Omvang ramp te laat beseft Besmet voedsel NASA in zak en as na mislukte lanceringen Kremlin wil af van Afghanistan (1 Autoriteiten Moskou geven toe: 9Internationale volgend jaar kosteloos te zingen Met Tielsa hopt u dubbele zekerheid... de Tegel handel WOENSDAG 7 MEI 1986 BUITENLAND PAGINA 7 MOSKOU/BONN/STOCKHOLM (AP/DPA/Rtr.UPI/AFP) - Russische functionarissen hebben gisteren op een persconferentie in Moskou gezegd dat het personeel van de kerncentrale Tsjernobil in de Oekraïne aanvankelijk de omvang van de ramp heeft onder schat. Op de persconferentie werd duidelijk dat het ongeluk zich zaterdag 26 april voor deed om 1.23 uur (vrijdag 23.23 uur Nederlandse tijd), waarschijnlijk als gevolg van een chemische explosie. LISLE-SUR-TARN (AFP) - Dit jaar zijn voor het laatst auteurs rechten verschuldigd geweest over de uitvoering van de Internationa le, het revolutionaire strijdlied dat in 1871 werd gemaakt door de Fransman Eugène Pottier. In 1987 wordt het internationaal gemeen goed. Sinds een jaar of dertig zijn de rechten geïnd door de 80-jarige kleindochter van de auteur, me vrouw Marguérite Eckert, die woont in Lisle-sur-Tarn bij Albi in het zuidwesten van Frankrijk. De internationale uitvoeringen van de Internationale en de cassettes, pla ten en Films die het strijdlied ge bruiken, leveren mevrouw Eckert elk kwartaal enkele duizenden francs op. Overigens betreurt de erfgename Eugène Poitier het wegvallen staten waar de Internationale bijna het volkslied is, die van Oost-Euro pa, hebben nooit een cent auteurs recht betaald. Wel werd mevrouw Eckert in 1970 uitgenodigd om de 1-Meiviering op het Rode Plein in Moskou mee te maken. "Ik werd behandeld als de koningin van En geland", herinnert zij zich. "Rode loper, bloemen en recepties". Ze heeft op het Rode Plein een traan geplengd, toen zij het volk het oeu vre van haar grootvader hoorde uitvoeren. Mevrouw Marguérite Eckert zegt het bescheiden bedrag niet. De dat zij vanaf haar vijfde jaar 'strijd baar socialiste' is en hoopt dat hoe wel de Franse socialisten sinds maart niet meer aan de regering zijn, in 1987 officieel aandacht zal worden geschonken aan de 100e verjaardag van Eugène Pottiers dood. De in 1816 geboren Pottier was ontwerper van stofmotieven in Pa rijs en lid van de Socialistische In ternationale. Hij was de tekstdich ter van vele andere liederen, zoals "En avant la classe ouvrière" en "Tricolore", dat de deugden be zingt van de IJzeren Spoorweg, vervoermiddel waar Bij het ongeluk vonden twee arbei ders de dood: een had brandwon den o\ chaam getroffen door een vallend In kaanse reactie experts procent van zijn li- schets van de gebeurtenissen in de ander werd dodelijk Tsjernobil geloofwaardig. De 36 die de Russische autoriteiten werp. In totaal 204 personen liepen zeiden nodig te hebben gehad stralingsvergiftiging op, een iets het gebied rond de reactor te eva- groter aantal dan voorheen i meld. Achttien van hen war ernstig aan toe. n, vormden volgens de Ame rikaanse experts een redelijk tijds bestek. Ameri- Atoomenergie IAEA zijn niet over- Russische schreden", zo werd gezegd. Molda vië grenst aan Roemenië. Het was de eerste maal dat werd toegege ven dat er ook verhoogde straling is geconstateerd in gebieden bui ten de Oekraïne. Westelijke des kundigen stellen de natuurlijke straling op ongeveer 110 millirem per jaar. „De vergiftiging van de interna tionale atmosfeer met politieke op radioactiviteit is niet minder ge- gevaar- vaarlijk dan lekken in kerncentra les", zo oordeelde de commentator van het Sowjet-persbureau TASS Aleksej Grigorjev gisteren in een hoofdartikel. Zo is de verklaring van de leiders van de zeven groot ste westerse industrielanden op de