'Een kwestie
van het kopje
erbij houden
Het voortkabbelende bestaan
van de Leidse groenteveiling
ZATERDAG 17 MEI 1986
PAGINA 25
Vergeleken bij de almaar uitdijende
bloemenveilingen leidt de Leidse groenteveiling
een tamelijk rustig bestaan. Terwijl in de
bloemenwereld het ene na het andere record
wordt gebroken blijft de omzet van de
groenteveiling de laatste jaren stabiel. Toch
vervult dit stukje Leidse bedrijvigheid een nuttige
functie voor groentetuinders en kopers in het
noordwestelijke deel van Zuid-Holland. Bijgaand
een impressie van het veilinggebeuren dat zich
voornamelijk in de morgenuren afspeelt.
door BertPaauw
teit van de voor export bestemde pro-
dukten in de gaten Voorkomen moet
worden dat als eerste klasse aangemerk
te spullen naar het buitenland gaan die
in werkelijkheid het predikaat 'klasse
twee' verdienen. Dat zou de export scha
den.
Dat er heel wat wordt gekeurd op de
Leidse groenteveiling blijkt uit de aan
wezigheid van nóg een keurende instan
tie. namelijk de Keuringsdienst van Wa
ren. De desbetreffende ambtenaren ko
men weliswaar gemiddeld slechts twee
keer per maand langs om monsters te
nemen, maar de laatste weken zijn ze
een dagelijkse verschijning geworden
als gevolg van de kernramp in de Sow-
jet-Unie.
De warenwet-ambtenaren leggen uit
dat ze op het ogenblik voornamelijk
monsters nemen van bladgroenten, ofte
wel groene groenten met een groot op
pervlak en een hoog vochtgehalte Kort
om. monsters van groenten waarbij de
kans op radio-actieve stoffen het grootst
is. De monsters zijn tevens bedoeld om
na te gaan welke en hoeveel -bestrij
dingsmiddelen de tuinders bij het ver
bouwen hebben gebruikt. De monsters
worden ingepakt en meegenomen naar
het laboratorium
"Nee. we houden niet specifiek be
paalde tuinders in de gaten, hoewel je je
klanten donders goed gaat kennen. Als
we in een bepaalde groente iets vinden
dan weten we vaak al. zonder dat we dat
hebben nagegaan, van wie die groente
is. De manieren waarop bepaalde tuin
ders oogsten en de hoeveelheden bestrij
dingsmiddelen die ze gebruiken, dat we
ten we zo langzamerhand wel'
Vrouw
Wat voor de warenwetcontroleurs ten
opzichte van de tuinders geldt, geldt
voor de afslagers ten opzichte van de ko
pers. Ook de afslagers kennen hun pap
penheimers. Nel Arnoldus. vorig jaar als
eerste vrouw in de geschiedenis van de
Leidse groenteveiling benoemd tot af
slager. zegt dat je op een gegeven mo
ment niet eens meer hoeft te kijken. "Op
het laatst weet je al wje bij welke stem
hoort Voordat ze afslager werd deed ze
eerst een aantal jaren dienst als schrij
ver. Schrijver is degene die naast de af
slager zit en alle gegevens in rap tempo
noteert "Op die manier ga je het wereld
je goed kennen en die ervaring is belang
rijk. Als afslager moet je je goed oriënte
ren en je bekkie bij je hebben. Je moetje
niet laten afbluffen".
Dennis Foen-A-Foe beaamt dat. Hij
veilt nu zo'n drie jaar nadat hij eerst vijf
jaar als schrijver onder de klok heeft ge
zeten. "Je gaat als afslager 's morgens
eerst de aanvoer bekijken. Is er weinig
aanvoer van een bepaald produkt dan
moetje de kopers 'keus' geven. Dat bete
kent dat je een bepaald produkt niet in
één keer moet veilen. Als er maar hon
derd kistjes snijbonen zijn aangevoerd
dan moet je 75 kisten voor de groothan
del en 25 kisten voor de kleinhandel be
stemmen om te voorkomen dat de klein
handelaren er helemaal naast grijpen'
"Als afslager bepaal je een beginprijs
Dat is geen natte vingerwerk. Je gaat af
- op de prijzen die het Centraal Bureau
heeft verzameld van alle veilingen een
dag tevoren Mijn taak is om er een zo
goed mogelijke prijs voor de tuinders uit
te slepen. Neem nou de spinazie Voor
de stralingsmisere deed de spinazie te
gen de twee gulden. Daarom ben ik van
daag op 1.60 begonnen ondanks het ge
joel van de kopers. Kijk, daar moet je je
dus niks van aantrekken Kopers probe
ren een afslager onzeker te maken, daar
moetje niet in trappen".
