'Op veel mensen kom ik onwerkelijk over' Laurie Anderson is een spion in de wereld van de technologie Dichter vindt vierde vaderland RO Theater wil uitbreiden Lachen met de mond vol WOENSDAG 7 MEI 1986 KUNST MADRID (GPD) - „Buenos noches Senores y Senoras. Bienvenidos. La primera pregunta es: ?Que' es ma's ma cho, pineapple o knife?". Met deze indringende vraag naar het taalkundige geslacht van woorden als de ananas en het mes begint Home of the Brave, Laurie Anderson's vierde elpee. De Newyorkse multi-mediakunstenares kreeg het idee voor de song Smoke Rings bij het volgen van een tv-cursus Spaans. Taal, de moderne media en futuristische technologie spe len nog evenzeer een rol van betekenis in het werk van de 38-jarige Laurie Anderson als vier jaar geleden, toen ze in ons land opzien baarde met gedeelten uit haar, in totaal acht uur durende performance United States, pts. I-IV. Sindsdien is haar ster snel gerezen. Ook buiten de avant- garde, in theaterkringen en de muziekwereld, wordt An derson gezien als een van de invloedrijkste artiesten van onze tijd. In Spanje begon afgelopen weekeinde een nieuwe tour nee, onder de titel Natural History, die haar eind deze week naar Carré in Amsterdam (7 en 8 mei; beide concer ten uitverkocht) en later deze maand naar Groningen (29 mei) en Nijmegen (30 mei) zal brengen. De huidige tournee vormt een bewerking van de elpee Home of the Brave en bevat ook enkele gedeelten uit de gelijknamige film, die binnenkort in première zal gaan. „Toen ik van de laatste Europese tournee terugkeerde nam ik het al bum Mr. Heartbreak op, ging ver volgens op tournee en maakte di rect daarna de film. Ik maakte die film om bepaalde technieken die ik tijdens concerten had ontwikkeld, vast te leggen zodat ze niet verlo ren zouden gaan. Maar deze tour nee, Natural History, is weer een soort bewerking van de film. Ik zou oorspronkelijk alleen naar Eu ropa komen om de film te introdu ceren. Zo van, zijn er nog vragen? Maar ja, van het een komt het an der", zegt de workaholic Ander son. „Bij Natural Histoiy gaat het om een concertbenadering, niet om door John Oomkes 1 1) Living doll - Cliff Ri- chard and the Young Ones 2 2) A different corner - George Michael 3 6) Live to tell - Madonna 4 4) A kind of magic - Queen 5 3) Kiss - Prince and the Revolution 6 (19) Wonderfull world - Sam Cooke 7 8) A love bizarre - Sheila E 8 9) Reach - Gerard Joling 9 (10) Don't yopu want my lo ve - Nicole 10 (12) Dictator - Centerfold 11 (36) Rock me Amadeus - Falco 12 5) Just buggin' - Whistle 13 (34) Bad boy - Miami Sound Machine 14 (11) Absolute beginners - David Bowie 15 (16) Geil - Bruce/Bongo 16 (40) Quiet eyes - Golden Earring 17 (25) Iedereen doet 't - Ro bert Long 18 7) Jeanny - Falco 19 (23) All the things she said- Simple Minds 20 (13) The promise you made - Cock Robin 21 (14) 22 (33) 23 (29) 24 (26) 25 (18) 36 (37) 37 38 (28) 39 40 (30) Harlem Shuffle - Rol ling Stones Your love - The Out field There'll be sad songs - Billy Ocean Alles heeft ritme - Frizzle Sizzle I won't steal away - Ti me Bandits Just like that - Gemini Don't waste my time - Paul Hardcastle De beloning - Frank Boeijen Borderline - Madonna Move away - Culture Club Waltzing Maria - BZN You gotta be mine - Novo Band Conga - Miami Sound Machine Stars - Hear n Aid Sledgehammer - Peter Gabriel Love missile FL11 - Si- que Sique Sputnik One step - Kissing the Pink Zonder jou - Erik Me- sie Hello darling - Tippa Irie Cry to heaven - Elton John (Stichting Ned. Top 40) een performance zoals bij United States het geval was. Het heeft een heel ander ritme, de bedoeling