top in Tokio over het ongeluk in Tsjernobyl volgens Grigorjev „er duidelijk op gericht anti-Sowjet- speculaties, beschuldigingen en leugens aan te wakkeren".De Sow- jet-Unie gaf gisteren op de pers conferentie voor het eerst concrete cijfers over de hoogte van de radio activiteit. In de directe omgeving van Tsjernobil werd ten hoogste 15 De politieke politie in Polen millirem per uur gemeten. Nu i De evacuatie van de omwonen den kwam pas na ruir gang, toen de straling lijk niveau bereikte, aldus de func tionarissen, die op de persconfe rentie uitsluitend vragen beant woordden van verslaggevers van Russische en buitenlandse com munistische kranten. Buitenland kort Polen heeft de afgelopen vijfjaar 1600 il legale groepen ontmanteld en 1200 drukkerijen opgerold. het Internationaal Bureau straling nog maar eenderde daar van. In Kiev bedraagt de straling 0,2 millirem. Geringe stijgingen Daarbij zijn 700 drükpersenen ko- mat men ook in het noorden van de pieerapparaten in beslag genomen, Oekraïne, Wit-Rusland en in Mol- alsmede vijf mihoen vlugschriften davie. maar „de veiligheid; en publikaties. Dit heeft minister van binnenlandse zaken, generaal Czeslaw Kiszczak in Warschau be kendgemaakt. Brief Botha De Zuidafrikaanse president P. W. Botha heeft dit weekeinde een vertrouwelijke brief geschreven i westerse leiders, die Berging De Russische handelsmissie in West-Duitsland heeft de Kernt'ech- nische Hulpdienst in Keulen ge vraagd of de Sowjet-Unie twee spe ciale voertuigen kan huren of ko pen, die met afstandsbediening kunnen worden ingezet voor ber gingswerkzaamheden bij de kern centrale in Tsjernobil. Volgens het Westduitse ministerie van binnen landse zaken willen de Russische autoriteiten een graafmachine en een bulldozer inzetten. Minister van binnenlandse zaken Friedrich Zimmermann zou de Kerntechnische Hulpdienst aange raden hebben het Russische ver zoek uit humanitaire overwegin gen in te willigen. Het in Karlsruhe gevestigde bedrijf is op zijn gebied het modernste ter wereld. Het be schikt over 20 speciale voertuigen, robotten, meetappararaten en jo- diumfilters die alle op afstand be diend kunnen worden. ANKARA - In de Turkse provincie Malatya is het bergingswerk na de aardbeving van maandag in volle gang. Tot dusver zijn slechts acht slachtoffers geborgen. Een onduidelijk aantal mensen wordt vermist, (foto apj sommigen niet aan wilden en waarin hij een factor van sociale vooruitgang zag. Burgemeester van het Elfde Ar rondissement van de stad Parijs toen hij de Internationale schreef, in de tijd van de Commune, de op stand van Parijs tegen de regering, volgende op de nederlaag van 1870 tegen Pruisen, moest Pottier, zoals Victor Hugo, uitwijken naar Bel gië. Hij ging vervolgens naar de Kanaaleilanden Jersey en Guern sey en uiteindelijk Londen. In 1880 kreeg Pottier gratie en keerde berooid naar Frankrijk te rug. Om wat te verdienen was hij naaktmodel in de Ecole des Beaux- Arts van Parijs. Hij stierfin 1887 en werd begraven op het Parijse kerk hof Père-Lachaise, een paar meter van de "Mur des Féderés", aan de voet waarvan in 1871 zijn opstandi ge kameraden waren gefusilleerd. Twee Arabieren geven aanslag in Berlijn toe WEST-BERLIJN (Rtr) - Twee Ara- bieren hebben bekend in april een bomaanslag te hebben gepleegd op de Duits-Arabische club in West- Berlijn. Dit hebben Westberlijnse gerechtelijke functionarissen gis teren verklaard. De twee bevonden zich in voorarrest op verdenking van betrokkenheid op de disco- theek La Belle, de aanslag die leid de tot een Amerikaanse wraakactie tegen Libië. Een woordvoerder van de politie van West-Berlijn zei dat de autori- teiten ervan uitgaan dat de twee 1 arestanten, de Jordaniër