Patiënt proefkonijn
Sfeer van vervlogen tijden
Cafeïnevrije
Hotels
Prijsopdrijving
Consument
Hotel Cliveden sjiekste van Engeland
Computerclub
prijslijst voor
gebruikte PC's
PAGINA 6 MAANDAG 9 JUNI 1986
O
Drie bijbels in het nachtkastje.
Een douche, waarvan de stralen
handig het lichaam ontwijken. Een
gebarsten wasbak, gesigneerd met
een lange zwarte haar. Een magni
fiek uitzicht op enkele troggen met
mortel. Juist, we zijn weer op
vakantie. Genieten maar.
Gaat u ook dit jaar? Wij wel. Nu
maar hopen dat het hotel in de fol
der niet weer is gefotografeerd met
een groothoeklens.
Ach, wat zeur ik toch. Al dat nega
tieve gedoe. Meestal voelen wij ons
in hotelkamers, hoe onooglijk ze
ook mogen.zijn, juist onmiddellijk
op ons gemak. Nadat we de bed
den even met de vingertoppen op
beslaapbaarheid hebben gecontro
leerd en het 'noodgeld' hebben
weggestopt onder de matras - want
Hollanders blijven we en 'in de
waerelt is veel gevaer! - komen we
in een gemoedsstemming, die je
nog het beste zou kunnen om
schrijven als roekeloos zorgenvrij.
Geen portretten van familieleden
of geliefden die ons aanstaren, als
de ANWB-alarmcentrale het wil
geen telefoon die rinkelt - wat een
anonimiteit! Klappen we de ouder
wetse spiegel dicht, dan bestaan
we zelfs voor onszelf even niet
meer. Een verademing, zo'n ver
blijf in een hotel.
Ik herinner me eigenlijk maar één
hotel, waarin we ons niet zo senang
voelden. Het stond in de 'witte' ha
venstad Izmir in Turkije, 's
Avonds, voor veel geld, had een ta
xi-chauffeur ons er naar toe ge
bracht. De receptionist droeg zo'n
misse zonnebril, zo'n spiegelend
geval. Aan de sleutel die hij ons
overhandigde hing niet, zoals ge
woonlijk, een rubberen peer, maar
een Davy-Crockettstaartje, u weet
wel, zo'n harige pluim die nozems
vroeger achterop hun Puchs be
vestigden.
Nadat de bril het geld had opge
streken, wees hij ons een gammele
trap, aan het eind waarvan zich ons
onderkomen voor de nacht zou be
vinden. Toen wij na veel wrikken
en duwen de deur daarvan einde
lijk hadden weten open te krijgen,
werden wij geconfronteerd met
een soort latrinewaarin twee bed
den waren neergezet. Op de muren
wemelde het van hakafdrukken, in
het midden waarvan zich een ge
plet insekt bevond. Na de ravage in
ogenschouw te hebben genomen
en een kort schietgebed tot Allah,
vleiden we ons geheel gekleed neer
op de paardedekens, waarvan al
leen al de aanblik je een onver
draaglijke jeuk bezorgde. Maar het
mooiste kwam 's morgens. Om zes
uur hoorden we hoe er naast ons
iemand een raam openschoof. Ik
wierp een blik naar buiten en zag
tot mijn ontzetting hoe er grote
stukken lillend vlees vanaf vier
hoog naar beneden werden gesme
ten. Ze waren nog niet op de ste
nen neergepletst, of van alle kan
ten schoten er katten op af. Ik weet
niet of het Guinness Book of Re
cords het wereldrecord 'trap-afda-
len' vermeldt, maar als dat zo is,
hebben wij het ongetwijfeld gebro
ken.
Mag ik u daarom een tip geven?
Wanneer u op eigen gelegenheid
reist, zorg dan altijd dat u nog bij
daglicht aankomt op de plaats van
bestemming. Vooral als het een
grote stad betreft. Dan kunt u zelf
zoeken en bent u niet aangewezen
opéén 'snorder'.