is anders. Het is een verzameling songs die door een kleine groep mensen gespeeld kan worden. Ik heb anders dan in de film slechts twee zangers (Phillip Ballou en Bemie Diggs - voorheen koorzan gers bij The BeeGees - red.) en een toetsenman (Keith Lebolt - red), meegenomen. Maar ik zie nu al weer uit naar het maken van een grote performance, omdat ik vlak voordat ik op tour ging nog even haastig songs heb geschreven, zo als The Day the Devil comes to get you en Babydoll. Babydoll is voor de allerlaatste repetitie geschre ven." Normaliter De tournee gaat aan de film voor af. Home of the Brave is Ander son's eerste kennismaking met het filmmedium. „Oorspronkelijk wil de ik een film maken over onder werpen als kunstmatige intelligen tie. maar tijdens het draaien kreeg de film een steeds andere invul ling. Zodat het hele proces uitein delijk neerkwam op het leren filmen. Ik wil tijdens concerten en performances beelden oproepen Multimedia-kunstenares Laurie Anderson: "Mensen zijn blij te 2 je werkelijk bestaat" <r, die aansluiten bij de songs die je regisseur en acteur - de zaak is zo speelt, en de acts die je opvoert". dat de regisseur altijd wint... Maar „Het is geen goed idee om de be- bovendien moest ik als regisseur langrijkste rol te spelen in je eigen ook nog eens tegen mijn eigen ge- film. Je creëert daarmee je eigen zicht, mijn eigen ponum aankij- gevecht om de macht. Normaliter ken. Drie maanden dag en nacht heb je al een krachtenstrijd tussen mixen, sneden. De eerste maand Expositie Perelesjin in Leiden LEIDEN De Russische litera tuur is één, al doen de Sowjets er veel aan om dat te voorkomen. Ze bestaat uit drie hoofdcircuits, die te eniger tijd en te eniger plaats on derling verbonden worden. In de eerste plaats is er het officiële Sow- jet-circuit, waarin wel degelijk ook goede romans en gedichten gepu bliceerd worden. Daarnaast is er de zg. samizdat, de officieuze litera tuur van de Sowjet-Unie, met de hand vermenigvuldigd en doorge geven. Tenslotte is er de literatuur in ballingschap, waar de beste schrij vers naar het lijkt haast onvermij delijk terecht komen. In de Ver enigde Staten leven zo bv. Solzje- nitsin, Limonov en Brodski, in Frankrijk Sinjavski en Maximov, in Duitsland Zonivjev en Kopelew, in Engeland Boekovski. Maar ook in andere tijden en andere landen hebben de gemeenschappen van Russische ballingen belangrijke schrijvers voortgebracht. In het Verre Oosten bijvoorbeeld leefden tussen de twee Wereldoorlogen 300.000 voor de Roden gevluchte Russen. In de brieven, reisbe schrijvingen en verhalen van Slauerhoff en Terborgh wordt van hun aanwezigheid aldaar getuige nis afgelegd. Uit de 'Chinese' Rus sen is de belangrijke dichter Valeri Perelesjin voortgekomen. Gisteren werd in aanwezigheid van deze dichter in de Leidse Uni versiteitsbibliotheek een tentoon stelling geopend met de titel 'Vale ri Perelesjin. Dichter met drie va derlanden' (Rusland, China en Bra zilië). Nederland wordt het vierde vaderland, weliswaar niet van de dichter zelf, maar dan toch van zijn werk. Perelesjin heeft namelijk zijn hele archief vermaakt aan de Leidse Universiteitsbibliotheek. Die kan nu beschikken over een compleet archief van een moderne Russische dichter, een tamelijk unieke zaak. Het archief is boven dien interessant, omdat het veel gegevens bevat over het leven van de Russische ballingen in het Ver re Oosten. Daarnaast bevat het uit gebreide en belangrijke correspon denties met vele vooraanstaande Russische letterkundigen, onder wie Gleb Struve, de wereldbe roemde Russisch-Amerikaanse Slavist (1898-1985) en bezorger