal
gesprekken die de journalist
Fred Lammers vorig jaar had
met prins Bernhard en heet dan
ook 'In gesprek met prins Bern
hard'. Daarin praat de prins on
der meer over het ouder worden.
„Ouder worden, so what. Dat ik
75 word, zegt me niets". Voor een
terugblik vindt Bernhard het
kennelijk nog veel te vroeg. In
zijn gesprekken met Lammers
gaat hij dan ook nauwelijks op
zijn verleden in.
De geschiedenis zal wel over
hem oordelen, zo stelt de prins.
„Ik hoop naar zakelijke waarde
te worden beoordeeld. Bewijzen
wat je waard bent, kun je nooit
en daaraan heb ik ook geen be
hoefte. Wat ik doe, doe ik niet om
een wit voetje bij het publiek te
halen. Ik doe dingen omdat ik
wil werken en omdat ik het ge
voel heb dat ze nodig zijn. Het
kan me niet zoveel schelen wat
ze over me zullen zeggen als ik
dood ben. Tenminste niet voor
mezelf, wél voor mijn kinderen.
Ik zou het dus toch erg jammer
vinden als het totale oordeel over
mij achteraf negatief zou zijn".
Populariteit
De scherpe kantjes zijn er tien
jaar na de Lockheed-affaire wel
af. In december 1985 bleek de
prins bij 65 procent van de Ne
derlanders 'veel' of 'tamelijk
veel' vertrouwen te genieten.
Waar die populariteit vandaan
komt, is niet altijd even makke
lijk te verklaren. Zijn in2et tij
dens de oorlog speelt daarbij
zonder meer een belangrijke rol.
Een affaire zoals de King Kong-
zaak (de dubbelspion Christiaan
Lindemans die aan het eind van
de oorlog in het hoofdkwartier
van prins Bernhard in- en uit
liep) werpt in de ogen van het pu
bliek vrijwel geen enkele smet
op het prinselijke blazoen. Bern
hard blijft voor heel veel mensen
'het symbool van het verzet', zo
als een commentator hem ooit
noemde.
Ook het ontspannen optreden
van de prins in het openbaar
draagt aan zijn populariteit bij.
Hij was het die er voor zorgde dat
zijn gezin in de publiciteit kwam
en dat de 'eerste familie van Ne
derland' zich aan het volk pre
senteerde. De orders die de Ne
derlandse industrie binnensleep
te, bezorgden hem veel krediet.
Totdat 1976, het jaar van Lock
heed, aanbrak. De prins viel hard
van zijn voetstuk, maar uiteinde
lijk blijkt zijn imago niet onher
stelbaar beschadigd.
En dat, ondanks het vernieti
gende oordeel dat het toenmali
ge kabinet over prins Bernhard
in augustus 1976 uitsprak. Dat de
prins ooit geld heeft ontvangen
voor zijn bemiddeling bij de aan
koop door de Nederlandse rege
ring van Lockheed P-3 Orion ma
rinevliegtuigen, werd nooit be
wezen. De prins ontkende, maar
de regering moest constateren
dat 'Zijne Koninklijke Hoogheid,
in de overtuiging dat zijn positie
onaantastbaar en zijn oordeel
niet te beïnvloeden is, zich aan-
vakelijk veel te lichtvaardig
heeft begeven in transacties die
de indruk moesten wekken dat
hij gevoelig was voor gunsten.
Vervolgens heeft de prins zich
toegankelijk getoond voor onoir-
bare verlangens en aanbiedin
gen. Ten slotte heeft hij zich la
ten leiden tot het nemen van ini
tiatieven die volstrekt onaan
vaardbaar waren en die hemzelf
en het Nederlandse aanschaf-
fingsbeleid bij Lockheed in een
bedenkelijk daglicht moesten
stellen'.