Farouk j Salameh en de statenloze Palestijn Ahmed Nawef Mansour Hazi, niet betrokken zijn geweest bij de aan- slag op de discotheek, die aan twee f personen het leven kostte. Ook een J derde verdachte, Fayez Sahawnah, die op 1 mei werd gearresteerd, zou niet bij de aanslag op La Belle be- trokken zijn geweest. i dat afgaande op de situatie t geen speciale voorzorgsmaat- aan ue zeven wesverse reiaers, cue «üh nnnu m Uauc mciuiccii T;„ op dat moment in de Japanse golf van protesten tegen de geyol- het is vrijwel zeker, dat Botha terse garanties vraagt voor steun aan zijn hervormingspolitiek in ruil voor de vrijlating van ANC-lei- der Nelson Mandela. Israël/Star Wars De Israëlische minister i gen van de ramp in Tsjernobyl zich T j j «r j, i uit. Boeren in Apulië stortten Jardel van de Wereldgezondheids- organisatie na afloop van hun be- IIu.j raad in Kopenhagen. Alleen in het teerden vrachtautochauffeurs, die rampgebied zelf zijn speciale maat- wei uc iiiiiLiuu vuil ut: uiiei ib otutuui evenwel niets medegedeeld, maar 50.000 artisjokken op straat. Aan al dagen niet verder mogen ribden re®elen ,nodlf' AJS voorbeelden met hun lading voedsel uit Neder- v?n maatregelen die nu niet nodig land, de Bondsrepubliek en Oos- z«n noemde Jardel adviezen niet tenrijk of zich aan ingewikkelde controles moeten onderwerpen Het veetransport met ongeveer 900 dieren uit Polen, dat al dagen had buiten te gaan en geen melk of regenwater te drinken. Als er dan 2.000 becquerel jo dium 131 per liter in zit is dit onge- fensie Rabin en zijn Amerikaanse vastgezeten, is teruggestuurd. In waarlijk, ook ambtgenoot Weinberger hebben de haven van Bari zit een transport door verscheic akkoord getekend waardoor van 2oo Daarden uit Roemenië gesteld of overwogen verbod op de „ie Ar,r.An ii ai Vd" Pddruen U1L rioemenie Israël als derde land officieel deel vas^ het Amerikaanse 0ok in Groot-Brittannië Star Wars-programma. West-Duits land en Engeland deden dat al der. de voedingsmiddelen uit landen van het oostelijk blok zei Jardel „uit wetenschappelijk standpunt niet doelmatig" te ach- Ferraro's vrijgepleit NEW YORK (AP) - Het Ameri kaanse ministerie van justitie heeft het onderzoek afgesloten naar de financiële verwikkelin gen en onthullingen van de voormalige vice-presidents- kandidate Geraldine Ferraro en haar man afgesloten. Een woordvoerder van het ministe rie liet weten dat er geen straf rechtelijke aanklacht zal wor den ingediend. Het onderzoek naar de Ferra- ro's begon in augustus 1984, een maand nadat Geraldine Ferraro werd genomineerd als de Democratische kandidaat voor het vice-presidentschap naast Walter Mondale. Haar campagne werd geplaagd door beschuldigingen over haar fi nanciële verwikkelingen. De man van Ferraro, een ma kelaar in onroerend goed, werd in januari 1985 schuldig bevon den wegens het beramen van bedrog bij de verkoop van vijf gebouwen. Hij mocht drie maanden zijn beroep niet meer uitoefenen en moest 150 uur voor de gemeenschap werken. Franse kernproef Frankrijk heeft gisteren een straling in water, melk, groenten en de lucht nu gestegen, maar de regering in Londen zei gisteren dat er geen gevaar bestaat voor de ge zondheid. 