'We hoeven ons niet te schamen'
ÉÈtA»
PODIUMBLIK
Schilderende popmuzikanten exposeren in De Waag
TIG mist felheid in blijspel'Van je familie...'
Teun Hoeks: regisseur tragi-komische momenten
DINSDAG 13 MEI 1986
KUNST
PAGINA 23
Mijnheer Harold
'Mijnheer Harold... en de boys'
is een toneelstuk van de Zuidafri-
kaanse schrijver Athol Fugard,
van wie in ons land geregeld
werken worden uitgevoerd. Mijn
heer Harold is een blanke mid
delbare scholier, de boys zijn
Sam en Willie, de zwarte bedien
den van zijn ouders. De vriend
schap van het drietal strandt
door het systeem van apartheid.
In de verhouding tlissen die drie
personages wil Fugard laten zien
hoe alle details van het leven in
Zuid-Afrika van racisme door
trokken zijn. In Zuid-Afrika
heeft jarenlang een verbod op het
stuk gerust. Mijnheer Harold... en
de boys wordt gespeeld door
Ruurt de Maesschalk, Dick van
den Toom (bekend van de tv-se-
rie Op zoek naar Yolanda) en
John Serkei en uitgebracht door
In Dependance, een kleine zaal
initiatief van de Arnhemse
schouwburg. Peter de Baan te
kende voor de regie. Woensdag en
donderdag komt het in het LAK-
theater in Leiden. Aanvang 20.30
uur.
Bertolt Brecht
De Internationale Nieuwe Sce
ne komt woensdagavond naar de
Leidse Schouwbrg met 'Wedloop
door de woestijn in zeven etap
pes', een interpretatie van Ber
tolt Brechts leerstuk 'De uitzonde
ring en de regel'. Een koopman
kan een zeer winstgevende over
eenkomst afsluiten als hij tijdig
de hoofdstad aan de andere zijde
van de woestijn zal weten te be
reiken. Van de koelie en de gids
die hem begeleiden vergt hij het
uiterste. Tegelijk vreest hij hun
haat omdat ze worden uitgebuit.
De gids krijgt ontslag, de koelie
wordt vanwege een misverstand
doodgeschoten. Toch oordeelt een
rechtbank dat de koopman niet
schuldig is aan moord.
In de regie van Carlos Medina
maakt de Internationale Nieuwe
Scene van dit stuk van Brecht
een indringend, maar 'tegelijk
speels en vrolijk spektakel. Het
stuk kreeg tot op heden lovende
recensies. Aanvang 20.15 uur.
Operette
Operettevereniging De Trou
badours uit Oegstgeest brengt
vrijdag in de Leidse Schouwburg
'Die Ungarische Hochzeit' van
Nico Dostal. Een orkest van leer
lingen van het Haagse Conserva
torium en de volksdansgroep
Oud Poelgeest verlenen hun me
dewerking. Aanvang 20.15 uur.
Robert Walser
De in 1956 overleden Zwitserse
schrijver Robert Walser staat
sinds korte tijd weer in de be
langstelling. Delen van zijn werk
worden opnieuw uitgegeven en
Zwitserse wetenschappers
werken aan de uitgave van zijn
nagelaten aantekeningen; hon
derden in priegelschrift volge
schreven vellen, die vanwege de
vele afkortingen amper te ontcij
feren zijn. Van Walser is bekend
dat hij een fervent wandelaar
was en de laatste jaren van zijn
leven vrijwillig in een inrichting
heeft doorgebracht.
Hans Dagelet, Bart van Rosm
naar teksten van Robert Walser.
Twaalf teksten van Walser lig
gen ten grondslag aan de voor
stelling 'Basta'. Hans Dagelet
spreekt de teksten en speelt trom
pet; Bart van Rosmalen speelt
cello en piano en Hans Hasebos
speelt vibrafoon, xylofoon en
en en Hans Hasebos in 'Basta',
(foto Hans Verhoeven!
slagwerk. Recensies spreken van
intiem en subtiel muziektheater,
waaraan de decors van Jeroen
Henneman in niet geringe mate
bijdragen. 'Basta' komt vrijdag
en zaterdag in het LAK in Lei
den. Aanvang 20.30 uur.
