College gevolg
verdeeldheid
binnen PvdA?
Olieresten in
Maresingel van
energiebedrijf
Eiken 'balk' na 100 jaar
weer terug in Pieterskerk
Vrouw (18)
gewond
Leidingen
vernield
Snuffelmarkt met leuke attracties
DINSDAG 29 APRIL 1986
LEIDEN - De olie in het water van
de Maresingel is afkomstig van het
Energiebedrijf Rijnland. Een
woordvoerder van het Hoogheem
raadschap Rijnland heeft dit van
ochtend bevestigd. Over de oor
sprong van de olie in de Haarlem
mertrekvaart bestaat nog de nodi
ge twijfel. Naar TNO zijn monsters
gestuurd om te onderzoeken of de
olie in singel en vaart dezelfde che
mische samenstelling heeft. Overi
gens gaat het om een minimale
LEIDEN - Een 18-jarig meisje uit
Rijnsburg moest gisteravond om
streeks tien voor half negen met
hoofdletsel naar het AZL worden
gebracht nadat zij op de Haarlem
merstraat was aangereden door
een 24-jarige fietser uit Leiden. Het
meisje werd aangereden toen zij
uit haar auto stapte. De Eerste
Hulpdienst bracht haar naar het
AZL.
LEIDEN - Uit drie renovatiewo
ningen aan de Ververstraat is in
het afgelopen weekeinde in totaal
twintig meter koperen leiding ge
stolen; er werd vijftien meter ver
nield. De schade loopt in de dui
zenden guldens volgens de politie,
aangezien men zeker twee weken
achterstand heeft opgelopen door
de vernielingen.
hoeveelheid olie, aldus het Hoog
heemraadschap.
"Het schaamrood stijgt ons naar
de kaken", aldus adjunct-directeur
De Boer van het EBR. "Er is inder
daad vijf liter verse turbine-olie via
een putje gelekt. Dat putje is in
middels afgeplugd. Het zal niet
weer gebeuren. Het Hoogheem
raadschap maakt er dan ook geen
punt van". Volgens De Boer lijkt
zo'n lekje erger dan het is, omdat
de olie zich in "molecuuldikte"
over het water verspreidt.
Vorige week werden in de Mare
singel en de Haarlemmertrekvaart
olieresten gesignaleerd. Volgens
omwonenden was dat hl de tweede
keer die week. De olie kwam aan
de oppervlakte ter hoogte van het
Energiebedrijf Rijnland. Een
woordvoerder van het energiebe
drijf zei het toen onmogelijk te ach
ten dat de olie van het bedrijfster
rein kwam. Hij hield het erop dat
het om oude olieresten ging, die
door het lozen van koelwater aan
de oppervlakte kwamen. Het ener
giebedrijf is namelijk sinds kort
aan het proefdraaien met de nieu
we elektrische installatie. En door
de lozingen ontstaat er veel beroe
ring in het water van de singel.
Het is de bedoeling dat de nieu
we installatie volgend jaar volledig
in gebruik komt. Het Energiebe
drijf loost zijn koelwater direct in
de singel. Aan die lozingsvergun
ning is door het Hoogheemraad
schap vorig jaar de voorwaarde ge
steld dat het EBR extra koelvoor-
zieningen moest treffen om de
temperatuur van het water in de
Leidse grachten niet meer dan 3
graden Celcius te laten stijgen en
niet warmer te laten worden dan 25
graden. Bovendien mag 's zomers
niet meer dan twaalf uren per et
maal worden geloosd om botulis-
me in de Kagerplassen te voorko-
Kleinzoon Kieuwenburg en diens echtgenote overhandigen waarnemend voorzitter Batenburg van de Stich
ting Pieterskerk Leiden de linnenkast. ,foto Holvast)
LEIDEN - Na bijna honderd jaar is
gisteren in de Pieterskerk een
'balk' teruggeplaatst, maar dan in
de vorm van een prachtige linnen
kast.
In 1895 mocht timmerman J.J.
Nieuwenburg, in de kerk aan het
werk tijdéns de zoveelste restaura
tie, van zijn baas een uit de kerk
afkomstige eiken 'baïk meenemen
voor eigen gebruik. Nieuwenburg
zaagde daar planken van en maak
te uit het hout een fraai bewerkte
linnenkast als geschenk voor zijn
toekomstige vrouw. De familie
overlevering wil dat er zelfs niet
Advertentie
Ook voor de twijfelaars en de
mensen die er nog nooit zijn ge
weest is er nu een aantrekkelij
ke vlooienmarkt. De Z-Holland-
se Snuffelmarkt is met 500 deel
nemers de grootste van de re
gio. Bovendien is er een leuk at
tractieprogramma met voor de
kinderen Suske en Wiske in le
venden lijve en de clown Chap-
pi Chappo. Verder is er een op
treden van de groep Sistrum.
Zodat de Snuffelmarkt voor ie
dereen een bezoek waard is. Al
was het alleen maar voor dè
tienduizenden koopjes op de
500 stands. De grootste vlooien
markt van de regio is op 30 april
(Koninginnedag) in de
Groenoordhallen te Leiden van
09.00-17.00 uur. Entree: 4,- en
2,50.
werd getrouwd vóórdat die kast
gereed was.
De kast werd een familiestuk en
kleinzoon J.C. Nieuwenburg heeft
hem tijden in huis gehad. Totdat
hij naar zolder verhuisde. Dat was
eigenlijk zonde en twee weken ge
leden belde Nieuwenburg junior
de stichting Pieterskerk Leiden op
met de mededeling dat hij cje kast
aan de Pieterskerk wilde schen
ken. Dat was niet tegen doveman
soren gezegd en zo kon het giste-
gebeuren dat in het 'zaaltje'
van de Pieterskerk een klein gezel
schap bijeen was om de overdracht
van de linnenkast bij te wonen.