En dan nog een advies. Hou in dë
koffer nog een plaatsje over voor
wat humor. Dat mag in elk land
vrij worden ingevoerd. Ik zeg dit,
omdat er zich bij veel reizende
'stellen' in dë vakantie iets ontwik
kelt, dat door psychologen wel een
FAT-relatie wordt genoemd. De
kapitalen staan voor 'Falling Apart
Together'. Daar hebben wij geluk
kig (nog?) geen last van. Alleen
over die belachelijk hoge fooien
die mijn wederhelft af en toe op het
ebonieten bordje laat liggen, kan ik
me soms wel eéns kwaad maken.
Maar ja, dan had ik maar een man
als Marcel Proust moeten nemen.
Weet u wat die flikte? Nee? Dan zal
ik het u even vertellen. Proust
kwam veel in de 'Ritz', een sjiek en
beroemd hotel in Parijs. Elke
avond, vaste prik, zat hij daar van
achter zijn koninginnesoepje de
hogere kringen gade te slaan. Hij
had er een vaste kelner, Olivier Da-
bescat, die hem veel inlichtingen
toespeelde over de gasten. Die
Proust dan weer kon gebruiken
voor zijn romans. Op zekere avond,
óp het moment dat er afgerekend
moest worden, vroeg Marcel
Proust aan Olivier: 'Zeg, Olivier,
zou je me twintig francs kunnen le
nen?' 'Maar natuurlijk, meneer
Proust!', antwoordde Olivier, en hij
wilde zijn vetlederen portefeuille
al trekken. Proust hield hem tegen
met een handgebaar, en sprak-
:'Hou ze, Olivier. Ze zijn voor jou!'
Kijk, dat is nog eens een rijk ge
baar. Moet u straks toch eens pro
beren in die leiike havenkroeg.
ANGELA PINNEBERG
LEIDEN - Jaarlijks nemen duizenden
patiënten deel aan een medisch experi
ment. Dat gebeurt niet altijd met hun
toestemming; soms zijn ze er niets eens
van op de hoogte. Het is volgens de Con
sumentenbond zelfs een publiek ge
heim, dat buitenlandse onderzoekers
naar Nederland komen om experimen
ten te doen die in eigen land niet zijn
toegestaan. De rechtspositie van echte
proefkonijnen is hier beter geregeld dan
die voor menselijke, zo luidt de bittere
opvatting die in de laatste Consumen
tengids wordt geventileerd.
Cijfers reikt de Consumentenbond
niet aan. Wel voorbeelden. Zoals het ge
val van een oogarts, die honderden pa
tiënten te zware brillenglazen en pupil-
verwijderende druppels voorschreef,
omdat hij in die 'therapie' geloofde. Of
het geval van de neuroloog die voor zijn
promotie een nieuwe bewakingsmetho
de bij operaties toepaste en de patiënt in
één geval na de behandeling aan beide
benen verlamd bleek.
Niemand weet precies hoe vaak het
voorkomt dat mensen onbewust en on
gewild aan een proef deelnemen, zo
meent de Consumentenbond, omdat
sinds de bezuinigende regering bekend
maakte goedkoper medicijnengebruik
te willen stimuleren, zijn de prijzen van
honderden geneesmiddelen schrikba
rend gestegen. Prijsopdrijving van de in
dustrie, om later (jongstleden maart)
prijsbevriezing te kunnen aanbieden, zo
zegt de Consumentenbond. Ten opzich
te van december 1985 zijn, blijkens gege
vens van de ziektekostenverzekeraars,
376 merkmedicijnen in prijs verhoogd.
Dat had niets met de grondstofprijzen
van doen. De prijs van preparatën
(merkloos) met precies dezelfde werkza
me stoffen werden soms nog geen twee
procent duurder. Bovendien verschil
den de prijsstijgingen sterk per verpak
king. Zo steeg de prijs een middel tegen
angsten steeg in het ene geval 48 procent
(dragee van 10 milligram) en in andere
gevallen 4,5 procent (25 en 40 mg).
vaak niet duidelijk is waar de gewone
behandeling eindigt en waar het experi
ment begint. Vooral op kankerpatiënten
zouden nogal eens experimenten wor
den toegepast, die dan worden gepre
senteerd als een kans om te ontsnappen
aan bijvoorbeeld borstamputatie.
De patiënt grijpt die kans dan aan,
geeft dus wel zijn toestemming, maar
weet of er sprake is van een proef en of
zijn eigen belangen wel voorop staan.