0Finland, dat waarschijnlijk ondergrondse kernproef zwaarder door straling is getroffen gehouden op Mururoa. Dit is be- dan enig ander land buiten de NEW YORK (AP) - De Amerikaanse militaire inlichtingendienst heelt kendgemaakt door de Nieuwzee- Sowjet-Unie, krijgt steeds meer landse regering. Het is de tweede kritiek vanwege zijn lauwe reactie. Franse kernproef dit jaar. Zij had Vooral in Zweden groeit de irrita tie, ook in kringen van de regering. dat Finland zijn Vaticaan hielp Nazi vluchten de Tweede Wereldoorlog van afgezien een nazi-oorlogsmisdadiger op te pakken, omdat de man uitstekende contacten zou hebben in het Vati- kracht van drie kiloton. De rige, op 27 april, had een kracht vier kiloton, overeenkomende Noordse buren niet waarschuwde, met 4.000 ton tnt. Sinds 1975 heeft ondanks het feit dat het de stijging Frankrijk in totaal 80 ondergrond se kernproeven genomen op Muru- Het persbureau Religious News Service RNS meldde dat uit de docu menten blijkt dat Ante Pavelic, die tijdens de Tweede Wereldoorlog aan het hoofd stond van het fascistische marionettenregime van Croatië, bij zijn vlucht naar Argentinië werd geholpen door functionarissen van de katholieke kerk in Rome, met medeweten van de top van het Vaticaan. Volgens de documenten zouden Amerikaanse agenten er op verzoek gen uit elf landen in west en oost het Vaticaan van hebben afgezien Pavelic op te pakken. WASHINGTON - Het Amerikaan se ruimtevaartprogramma ligt vrij wel geheel stil na de catastrofale lancering zaterdagavond van een Deltaraket met een weersatelliet aan boord. door Jaap van Wesel NASA zit in zak en as op de 25e verjaardag van het bemande ruim tevaartproject. Geen bemande ruimtevluchten, geen commerciële lanceringen van communicatie- en weersatellieten, geen militaire lan ceringen van spionagesatellieten en geen proeven voor Reagans strategische defensie-initiatieven Alles is mogelijk voor jaren stilge legd totdat een reeks van onder zoekcommissies met antwoorden zal komen waarom na jaren van succes plotseling vrijwel iedere lancering met een explosie eindigt. Jarenlang is NASA het symbool geweest van superieure Ameri kaanse technologie en nationale trots. Zozeer was NASA een heili ge koe dat kritiek als ongepast gold. Nu zeggen critici dat de NA- SA-politiek van de afgelopen tien jaar het gevolg is geweest van een verkeerde politiek om alle drie de componenten van NASA's ruimte programma te combineren in de Shuttle. Het Shuttle-compromis was het gevolg van drastische be zuinigingen. Na de succesvolle landing op de maan in 1969 hadden de politici in Washington het gevoel dat de Rus- ten te lanceren, want de sen in de ruimterace verslagen wa- tie staat op de loer. Met name de i zij besloten het wat rustiger Franse Ariadne en verder de Ja- aan te doen. Bemande vluchten, commerciële satellieten en militai re projecten werden samengebun deld in het Shuttle-programma. Al les werd in de shuttle geinvesteerd. Aanvankelijk met groot succes, totdat op 28 januari dit jaar de Challenger explodeerde. NASA had onder voortdurende druk ge staan van het Pentagon - de groot ste financier - om het aantal lance ringen op te voeren. De druk van militairen om niet nog verder op het tijdschema achter te raken is ten koste van de veiligheid gegaan. Een verder gevolg van het Shutt le-compromis was'dat er weinig al ternatieven voor NASA overble ven om door te gaan met de twee onbemande componenten van het ruimteprogramma toen de beman de vluchten afvielen. De militairen brachten de Titan in stelling, een raket die als een 'betrouwbaar werkpaard' te boek stond. In au gustus vorig jaar was zo'n Titan-ra ket weliswaar ontploft, maar een dergelijk ongeluk eens in de zoveel jaren is niet ongewoon. Geen pa niek dus, totdat de tweede Titan in april ook ontplofte. De commercië le sector wendde zich tot de Delta, die 43 achtereenvolgende succes volle lanceringen op zijn naam had staan. panners en Chinezen willen graag het marktaandeel van NASA over nemen. Nu ook de Delta-raket het heeft laten afweten zit Amerika op een paar verouderde raketten na geheel zonder ruimtevaartpro gramma. Bemande ruimtevaart, commerciële satellieten en militai re lanceringen zijn allemaal voor