Vakantiebaantjes
niet dik gezaaid
BOLLENPELLERSI
SEVRAASD.
Wat de wet
erover zegt
Kieskeurigheid is eenlaatstevereiste
'Wv-tf
MEUEH.By.BE.SCKUUR.
ZATERDAG 31 MEI 1986
EXTRA
PAGINA 29
Vakantiewerk
ster Renée Simons:
"Ik zie het als be
taald tijdverdrijf.
Ik ga er autorijles
sen van nemen".
<foto Wim Dijkman)
De jaarlijkse run op vakantiebanen is weer in volle gang, maar ondanks de
verbeterde economische omstandigheden zal naar schatting een kwart van de
scholieren werkelijk aan de slag komen. In de bollenpellerij, de horeca en de
produktiebedrijven valt er nog wel wat te halen, voor het overige is het
aantal baantjes mondjesmaat. Wel is er een lichtpuntje: wie eenmaal ervaring
met vakantiewerk heeft opgedaan, heeft meer kans op een vaste aanstelling.
door Gerard van Putten
De bollenpellerij kent nog wel wat aanbod. Maar het beroerde voor ons is dat de scholen op 12 augustus alweer
beginnen". (foto Dirk Ketting)
De grafieken van de werkloosheids
cijfers mogen dan onder invloed
van de aantrekkende economie een
dalende lijn vertonen, op de banen-
markt voor vakantiewerkers wordt
de vraag nog steeds verre overtrof
fen door het aanbod. Mede als ge
volg van een ruimere vakantiesprei
ding, zit er al een jaar of tien de klad
in het betaalde seizoenwerk voor
studerende jongeren.
Maar los daarvan zijn veel filiaalhou
ders van grootwinkelbedrijven geneigd
vakantiehulpen te plukken uit het be
stand van jeugdige losvaste krachten: de
schappenvullers en de zaterdagse win
kelbedienden. Zoals er ook talloze on
dernemers zijn die typische vakantie
baantjes eerst gunnen aan kinderen van
personeelsleden.
Niettemin gaat het te ver te stellen dat
er in 'ondernemend Nederland*' een ont
moedigingsbeleid wordt gevoerd ten
aanzien van het vakantiewerk. De scho
lier die in de vakantie per se niet op de
portemonnee van pa wil teren, kan vrij
wel zeker aan de slag bij een bollenkwe-
ker als peller of als afwashulp bij een of
ander horeca-etablissement.
„Maar in de administratieve sector lig
gen de banen zeker niet voor het opra
pen", weet Selma Mantel, directrice van
het Leidse uitzendbureau De Koning.
„De vraag van scholieren naar kantoor-
werkzaamheden is vrij groot. Maar ik
schat dat er tegenover tien aanvragers
één baan staat. En dan moet ik er eerlijk
heidshalve nog bij zeggen dat feitelijk al
leen leao-ers en meao-ers vanaf een jaar
of achttien kunnen worden geholpen".
Computer
Al voorziet het leerprogramma op me
nige school tegenwoordig in een begin
nende vertrouwensrelatie van scholier
met computer, volgens marketing-ma
nager Feitsma van uitzendbureau Luba
hoeft geen vakantiewerker er op te reke
nen dat-ie daarmee op een kantoor tegen
betaling mag stoeien. „Omdat", licht hij
toe, „het niveau van de standaardoplei
ding daarvoor te laag is".
Hij en z'n collega Mantel hebben, waar
het gaat om vakantievacatures in de sec
tie kantoorpersoneel, hooguit wat een
voudig administratief werk of archiefbe
zigheden in de aanbieding. „En", is de
toevoeging van Feitsma, „het bezit van
een typediploma verhoogt de kans op
plaatsing op een kantoor. Een havo
scholier met verder niks zal er toch van
moeten uitgaan dat-ie in het produktie-
werk terechtkomt. Of als afwasser in de
keuken. Het is ons maar één keer gelukt
een havo-scholier bij een bibliotheek on
der te brengen. De bekende uitzonde
ring op de regel".
De traditionele run op vakantiebaan
tjes vereist enig doortastend optreden
van de op tijdelijk werk beluste scholie
ren. Wachten met reageren op een adver
tentie in de krant betekent doorgaans
naast de vakantiebaan grijpen. „Het
komt er eigenlijk op neer dat wie het
eerst komt ook het eerst maalt", is de
ervaring van Feitsma. „Ik denk dat maar
een kwart van degenen die vakantie
werk willen doen echt onderdak komt".