van het verzameld werk van Mandel- stam en Achmatova. door Murk Salverda Valeri Perelesjin werd in 1913 in lrkoetstk geboren. Op zijn zevende vluchtte hij met zijn moeder en broertje naar Harbin in Mantsjoe- rije, een stad waar ongeveer 130.000 Russen woonden. Daar heft hij tot 1939 gewoond en schoolgegaan. Daar werden tussen 1937 en 1944 zijn vier'eerste dicht ROTTERDAM (ANP) - Het RO Theater wil het stadsgezelschap van Rot terdam worden om straks de nieuwe stadschouwburg te bespelen. Daar voor moet het huidige budget van ruim vier miljoen gulden met bijna twee miljoen gulden worden verhoogd tot een bedrag van ruim zes mil joen gulden, zo staat in een gisteren gepresenteerd rapport. Met het Rijk en de gemeente Rotterdam zal hierover binnenkort worden onderhan deld. De leiding van het RO Theater en de directie van de nog in aanbouw zijnde schouwburg - de opening is in 1988 gepland - vinden dat de positie van Rotterdam als „tweede stad in Nederland" en de ontwikkelingen op toneelgebied in deze stad een volwaardig stadstoneelgezelschap met een dergelijk budget rechtvaardigen. Het budget van ruim zes miljoen gulden moet het mogelijk maken dat er in de eerste drie jaar na de opening van de nieuwe schouwburg vijf grote produkties per seizoen worden gespeeld. De artistieke leiding van het gezelschap (Jos Thie en Antoine Uitdehaag) denkt hierbij aan een grote Shakespeare-produktie, een muziektheaterproduktie, een kome die, een jaarlijkse familievoorstelling en een nieuw geschreven Neder lands stuk. Dit betekent dat het gezelschap moet bestaan uit vaste groep van 25 acteurs, aldus het rapport. Ro Theater en de schouwburgdirectie willen per 1 oktober weten waar ze aan toe zijn om tijdig contracten met acteurs te kunnen afsluiten. FILMPRIJS (ANP) - De film Deltafinale van de cineasten Joop Burcksen en Ruud Herblot, geproduceerd door Mundofilm in Hilversum, is op het 19dc US Industrial Filmfestival in Chicago onderscheiden met een Gold Camera Award. Vorig jaar ontving deze film over de bouw van de storm vloedkering in de Oosterschelde al de Prix d'Amsterdam als beste Neder landse opdrachtfilm voor een algemeen publiek, aldus Mundofilm. ging nog, maar daarna... als ik dit gezicht ooit nog eens zie. sla ik de hand aan mezelf. Ik kon het niet langer hebben" „De enige manier waarop ik die situatie kon overwinnen, was dat ik mezelf als in een droom begon te zien. Heel klassiek, als een in drieën gesplitste persoonlijkheid: de regisseur, de hoofdrolspeelster en de toeschouwster. In Talk Nor- mal, een van de songs op de elpee en in de film, komt die situatie let terlijk naar voren. Ik had een keer door vermoeidheid een merkwaar dige ervaring van uittreding. Ik werd vanuit die droom wakker en het was of ik mezelf daar beneden zag zitten schrijven aan mijn eigen droom". Spion In minstens drie songs op de el pee komt het begrip droom dan ook terug. „Dat is vanuit een soort nostalgie naar slaap ontstaan", zegt Laurie lachend. „Ik heb bijna twee jaar niet geslapen, zou je kunnen zeggen. Ik weet niet of je kwets baarder bent in een droom dan in werkelijkheid, maar het zou kun nen. In Talk Normal komt een droomsituatie voor waarbij ik ie mand tegen het lijf loop die denkt met een kloon van mij te maken te hebben. In werkelijkheid zou zoiets een kwetsbare ervaring zijn". „Op veel mensen kom ik onwer kelijk over. Ze kennen me van fo to's, films, tv-werk; je zou kunnen zeggen dat ik me in de tweede di mensie beweeg. Als je mensen in werkelijkheid tegenkomt zijn ze blij dat je echt bestaat. Op een per soonlijk niveau is het een zaak die hard kan