Ook komt het volgens de Consumenten
bond voor dat nieuwe geneesmiddelen
op mensen worden getest via loting, zon
der dat de patiënten dat zelf weten. Ze
krijgen dan allemaal een pil, waarvan er
één het nieuwe middel bevat. Hier dreigt
het algemeen belang van de geneeskun
de dat van de individuele patiënt te over
schaduwen, zo meent de bond.
Waar het aan ontbreekt is een wet op
medische experimenten. Er lag al een
wetsontwerp, waarin werd geregeld dat
elk experiment moest worden aange
meld en zou worden beoordeeld volgens
vaste criteria. Zonder vergunning geen
experiment.
Dat ontwerp is volgens de Consumen
tenbond al fors uitgekleed tot een slappe
regeling waarin het patiëntenbelang ver
te zoeken is. Volgens de nieuwste plan
nen hoeft alleen advies te worden ge
vraagd aan een commissie. Maar nu is
zelfs dat uitgeklede wetsontwerp in de
ijskast verdwenen. 'Onbegrijpelijk',
vindt de Consumentenbond, die in haar
blad lezers oproept om ervaringen met
medische experimenten te melden, om
op. die manier munitie, te verzamelen en
de Tweede Kamer te kunnen bestoken.
(Consumentenbond, Antwoordnummer
9, 2500 VN Den Haag).
onder redactie van
Wim Fortuyn en Conrty Smits
Hoe gezond is koffie zonder caffeine?
Volgens twee Amerikaanse consumen
tenorganisaties gebruikt de industrie
een kankerverwekkend middel om van
normale koffie cafeïnevrije koffie te
maken. Zij hebben via de rechter geëist
dat de Amerikaanse Food and Drug Ad
ministration (FDA) het gebruik van dat
middel verbiedt. Ruim 17 procent van
de Amerikaanse bevolking drinkt koffie
zonder cafeïne.
Het gaat orri het het chemische middel
methyleen-chloride. Met behulp daar
van kan de cafeïne worden verwijderd
uit koffiebonen. Wetenschappelijk on
derzoek heeft aangetoond dat deze stof
kanker in de lever en longen van muizen
veroorzaakt. Vorig jaar december ver
bood de FDA, een officiële instantie die
toezicht uitoefent op de samenstelling
van voedsel en medicijnen, het gebruik
van jnethyleen-chloride in cosmetica,
bijvoorbeeld haarlak.
Over koffie en gif gesproken: zelfs een
ongeopende pot Nescafé is al een ge
vaar. Onderzoek van het rijksinstituut
voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne
in Bilthoven heeft aan het licht gebracht
dat de rode kunststofdeksel een cadium-
gehalte heeft van maar liefst van 5000
milligram (per kilo). De maximumnorm
die.de overheid heeft gesteld is 50 milli
gram. Cadmium wordt gebruikt om
plastic te verstevigen en te kleuren,
maar is schadelijk voor milieu en ge
zondheid.
Hotel Cliveden, in de buurt van
het ten westen van Londen ge
legen dorpje Taplow, is aller
minst een gewone pleister
plaats. Een receptie bijvoor
beeld is er niet. Nieuw aange
komen gasten worden door de
butler, de heer Michael Holi
day, persoonlijk ontvangen.
De kamermeisjes gaan in unifor
men uit het begin van deze eeuw
gekleed, en lijken wel speciaal ge
selecteerd op dienstbaarheid en
onderdanigheid. Zo zijn ze onder
meer geschoold in het maken van
een reverence, een diepe buiging
waarbij men door de knieen zakt.
Nee, het sjieke Cliveden, met z'n
bibliotheek, z'n boudoir en z'n eet
zaal (restaurant klinkt te vulgair) is
niet een gewoon hotel. De prijzen
zijn ook niet gewoon: een kamer
kost er minstens 600 gulden per
nacht, en de Lady Astor Suite doet
zelfs 1400 gulden (inclusief btw,-
dat wel).
Waarom is Cliveden zo anders
dan een doorsnee luxe-hotel? Dat
komt niet omdat dit hotel in een
voormalig landhuis gevestigd, is.