onbepaalde tijd opgeschort totdat een onderzoek aan het licht zal brengen wat er mis is gegaan en wat er verbeterd moet worden. Onmiddellijke gevolgen voor Amerika's veiligheid heeft dat niet, zo zeggen de deskundigen op het ministerie van defensie. De satel lieten die op dit moment de aarde omcirkelen kunnen nog wel even voort, al zou het Pentagon liever twee spionagesatellieten in de ruimte hebben dan de ene die nu over de Sowjet-Unie waakt. Maar niemand weet hoe lang het ruimte vaartprogramma stil zal komen te liggen. Of er bij NASA organisato risch iets mis is, of ze de afgelopen jaren tweederangs ingenieurs in dienst hebben genomen, of de technologie niet deugt; dat zijn al lemaal vragen waar onderzoeks commissie en politici zich de ko mende maanden, en wellicht jaren, over zullen buigen. Het is anno 1950. Aan de i teit van Kaboel spreekt een 21-jari ge rechtenstudent een vergadering toe. Hij levert kritiek op de conser vatieve heersers in Afghanistan en eist democratisering van de Af ghaanse monarchie. Zijn toehoor ders, studenten voornamelijk af komstig uit de burgerlijke mid denklasse, zijn enthousiast. De naam van de jongeman is Ba- brak Karmal. Zijn land wordt be stuurd door een kliek van streng- islamitische stamhoofden en een koninklijk huis. Grootgrondbezit, door Leo Maat islamitische wetgeving, onderont wikkeling en een feodale bestuur kenmerken Afghanistan. De steden en industrieën komen maar nauwelijks tot ontwikkeling. Het merendeel van de naar schat ting vijftien miljoen inwoners leeft op het platteland. Zelfs spoorlijnen zijn in het uitgestrekte land (ne gentien keer zo groot als Neder land) nog een onbekend verschijn sel. Maar in de hoofdstad Kaboel gaan de tijden sneller. Er heerst een sfeer van liberalisering. Poli tieke stromingen ontstaan en groe peren zich rond enkele kranten. De vrijheid is van korte duur. Een jaar later krijgen de kranten een ver schijningsverbod opgelegd en de roep om democratisering lijkt te verstommen. Lange tijd hoort men niets van de jonge, progressieve studenten leider. Tot in 1964 een nieuwe grondwet en daarmee een parle mentaire democratie in werking treedt. Althans: een parlementaire democratie in theorie. In de prak tijk had koning Zahir Sjah maar weinig macht aan de twee kamers afgestaan, politieke partijen be- ADVERTENTIE stonden niet, de koning benoemde voor een deel de leden van het Ho gerhuis, kabinetten kwamen en gingen, ook al omdat de loyaliteit van de parlementariërs vooral lag bij de stam en de streek waaruit zij afkomstig waren. Taraki Maar de perswet van 1965 maakte het mogelijk dat enkele onafhan kelijke kranten voor het eerst sinds het verschijningsverbod van 1951 weer verschenen. Een van die bla den heette Chalq (het Volk) en werd uitgegeven door Nur Moham med Taraki. Het was in Taraki's woning in Kaboel dat in januari 1965 een dertigtal mannen bijeen waren om de Democratische Volkspartij van Afghanistan op te richten. Een van de dertig was Ba- brak Karmal. Het weekblad Chalq verscheen zesmaal voordat het opnieuw ver boden werd. De partij werd zo ge dwongen in de illegaliteit te werken. In deze linkse partij trad in 1968 een scheuring op. Een groep onder leiding van Mir Ghul- han Khyber en Babrak Karmal bracht het blad Parcham (de Ba nier) uit. De scheuring had ideologische en etnische achtergronden. De groep Chalq was orthodox-marxis tisch en richtte zich op de (kleine) arbeidersklasse. De Parcham- groep was gematigder en richtte zich meer op de middenklasse, de studenten en intellektuelen en het leger. De Chalq-partij bestond voorna melijk uit de Pastu-sprekende be Babrak Karmal: gematigd. volkingsgroep, waartoe ongeveer de helft van de Afghanen