Popmuzikant/schilder Maar
ten van der Ploeg heeft eens ge
zegd dat er een duidelijke rela
tie bestaat tussen de twee bezig
heden die zijn leven bepalen.
Muziek en schilderen zijn de
twee kanten van een munt, zo
beweerde hij. Een mooie uit
spraak, maar niet bepaald
veelzeggend. Is er wel een rela
tie?
Gevolg van die bewering is in
elk geval dat er de komende
tijd een tentoonstelling in de
Waag is van tien muzikanten
die ook beeldende kunst maken.
Pop!Art - dat is de titel van de
expositie. De schuine streep
moet misverstanden voorko-
men: er was immers een Ameri-
I kaanse kunststroming* die po-
f part heette.
LEIDEN - Toen gemeenteambte
naar Frits Bruins, één van de orga
nisatoren van Pop/Art, in zijn hoe
danigheid van popmedewerker
van een krant een stukje moest
schrijven over 'Blue Murder' stuit
te hij op de uitspraak van Maarten
van der Ploeg, de zanger en gitarist
van de band, die zich overigens
Maarten Ploeg belieft te noemer
Dat is nou aardig, dacht Bruins,
die op zoek was naar een thema
voor een tentoonstelling in de
Waag. Hij begon na te denken over
de bewering van Ploeg (want zo
noemen we hem dan toch maar).
"Je kunt niet ontkennen dat veel
popmuzikanten hun carrière zijn
begonnen op een kunstacademie",
vertelt Bruins. "Denk bijvoorbeeld
eens aan Brian Ferry, John Len-
Inon en David Byrne". En dan heb
ben we natuurlijk ook nog de ten
onzent niet onbekende Herman
Brood.
"Maar of er een duidelijk ver
band bestaat tussen deze twee vor
men van kunst... Ik weet het niet
precies. In elk geval kon ik op deze
manier nu eindelek eens een ten
toonstelling organiseren die niet
onder de noemer geijkt thuis
hoort".
Waarna Bruins ruiterlijk toegeeft
dat er waarschijnlijk een prettige
bijkomstigheid is: een tentoonstel
ling die deels in het teken staat van
de popmuziek zal ongetwijfeld
mensen aantrekken die anders niet
naar een expositie gaan.
Fuschsiastraat
Vorig jaar december ging Bruins
op zoek naar de dubbeltalenten.
"Ik begon links en rechts te infor
meren. Het was natuurlijk zaak dat
ik serieuze mensen te pakken
kreeg. Ik bedoel: je hebt ongetwij
feld veel popmuzikanten die een
leuk landschapje kunnen schilde
ren in hun vrije tijd, maar daar heb
je niet zoveel aan".
Tien mensen verklaarden zich
bereid werk in te sturen. Hun na
men: Fay Lovsky, Thé Lau, Marius
Schrader, Peter te Bos, Peter Zeg
veld, Pjotr van Moock, Maarten
Ploeg, Henk Hofstede, Peter van
der Klashorst en last but not least
Herman Brood.
Brood maakte zelfs van zijn bio
grafietje al werk. De handgeschre
ven tekst, die zich op het einde nog
maar moeilijk laat ontraadselen,
kent een schitterende ouverture:
"Ik ben Herman Brood, een rasar
tiest, gefascineerd door kunst
succes, door Johnny Jordaan,
Johnny Kraaykamp, Johnny Weis-
muller. Amerika, wapens, achter
buurten, The Cure, Al Pacino,
Wagner, Spaanse voetballers, film-
sterre, ansichtkaarte, speed, Wil
liam Burroughs, pedofilie, Lenny
Bruce, Johnny Rotten, Vince Tay
lor, Edward Hopper, Karei Appel,
Sly The Family Stone, Cool Jazz,
Dolly Parton, Andy Warhol, Mc
Donald.
Vele malen was ik beroemd
dankzij een meervoudig paralelle
karrière het genie eigen. Ik ver
bleef in gekkenhuizen en gevange
nissen, ik was in verre oorden van
Oslo tot Israël, van New Orleans
tot Warschau, van Istanbul tot
Zwolle (Fuschsiastraat 34)".