Na het verschenen van het rap
port van de commissie-Donner
over de Lockheed-affaire bleek
dat achtereenvolgende kabinet
ten behoorlijk wat boter op hun
hoofd hadden doordat zy de
Prins Bernhard: de geschiedenis zal wel oordelen.
prins geregeld 'boodschappen
lijstjes' meegaven. Het kan niet
helemaal worden uitgesloten dat
Bernhard de naïve veronderstel
ling heeft gehad dat omkoperij,
die met name in Zuid-Amerika
eerder regel dan uitzondering
was, hoorde bij het 'zaken-doen'.
Want één ding heeft prins Bern
hard in al die 75 jaar niet gekre
gen: mensenkennis. Zelf zegt hij:
„In mensenkennis ben ik altijd
erg slecht geweest. Een slechte
eigenschap van me is dat ik te
goedgelovig ben. Ik vlieg er daar
om telkens weer in en soms op
manier".
Agenda's
Hoe de geschiedenis over
Bernhard zal oordelen, is iets wat
de geschiedenis zónder de prins
zal moeten doen. Een dagboek
houdt hij niet bij, wel heeft hij al
zijn agenda's sinds 1944 be
waard. „Daarin kun je veel terug
vinden, al zijn dat meestal korte
zakelijke notities, zoals: om elf
uur gesprek met meneer Jan
sen". Over de Lockheed-affaire
praten doet de prins ook niet. Tij
dens de gesprekken met Lam
mers wil hij er duidelijk niets
over kwijt. De enige passage die
aan de gebeurtenissen in augus
tus 1976 wordt gewijd, luidt:
„Een gebeurtenis die grote in
vloed heeft gehad op het leven
van prins Bernhard, is de Lock-
heed-affaire in 1976".
dat heel abrupt - grote verande
ringen in zijn leven heeft veroor
zaakt. Als de prins bijna tien jaar
later op die zaak terugziet, be
treurt hij het dat mensen die hem
niet goed kennen 'mogelijker
wijs door het Lockheed-rapport
een onjuist beeld van hem heb
ben gekregen'.
Dat de prins niet over de Lock-
heed-affaire wil praten, is mis
schien wel begrijpelijk, maar het
mogelijkerwijs 'onjuiste' beeld
blijft dan wel bestaan. Krijgen
we dus over de Lockheed-affaire
geen volledige klaarheid, hetzelf
de geldt eigenlijk voor Bern-
hards hele leven. Want wat blijkt
anno 1986? Vrijwel alles wat in
het verleden over de prins ver
schenen is, bevat onjuistheden.
Het in 1962 verschenen werk
'prins Bernhard, een openhartige
biografie (1962) geschreven door
de Amerikaanse journalist Alden
Hatch, spant daarbij de kroon.
Bernhard tegen Lammers: „Er is
in het verleden al heel wat over
mij geschreven. Veel ervan kunt
u maar beter niet lezen, omdat
het vol staat met onjuistheden.
Neem mijn biografie van Hatch.
Wat u beslist niet moet doen, is
zijn boek gebruiken bij wat u
gaat schrijven. Er staan zoveel
fouten in. Dat is echter mijn ei
gen schuld, omdat ik destijds te
lui ben geweest het manuscript
te lezen. Dat heb ik aan mijn
toenmalige secretaris overgela
ten. Die vond het allemaal allang
best".
Ezelsoor
In 1976 besloot de prins zijn ei
gen biografie eens te gaan lezen.
Het was het jaar van Lockheed
en in alle levensbeschrijvingen
van de prins-gemaal die toen ver
schenen, werd driftig gebruik ge
maakt van Alden Hatch. Bern
hard: "Toen werd ik benieuwd
wat er in stond. Bij alles wat niet
klopte, heb ik een ezelsoor ge
maakt. Na het lezen van de laat
ste bladzijde was het boek een en
al ezelsoor".
