Stop voorbereiding
bouw kerncentrale
119.495;
Nieuw 'gokspel' met opties
Shell zet actievoerende
aandeelhouders op straat
Studie naar Moerdijk opgeschort
Claus: kans op derde
oliecrisis tamelijk groot
FS beperken invoer
bier uk Nederland
'N OSCAR VOOR Z'NWEGLIGGING.
C®,
Cao-overleg in zuivel
is vanochtend hervat
VRIJDAG J6 MEI 1986
ECONOMIE
PAGINA 9
DEN BOSCH (ANP) - De Noordbrabantse elektriciteitsmaatschappij PNEM heeft de
voorbereidingen voor de bouw van een kerncentrale bij Moerdijk zo goed als stilgelegd.
De raad van commissarissen en de directie van de PNEM besloten gisteren om een
nadere studie naar die bouw voorlopig op te schorten tot er, na nieuwe parlementaire
discussies, meer duidelijk is over de vestiging van nieuwe centrales in Nederland.
De commissarissen besloten ook
om, in navolging van de Provincia
le Zeeuwse Elektriciteits Maat
schappij, de activiteiten van het ge
meenschappelijk bouwbureau
kerncentrales op te schorten. Dat
bureau was net gereed gekomen
met het maken van de bestekken
voor de bouw van twee kerncentra
les. Daarmee is een bedrag ge
moeid van ongeveer vijf miljoen
gulden. Dat geld komt ten laste aan
de deelnemers van het bouwbu
reau: de PNEM, de PZEM, de
PLEM (Limburg) en de EPON
(oost- en noord-Nederland).
De PNEM besloot wel om de op
tie op 100 hectare grond op het in
dustriële havenschap Moerdijk aan
te houden. De PNEM nam die
grond vorig jaar in optie om er
eventueel een kerncentrale te kun
nen bouwen. Nu het onzeker is ge
worden of er nog wel nieuwe kern
centrales in Nederland bijkomen,
denkt de PNEM de grond nodig te
hebben om er een andere elektrici
teitscentrale te bouwen.
De PNEM wil op korte termijn
overleg met het bestuur van het In
dustrie- en Havenschap. Daarbij
zullen met name de plaats en de
omvang van de in optie te houden
grond onderwerp van gesprek vor
men, aldus Van Rooij. Hij sluit niet
uit dat het uiteindelijke terrein dat
de PNEM in optie houdt aanmer
kelijk kleiner zal zijn dan de huidi
ge 100 hectare. De PNEM betaalt
momenteel voor die optie jaarlijks
5,5 miljoen gulden aan het Indus
trie- en Havenschap Moerdijk.
De PNEM was bereid de 100 hec
tare te zijnertijd te kopen voor een
bedrag van 55 miljoen gulden. Het
Industrie- en Havenschap mocht
dat geld gebruiken om er een laat
ste gat mee te dichten in een schul
denlast die de laatste jaren was op
gelopen tot 200 miljoen gulden. De
opschorting van de bouw van
kerncentrales betekent dus een be
hoorlijke strop voor Moerdijk.
Volgens de Gasunie hoeft een
eventuele bouwstop voor kerncen
trales overigens geen problemen te
geven voor de energievoorziening,
aldus directeur drs. A.H.P. Grotens
gisteren in Groningen. "Wanneer
de regering afziet van de bouw van
nieuwe centrales, is een extra inzet
WASHINGTON (AFP/DPA/Rtr) -
De Amerikaanse president Reagan
heeft gisteren besloten vanaf
maandag de invoer van een reeks
Europese landbouwprodukten aan
een maximum te binden. Op het
lijstje staan duurdere witte wijnen,
chocola, snoepgoed, appel- en pe-
rensap en bier. De witte wijn komt
uit Frankrijk, Italië en West-Duits-
land, de chocola uit België, het
snoepgoed uit West-Duitsland en
Engeland en het bier uit Neder
land. Heineken is de grootste bui
tenlandse leverancier van bier in
de VS.