In de Waag komt bij het werk
van elke kunstenaar een kubus te
staan waarop de toeschouwer kan
gaan zitten. Bruins: "Zittend kun
je dan luisteren naar een cassette
bandje waarop muziek van de kun
stenaar staat. Dat kan een aardig
effect hebben natuurlijk, die com
binatie van muziek en beeldend
werk".
In het geheel zal Peter Zegveld
een aparte plaats vervullen. Feite
lijk is hij geen popmuzikant, maar
een kunstenaar, gefascineerd door
geluid. Over wat hij gaat doen in de
Waag straks meer.
Video
Ter gelegenheid van Pop/Art is
er door een Haags bedrijf een vi
deoprogramma gemaakt. Daarin
vertellen de tien genodigden wat
hen bezielt. Bruins vertelt dat het
een low budget onderneming was.
Noodgedwongen. Voor de kwali
teit excuseert hij zich dan ook.
door
Wim Brands
Ten onrechte, want met de kwa
liteit van het programma valt het
wel mee. Technisch gezien dan. Er
is wel een ander manco: niet ge
stuurd door de interviewer, John
Oomkes, worden teveel artiesten
in de gelegenheid gesteld om maar
wat in het wilde weg te babbelen.
Dat wil zeggen: ze verstrekken
soms wel zinnige informatie, maar
de vraag waar het allemaal om
draait - die twee kanten van een
munt - wordt nauwelijks gesteld.
En dan kan het voorkomen dat
Pjotr van Moock, die onder meer in
het Harry Kapje Combo speelt
("gouden diarree klanken"), vertelt
dat hij achter z'n doeken micro
foons heeft gemonteerd, zodat je
als hij schildert het drumgeluid
van Phil Collins hoort, zonder dat
Oomkes verbeten doorzaagt op dat
onderwerp.
Glansrol
In de video is overigens ook weer
een glansrol weggelegd voor Her
man Brood. We zien hem bezig met
het maken van een tekening. Een
relatie tussen zijn kunst en popmu
ziek?
Ach, wat betreft de benadering is
er wel een overeenkomst. "Alles
moet zo simpel mogelijk. Het is
vervelend als de techniek je in de
weg gaat zitten, dan wordt het
glad", vertelt Brood, die vervol
gens zegt dat het hem maar moei
lijk afgaat, twee dingen tegelijk
doen, tekenen en tegen een inter
viewer praten. "Maar het is wel een
uitdaging".
Zijn tekeningen moeten er zo
kinderlijk mogelijk uitzien, ver
volgt Brood. Om die reden laat hij
een kleuterklasje zijn werk wel
eens inkleuren. "Dan word ik ter
zijde gestaan door de kleuterjuf
frouw".
Peter van der Klashorst, die ooit
samen met Ploeg in 'Soviet Sex'
speelde en tegenwoordig in 'Save
the robots' ("het is meer een bende
dan een bandje"), zegt misschien
wel de meest ware dingen tegen de
interviewer. Overeenkomsten? De
verschillen springen meer in het
oog, aldus de schilder die zich een
Fay Lovsky: zelfportret, compu
tertekening uit 1986.
tijdje geleden probeerde waar te
maken in Amerika.
"Muziek is een compromis tus
sen verschillende mensen en dat
heeft vaak een niet zo persoonlijk
produkt tot resultaat. Tijdens het
maken van een schilderij ben jij al
leen de baas".
Oomkes vraagt zich vervolgens
af hoe het komt dat Klashorst te
genwoordig zowel abstract als fi
guratief schildert. Het antwoord
dat de schilder vervolgens geeft
zou ook het antwoord kunnen zijn
op de vraag waarom mensen zowel
popmuziek als beeldende kunst
maken: "Alles mag; we hoeven ons
nergens voor te schamen".
Niks twee kanten.
Zegveld
Geluid - dat is de fascinatie van
Peter Zegveld. In het videopro
gramma vertelt hij het een en an
der over een project met telefoons.
Kijk, zegt hij tegen Oomkes, als ik
jou nou opbel en jij legt de hoorn
vervolgens naast de haak, dan kan
ik zo'n hard geluid door jouw toe
stel jagen dat je telefoon gaat be
wegen.