Na 1976 verlegde de prins het
merendeel van zijn activiteiten
naar het natuurbehoud. Zijn
functie als president van het We
reld Natuur Fonds legde hij wel
iswaar neer, maar hij werd presi
dent van de afdeling Nederland
en kreeg de titel Founder Presi
dent. Prins Bernhard nam in
1960 het initiatief tot het oprich
ten van het Wereldnatuurfonds
na een reis door Afrika, waar hij
werd geconfronteerd met uitster
vende diersoorten. "Ik begreep
dat daar iets tegen moest worden
gedaan, omdat er anders een tijd
zou komen dat er helemaal niets
meer over zou zijn".
Het Fonds concentreert zich
dit jaar onder meer op het be
houd van de tropische regen
wouden en de neushoorn. De
Tien jaar na de kater van Lock
heed is het stiller geworden rond
prins Bernhard. De 75-jarige is ech
ter nauwelijks rustiger aan gaan
doen. Met name voor het Wereldna
tuurfonds reist hij heel wat af.
prins reist voor het WNF de hele
wereld af; van Antarctica naar
Afrika, en van zuid-Amerika
naar Azië. Behalve het bijwonen
van vergaderingen en het contro
leren van projecten van het WNF
bestaat de functie van prins
Bernhard ook uit 'werven'. Vor
stelijke personen stralen nu een
maal een zekere glamour uit.
Persoonlijkheid
De directeur van WNF-Neder-
land, H. Halbertsma, zei twee
jaar geleden: "Prins Bernhard is
onnoemelijk belangrijk voor ons.
Hij heeft overal toegang, deels
dank zij zijn positie, deels dank
zij zijn persoonlijkheid. Altijd
weet hij op het juiste moment de
juiste dingen te zeggen: hij be
reidt zich goed voor op de onder
handelingen en inspectiereizen.
Wanneer het WNF hem verzoekt
om in gesprekken met bepaalde
autoriteiten bepaalde onderwer
pen aan te snijden, suggesties te
doen of om voor ons brieven te
schrijven, toont hij zich daartoe
steeds bereid. De prins is immers
nuchter genoeg om te beseffen
dat hij dingen gedaan kan krij
gen, die voor ons moeilijk haal
baar zijn".
Zelf ziet prins Bernhard zijn
huidige werk in het verlengde
van wat hy vóór 1976 deed. Met
instemming van de verschillen
de kabinetten reisde hij heel wat
landen af om voor het bedrijfsle
ven iets te 'regelen'. Bernard:
"Bij die goodwill-reizen is het
mijn taak geweest de Nederland
se export te bevorderen: de sa
menwerking tussen kleine en
grote industrieën van de grond te
helpen".
"Maar in grote lijnen kwam
hetgeen ik in dit verband heb ge
daan op hetzelfde neer als wat ik
nu weer doe voor het Wereld Na
tuur Fonds. Het is contacten leg
gen, mensen tot elkaar zien te
brengen, begrip kweken voor
standpunten. Er zit naar mijn
mening heel duidelijk een lijn in
alles wat ik doe. Dat is dingen sti
muleren waarvan ik het idee heb
dat ze nuttig zijn. Bij mijn ere
promotie aan de TH in Delft in
1951 ben ik getypeerd als een ka
talysator. Daarmee kan ik het in
grote lynen nu wel eens zijn. Ka
talysator zijn, zo ben ik mijn taak
steeds meer gaan zien".
Gezag
De inzet voor de Nederlandse
industrie combineert de prins nu
met zijn reizen voor het WNF.
Want vrijwel onverlet geldt wat
de commissie-Donner in 1976
constateerde: "Op de meest uit
eenlopende plaatsen gaan deu
ren voor hem open en vormt hij
voor velen een interessante bron
van informatie. Zulk een positie
is mogelijk, omdat de Prins der
Nederlanden geen bevoegdhe
den, maar slechts invloed uitoe
fent, weinig macht, maar wel ge
zag bezit".