Zij die al langer meelopen weten dat.
De zogeheten voorlopers lieten zich al
vast in de paasvakantie inschrijven.
„Maar nu zitten we er echt middenin",
verklaart Charlotte Smits van uitzend
bureau Werknet.
Ze heeft inmiddels de namen van
„honderd honderdvijftig vakantie
krachten" geregistreerd. Het probleem
voor Charlotte is alleen, dat er thans
voor haar weinig te bemiddelen valt bij
gebrek aan geïnteresseerde werkgevers.
„Maar dat is normaal", zegt ze monter.
„Bij de bedrijven zijn nu nog maar wei
nig mensen met vakantie. Werkgevers
plegen pas op het allerlaatste moment
om vakantiehulpen te vragen".
De vacaturebanken bij de gewestelij
ke arbeidsbureaus in Leiden en Alphen
aan den Rijn duiden er al evenmin op
dat de ondernemers in de regio zitten te
springen om invallers voor vakantie vie
rende medewerkers. Een enkele vakan
tievacature vult het prikbord in de hal
van het gewestelijk arbeidsbureau in Al
phen. In het Leidse kantoor kunnen
vakantiewerkers twee oproepen aantref
fen: een hotel in Katwijk vraagt afwas-
hulpen, in Leiden zit men verlegen om
gezinshulpen. In totaal 22 tijdelijke ar
beidsplaatsen voor scholieren, de con
clusie dat er weinig rek in deze markt zit
lijkt derhalve gewettigd.
Chef bemiddelingszaken Egberts van
het Leidse GAB wijst er evenwel op dat
binnen de serviceverlening van zijn
dienst het onderdeel vakantiewerk een
aparte en tevens bescheiden plaats in
neemt. „Omdat", zo luidt de verklaring
van Egberts, „vakantiewerk veelal niet
leidt tot een duurzame arbeidsovereen
komst".
Wat hem betreft is iedere scholier vrij
om op zijn kantoor te komen snuffelen
in het bestand, maar Egberts zou diezelf
de zoeker naar tijdelijk werk tegelijker
tijd willen adviseren om ook elders rond
te kijken. Werkgevers bellen, bij uit
zendbureaus informeren, in de krant kij
ken. Want lang niet alle vakantievacatu
res zullen in de vacaturebank van het ge
westelijk arbeidsbureau terechtkomen.
Alert zijn, daar komt het ook naar de me
ning van Egberts op aan. „Het is immers
een vrij spel van krachten, van vraag en
aanbod".
De scholier die bereid is een vakan-
tieklus aan te pakken, neemt een voor
schot op z'n eigen toekomst. Dat is al
thans de stellige overtuiging van deze
bemiddelingsambtenaar. De dagelijkse
praktijk heeft hem geleerd dat een solli
citant met enige praktische kennis van
zaken bij werkgevers een pré heeft. Of
zoals hij het uitdrukt: „Ook als die erva
ring is opgedaan tijdens vakantiewerk.
Ze zijn vlotter plaatsbaar dan mensen
zonder enige praktijkkennis".
Niet kieskeurig
Waar de voorraad kantoorbaantjes be
perkt is, zullen ook de vakantiewerkers
met een administratieve opleiding in de
bagage niet al te kieskeurig mogen zijn.
„Dat zijn de meesten ook niet", is de er
varing van directeur Van der Zon van
het gelijknamige schoonmaakbedrijf in
Roelofarendsveen. „Er zit pit genoeg in
de hedendaagse jeugd, de jongeren zijn
wel degelijk bereid veel aan te pakken
om geld te kunnen verdienen".
Onlangs plaatste hij onder meer in de
ze krant een advertentie waarin hij vroeg
om vakantiewerkers voor het schoon
maken van flatgebouwen. Inmiddels
zijn er twee studenten dagelijks voor
hem in de weer, gewapend met borstels
en emmers. „En ik moet zeggen dat ze
tot nu toe een goede indruk maken".