Macaber, maar Kom er maar eens
op. Het was de bedoeling dat Zeg
veld in de Waag een soort., ja, hoe
zullen we het noemen?....vooruit:
een soort audio-visueel carillon
zou maken.
Bruins: "Stel je voor: vijf ramen,
en dan komen er in elk raam twee
openingen. Op de ene wordt een
slang aangesloten die in verbin
ding staat met een rookmachine,
voor de andere opening wordt een
luidspreker gemonteerd. Zie je het
voor je? Oké, het geheel is weer
aangesloten op een computer; die
computer geeft om het uur een sig
naal en wat er dan ontstaat..."
Een hel, want gedurende een mi
nuut zou er uit vijf ramen rook en
een hels kabaal komen. Alsof zich
in het inwendige van het gebouw
de meest vreselijke taferelen af
speelden. Een heksenverbranding
bijvoorbeeld. (Bruins: "In de Waag
te Oudewater schijnen vroeger
heksen te zijn gewogen".)
Maar helaas, dit feest gaat niet
door. Volgens Zegveld omdat er te
weinig geld is. En over geld ge
sproken: pas over twee weken be
slist de provinciale overheid of zijn
kunstwerk gefinancierd dient te
worden. De gemeente schiet zo
lang voor.
In elk geval heeft de kunstenaar
nu een ander project bedacht voor
de Waag. En niemand hoeft zich
zorgen te maken: het belooft een
even duister spektakel te worden.
De regentenkamer, boven in de
Waag, zal helemaal worden ver
duisterd. In de ene kamer komen
negen computergestuurde vaten te
staan. Uit die vaten komt geluid.
Zeegeruis, geschreeuw van men
sen, een muzikale fruitmand zou je
bijna zeggen.
Wie op de tast binnenkomt zal in
elk geval 'aangenaam' verrast wor
den. Vervolgens moet de bezoeker
door een videopoort en dan komt
de echte verrassing, waarover Zeg
veld kort kan zijn: "Het wordt een
spookhuis".
(Pop/Art valt te bezichtigen van don
derdag 15 mei tot en met zaterdag 31
mei. U kunt de expositie elke dag be
zoeken, behalve op zondag. Openings
tijden: van twaalf uur tot zes uur, op
koopavonden tot negen uur en op za
terdagen van tien tot vijf.)
Drie musici
uit VS zeggen
North Sea af
DEN HAAG (ANP) Het elfde
North Sea Jazz Festival, dat op 11
12 en 13 juli in het Haagse Congres
gebouw wordt gehouden, zal le
vendiger, veelzijdiger en aantrek
kelijker zijn dan ooit.
Dat zei mede-organisator Huub
van D(jk gisteren in Den Haag bu
de presentatie van het programma,
waaraan bijna honderd artiesten
gaan deelnemen. Onder hen zyn:
Lionel Hampton, Ray Charles. Mi
les Davis, Billy Eckstine, Chico
Freeman, A1 Jarreau, Hank Jones,
Stanley Jordan. George Masso.
George Shearing, Wallstreet Crash
en de oudgedienden George Wal-
lington en Dakota Staton.
Drie artiesten krijgen de zoge
noemde Bird-prijs (vernoemd naar
altist Charlie 'Bird' Parker), een
onderscheiding die vorig jaar door
het festival-bestuur werd inge
steld: Rein de Graaf. Martial Solal
en David Murray. Afgezegd heb
ben: Manhattan Transfer. Wynton
Marsalis en Albert King. Omdat er
veel Amerikanen in het Congresge
bouw zullen zijn, heeft de Haagse
politie uitgebreide veiligheids
maatregelen voor 11, 12 en 13 juli
getroffen, aldus de organisatie.
Sinds 1985 heet het Haagse jazz-
evenement officieel JVC North
Sea Jazz Festival'. JVC, een elek
tronica-producent, sponsort het
gebeuren. Dit zonder zich met de
inhoud van het programma te be
moeien. iets waar een andere initia
tiefnemer. Wybe Buma. gisteren
met klem op wees. Hij beklaagde
zich over het ministerie van wvc.
dat „weigert de luttele bijdrage van
150.000 gulden te verhogen en voor
dat bedrag ook nog invloed wil uit
oefenen op de programmering"
Behalve life-muziek zyn er op 11
12 en 13 juli in het Congresgebouw
ook historische jazz-films te zien
en een foto-tentoonstelling
Jeugdkamerorkest
speelt zaterdag
Het jubileumconcert van het
Jeugdkamerorkest wordt zater
dag gegeven in de Stadsgehoor
zaal. En niet, zoals gisteren in de
ze krant stond, op vrijdag. Op het
programma staan werken van
Stamitz, Vivaldi, Tsjaikowski.