De Amerikaanse regering rea
geert met deze maatregelen op de
volgens haar illegale beperkingen
op de invoer door Spanje en Portu
gal van Amerikaanse oliezaden en
granen. Die beperkingen werden
van kracht bij de toetreding van
Spanje en Portugal tot de Europe
se Gemeenschap, begin dit jaar.
Het antwoord op de „eenzijdige
stappen van de EG is eerlijk en af
gewogen", aldus de woordvoerder
van het Witte Huis, Larry Speakes.
Veel effect zullen de invoerbe
perkingen voorlopig niet hebben.
Zo is de maximumgrens voor witte
wijn gelegd op 40 procent boven de
invoer in 1985. Speakes zei dat de
Amerikaanse beperkingen voorlo
pig zo soepel zijn omdat de EG de
Amerikanen heeft verzekerd dat
ook de Europese beperkingen dit
jaar geen schade zullen veroorza
ken aan de Amerikaanse graan-uit-
voer.
AMSTERDAM (ANP) - De Europe
se Optiebeurs in Amsterdam wil
nog in de tweede helft van dit jaar
beginnen met lange-termijnopties
op enkele Nederlandse aandelen.
Voorzitter T.E. Westerterp zei dat
gisteren bij de presentatie van het
jaarverslag. Opties zijn verhandel
bare rechten op koop op verkoop
van aandelen, obligaties, valuta,
goud en zilver tegen een tevoren
overeengekomen prijs gedurende
een eveneens overeengekomen pe
riode.
Westerterp noemde als vermoe
delijke looptijden van de nieuwe
opties drie en vijf jaar. De huidige
aandelen-, obligatie-en valutaop
ties hebben looptijden drie, zes en
negen maanden. De eerste opties
die met een lange looptijd worden
geïntroduceerd zullen recht geven
op koop op verkoop van vermoe
delijk aandelen Koninklijke Olie,
Philips en Akzo.
Zoals de Optiebeurs al eerder
Kort Zakelijk
Batavus
De rijwielfabriek Batavus in
Heerenveen heeft collectief ont
slag aangevraagd voor 105 werkne
mers. Er blijven dan nog 340 ar
beidsplaatsen over. Onder de pro-
duktiemedewerkers vallen 37 ont
slagen en bij de administratie ver
dwijnen 68 banen. De ontslagen
zijn volgens het bedrijf het gevolg
van een herstructurerings- en auto
matiseringsproces dat twee jaar ge
leden is begonnen.
Casino's
De vier officiële Nederlandse ca-
sino's hebben in 1985 met 1.143.940
bezoekers tien procent minder
mensen getrokken dan in 1984. Het
netto bedrijfsresultaat bleef met
9,9 miljoen gulden 8,4 miljoen on
der dat van het jaar ervoor. Dit
blijkt uit het jaarverslag van de Na
tionale Stichting Casinospelen dat
gisteren is verschenen.
Pakhoed
Door de ontwikkelingen tot nu
toe dit jaar ziet het er naar uit dat
de nettowinst van Pakhoed in Rot
terdam in het eerste halfjaar aan
zienlijk lager zal zijn dan die over
de eerste zes maanden van 1985.
De directie verwacht ook dat de
nettowinst over geheel 1986 lager
zal zijn dan die over 1985, zo is don
derdag in de jaarvergadering mee
gedeeld.
heeft meegedeeld zal het vanaf het
najaar ook mogelijk zijn te hande
len in opties op de M^jor Market
Index. Dit zal gebeuren in samen
werking met de American Stock
Exchange, de tweede Amerikaanse
effectenbeurs na de New York
Stock Exchange (Wall Street). Van
de 20 aandelen waarop deze index
is gebaseerd zijn er 16 genoteerd in
Amsterdam. De optiebeurs intro
duceerde in 1983 ai indexopties,
maar moest daar toen mee ophou
den, omdat deze werden gezien als
een overeenkomst van spel en
weddenschap.