aankomen, die jezelf kan verwoesten als je niet oppast. In deze show zit een scène die ik nog niet heb gespeeld, die handelt over mijn functioneren als artiest. In wezen heb ik de plicht om als een goede spion te functioneren. Om rond te kijken naar de ontwikke lingen in moderne technologie en daarvan in mijn shows melding van te maken. Als mensen naar mij kijken in plaats van naar mijn con cert kan ik niet goed functioneren als spion. Een spion kan niet werken als hij betrapt wordt". Luchthavens Ze heeft niet zoals vele andere Amerikaanse artiesten haar tour nee door Europa niet op het laatste moment afgelast. „Het enige na deel is dat we ons op veel luchtha vens bevinden tijdens het rondrei zen. Ik maak geen enkel voorbe houd om maar niet in Europa op tournee te hoeven gaan. Er wonen hier veel mensen die nooit iets van het terrorisme zullen merken - maar zij gaan niet elke dag naar luchthavens. Roepen niet elke dag. Hi!, I'm from America. Dus leren we nu het Canadese volkslied zo dat we spontaan in een ander lied kunnen losbarsten". Home of the Brave is als thema ontleend aan het Amerikaanse volkslied. The Star Spangled Ban ner, waarin Amerika wordt gezien als het land van de vrije mensen, het thuis van de dapperen van geest. Laurie: „Ik vertegenwoordig het ministerie van buitenlandse za ken niet. Vandaar dat ik... alleen maar als een Amerikaans burger over de ontstane situatie wil pra ten. Ik heb mijn eigen ideeën over Ronald Reagan. We waren in Au stralië op tournee toen de bomaan val op Libië plaatshad. Toen we te rugkwamen in de VS had 90 pro cent van de Amerikanen zich rond de nationale vlag verzameld. En ik dacht, zijn ze krankzinnig gewor den?". „Televisie is erg machtig, en Ro nald Reagan is er een meester in. Hij is een matig acteur. Maar, ik geef hem dit na, hij heeft één goede daad op zijn naam. Toen de Spa- ceshuttle explodeerde, gelastte hij de Troonrede (State of the Union) af, en maakte hij een korte toe spraak voor de kinderen. Je weet nog wel dat zich onder de astro nauten een onderwijzeres bevond, dus elk kind in de VS keek die dag. Reagan richtte zich rechtstreeks tot hen: O.K, zei hij, als je risico's neemt, moet je dat soms met je le ven betalen. Toen was hij de va der... en op dat niveau was hy erg goed. Maar nu zit hij in Japan, tus sen al die ontwikkelde mensen". „Ik kom net terug van Japan, en op elke hoek van de straat waren acht politiemensen te vinden. Per kruispunt maakt dat 32! Die staan daar niet om het verkeer te regelen. Ze waren tot de tanden bewapend in verband met de politieke top ontmoeting. Als je dus daar die vraag voor de kiezen krijgt - que' es mas macho, Japan o VS, dan... Natuurlijk komt juist in Japan de agressiviteit van Reagan's buiten landse politiek duidelijk over. In plaats van dat de Japanners daar hun neus voor ophalen, roept het gevoelens op om zich even agres sief te tonen. Als mensen die man serieus nemen, weet je niet wat de gevolgen zijn". Sony-klooster „Ik kijk nu heel anders tegen Ja pan aan dan bij mijn eerste kennis making met dat land. Ik bezocht dit keer een boeddhistisch kloos ter, en tot mijn stomme verbazing zag ik dat Sony een bepaald ge deelte had afgehuurd. Topkrach- ten van Sony zaten daar in afzon dering bijeen. Als je dat niet de ril lingen bezorgt, dan weet ik niet wat dat wel doet. De Japanse eco nomie zit sluw in elkaar - het is de verbinding van geld en eer. Ik had tijdens mijn Japanse tour te maken met iemand die een fout had be gaan, en hij moest zich daar voor excuseren. Hij kreeg het woord sorry niet over zijn lippen. Hij pleegde bij wijze van spreken