'Macht' heeft prins Bernhard
(die zich sinds het aftreden van
koningin Juliana niet meer be
dient van zijn titel 'Prins der Ne
derlanden', maar door het leven
gaat als 'Prins Bernhard der Ne
derlanden') niet meer. Gezag
wel, zo ervaren het Wereld Na-
tuurfonds en de Nederlandse be
drijven. Voor de drieduizend
mensen die morgen de tuin van
Soestdijk bevolken, blijft prins
Bernhard 'hun' opperbevelheb
ber van de binnenlandse strijd
krachten en 'hun' inspecteur-ge
neraal.
"In gesprek met prins Bern
hard", door Fred Lammers. Uit
geverij Hollandia. 37,50.
BRUSSEL - Vorig jaar werd Bel
gië geteisterd door een golf van ter
reur. De Strijdende Communisti
sche Cellen (CCC) pleegden 29
bomaanslagen, die twee doden, en
kele gewonden en vooral veel ma
teriële schade vergden. De Bende
van Nijvel richtte in drie super
markten zinloze bloedbaden aan,
die 16 mensen het leven kostten.
In de zeven maanden na de laat
ste uitbarsting van geweld, zijn di
verse mensen aangehouden en in
gesloten, maar enige zekerheid dat
zowel de CCC als de Bende van
Nijvel zijn opgerold bestaat er nog
altijd niet. Dat sinds december
geen terreurovervallen van de Ben
de meer hebben plaatsgevonden,
en dat de CCC sinds oktober geen
bomaanslagen meer heeft ge
pleegd, is een te magere bewijsvoe
ring.
Beide onderzoeken - die overi
gens gescheiden van elkaar wor
den uitgevoerd - zijn de laatste we
ken weer enigszins in de publieke
aandacht gekomen. Zo hielden
vier mensen die ervan worden ver
dacht de kern te zijn van de CCC,
een hongerstaking in de gevange
nis van Sint-Gillis, uit protest te
gen de volstrekte afzondering
waarin zij daar worden vastgehou
den.
Pierre Carette, de vermeende lei
der, Didier Chevolet, Bertrand Sas-
soye en Pascale Vandegeerde ga
ven hun hongerstaking op, nadat
de gevangenisdirectie het strenge
regime iets had verzacht. Maar
veeleer zal ook een rol hebben ge
speeld dat zij op de rand van de
dood zweefden. Erkenning als po
litieke gevangene hebben zij zo
echter niet kunnen afdwingen.
De CCC voerde in 1984 en 1985
een waar terreurbewind in België.
In acht maanden tijd werden -
hoofdzakelijk in Brussel, maar ook
in Charleroi en Gent - 29 bomaan
slagen gepleegd. Doelen waren
grote Amerikaanse bedrijven die
voor de NAVO werken, kantoren
van politieke partijen, banken, het
gebouw van de Belgische werkge
versorganisatie en een gebouw van
het Amerikaanse leger. De meest
spectaculaire aanslag was die in
december 1984, toen op zes plaat
sen tegelijk in heel België de NA-
VO-oliepijpleiding werd opgebla-
Doden
Bij deze aanslagen - volgens de
CCC-pamfletten gericht tegen het
Amerikaanse militarisme en de ka
pitalistische instellingen die dat
steunen - kwamen twee mensen
om het leven en raakte er een ge
wond. De dodelijke slachtoffers
waren twee brandweermannen,
die op 1 mei vorig jaar een brand in
een auto stonden te blussen toen
deze explodeerde.
De auto bleek een bomauto,
maar de brandweerlieden hadden
de rondgestrooide pamfletten met
waarschuwingen niet tijdig gezien.
De CCC maakte er immers een ge
woonte van om tevoren op te bel
len en voor de aanslagen te waar
schuwen. Daardoor werden meer
slachtofers vermeden.