Ook het Leiderdorpse textielverzor-
gingsbedrijf Spronk zag een oproep in
de krant beantwoord door talloze werk
lustige scholieren, van wie op grond van
hun opleiding toch niet direct mocht
worden verwacht dat hun ambities in
een wasserij liggen. Niettemin zullen
verscheidene VWO-ers binnenkort ver
trouwd raken met het mangelen, vou
wen en persen van textiel. „We hebben
over reacties niet te klagen gehad", is
het relaas van een woordvoerster van dit
bedrijf. „Toch zullen we een nieuwe ad
vertentie moeten plaatsen, omdat vele
scholieren zich hebben aangemeld voor
een dezelfde periode. Eind juni, begin
juli of daaromtrent. Maar we hebben ook
dringend behoefte aan scholieren die be
reid zijn in de maand augustus by ons te
werken".
Personeelsfunctionaris Raats van het
Katwijkse visverwerkingsbedrijf Ouwe
hand heeft rond tachtig scholieren „van
allerlei richtingen" weten te charteren
voor de produktie-afdeiing. Ze zullen
worden belast met het kaken van harin
gen, met inpakwerkzaamheden ook.
„We kunnen er nog twintig gebruiken",
aldus Raats, die niet verheelt dat er af en
toe wel eens iemand blijft hangen.
„Meestal gaat het dan om mensen zon
der vast plan. Om mensen die eigenlijk
genoeg hebben van school, het werk
hier leuk vinden en daarom besluiten te
blijven".
Dertig plaatsen
Bij bierbrouwerij Heineken in Zoeter-
woude heeft chef-personeelszaken Van
der Vlugt dertig full-time plaatsen be
schikbaar voor de periode half juh tot
half september. De vakantiewerkers zul
len worden ingedeeld in ploegendien
sten; in de zin van de Arbeidswet komen
scholieren beneden de 18 jaar niet in
aanmerking voor deze functies. „Het is
licht werk", verduidelijkt Van der Vlugt,
die hoopt dat enige van die tijdelijke
krachten hun verbintenis straks zulllen
omzetten in een vast arbeidscontract.
Het lichte werk omvat verpakkings- en
controlewerkzaamheden. „Van meet af
aan is voor de vakantiewerkers dezelfde
cao van toepassing als die voor de nor
male werknemers. Dat lijkt me nogal
aantrekkelijk".
Aantrekkelijk lijkt voor lts-ers en mts-
ers ook de overheidsmaatregel om on
dernemingen in de metaal niet langer als
verboden gebied voor .vakantiewerkers
te beschouwen. Tot 1 januari gold dat
verbod, dat in de jaren vijftig 'de metaal'
was opgelegd als reactie op het gesjoe
mel met zwartwerkers op vooral de
scheepswerven. In deze regio is de ani
mo van metaalwerkgevers om vakantie-
werkers aan te werven vooralsnog niet
bijster groot. Alleen mevrouw Zonne
veld van het Alphense bedrijf Lieftink
zegt de plaatselijke LTS te hebben ge
beld voor twee leerlingen, die wellicht
„voor vast" bij haar in dienst willen tre
den. „Maar ik kreeg geen gehoor".
Vijftien Alphense scholieren kregen
dat recentelijk wel. Van filiaalhouder
Huiszoon van de locale Hema-vestiging.
Nu weet Huiszoon wat voor vlees hij in
de kuip heeft gehaald, deze vakantie
werkers zijn al elke zaterdag werkzaam
in dit grootwinkelbedrijf. „Voor de hele
zojper heb ik er nog tien nodig. Bij ons
zijn er ongeveer zestig aanvragen bin
nengekomen. Helaas heb ik het overgro
te deel daarvan moeten afleggen. Omdat
ze wilden werken in een periode, waarin
ik over voldoende personeel beschik.
Bovendien moeten vakantiewerkers
kunnen rekenen. Er ook representatief
uitzien. Want ieder personeelslid, dus
ook de vakantiewerker, moet naar het
publiek toe een levend visitekaartje van
het bedrijf zijn".