lie ver harakiri. In Rusland had je iets dergelijks met de ramp in Tsjerno- bil. Ze vertellen ons dat daar maar twee mensen het leven bij inge schoten hebben?". Wubbo Ockels Een ontmoeting met de Neder landse astronaut Wubbo Ockels leidde tot een speciaal nummer tij dens de huidige tournee. Ockels huldigt volgens haar de opvatting dat moderne technologie de nieu we parasitaire levensvorm op aar de is. Hij vreest dat technologie ons als levensvorm zal verdringen. Alleen vroeg ze hem tijdens het ge sprek om zijn contactlenzen te ver vangen door een bril omdat zyn lenzen waren gemarkeerd met een X en als gekken rond zijn irissen draaiden. Laurie: „Hij is echt gek! Hij is zo intens! Hij klaagde over Alan She pherd, de maanreiziger. Wubbo zei: ik vroeg Alan hoe het was om over de maan te lopen. En hij kon het me niet vertellen! Wubbo zei: maar Alan, dacht je niet over de toekomstige stedenbouw op de maan? Wubbo vindt dat een astro naut ook nog eens een dichter be hoort te zijn. Jullie moeten hem zover mogelijk de ruimte inschie ten". In Madrid zet het voorjaar even aarzelend in als in de rest van Eu ropa. Tegenover Laurie's hotel be vindt zich het Prado met een fyne collectie van het werk van Goya, een man die in zijn tijd de vinger aan de pols hield. Anderson is er al geweest. „Goya was een man met een hart. De manier waarop hij een situatie kon vastleggen in een ets, en die ets bijna de rol van een tele gram kon geven, is uniek. Op 2 mei 1808 kwamen de Madrilenen in op stand tegen Napoleon. De Fransen namen represailles. Goya tekende dat. Er hangt een ets in het Prado waar hij laat zien hoe de lijken wer den opgestapeld. Onder die hoop levensloze lichamen schrijft hij al leen: niemand hielp hen. Ik wou dat ik zoiets kon uitdrukken". bundels uitgegeven, die nu bijna onvindbaar zijn. Tussen 1939 en 1952 woonde Perelesjin achtereen volgens in Peking, Tientsin en Sjanghai. Het accent van de bijzon der belangwekkende tentoonstel ling - met prachtige en zeldzame foto's, handschriften en andere do cumenten - ligt op de Chinese pe riode. Het is vermakelijk om te zien welke wisselende vormen Pereles- jins overlevingsdrang kennelijk heeft aartgenomen. Zo is hij jaren lang monnik geweest van de Rus- sisch-Orthodoxe Kerken en werkte hij in die hoedanigheid mee aan het periodiek 'Hemels brood', waarvan de covers werden opge sierd door portretten van Christus en van bebaarde monniken. Later werkte hij voor persbureau Tass en het pro-Sowjet-tijdschrift 'Van daag', dat werd verlucht met goed- geschoren reuzen van bouwvak kers. Na de machtsovername door Mao zat Perelesjin een tijdlang in een Chinese gevangenis wegens zijn homosexuele praktijken. In 1952 slaagde hij erin een visum voor Brazilië te krijgen. Daar werd hij in 1957 bibliothecaris bij de Bri tish Council. Pas vanuit het. cultureel gezien, minder perifere Brazilië kreeg Pe relesjin contact met andere Russi sche schrijvers, overal in het Wes ten. Maar toch duurde het nog tot 1968 voor er weer nieuwe bundels van Perelesjin verschenen, in West-Duitsland dit keer, in kleine oplagen. In zijn latere gedichten bundels, vijf in getal, wordt homo- sexualiteit een steeds belangrijker en openlijker thema. Ook maakt de dichter naam met briljante verta lingen van Chinese en Portugese poëzie in het Russisch. De tentoonstelling is te zien in de Universiteitsbibliotheek, van 6 mei tot 12 juni. Bij de tentoonstelling versche nen twee eenvoudige maar goed ver zorgde boekjes: een simpele, maar de gelijke catalogus, verzorgd door Jan Paul Hinrichs door wiens bemiddeling de collectie naar Leiden kwam. En 