Engeland (en Ierland trouwens
ook) is bezaaid met hotels die eens
als woonhuizen van de adel dienst
deden. Wat Cliveden van andere
hotels onderscheidt is de wijze
waarop doelbewust is getracht de
sfeer van vroeger te doen herleven.
Cliveden ademt de geest van van
zelfsprekende rijkdom, van een on
gegeneerd standsverschil, van de
goede oude tijd waarin een knecht
nog gewoon 'knecht' werd ge
noemd.
De Blakeney Hotel-groep heeft
er acht miljoen gulden voor over
gehad om Cliveden weer in z'n ou
de glorie te doen herstellen, dat wil
zeggen: het kapitale landgoed weer
te laten lijken op het brandpunt
van de Britse elite dat het ook was
toen .de schatrijke familie Astor er
nog. woonde.
In 1666 gaf de tweede hertog van
Buckingham de architect William
Winde de opdracht een landhuis te
bouwen langs de Theems, niet al te
ver van Londen en ook niet al te
ver van Windsor Castle, het ko
ninklijk paleis. Daarmee was het
eerste Cliveden House een feit. In
de decennia daarna ging het in de
handen van andere adellijke fami
lies over. Zo woonde van 1737 tot
1751 kroonprins Frederick, de va
der van de latere halfgekke koning
George III, er om aan het gewoel
en geïntrigeer van Londen te ont
komen.
Weer enkele tientallen jaren la
ter, in 1795, verwoestte een felle
brand het landhuis zo goed als he
lemaal. Maar de superieure plaats
aan de Theems bleef het grote geld
trekken, en zo stond er in 1824 een
nieuw Cliveden op de plaats van
het oude huis. Ook dit Cliveden
was geen lang leven beschoren.
Het vuur sloeg in 1849 opnieuw
toe, en andermaal bleef er een ro
kende puinhoop over. Twee jaar la
ter had een nieuwe eigenaar, de
i De bibliotheek waar het voor een heer van stand heerlijk toeven
hertog van Sutherland, alweer een
nieuw onderkomen laten bouwen.
Het is dit landhuis, ontworpen
door de architect Sir Charles Barry
(dezelfde man die ook de parle
mentsgebouwen in Londen maak
te), dat ook nu nog de parel is van
het 200 hectare grote landgoed Cli
veden.
De hertog van Sutherland woon
de zeker niet permanent in Clive
den. Hij had zijn landhuis eigenlijk
maar bij twee gelegenheden nodig:
de paardenrennen op het nabij ge
legen Ascot en de Henley roeiwed-
strijd, ook nu nog de twee belang
rijkste gebeurtenissen in de sociale
agenda van de Britse adel.
Titel
Nee, dan maakte de man die Cli
veden in 1893 kocht, de steenrijke
Amerikaan William Waldorf Astor
(van het Waldorf Astoria-hotel)
meer van zijn bezit. Hij ging er wo
nen en vanuit Cliveden werken aan
de plaats binnen de Britse adel
waarop hij meende recht te heb
ben. Daar moest hij inderdaad voor
werken, want Waldorf Astor had
geen lange en edele geslachtslijst
om op terug te vallen. Hij was niet
meer dan de achterkleinzoon van
een Duitse koopman, die in 1783
naar Amerika was geëmigreerd en
daar zijn fortuin in de bont- en hui
zenhandel had gemaakt.
De AstorS waren zelfs lang de
rijkste familie van Amerika. Wil
liam Waldorf Astor had het echter
niet zo begrepen op de rauwe ze
den in.de Verenigde Staten. Hij
was, nadat hij een tijd in Rome had
doorgebracht, zwaar onder de in
druk van de Europese cultuur ge
komen, en wilde zich in de oude
wereld vestigen. Dat werd Enge
land, want het leek Astor wel wat
om het leven van een Engelse gent
leman te leiden. Hij kocht Cliveden
en een tweede onderkomen, het
middeleeuwse kasteel Hever Cast-
Ie, schonk aan de juiste mensen
geld en goederen, en had zo binnen
de kortste keren zijn- lord-titel te
pakken.