behoort. De Parcham-partij wordt vooral bevolkt door Perzisch-sprekenden. De Parcham-aanhangers, ook die in het Afghaanse leger, steunden enthousiast de staatsgreep van de voormalige heerser Daoud. Het is inmiddels 1973. Daoud maakt een einde aan de monarchie en wordt de eerste president van de repu bliek Afghanistan. Maar daar houdt zijn hervormingsgezindheid op. Van de beloofde sociale hervor mingen komt niets terecht. Daoud bleef steunen op de aris tocraten. Hij verwijderde alle pro gressieve elementen uit de rege ring. Hij onderdrukte alle opposi tie, van links en van rechts. De re pressie bracht islamitische funda mentalisten tot opstand en dreef de Chalq en de Parcham weer bij een. In 1977 was de hereniging een feit en de eerder genoemde Mir Ghulham Khyber werd partijlei der. Toen hij op 17 april 1978 werd vermoord was dat de druppel die de emmer deed overlopen. Er werd gedemonstreerd tegen president Daoud en er braken rellen uit. Da oud reageerde door de kopstukken van de Democratische Volkspartij op te pakken en gevangen te zet ten. Tien dagen hield het regime van Daoud nog stand, tot hij op 29 april door het leger opzij werd ge-- zet. Het was in de Afghaanse jaartel ling de tweede maand, naar het te ken van de dierenriem saur (stier) genaamd. De revolutie tegen Da oud zou daarom de geschiedenis ingaan als de Saur-revolutie. Tara ki werd president en Babrak Kar mal vice-premier. Onder de minder opvallende revolutionairen was ene Najibullah, een 31-jarige stu dent in de medicijnen. Na de machtsovername door de partij ontstond opnieuw een machtsstrijd tussen de radicale Chalq en de gematigder Parcham- fractie. De strijd werd in het voor deel van de Chalq beslecht. De 'li berale' Taraki werd met geweld af gezet en overleed later aan zijn ver wondingen. Hafizullah Amin werd de nieuwe president. De Parcham- aanhangers werden op een zijspoor gezet. Babrak Karmal werd wegge promoveerd als ambassadeur in Tjecho-Slowakije. Amin voert een harde lijn tegen het islamitische verzet, maar dat is olie op het vuur. De leiders in de Sowjet-Unie zien met lede ogen aan hoe een sinds jaar en dag be vriende buurstaat steeds verder in de problemen raakt. In december 1979 neemt het Kremlin een be sluit: Amin moet weg. En zo gebeurt het dat Babrak Karmal naar zijn geboorteland te rugkeert en met steun van een Russische legermacht de macht overneemt. Amin wordt later geë xecuteerd. De gematigde Karmal mag het gaan proberen. Zeven jaar heeft dat geduurd. Zeven jaar waarin de burgeroorlog in Afghanistan voortduurde en he viger werd. Karmal liet zich foto graferen in moskeeën en liet niet- partijleden toe tot het parlement (de revolutionaire raad). Het mocht niet baten. Het Kremlin wil van het probleem-Afghanistan af en is on der voorwaarden bereid zijn troe pen terug te trekken. In dat beleid paste het om Karmal, die aan een longaandoening zou lijden, te ver vangen door de jongere Najibullah. Najibullah behoort tot de gema tigde Parcham-vleugel, maar is - uitzonderlijk - een Pastun, gebo ren in de grensstreek met Pakis tan. Hij kent die opstandige streek en heeft de afgelopen jaren bewe zen, als hoofd van de Afghaanse veiligheidsdienst, dan weer met tact dan weer met harde hand mili taire en politieke successen te boe ken. De Russen willen weg uit Afgha nistan. maar dan wel met achterla ting van een partijleider die in staat wordt geacht zich staande te hou den in een intens verdeeld land. (Dit is het eerste deel van een serie van twee artikelen over de kwestie Afghanistan. Het tweede deel verschijnt in de krant van vrijdag). Een kwaliteitsprodukt én het vakmanschap van de Tielsa-dealer.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 7