In de nazomer van 1985 trad de
CCC meer naar buiten. Bij enkele
aanslagen op banken lieten de da
ders zich zien. Bovendien kwam
het tot een vuurgevecht tussen een
man die later als Pierre Carette
werd geïdentificeerd en politie
mensen, toen de eerste werd be
trapt bij een aanslag op een groot
bankgebouw in Brussel. Hij kon
echter ontkomen. Een nachtwaker
werd toen gewond.
De Belgische justitie heeft vooral
begin vorig jaar veel kritiek te ver
duren gehad, omdat de aanslagen
maar doorgingen en geen enkele
aanhouding kon worden verricht.
De arrestatie van het viertal kwam
meer dan een jaar nadat de eerste
bomaanslagen waren gepleegd. In
die tijd hebben meer dan 200 poli-
door
Hans de Bruijn
tiemensen zich bijna dagelijks op
de CCC gestort.
Echte bewijzen tegen het viertal
zouden er nog steeds niet zyn. Be
halve de vondst van materiaal dat
het vermoeden van hun CCC-lid-
maatschap sterkt, is men nog niet
gekomen. De tenlastelegging van
bendevorming en poging tot
moord is nog steeds niet onomsto
telijk bewezen, reden waarom het
nog niet tot een proces is gekomen.
Extreem-rechts
In de herfst van 1985 kwam daar
het probleem by dat de politie zich
ook moest gaan bezighouden met
de jacht op de zogenaamde Bende
van Nijvel, de bende die bij drie
bloedige overvallen op supermark
ten in Overijse, Eigenbrakel en
Aalst in oktober en december vorig
jaar maar liefst 16 klanten - waar
onder diverse kinderen - in koelen
bloede vermoordde.
In Aalst werden drie mensen uit
een gezin afgeslacht. De buit was
telkens gering. In totaal wordt die
bende verantwoordelijk gesteld
voor byna dertig moorden by over
vallen sinds 1982. Het onderzoek
naar die bende lykt net zo moeilijk
te verlopen als dat naar de CCC. Er
zijn door de justitie enkele mensen
aangehouden, maar het bewijs dat
zij tot de bende behoren is nog
steeds niet geleverd.
In de gevangenis van Dender-
monde zitten al sinds medio maart
de ex-politieman Michel Cocu (35)
en een ex-rijkswachter, Dani Bou-
houche, vast. Cocu bekende al
twee jaar geleden betrokken te zijn
geweest bij overvallen van de ben
de van Nijvel, maar trok die beken
tenis later weer in en moest wor
den vrijgelaten.
Zijn nieuwe arrestatie, begin dit
jaar, was het gevolg van een nieuw
onderzoek naar de kogels die wer
den gevonden na een van de eerste
moordovervallen van de bende in
1983. Die kogels bleken afkomstig
uit een wapen dat aan Cocu toebe
hoorde. Meer bewijsmateriaal is er,
echter niet tegen hem.
De onderzoekers concentreren
zich volgens de laatste berichterf
onder meer op Jean Bultot, voor
malig adjunct-directeur van de ge
vangenis van Sint-Gillis bij Brus
sel, en een bekende in extreem
rechtse kringen. Daarmee het ver
moeden bevestigend dat de Bende
van Nijvel banden met uiterst
rechts heeft.
Volgens de vele - onbevestigde -
geruchten zou Bultot bij de bloedi
ge overvallen van de Bende be
trokken zijn geweest. Hij werd half
november, kort na de laatste over
val, die op de Delhaize-supermarkt
in Aalst op 9 november (acht do
den), gearresteerd wegens verbo
den wapenbezit, maar een maand
later weer op vrije voeten gesteld.
Tot verbazing van de deelnemers
aan de jaarvergadering van de
Zuidafrikaanse Baad van Ker
ken heeft secretaris-generaal ds.