Handigheid
Voorzitter De Ruyter zegt dat afsla
gers een belangrijke taak hebben. "Ze
moeten de produkten van een ander ver
kopen. een zo hoog mogelijke prijs be
werkstelligen. Daar moet je een bepaal
de handigheid in hebben, kunnen taxe
ren. En je niet van je stuk laten brengen
door de kopers die maar één prijs ken
nen. en dat is de goedkoopste prijs
Voor de spmazictuinder blijkt het vei
lingspel' die maandag in elk geval rede
lijk gunstig uit te pakken "Wat een mee
valler. ik had niet verwacht dat er alweer
animo voor de spinazie zou zijn"
Onder de klok de afslagers Dennis Foen-A-Foe en Nel Arnoldus.
IFoto's Wim Dijkman I
Het is maandagmorgen kwart voor
tien. Op de Leidse groenteveiling
wordt begonnen met het veilen van
een partij spinazie. De tuinder die
de spinazie heeft aangevoerd staat
er wat mistroostig bij. Hij verwacht
er niet veel van, na alle misère rond
radioactieve straling van de week
daarvoor. "Ach, ik probeer het ge
woon, de mensen zullen toch wel
weer een keer spinazie gaan eten".
De afslager bepaalt een beginprijs van
één gulden zestig. Gejoel en gelach van
de kopers op.de tribune. Dat belooft wei
nig goeds. Keurmeester Tinus Herruer
geeft een brul dat het een beetje rustig
moet worden. Nadat de wijzer van de
klok is gaan lopen blijft ie stilstaan bij 75
cent. Het gezicht van de tuinder licht op.
Dat valt alles mee.
In elk geval is zijn spinazie een beter
lot beschoren dan diverse partijen sla
die doordraaien en een bestemming krij
gen als veevoer. Rein de Ruyter. voorzit
ter van de Leidse groenteveiling, meldt
dat de handel de laatste weken nogal
slapjes is. "Die narigheid met dat stra-
lingsgedoe is daarvan de oorzaak".
Dat lijkt 's morgens bij het aanvoeren
van de groenten merkbaar. De grote aan-
voerhal vertoont om half negen - een uur
voordat het veilen begint - nog opval
lend veel lege plekken. En dat terwijl de
tuinders hun spullen vóór negen uur
moeten hebben afgeleverd om keur
meesters en kopers in de gelegenheid te
stellen een en ander grondig te bekijken.
Oude rot
"Ach, de meesten komen op het laat
ste moment, het wordt straks wel druk
ker". zegt secretaris/penningmeester
Jan Hendriks van de Leidse veilingver
eniging. Hendriks is een oude rot in het
vak die al tientallen jaren meedraait. Te
gen negenen neemt de bedrijvigheid in
derdaad opvallend toe. In diverse hoe
ken van de aanvoerhal stapelen de par
tijen sla, andijvie, tomaten, komkom
mers, spinazie, witlof en bloemkool zich
op.
Ook kistjes met radijs, rabarber, snij
bonen, peulen en minder bekende pro
dukten als oesterzwammen, rettich, pak
soi en ansoi, waarvoor een groeiende
markt is, worden neergezet. Kopers met
pen en notitieblokjes in de aanslag lopen
speurend langs de uitgestalde waar. Dat
zelfde geldt voor de keurmeesters die
nagaan of de tuinders de aangevoerde
groenten hebben voorzien van hun
naam en veilingnummer, maar die voor
al letten op de kwaliteit van de aange
voerde handel.
Keurmeester Robert van de Blom is
druk in de weer met een apparaatje
waarmee hij de temperatuur van de to
maten meet. Die temperatuur mag de 18
graden Celsius niet te boven gaan, an
ders kleuren ze te snel rood Komkom
mers worden gewogen en pagekeken op
'pukkels'. De groenten blijken te kun
nen lijden aan allerlei voor een leek
merkwaardige afwijkingen als vuurrand
(bij sla), zwarte pitten, pijp of blauw (bij
witlof), luis en toprand (bij andijvie).