Saint-Saens, Haydn en Chodron.
Theo Olof, Rien de Reede, Harro
Ruijsenaars en tal van oud-leden
verlenen hun medewerking. Aan
vang 20.00 uur.
Voorstelling: 'Van je familie moet je
het maar hebben'. Door toneelver
eniging Tot Ieders Genoegen. Regie:
Gé van Haaren. Gezien op 12 mei in
de Leidse Schouwburg.
LEIDEN Een schandaal m de
hoogste kringen, dat was wat de
Leidse toneelvereniging Tot Ie
ders Genoegen (TIG) ons in de
Leidse schouwburg voorschotel
de. Het werd een hartverwar
mende toneelavond die luide bij
val aan het publiek ontlokte. Aan
het slot mocht een 40-jarige jube-
laris zich sieren met het gouden
insigne van het Nederlands Cen
trum voor Amateurtoneel.
In het holst van de nacht wordt
er gebeld aan de deur van het
landgoed van de familie Hamil
ton. Edwards, de butler doet
open maar treft niemand in de
deuropening aan. De tuin wordf
verkend, een baby in een mand
wordt gevonden en de beller
blijkt een belster te zijn geweest
gezien het begeleidend schrijven
dat in de mand van de baby
wordt ontdekt: "Ik wens dat
mijn baby bij zijn vader woont".
De vraag die de gemoederen in
huize Hamilton tot het einde toe
heftig zal blijven beroeren is na
tuurlijk: wie is de vader? Geen
gemakkelijke vraag in een huis
met zes mannen.
Grootvaders naam valt tijdens
alle tumultueuze ontwikkelin
gen slechts enkele malen tussen
neus en lippen. De ervaren de
tectivelezer had de ontknoping
volgens de ijzeren wet 'de dader
is daar waar je hem het minst
verwacht' al mijlenver zien aan
komen. Grootvader blijkt de va
der van de baby te zijn en de
moeder een masseuse. Zij meldt
zich aan het eind ten huize Ha
milton. Opgetogen luit grootva
der haar in haar armen. Iedereen
is blij en gelukkig. Eind goed al
goed en zo hoort het ook bij een
dergelijk blijspel.
Een stuk met een dergelijke in
trige kan, mits overtuigend ge
speeld bij voorbaat niet meer
stuk. Toch, die overtuiging in het
spel ontbrak nogal eens. Het had
feller gekund. De heren kwamen
er te genadig van af. Er leek te
veel begrip te zijn voor het feit
dat mannen altijd met van dat-
tum bezig zijn. Er had meer met
deuren gegooid moeten worden.
De conflicten bleven nu teveel
hangen in bedaarde beheersing
waardoor de moeizame tekstbe
handeling van een aantal acteurs
te nadrukkelijk naar voren
kwam. Ook de regie had het de
acteurs gemakkelijker kunnen
maken als er meer aandacht was
besteed aan het samenspel. De
spelers die niets te zeggen had
den werden te vaak in de rol van
houten klaas gedrongen. Daaren
tegen verdient de regie een com
pliment voor de vanzelfspreken
de, heldere manier waarop de be
slist niet simpele intrige voor het
publiek werd ontrold. Een com
pliment verdient ook Jos Hop
staken die een pracht van een
klassieke butler en kolossale
sukkel neerzette, terwijl ook Wil
van Leeuwen als Bronson Ha
milton en Corry van Doorn als
Sarah Moorside bewondering af
dwongen.
Na afloop van het stuk werd
Sjaak Boom gehuldigd en een
gouden insigne opgespeld van
wege het feit dat hij zich gedu
rende veertig jaar als speler, re
gisseur en organisator had inge
zet voor toneelvereniging Tot Ie
ders Genoegen.
RADBOUD ENGBERSEN
Lau van The Scene): Oppenheimer tekening.