C.F. Beyers Naudé lovende
woorden gesproken over de her
vormingsinitiatieven van presi
dent Botha. „Vanuit het ge
zichtspunt der blanken heeft Bo
tha opmerkelijke moed getoond
door voorstellen te doen die tot
fundamentele veranderingen
zouden kunnen leiden. Aan de
ene kant kon Botha bittere oppo
sitie van de blanken verwachten
en aan de andere kant het wan
trouwen van de zwarten. Deze
hervormingen moeten niet al
leen als schijn worden be
schouwd," aldus Beyers Naudé.
„Wij moeten erkennen dat Bo
tha zijn bereidheid tot hervor
mingen heeft getoond, hoewel
sommige pas door zware druk
werden afgedwongen. Het tragi
sche is echter dat de meerder
heid van de bevolking (vooral de
zwarten) ze als te beperkt en te
laat beschouwt, terwijl ze voor
de meeste blanken te radikaal
zijn."
Beyers Naudé vroeg begrip
voor het standpunt van blanke
Zuidafrikanen die werkelijk den
ken dat een communistische
machtsovername voor de deur
staat, dat alle vrijheidsstrijders
communisten zijn en dat zwarten
niet in staat zullen zijn het land
te besturen.
In zijn toespraak sloeg Beyers
Naudé de passage over waarin de
namen worden vermeld van de
vele medewerkers van de Zuid
afrikaanse Raad van Kerken die
sinds de afkondiging van de
noodtoestand zijn opgepakt. De
jaarvergadering van de Raad te
Johannesburg wordt bijge
woond door een medewerker
van de Nederlandse ambassade.
Boesak verwacht „helemaal
niets" van nieuwe EG-missie.
De zwarte Zuidafrikaanse anti-
apartheidsstrijder ds. Allan Boe
sak verwacht „helemaal niets"
de Europese Gemeenschap naar
Zuid-Afrika, die de komende
EG-voorzitter sir Geoffrey Howe
wil. „Dat levert alleen tijdwinst
op voor de Zuidafrikaanse rege
ring, terwijl intussen onze men
sen dag aan dag gedood worden.
Na het zeer gedegen rapport van
de speciale missie van het Geme
nebest weten we alles wat we
moeten weten en wat we moeten
doen."
Dit zei Boesak, vice-voorzitter
van het Verenigd Democratisch
Front (UDF) en voorzitter van de
Wereldbond van Hervormde en
Gereformeerde Kerken (WARC),
gisteren op Schiphol. Boesak
zou de Europese Gemeenschap
zeer sterk willen aanraden het
plan van het Gemenebest als uit
gangspunt te nemen. Dat voor
ziet in directe onderhandelingen
tussen de Zuidafrikaanse rege
ring en het verboden ANC. Daar
toe moet Pretoria het ANC legali
seren en de leiders ervan, inclu
sief Nelson Mandela, vrijlaten,
terwijl het ANC zou moeten be
loven van het gebruik van ge
weld af te zien.
Alleen als de EG-missie de vrij
lating van Mandela en de ophef
fing van de noodtoestand eist
maatregelen waarmee het ver
trouwen van de zwarte Zuidafri
kaanse bevolking gewonnen kan
worden - zou zo'n missie vol
gens Boesak zin hebben.
•Faber gepasseerd. De cam-
pagneraad van het Interkerkelijk
Vredesberaad (IKV) heeft giste
ren in Utrecht met grote meer
derheid besloten dat de secreta
ris, op dit moment Mient-Jan Fa
ber, geen lid wordt van het dage
lijks bestuur. Hij blijft „eerste
ambtenaar" die met de overige
medewerkers van het secreta
riaat het beleid voorbereidt en
met de uitvoering van het door
de bestuursorganen bepaalde be
leid is belast.
•Bisschoppen: totaalweige-
ren kan niet ongestraft. Wan
neer de Nederlandse staat totaal-
weigeren zou toestaan, zou er on
rechtvaardig worden gehandeld
'ten aanzien van hen die wel be
reid zijn hun dienstplicht (mili
tair of vervangend) te vervullen.