Voor de functie van keurmeester (de
Leidse veiling telt er vijf) staat een twin
tig weken durende opleiding, maar vol
gens Van de Blom moetje er vooral fee
ling voor hebben. "Keuren is een kwes
tie van voelen en kijken. Eigenlijk moet
je bij de eerste oogopslag al kunnen zien
wat de kwaliteit van een partij is. We
snijden natuurlijk ook wel eens wat
open".
Waarschuwing
De tuinders mogen zelf de kwaliteit
van hun produkten aangeven, te weten
klasse één, twee of drie. De keurmees
ters moeten het met die aanduiding eens
j zijn. Grote meningsverschillen levert
dat meestal niet op. Van de Blom: "We
j geven soms een waarschuwing als een
j produkt niet aan de opgegeven kwaliteit
I voldoet. Trekken ze zich er niks van aan.
dan keuren we de spullen een volgende
keer af'.
Secretaris Hendriks speelt wel eens
voor scheidsrechter, al is dat naar zijn
zeggen zelden nodig. "Tuinders krijgen
soms keur. Dat betekent dat ze een her
keuring krijgen omdat er door de kopers
naderhand is geklaagd over de kwaliteit
van de produkten. De mooie spullen zijn
dan in het zicht gezet en omdat de keur
meester ook niet alles kan zien is de min
dere kwaliteit van de rest er tussendoor
geglipt. Er gaat na zo'n herkeuring
meestal wel wat van de prijs af
Voor Hendriks kent de gang van za
ken op de Leidse groenteveiling geen
enkel geheim. Hij heeft de tijd nog mee
gemaakt dat de groenten per schuit tot
vóór de veilingklok werden aangevoerd
Het watertje in de veilinghal herinnert
nog aan deze periode, die in het begin
van de jaren zeventig werd afgesloten
Sindsdien worden de produkten per
(vracht)wagen aangevoerd en in de aan
voerhal uitgestald.
In het geval een tuinder met gegronde
redenen te laat arriveert met z'n spullen,
mogen de kopers er in de veilinghal nog
een blik op werpen. Tinus Herruer. die
dan de rol van 'opsteker' vervult, toont
in zulke situaties het verzamelde kopers
volk de kisten met groenten. Maar
meestal is in het vertrek waar wordt ge
veild geen krop sla of tomaat te beken
Geen functie meer
De veilingruimte maakt een tamelijk
haveloze, maar wel sfeervolle indruk
met z'n rijen tribunebankjes en het (nu)
nutteloze watertje tussen tribune en vei
lingklok waaronder de afslagers - een
soort bemiddelaars tussen kopers en
tuinders - zijn gezeten.
Volgens veilingvoorzitter De Ruyter
moet het watertje binnenkort maar eens
worden dichtgegooid. "Het heeft toch
geen functie meer". Leidschendammer
De Ruyter is begin vorig jaar Ben van
Vliet uu Voorschoten opgevolgd die 41
jaar de voorzittershamer van de groente
veiling hanteerde. Blikkend in de histo
rie zegt secretaris/penningmeester Hen
driks dat de huidige veiling is ontstaan
uit twee andere veilingen die aan de
Boommarkt en de Houtmarkt waren ge
situeerd.
"In 1929 zijn die twee veilingen een fu
sie aangegaan en een jaar later verhuisd
naar het huidige terrein". Dat 4.5 hectare
metende terrein met een hallencomplex
dat zo'n 43.000 vierkante meter beslaat
ligt ingeklemd tussen Lammenschans-
weg. Veilingkade, spoorbaan en Zoeter-
woudseweg. De Coöperatieve Groenten-
en Fruitveiling Leiden en Omstreken
(zoals de benoeming officieel luidt) telt
op het ogenblik ongeveer 250 leden.
Qua groenteteelt is er in de loop der
jaren in de Leidse contreien veel veran
derd. Waren er in vroeger jaren tuinders
te vinden aan Churchillaan. Vijf Mei
laan. in de Mors, Stevenshofjespolder en
in Leiderdorp, door de voortgaande
stadsbebouwing moet de aanvoer nu ko
men van tuinders uit de Haarlemmer
meer. de bollenstreek en de regio Den
Haag
De huidige omzet van de veiling be
draagt ongeveer 25 miljoen gulden per
jaar. Daarmee behoort Leiden niet tot de
grootste van de circa 40 groenteveilin
gen in den lande, maar is wel een goede
middenmoter met een 15e a 16e plaats.