Hoewel in de praktijk van de op-
tiehandel vaak wordt volstaan met
STA VANGER (GPD) - De kans
dat de wereld binnen niet al te lan
ge tijd opnieuw wordt geconfron
teerd met een oliecrisis, moet als
uitermate realistisch worden be
schouwd. Deze vrees is althans gis
teren van meer kanten - onder
meer door prins Claus - geuit op
een symposium in het Noorse Sta-
vanger, waar vertegenwoordigers
van de Noorse en Nederlandse off
shore-industrie met elkaar hebben
gepraat over de mogelijkheden tot
nauwere samenwerking bij de ex
ploratie van de Noordzee.
Prins Claus, die in het kader van
het koninklijk bezoek aan Noorwe
gen het symposium officieel kwam
openen, toonde zich openlijk be
vreesd voor een derde oliecrisis.
"Een olieprijs die te lang te laag
blijft, draagt het zaad in zich van
een derde oliecrisis. Die komt wel-
licht eerder dan menigeen op dit
moment voor mogelijk wil hou
den", aldus de Prins. Evenals de
Noorse minister van olie en ener
gie, Arne Oien, schetste hij een toe
komstbeeld met het bedreigende
scenario, waarin de afhankelijk
heid van Opec-olie weer zal toene-
Het ontstaan van een derde olie
crisis (na die van 1973 en 1979)
wordt naar de mening van de des
kundigen danig in de hand ge
werkt door de mogelijke gevolgen
van de in elkaar gezakte olieprij
zen. Het verbruik van olie- en olie-
produkten neemt wereldwijd weer
toe; ook en met name in de ontwik
kelingslanden, voor wie olie nu
weer betaalbaar is geworden.
Tegelijkertijd wordt aan de pro-
duktiekant de zaak noodgedwon
gen op een lager pitje gezet, omdat
bij het huidige prijsniveau de pe
perdure investeringen in de bui-
tengaatse winning niet meer kun
nen worden terugverdiend. Juist
deze combinatie van een hoger ver
van aardgas technisch mogelijk. Volgens Grotens hoeven er geen
De Gasunie is in staat om voor de "dramatische hoeveelheden extra
extra hoeveelheid aardgas te zor- gas te worden ingezet" wanneer de
gen. Verstandiger is het echter om bouw van kerncentrales definitief
niet alleen van aardgas, maar van niet doorgaat. Volgens hem teert
verschillende ernegiebronnen af- Nederland dan wel sneller in op de
hankelijk te zijn". aardgasreserves.
Washington hoopt dat de ge
schillen met de EG zonder verdere
schade aan de handelsbetrekkin
gen kunnen worden bijgelegd. In
het geval van Spanje, waarover
tussen Washington en Brussel on
derhandelingen op gang zijn geko
men, zien de Verenigde Staten 1 ju
li als peildatum. Als de EG dan nog
geen gepaste schaderegeling zijn
overeengekomen, zal de Ameri
kaanse regering invoerrechten ver
hogen op verscheidene kaassoor
ten, ingevroren en verwerkte
groente, olijven, bepaalde wijn
soorten, brandy, likeur, gin en hop.
Van de EG was gisteren nog
geen reactie te verkrijgen, maar de
Franse minister voor buitenlandse
handel, Michel Noir, verklaarde
gisteren al dat de EG direct zal rea
geren met tegenmaatregelen. „Als
de Amerikanen beperkingen stel
len op onze wijn-export, slaan we
terug via zonnebloempitten of ho
ning. Als ze onze bier- en appeluit-
voer beperken, reageren we met
(maatregelen op de invoer van
Amerikaans) bier, pruimen of
vruchtensappen".
Andere EG-functionarissen uit
ten zich terughoudender. Sommi
gen van hen zeiden dat als de Ame
rikaanse maatregelen blijken voor
namelijk symbolisch waarde te
hebben, de EG-vergelding van de
zelfde aard zal zijn en de schade
aan de transatlantische handel kan
worden beperkt.
i Den Haag gecontroleerd door leden t
bruik en een aanzienlijke lagere
produktie kan ertoe leiden dat de
wereld over enige tijd weer met
hangende pootjes moet aanklop
pen bij de Opec-landen.