Wel beseft de bisschoppenconfe
rentie dat de vraag gesteld moet
worden, of de strafmaat die ten
aanzien van totaalweigeraars
wordt gehanteerd, in verhouding
staat tot straffen die in andere ge
vallen worden opgelegd.
Dat schrijft namens de Neder
landse bisschoppen de secreta
ris-generaal van de RK Bis
schoppenconferentie, dr. H. van
Munster, aan het studentenpas
toraat van de TH Twente in En
schede. De Enschedese studen
tenpastores hebben in februari
de aandacht van de Nederlandse
kerken gevraagd voor de totaal-
weigeraar Wim Koolhoven, belij
dend lid van de gereformeerde
kerk van Heemse, die sinds 30 ja
nuari gevangen zit. Koolhoven is
door de krijgsraad in Arnhem tot
zes maanden gevangenisstraf
veroordeeld. Vorige week werd
in hoger beroep twaalf maanden
gevangenisstraf tegen hem
geëist. De uitspraak in hoger be
roep is op 2 juli. De Enschedese
studentenpastores vroegen de
kerken hun houding tegenover
totaalweigeren duidelijk te ma
ken.
Van Munster maakt duidelijk
dat de bisschoppen een beroep
op de wet gewetensbezwaren mi
litaire dienst zien als een legitie
me ethische positie, „gelijkwaar
dig aan de positie van een dienst
plichtige die eveneens op grond
van een zorgvuldige gewetensbe
slissing besluit wel militaire
dienst te vervullen". De bis
schoppen menen dat totaalwei
geren een weloverwogen vorm
van burgerlijke ongehoorzaam
heid kan zijn. Zij vinden echter
dat een staat het recht heeft zich
militair te verdedigen en aan
vaarden daarom „(voorlopig) als
noodzakelijk dat Nederland een
krijgsmacht heeft en een dienst
plicht kent".
•Kee bijzonder hoogleraar.
Met ingang van september dit
jaar zal er aan de Erasmus Uni
versiteit in Rotterdam reforma
torische wijsbegeerte worden ge
doceerd. Dr. B. Kee is de eerste
die deze leerstoel van de Stich
ting voor Reformatorische Wijs
begeerte gaat bezetten.
Dr. Kee, die in 1942 in Zaan
dam werd geboren, heeft econo
mische wetenschappen en wijs
begeerte gestudeerd aan de Vrije
Universiteit van Amsterdam. Hij
is sinds 1968 m dienst .van de
Vrye Universiteit, eerst als we
tenschappelijk medewerker, la
ter als wetenschappelijk hoofd
medewerker ten behoeve van de
wijsbegeerte der economische
wetenschappen.
Hervormde kerk. Aangeno
men naar Berkel en Rodenrijs: J.
T. W. Quak te Vianen. Bedankt
voor Waddinxveen: A. W. van
der Plas te Bergambacht; voor
Anlo-Annerveen (toezegging):
mevr. A. J. Yntema, kandidaat te
Utrecht.
Gereformeerde kerken. Beroe
pen te Ezinge: H. de Haan: kan
didaat aldaar die dit beroep heeft
aangenomen; te Silvolde-Gen-
dringen: G. den Hartogh, kandi
daat te Kampen die dit beroep
heeft aangenomen.
Beroepbaarstelling: H. de
Haan, Nieuwestreek 39 in Ezinge
en G. den Hartog, Woordman-
straat 182 te Kampen.
Gereformeerde kerken vrijge
maakt. Beroepen te Zevenber
gen: A. H. van der Velden, kandi
daat te Kampen. Bedankt voor
Marienberg: C. J. de Ruyter te
Rotterdam-Centrum; voor Arn
hem: J. Kruidhof te Drachten-
Noord.
Nederlands gereformeerde
kerken. Aangenomen naar Heer-
de: Ij. Baron, kandidaat te Apel
doorn.