Overigens blijft de omzet de laatste jaren
tamelijk stabiel, groei zit er nauwelijks
meer in
Bloemen
De Ruyter en Hendriks kunnen dat
wel verklaren. "Veel tuinders zijn de al
gelopen vijftien, twintig jaren overge
stapt op bloemen. Het aantal groetete-
jken en kopen. Keurmeester en opsteker Tinus Herruer rechtshoudt een
zitten met de vingers in de aanslag bij de
drukknopjes op hun bankjes. Drukt er
iemand op een knopje, dan stopt de wij
zer van de klok en licht het nummer van
de desbetreffende koper in de klok op.
Als er niemand drukt voordat de (door
het Centraal Bureau voor Tuinbouwvei
lingen) vastgestelde minimumprijs is
bereikt draait de wijzer van de klok en
daarmee de groente door. De tuinder zal
het dan met een vergoeding moeten
doen die wordt betaald uit een fonds dat
wordt gevuld via een kleine heffing op
alle aangevoerde produkten De tuin
ders betalen die vergoeding dus uitein
delijk zelf.
Volgens De Ruyter zijn de kopers elke
dag zo'n beetje dezelfde mensen. "Je
hebt commissionairs, dat zijn mensen
die in opdracht van anderen kopen, bij
voorbeeld ïr. opdracht van exporteurs,
winkelbedrijven of kleine handelaren
Verder zitten er op de veiling binnen
landse groothandelaren en groenteboe
ren. Er zijn commissionairs die wel voor
twintig verschillende groenteboeren in
kopen Kijk, veel groentehandelaren
kunnen de tijd die ze hier tussen half ne
gen en half twaalf kwijt zouden zijn be
ter gebruiken in hun winkel. Die schake
len dan een commissionair in of ze ko
pen 's morgens zelf rechtstreeks bij een
grossier. Dan zijn ze wel duurder uit.
want de grossiers moeten de spullen ook
op de veiling inkopen en willen er ver
volgens natuurlijk ook wat aan verdie-
lers neemt nog steeds af. De
loopt niet terug omdat de telers die door
gaan meer groenten gaan verbouwen.
Die ontwikkeling is niet ongunstig voor
de groentetelers, ze hebben meer ruimte
gekregen. Zou dat niet gebeurd zijn dan
ivas er in de groenteteelt geen droog
brood te verdienen".
Het tweetal is dan ook niet pessimis
tisch over de toekomst. "Groenten blij
ven altijd nodig. Er wordt tegenwoordig
wel minder geconsumeerd van de zoge
naamde gekookte groenten als spinazie
en andijvie, maar er is een toename van
de consumptie van saladegroenten als
komkommers, tomaten, paprika's en au
bergines".
Terug naar de veiling waar afslager
Dennis Foen-A-Foe die maandagmor
gen om half tien begint met het veilen
van sla. Volgens landelijke richtlijnen
moet er op dat tijdstip met de sla worden
begonnen, zoals er ook vaste begintijden
staan voor tomaten (tien voor tien),
vleestomaten (kwart over tien) en kom
kommers (half elf). Tussendoor worden
de andere produkten geveild
Voorzitter De Ruyter verklaart het
waarom van die vaste begintijden "Op
alle groenteveilingen in Nederland is dal
gelijk. Op die manier worden de prijzen
zo zuiver mogelijk gehouden en wordt
voorkomen dat een koper tijdens de vei
ling besluit om z'n spullen telefonisch
ergens anders te bestellen".
Kopje erbij
Het veilen is een kwestie van het kop
je erbijhouden. Terwijl de afslager kavel
nummer en naam van aanvoerder op
dreunt, licht rechts naast de klok een cij
fer op dat het aantal kisten van het be
treffende produkt aangeeft. De kopers
Keuring
In de veihngbankjes zitten in elk geval
wel vertegenwoordigers van de KCB.
het Kwaliteits Controle Bureau Deze se
mi-overheidsinstelling, mede bekostigd
door tuinders en kopers, houdt de kwali
Keurmeester Robert v.d. Blom meet de temperatuur van de tomaten.
Veilingvoorzitter Rein de Ruyter (links) en secretaris!penningmeester
Jan Hendriks in de aanvoerhal. 'De handel is de laatste tijd een beetje
slap".