Sommige deskundigen sluiten
het zelfs niet uit dat de Opec de
prijsval opzettelijk in de hand
heeft willen werken, toen het kar
tel in december besloot tegen elke
prijs "een rechtmatig marktaan
deel" terug te winnen en meer olie
te gaan produceren. Dit teneinde
concurrenten als Engeland en
Noorwegen uit de markt te
werken.
Volgens de Noorse minister Oien
is het helemaal niet ondenkbaar
dat de wereld als het ware al aan de
vooravond staat van de derde olie
crisis. Hij sprak de vrees uit dat die
crisis in "de niet al te verre toe
komst" realiteit kan worden.
Stakingen
dreigen bij
DSM-dochter
ROTTERDAM (ANP) - By het che
misch bedrijf DSM Resins met ves
tigingen in Schoonebeck en Hoek
van Holland dreigen stakingsac
ties. De directie van deze DSM-
dochter heeft gisteren een cao-aan
bod gedaan waarover de Industrie
bond FNV zijn leden negatief zal
adviseren. De leden zullen de ko
mende dagen worden geraad
pleegd. Volgens districtsbestuur
der P. Janssen van de Industrie
bond is de actiebereid groot. In to
taal heeft DSM Resins zo'n 640
werknemers.
Grootste grief van de bond is dat
de directie van DSM Resins wei
gert te onderhandelen over ar
beidstijdverkorting. Het bedrijf wil
bovendien een tweejarig contract
dat onder meer voorziet in twee
procent loonsverhoging initieel en
twee procent ineens, maar weigert
zich vast te leggen op een tijdstip
waarop deze loonsverbetering ge
stalte krijgt, aldus Janssen.
De cao-onderhandeüngen bij de
twee andere DSM-dochters - Che
mische Industrie Rijnmond in Ro
zenburg, en UKF Albatros in Per-
nis, verlopen eveneens stroef.
het verrekenen van het verschil
tussen de prijs (van bijvoorbeeld
het aandeel) die in de optie is afge
sproken en de werkelijke prijs op
het moment van uitoefening van
de optie, moet het volgens de wet
mogelijk zijn de stukken daadwer
kelijk te leveren. Een index echter,
een gewogen gemiddelde van een
aantal koersen, kan niet worden
geleverd. De overeenkomst houdt
„slechts" in dat een bedrag wordt
betaald bij een van te voren over
eengekomen stand van de index.
Het wachten is dan ook op een
wetswijziging. Westerterp hoopt
dat deze nog deze zomer door het
parlement zal worden behandeld.
Benzine
morgen
twee cent
duurder
ROTTERDAM (ANP) - De prij
zen voor super- en normale
benzine gaan met ingang van
morgen met twee cent per liter
omhoog. Diesel zakt dan met
twee cent in prijs. De prijsve-
randeringen zijn een gevolg
van de ontwikkeling van de in
ternationale produktnoterin-
gen en de dollarkoers. De
meest voorkomende advies
prijzen aan de zelftankpomp
zijn voor ëen liter super 151
cent en voor normaal 146 cent.
De literprijs voor diesel komt
op 82,8 cent. Dit is gisteren in
Rotterdam bekend gemaakt.
Het duurder worden van de
benzine - dit is de derde prijs
verhoging in tien dagen - is vol
gens Rotterdamse oliekringen
in deze periode van het jaar op
zich een „normaal" verschijn
sel. Het heeft te maken met de
omschakeling van winter- op
zomerkwaliteit, die in deze pe
riode altijd plaatsvindt. Hier
voor njoet veel benzine moet
worden ingekocht, en dat ge
beurt met name door Ameri
kaanse maatschappijen aan de
oostkust.
Protest tegen rol in Z.-Afrika neemt toe
ADVERTENTIE
PEUGEOT309
De nieuwe Peugeot 309. Gebaseerd op een ijzersterk
scenario. Overladen met Oscars. Waaronder één voor z'n
superieure wegligging. Gevolg van de voorwielaandrijving,
onafhankelijk geveerde wielen rondom, lange wielbasis en
grote spoorbreedte.
Kom 'm snel bij ons bekijken. En beleef de premiere op de
mooiste plaats: achter het stuur.