'Vanuit de verte', een boekje met acht tien gedichten van Perelesjin, in proza vertaling van Jan Paul Hinrichs (J 7,50 J 1,60 porto op giro 55 126 34 t.n.v. de Stichting De Lantaarn. Burggraven- laan 100, 2313 HX Leiden). Deze vertalingen maakten eerder deel uit van 'Cahiers van De Lantaars', no. 36, maar zijn inmiddels sterk ver beterd. Perelesjin houdt twee openbare le zingen over literatuur en literair leven in de Russische emigrantengemeen schap, die van 1920 tot 1950 in Harbin en Sjanghai bestond. Eén keer in het Engels (vanmiddag 7 mei, 16.00 uur in het Centraal Faciliteitengebouw, Wit te Singelcomplex, zaal 201) en een keer in het Russisch (13 mei, zelfde gebouw en tijdstip, zaal 147). Theater tussen de middag trekt veel publiek Toneelgroep Centrum met 'Fijne Slaapkamergordijnen' van Paul Haenen. Gespeeld door Ingeborg El sevier. Luk van Mello), Debbie Kor- per en Frank Rigter. Regie: Peter ROmer. Gezien op 6 mei in de Leidse Schouwburg. LEIDEN - Een huis aan huis ver spreid maandjournaal, reclame borden door de stad, gereduceer de prijzen, een opname van de 1.2.3. show, herhalingen van suc cesvolle voorstellingen, exposi ties. een chansonfestival; het is goed te merken dat er een nieu we directie in de Leidse Schouw burg huist die veel in het werk stelt om de belangstelling voor het theater weer aan te wakke- En met succes. Want wie van tevoren had durven voorspellen dat de eerste lunchpauzevoor stelling meer dan honderd be zoekers zou trekken was zelf voor niet helemaal honderd ver sleten. Honderddertig mensen brachten gistermiddag hun pau ze in de schouwburg door. In het Amsterdamse Bellevue is dat heel gewoon. Voor een Leidse primeur is het tamelijk opzienba rend. Toneelgroep Centrum heeft in middels een traditie van enige ja ren als het gaat om toneel tussen de middag. Toneelschrijvers als Paul Haenen en Wim Schippers hebben vaardigheid ontwikkeld in het maken van stukken die een uurtje de alziende blikken van de chef doen vergeten, en je ondertussen ook niet opzadelen met de problemen van toneelper sonages. Verstrooiing van het be tere soort, die gedijt bij geknis- per van broodzakjes, geklok van thermoskannen en zacht ge smak. 'Fijne Slaapkamergordijnen' van Paul Haenen is zo'n stuk. Een journaliste van het maand blad 'Mens en gevoelens' (Inge borg Elzevier) bezoekt een man (Luk va Mello). Zogenaamd met het doel om hem over computers uit te horen, maar in feite zijn an dermans relaties het enige waar in ze belang stelt. Na enig aan dringen van haar kant is hij al snel bereid zeer openhartig te worden. Een kalverliefde in de zandbak, een puberale aanbid ding voor een oude lerares, een vader met pedofiele neigingen en een moeder die het graag met stieren zou doen, een homosek suele verkenning op latere leef- tyd - dat alles en nog wat meer krijgt ze boven tafel. Zoveel zelfs dat ze vreest dat de grenzen van haar ruimhartige blad worden overschreden als ze alles zou op schrijven. Met alle seksuele dubbelzin nigheden vandien is het bijna een linksige variant op het Thea ter van de Lach. Bijna, want Hae nen is bijdehand genoeg om plat vloersheid te vermijden. De mo raal is ook anders. Bij hem geen schouderklopjes voor kontkny- perij; taboes worden doorbroken zonder dat mensen er zich van bewust schijnen te zijn. En dat is wel zo aardig. De vermenging van interview en fragmenten uit het verleden maken dat er vol doende afwisseling is. Gezien het succes zal er vol gend seizoen in de schouwburg ongetwijfeld vaker te lachen zijn met de mond vol. ARIEJAN KORTEWEG

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 29