Drie generaties Astor hebben ge
woond in Cliveden, dat in die tijd
geregeld de society-kolommen van
The Times haalde als er weer eens
een groot feest werd gegeven. Maar
echt bekend werd het landhuis pas
in de jaren '20 en '30 toen Nancy,
de nieuwe Lady Astor, er de scep
ter zwaaide.Zij verzamelde een
kring van politici, kunstenaars en
intellectuelen om zich heen, de zo
genaamde 'Cliveden-kring', die tij
dens zeer luxe weekendfeestjes
druk praatten over het tijdsge
wricht, en dan vooral de opkomst
van Hitler-Duitsland.
Pro-Nazi
Von Ribbentrop, de Duitse ambas
sadeur in Londen en raadsman van
Hitler, was een veel geziene gast,
evenals sir Oswald Mosley, de Brit
se fascistenleider. Het waren gas
ten als deze die de Cliveden-kring
de reputatie gaven pro-nazi te zijn,
maar dat is vrijwel zeker overdre
ven. Anti-oorlog komt meer in de
buurt. Historici hebben zich in dat
verband vaak afgevraagd of de in
vloed van de Cliveden-kring mis
schien mede debet is geweest aan
de vredespolitiek van de Britse
premier Chamberlain met z'n - uit
eindelijk - desastreuze gevolgen.
Minder twijfels zijn er over een
volgende historische gebeurtenis
rond Cliveden. Die gebeurtenis
speelde zich af op de avond van 8
juli 1961, en wel aan de rand van
het (ook nu nog bestaande) zwem-"
bad. Toen werd minister van oor
log John Profumo, de gast van de
toenmalige lord Astor, voorgesteld
aan een andere gast, het fotomodel
Christine Kéeler. Die ontmoeting'
leidde tot een verhouding. Omdat
Christine Keeler ook banden met
een Russische diplomaat had, was
het uiteindelijke resultaat van het
zwoele treffen rond Clivedens
zwembad een van de mooiste
schandalen uit de na-oorlogse Brit
se politiek, de Profumo-affaire.
Toen die affaire het Britse pu
bliek in haar greep had, was Clive
den al bijna 20 jaar lang niet meer
het eigendom van de familie Astor.
De Astors hadden het landgoed in
1942 gegeven aan' de National
Trust (zoiets als onze Vereniging
voor Monumentenzorg), zij het on
der de conditie dat de toen nog le-
door
Henk Dam
Cliveden Hotel, waar het
verleden herleeft.
De peperdure Lady As
slaapkamer.
veilde burggraaf Astor er tot zün
dood zou mogen blijven wonen.
Die Astor overleed in 1966. De
National Trust liet vanaf dat jaar
publiek op het prachtig aangeleg
de landgoed toe, en verhuurde het
landhuis zelf aan een Amerikaanse
universiteit dië er tot 1984 bleef.
Vanaf dat jaar stond Cliveden leeg.
Miljoenen
Advertenties van de National
Trust in toonaangevende bladen
moesten een antwoord opleveren
op de vraag: wat zullen we nu eens
met Cliveden dóen?. Ian Lamaison
van de National Trust: „Daarop
kwamen tientallen reacties binnen.
Scholen, bedrijven, conferentie
centra, zelfs eep groep Amerikaan
se gospelzangers wilden het van
ons huren".
De winnaar werd de Blakeney
Hotel groep, die het voorstel deed
Cliveden met de grootst mogelij
ke zorg en smaak te verbouwen tot
een luxe-hotel. De National Trust
was enthousiast, verhuurde Clive
den voor een periode van 45 jaar (a
raison van 3 ton per jaar) en be
steedde zelfs nog 3 miljoen gulden
aan reparaties aan de buitenboel.
De hotelgroep deed binnen zelf
de rest. De vraag komt op wie zich
de exhorbitante overnachtingsprij-
zen kan veroorloven. Alleen Ame
rikanen zeker? „Valt best' mee",
zegt Andrea MacFarlane, assisten
te van de hotelmanager. Ze laat ons
Cliveden zien om aan te tonen dat
de prijzen echt niet te hoog zijn. In
derdaad, de kamers zijn adembe
nemend. De Buckingham-suite bij
voorbeeld (alle kamers zijn ge
noemd naar mensen die ooit in Cli
veden geslapen hebben) heeft een
badkamer - met marmeren bad -
dië groot genoeg is om er een feest
je te houden. En de Lady Astor-ka-
mer is een monument van ruimte
en goede smaak. De kamer heeft
een eigen terras vanwaar men uit
zicht over kilometers golvend en
groen landschap heeft. Andrea
over het terras: „Om de thee te ge
bruiken, of een cocktail-party op te
geven".