Dn ir-cnT iF3T7T
I PEUGEOT 3Q9
^bynamUcU op utf-
ind. BTW. Afleveringskosten f 4S0.-
DEN HAAG (GPD) - Optreden van
een kleine 200 actievoerders heeft
er gisteren in het Haagse Congres
gebouw toe geleid dat de aandeel
houdersvergadering van de Ko
ninklijke/Shell Groep een uur lang
onderbroken is geweest. De beto
gers werden gedwongen het Con
gresgebouw te verlaten.
De demonstranten verwijten
Shell dat het concern medewer
king verleent aan het apartheidsre
gime in Zuid-Afrika en eisen dat
Shell zich uit het land terugtrekt.
Shell-president ir. Van Wachem
verwierp de beschuldigingen,
maar vond daarvoor bij zijn oppo
nenten geen enkel gehoor. Hij
noemde apartheid een systeem dat
volledig in tegenspraak is met de
beginselen die de Koninklijke/
Shell hanteert.
„Shell Zuid-Afrika heeft zich
ook publiekelijk tegen apartheid
uitgesproken", aldus de president-
directeur. In terugtrekking van
Shell uit Zuid-Afrika ziet hij echter
niets. „De gebouwen, installaties
en machines van Shell in Zuid-
Afrika laten zich niet verplaatsen
en het bedrijf wordt geleid en
gaande gehouden door Zuidafri-
kaanse ingezetenen. Het enige dat
bij desinvestering en terugtrek
king zou verdwijnen, is het Shell-
embleem", aldus Van Wachem.
Volgens hem heeft de aanwezig
heid van Shell Zuid-Afrika „een
positieve invloed, hoe bescheiden
dan ook, zo lang het doel is mee te
werken aan een vreedzame over
gang in Zuid-Afrika naar een sa
menleving waarin alle burgers van
het land zich kunnen vinden". „Of
dat lukt, weet ik niet, maar dat is
geen reden om het niet te blijven
nastreven".
De voorzitter van de aandeelhou
dersvergadering, president-com
missaris Wagner, had de actievoer
ders (die allen een aandeel Konink
lijke Olie bezaten om binnen te
kunnen komen) drie kwartier de
tijd gegeven om over Zuid-Afrika
te praten. Daarna wenste hij over
te gaan naar de andere onderdelen
van het jaarverslag en de overige
agendapunten.
Toen men steeds opnieuw het
onderwerp Zuid-Afrika aanraakte,
schorste hij de vergadering en ver-
UTRECHT (ANP) - De cao-onder
handelingen in de zuivel zijn van
ochtend hervat. De hernieuwde
onderhandelingen volgden na in
formeel overleg tussen werkgevers
en bonden, dat volgens een geza
menlijke verklaring "voldoende
houvast geeft" voor hervatting van
het formele cao-gesprek.
De bonden zullen de stakings
vergaderingen die zij de komende
dagen organiseren gewoon laten
Werkweek
van 38 uur
bij Flora
(Van een onzer verslaggevers)
RIJNSBURG - De Dienstenbond
CNV en de directie van de veiling
Flora in Rijnsburg hebben een cao
akkoord gesloten dat voorziet in
een 38-urige werkweek per 1 janua
ri 1987. Deze arbeidstijdverkorting
zal volledig worden herbezet, zodat
Flora in twee jaar tijd acht jonge
ren extra kan aannemen op basis
van een leer/arbeidovereenkomst.
De Dienstenbond CNV heeft dat
gisteren bekend gemaakt.
Het cao-akkoord, dat inmiddels
door de leden is goedgekeurd,
voorziet ook in een loonsverhoging
van een procent per 1 juli van dit
jaar en nog eens een procent per 1
januari 1987.
doorgaan, aldus bestuurder W.
Winter van de Voedingsbond FNV.
Zoals bekend hebben de bonden
aangekondigd dat zij vanaf volgen
de week dinsdag bij een beperkt
aantal bedrijven -gelet op de uit
spraak van de rechter dat er niet
meer dan drie miljoen liter melk in
het geding mag zijn- weer willen
staken.