Bollen pellen
In het bloembollenwezen komt het
minder op uiterlijk en Tekenvaardigheid
aan. Althans in de produktiesfeer, waar
de meeste vakantiewerkers te werk wor
den gesteld. Handvaardigheid is de
voornaamste eis die in deze branche aan
de losse kracht wordt gesteld. Bij het ex
portbedrijf Jacob Veldhuyzen van San
ten in Lisse moeten de bollen in hoofd
zaak geteld en verpakt worden, bij kwe
ker Jac. van Dijk in Hillegom gepeld. Di
recteur Veldhuyzen van Santen kan wel
een man of honderd gebruiken in de zo
merperiode, de handel loopt immers tot
half september.
„Maar het beroerde voor ons is dat de
scholen op 12 augustus alweer begin
nen. Wij zijn niet gelukkig met deze
vakantieperiode. Na 12 augustus zullen
ingeschreven een arbeidskaart aan te vragen. Nog
leerplichtige scholieren hoeven de gang naar het ge
meentehuis niet te maken, als ze als vakantiewerker
aan de slag willen.
Minimum-jeugdloon
Vakantiewerkers hebben recht op het minimum
jeugdloon, mits er per week ten minste dertien uur
of meer wordt gewerkt. Alleen in de agrarische sec
tor worden veelal uitzonderingen op die regel ge
maakt; in die branche hoeft geen arbeidsovereen
komst te worden gesloten als de arbeidsduur niet
verder strekt dan een periode van maximaal 23 da
gen. Bovendien geldt met name in de bollenpellerij
de ongeschreven wet: betaling per gevulde kist of
mand.
De minimum-jeugdlonen zijn voor dit jaar vastge
steld op de volgende bedragen:
ouder
Bruto per week
137,60
158,30
181,20
208,70
240,80
f 282,10
332,60
389,90
458,70
Netto per week
110,-
127,-
S 145,-
163,-
184,-
212,-
245,-
283,-
322,-
re werknemers sociale verzekeringspremies, zodat
bijvoorbeeld bij ziekte het recht bestaat op ziekte-
geld. Op de vakantieionen wordt ook loonbelasting
ingehouden. Wie dit jaar meer dan 200 gulden belas
ting betaalt, kan na beëindiging van de vakantie-
werkzaamheden door middel van het invullen van
het zogeheten T-biljet een verzoek om teruggaaf van
de ingehouden loonbelasting doen bij de belasting
inspecteur.
Scholieren en studenten, die via hun ouders zijn
verzekerd voor ziektekosten, komen tevens in aan
merking voor restitutie van de premies die in de
werkperiode dubbel zijn betaald.
Wie buiten de landsgrenzen de handen uit de mou
wen wil steken, zal zich er goed rekenschap van
moeten geven dat de Nederlandse sociale verzeke
ringen in het buitenland niet van toepassing zijn.
Een in dit land afgesloten reisverzekering geeft vrij
wel uitsluitend toeristen dekking tegen ongemak
ken buitenslands, werkenden evenwel niet. In de fol
der 'Wat iedere vakantiewerker moet weten' ver
wijst het ministerie van sociale zaken werklustige
scholieren met buitenlandse ambities voor informa
tie naar het in Amsterdam gevestigde Bureau Inter
nationale Jongeren Kontakten, telefoon 020-250821.
Al te jonge scholieren die hun vakantie willen on
derbreken om bij een bedrijf een zakcentje bij elkaar
te klussen, worden tegen zichzelf in bescherming ge
nomen door de wetgever. De leeftijdsdrempel is ge
steld op 15 jaar. Vakantiewerkers beneden de 18 jaar
mogen uitsluitend 'licht' werk verrichten. In geen
geval mogen ze op de werkvloer in aanraking komen
met gevaarlijke stoffen, zoals vakantiewerkers van
deze leeftijdscategorie ook niet mogen worden
blootgesteld aan een lawaaierige werksfeer. Tenzij
ze te werk zijn gesteld bij verpleeginrichtingen, ont
slaat de wet werkscholieren en werkstudenten, jon
ger dan 18 jaar, van de plicht nachtdiensten te draai-
De kinderbijslag komt niet in het gedrang als het
totale loon van de vakantiewerker niet meer be
draagt dan maximaal 1400 gulden netto. Beursstu
denten mogen in dit studiejaar een nettobedrag van
2080 gulden bijverdienen, zonder dat de studiebeurs
in gevaar komt.
Behalve dat hij of zij recht heeft op het minimum
loon, kan de vakantiewerker ook aanspraak maken
op vakantie en 1V% procent vakantietoeslag. Wie één
maand full-time werkt, kan ten minste een dag ver
lof claimen.