Expositie met fotowerken van Teun
Hoeks, tot 24 mei. Galerie Fotoma-
nia, Koppenhinksteeg 6, Leiden. Ge
opend wo. t/m za. van 13.00-17.00 uur.
LEIDEN - Teun Hoeks expo
seert voor de eerste maal in zijn
geboortestad Leiden bij Fotoma-
nia. In de korte tijd dat deze gale
rie actief is in het plaatselijke
tentoonstellingscircuit heeft Fo-
tomania zich vooral toegelegd op
de geënsceneerde fotografie. Het
werk van Hoeks bestaat uit met
olie- of acrylverf ingekleurde fo
to's en past in deze lijn. Hoeks
presenteert zich hiermee als foto
graaf maar ook als opmerkelijk
schilder. Hij beschildert de soms
levensgrote foto's zo subtiel dat
de grens tussen schilderkunst en
fotografie vervaagt, ook al vormt
het fotografische materiaal een
zeer essentieel onderdeel van het
werk.
Hoeks staat model in zijn eigen
foto's. De personages die hij
creëert verkeren in wonderlijke
situaties of worden beheerst
door angst. De voorstellingen
vragen een grote betrokkenheid
van de toeschouwer door een di
recte blik of door het gekozen
standpunt. Dit laatste element is
op een speelse manier uitge
werkt in een 'foto' van een pij
prokende man die uit een hoge
fabrieksschoorsteen te voor
schijn komt. Door de afmetingen
van het stuk en het ver in de
diepte zichtbare landschap krijg
je het gevoel ter hoogte van de
man in de lucht te vliegen of te
zweven.
Andere keren maakt Hoeks de
beschouwer getuige van
nachtelijke angsten. In het con
trastrijke 'Het late uur' zit de fi
guur aan zijn werktafel terwijl hij
probeert de duiveltjes die hem
met drietanden belagen te ver
drijven; maar ook musicerende
engelen vullen de donkere ruim
te om hem heen.
Angst is ook verbeeld in 'Ge
woonte getrouw' waarin de
hoofdpersoon die uit vrees voor
spoken onder zijn bed kijkt maar
zich niet bewust is van de scha
duwen op het behang. Zo brengt
Hoeks de menselijke beleving op
komische maar tegelijk dramati
sche wijze in beeld. De vermen
ging van het reële en het irreële
levert amusante voorstellingen
op, maar een serieuze ondertoon
blijft aanwezig.
Behalve de 'Keramiekfamilie-
serie is elk fotowerk een uniek
exemplaar want afgezien van het
grote formaat maakt de werkwij
ze dat een stuk, anders dan een
echte foto, niet reproduceerbaar
is. Hoeks combineert bepaalde
eigenschappen van de twee tech
nieken op bijzondere wijze - het
resultaat zou een eigen soort 'fo-
torealisme' genoemd kunnen
worden al heeft Hoeks niet de
bedoeling in een schilderij een
foto te evenaren, beide vloeien in
elkaar over.
De tekeningen op deze ten
toonstelling geven een indruk
hoe Hoeks ideeën noteert die hij
in de stukken volledig uitwerkt.
De expositie laat een verrassen
de opvatting van de geënsce
neerde fotografie zien. Hoeks zet
de werkelijkheid naar zijn hand;
hij registreert niet maar regi
streert de werkelijkheid. De ge
kozen momenten zijn irreëel en
'Untitled', ingekleurde foto uit
tegelijk voorstelbaar en veelzeg
gend. De beelden appelleren
sterk aan de verbeelding. Dit is
slechts één aspect van het fasci
5 van Teun Hoeks.
nerende werk van Teun Hoeks
dat ook landelijk aandacht heeft
getrokken. En terecht.
NANCY STOOP
in zeven etappes'
Imperium
'Niet geschikt voor publicatie'
is de titel van de jongste, op basis
van improvisaties ontstane pro-
duktie van Imperium. In een gis
de woestijn
irg. (foto pr)
teren in deze krant verschenen
recensie werd de vormgeving ge
prezen, maar de inhoud cliché
matig genoemd. Vrijdag en za
terdag om 21.00 uur te zien in het
Micro-theater aan de Oude Vest
in Leiden.