Aan de leden zal worden voorge
steld een definitieve beslissing
over acties uit te stellen totdat de
uitkomst van het hernieuwde cao-
overleg bekend is. De cao-onder
handelingen in de zuivel liepen op
1 mei vast. Belangrijkste breek
punten waren de loonsverhogin
gen, het terugdringen van tijdelijk
werk en de invloed van de bonden
op de invulling van de 36 uur. Over
die 36 uur op zich bestaat al wel
overeenstemming. Wat de lonen
betreft willen de bonden er twee
procent structureel bij, terwijl de
werkgevers in hun "eindbod" niet
verder wilden gaan dat een eenma
lige uitkering van een half procent
en uitbetaling van de prijscompen
satie.
In de zuivel is begin deze maand
al op grote schaal gestaakt voor
een beter cao-resultaat. Deze mas
sale acties werden echter na twee
dagen op verzoek van de werkge
vers door de Utrechtse rechtbank
president verboden, vanwege de
gevolgen die de niet verwerkbare
melk voor het milieu zou hebben.
De rechter legde een stakingsquo
tum op.
zocht hij de actievoerders het Con
gresgebouw te verlaten. Begeleid
door een grote macht aan bewa
kingspersoneel en politie, die alle
hoeken van het gebouw in de gaten
hadden gehouden, verlieten de de
monstranten onder het zingen van
liederen uit zuidelijk Afrika het
complex.
Een aantal van hen is van plan
een proces tegen Shell aan te span
nen in een poging de genomen be
sluiten nietig te laten verklaren. Zij
menen dat president-commissaris
Wagner, als voorzitter van de ver
gadering, het hun „onmogelijk
heeft gemaakt de vergadering bij
te wonen, vragen te stellen en mee
te stemmen".
Boycot
De voorzitter van de Komitee
Zuidelijk Afrika, Bosgra, waar
schuwde het concern voor een
boycot in binnen- en buitenland.
Hij liet weten dat ook zijn organisa
tie in de toekomst wat harder zal
optreden. Hij nam wel afstand van
de gewelddadige acties van maan
dag, toen van benzinestations van
Shell slangen werden doorgesne
den, suiker en zand in benzine
tanks werden gegoten en één
Shell-station in brand werd gesto
ken.
De Internationale Federatie van
Mijnwerkers bezorgde Shell intus
sen een brief, waarin wordt ge
dreigd met een wereldomvattende
boycot van het concern wanneer
het zich niet uit Zuid-Afrika en Na
mibië terugtrekt. „Vrij snel zal dui
delijk worden dat blijvende aanwe
zigheid in Zuid-Afrika van Shell
geen winst meer zal opleveren", al
dus de Zweedse voorzitter van de
federatie, Anders Stendalen.
Beursoverzicht
AMSTERDAM (ANP) - De Amsterdam
se efTectenbeurs heeft zich vandaag
niet veel aangetrokken van de flauwe
stemming in New York, waar de Dow
Jones index 33 punten keiderde. De
handel vlakte in verband met het lan
ge pinksterweekeinde af maar van een
scherpe reactie na de vaste tendentie
van donderdag was geen sprake. In het
algemeen zakte het koerspcil wel iets
in maar het ging allemaal heel kalm.
Alleen Heineken was uitgesproken
flauw.
houden steeg de notering f 0,90 tot f
184,40. Akzo was f 1 lager op f 158 en
Unilever verloor f2 op f421. KLM ging
vijftig cent vooruit naar f 47,40.
Van de banken was ABN f 5 in reactie
op f 547 en Amro Bank f 1 op f96,50. De
verzekeraars lagen er wat gemakkelij
ker bij. Flauw in de markt lag Heine
ken en op f 149 verloor dit fonds f 4.
Pakhoed werd ex f 3,20 dividend ver
handeld op f 48,80 en dit betekende in
feite een verlies van f 1 na het forse
verlies van f 7 de voorgaande dag. De
meeste andere verliezen bleven be
perkt tot om en nabij f 1.