Teruggaaf
we de hulp moeten inroepen van studen
ten. Dat werkt prijsverhogend, omdat
die vanwege hun leeftijd duurder zijn
dan de gemiddelde scholier".
Bollenkweker Van Dijk kent proble
men van dergelijke aard niet. De bollen
pellerij spitst zich toe op de maanden ju
ni en juli. Weeklonen hoeft hij niet vol
gens de wettelijke tarieven te betalen;
als iedere bollenkweker heeft Van Dijk
zijn eigen tarief en betaalt dienovereen
komstig uit. Dat wil zeggen: bij hem le
vert een kistje gepelde bollen de vakan
tiewerker 4 gulden 50 op. „In de praktijk
komen ze wel aan 175 gulden per week.
Als ze tenminste 35 uur maken. Maar dat
hoeft niet, hier is iedereen vrij te gaan en
te staan waar hy wil".
De vrijbuiterige gezagsverhouding
tussen bollenkweker en bollenpeller
houdt derhalve op, zodra beide partijen
uit eikaars gezichtsveld zijn. Met andere
woorden: wie niet werkt, krijgt geen
geld. Ook in het geval dat de peller door
ziekte is verhinderd z'n taak uit te voe
ren, bestaat er geen aanspraak op ziekte-
geld. Omdat op het pelloon immers geen
sociale premies worden ingehouden.
Arbeidswet
De vakantiewerker die wel een ar
beidsovereenkomst heeft afgesloten,
weet zich beschermd door de Arbeids
wet. Als een werkgever het niet nauw
neemt met de naleving van wettelijke
voorschriften, kan de vakantiehulp hem
daarop juridisch aanspreken. Chef be
middelingszaken Egberts van het ge
westelijk arbeidsbureau in Leiden kan
zich een voorval herinneren „van zeker
veertig jaar geleden". Een vakantie-
werkster die als gezinshulp was aange
steld, werd toentertijd als sexuele hulp
misbruikt. „Natuurlijk", zegt Egberts
ook, „kan het voorkomen dat bepaalde
werkgevers voorschriften die vakantie-
werkers aangaan, aan hun laars lappen.
Daarom is het altijd raadzaam dat ou
ders een oogje in het zeil houden. Dat
desnoods het bureau voor Rechtshulp
wordt ingeschakeld als er bepaalde mis
standen worden gesignaleerd".
Voor zover medewerker Jan Ouwe
hand bekend, heeft het bureau Rechts
hulp evenwel nooit een klacht van een
vakantiewerker bereikt. „Wel komen
vakantiehulpen dikwijls vragen hoe het
gesteld is met hun rechtspositie. Wat
hun rechten zyn, wat hun plichten. Maar
klachten over uitbuiting, over misbruik
of schrijnende misstanden, nee, die zijn
gelukkig nooit ingediend".
Ikatya Sedney, een 21-jarige studente
aan de Pedagogische Academie, en de
17-jarige havo-scholiere Renée Simons
zullen zeker niet klagen over hun vakan
tiewerk. Integendeel, ze hebben er al
leen maar goede ervaringen mee opge
daan. In het verleden is Ikatya Sedney
zelfs als schoonmaakster aan de gang ge
weest, dat hoefde dit jaar niet meer voor
haar. Maar verder was ze voor alles in,
had ze bij het uitzendbureau gezegd, het
is uiteindelijk de kantine van de marine
in Valkenburg geworden. „Ik wil graag
bezig zijn, zodoende kan ik ook nog wat
verdienen voor mijn vakantie in Span
je".
Autorijlessen
En voor Renée Simons, die in het
nieuwe schooljaar naar de meao gaat,
gelden eigenlijk dezelfde overwegingen.
Weliswaar gaat zy niet met vakantie,
maar ze zegt het geld goed te kunnen ge
bruiken omdat ze van plan is autorijles
sen te gaan nemen. Ze heeft haar plaats
gevonden in een Leidse bedrijfskantine
als serveerster. „Dat bevalt me prima. Ik
zie het als betaald tydverdryf. Elke dag
thuis zitten met als afwisseling een dagje
zwembad, nee, dat ik niks voor my".