Bedevaartsoord
In alle (27) kamers hangen oude
schilderijen en prenten, vaak/uit de
oorspronkelijke collectie van Cli
veden uit de Astor'-tijd afkomstig,
en allemaal geleend van de Natio
nal Trust. In elke kamer, op elke
gang, is peperduur antiek te vin
den.
Bij de gemeenschappelijke zalen
valt het oog op de stemmige, in
veel donkerbruin hout uitgevoerde
bibliotheek waar de gast zich kan
vermeien met oude drukken van
de Encyclopaedia Brittanica, de
Levens der Heiligen, het Verza
meld Werk van Shakespeare en an
dere literatuur die in de biblio
theek van een heer thuis hoort.
De eetkamer (ook met het mag
nifieke uitzicht) met diners a 140
gulden per couvert zal, als het aan
opperkok John Webber ligt, een
soort bedevaartsoord voor de lief
hebbers van een door hem uit te
vinden keuken worden, die het
houdt tussen traditioneel Engels
en de internationale cuisine.
En dan beroemt Cliveden, zich
ten slotte op het instituut dat „de
Engelse butler" heet. Die van het
hotel heeft de onverwacht zonnige
maar toepasselijke naam Michael
Holiday. Van hem is de uitspraak:
„In zekere zin zullen we onze gas
ten moeten leren zich aan te passen
aan de manier waarop wy de din
gen doen - een manier die mis
schien anders is dan in andere ho
tels".
Zo'n soort hotel dus, dat Clive
den.
De Hobby Computer Club (HCC), een
landelijke vereniging van privé-compu-
tergebruikers, introduceert vandaag een
nieuwtje: een koerslijst voor tweede
hands microcomputers. Deze is opge
steld door leden van HCC in samenwer
king met fabrikanten, importeurs en
beëdigde computertaxateurs. Van elk
type is de bekendheid aangegeven, het
laatste produktiejaar, de nieuwwaarde
en natuurlijk de tweedehandswaarde.
De koerslijst is opgenomen in een 50
pagina's tellend boekwerkje met allèrlei
tips voor wie een gebruikte microcom
puter wil kopen. Ook worden diverse
computers met elkaar vergeleken. Het
boekje is voor niet leden tegen de pittige
(de koersen worden elk halfjaar bijge
steld) prys van 15,50 gulden verkrijgbaar
bij de HCC in Utrecht (postbus 2249),
maar er is ook een uittreksel van de
koerslijst opgenomen in de HCC-
nieuwsbrief, die te koop is in de kiosk.
Een onderzoek onder de leden toonde
onlangs al aan dat de Apple-2 en de Ma
cintosh van hetzelfde merk het hoogst
scoorden bij de bezitters van personal en
homecomputers, gevolgd door IBM-PC
en de Commodore 64. Ook de Sinclair
Spectrum bleek tamelijk populair. De
Philips 2000 komt niet hoger dan een
zesde plaats.
Ieder jaar is het weer raak. Dan keren opnieuw drommen Nederlanders terug uit
verre vakantielanden met tassen van slangeleer, opgezette papegaaien en roofvo
gels, bijzondere schildpadsoorten of ivoren sieraden. Niets aan te geven? Wel dege
lijk. Want al die souvenirs zijn stille getuigen van hoe de mens inheemse dier- en
plantensoorten dreigt uit te roeien.
Op Schiphol is dit jaar een tentoonstelling ingericht van in beslag genomen
souvenirs. Bedoeld als waarschuwing voor de nietsvermoedende vakantieganger,
die zich (niet op de hoogte van het verdrag tussen 91 landen dat de handel in
bedreigde dier- en plantensoorten verbiedt) om laat praten door een handige ver
koper. Een speciale brochure, verkrijgbaar op Schiphol en bij het ministerie van
landbouw, geeft alle informatie.