Waarnemend voorzitter I.E. Baten
burg van de stichting Pieterskerk
Leiden zei de kast een 'pronkju
weel' te vinden. Bovendien vond
hij het werkstuk een goede recla
me voor het genootschap MSG, de
tegenwoordige mts aan de Dieper-
poellaan, waar Nieuwenburg van
1893 tot 1894 leerling in de bouw
kunde is geweest. Binnenkort zal
een koperen plaatje worden ver
vaardigd dat op de kast zal worden
aangebracht. Daarop zal komen te
staan hoe de Pieterskerk aan de
kast komt en wie hem heeft ge
maakt.
Voor Batenburg was deze gift
bovendien aanleiding om zich af te
vragen of niet meer Leidenaars be
zittingen hebben die nauw ver
band houden met de Pieterskerk.
"Wellicht hebben veel mensen nog
spullen uit of foto's van de kerk in
een verloren hoekje. Het zou leuk
zijn wanneer die dingen weer bo
ven water komen. Dan zouden we
er in de zomermaanden misschien
een expositie aan kunnen wijden".
Altaar (1)
Langzaam loopt Leendert Mo
lendijk, 80 jaar oud, door het mu
seum van Oudheden. Z'n doch
ters ondersteunen hem, want hij
is niet meer zo goed ter been. Af
en toe levert hij deskundig com
mentaar: "Dat is van de Etrus-
ken". Maar zijn belangstelling
gaat niet echt uit naar deze beel
den, dat wil zeggen: niet op dit
moment.
Hij is gekomen voor maar één
museumstuk. Als hij het graniet
in een zaal ziet staan, zegt hij:
"Dit is het; dit is mijn laatste
wens...nog één keer wilde ik dit
altaar zien".
Wat is er zo bijzonder aan dit
altaar? Om te beginnen is het
volgens de deskundigen van het
museum geen altaar. De toelich
ting meldt: "Kapel voor een go
denbeeld. Uit één blok groot gra
niet van 8.3 ton vervaardigd, met
piramidevormig dak; opgericht
door koning Amasis, circa 550
voor Christus".
"Kapel", Molendijk spreekt
het woord uit alsof het een schut
tingwoord is. "Meneer, dit is he
lemaal geen kapel. Dit is een al
taar, dat ziet toch iedereen. En
wat nog veel belangrijker is: dit
altaar is het culminatiepunt van
hun denken, zoals het kruis dat
is voor de christenen".
Molendijk schuifelt om het al
taar heen. "Prachtig...en weet u
wat nou zo jammer is? Werkelijk
vreselijk jammer? De mensen
van het museum weten niet eens
wat ze in huis hebben".
16 september, op die dag was zijn
broer namelijk jarig.
Wat begon met het snel lezen
van een verhaaltje werd een ob
sessie: Molendijk wilde alles we
ten van piramides. "Wat ik deed
kun je vergelijken met het uit el
kaar halen van een sok. Je moet
eindeloos zoeken naar het begin
en dan pas kun je beginnen".
"Ik heb me sinds die dag in elk
geval ononderbroken bezigge
houden met piramides; ik wilde
begrijpen wat die mensen toen
dachten en wat ze in steen pro
beerden uit te drukken. Het is zo
fascinerend...het wiskundige
denken dat ten grondslag ligt
aan de piramides".
Hij stuurde ooit een verhande
ling over het altaar/kapel naar
deskundigen van het museum.
"Ik heb nooit meer iets verno
men, merkwaardig inderdaad.
Maar weet u wat het is? Ik hoor
niet bij de,hap, bij de universitai
re hap. Daarom heb ik me vorig
jaar alsnog ingeschreven als filo
sofiestudent aan de open univer
siteit te Heerlen".
Hij lóópt nog één keer om het
blok graniet. Verstrekt informa
tie waarvan een leek niets be
grijpt. Molendijk wil het wel wat
simpeler zeggen, vanzelfspre
kend, maar hij slaagt daar niet
echt in. Logisch: hoe versimpel
je tientallen jaren studie?
Waarom toch die piramides?
De kenner antwoordt dat hij het
niet precies weet. Zwijgt even,
om daarna te zeggen: "Meneer,
mag ik het zo stellen dat elk
mens een roeping heeft en het
zelf niet weet".
Leendert Molendijk bij zijn 'altaar' in het museum van oudheden
Altaar (2)
Sas (1)
Toen Leendert Molendijk in Soe-
rabaja woonde - hij werkte daar
als loods en havenmeester - las
hij in de krant een artikel over
piramides. Wanneer hij dat arti
kel las? In 1936. En wil de ver
slaggever soms ook weten op
welke dag het was? Dat kan: op
Publiceerden we enige tijd gele
den het merwaardige verhaal-
over de Duitser die in Neder
landse krijgsdienst was en werd
aangezien voor een Duitse mili
tair, met alle vervelende gevol
gen van dien, vandaag het ver
haal van de heer Spoor. Het ge
beurde op een doordeweekse
dag in 1941.
Spoor vertelt: "Op die zonover
goten dag in juni fietste ik op een
oud vehikel op de Steenstraat,
op weg naar huis. Het was die
ochtend druk op straat en ik
keek al fietsende naar het water
en zag iets wat mij eerst onwaar
schijnlijk voorkwam, maar nee,
wat ik zag was echt: vanonder de
Turfmarktsdraaibrug verscheen
langzaam een tweepersoonska
no, met daarin twee dikke Feld-
webels, onberispelijk in groen
uniform gestoken, zelfs de veld-
mutsen stonden model op hun
dikke koppen".
"Een Feldwebel stond bij het
Hollandse volk slecht aange
schreven, men kon ze in rang
vergelijken met een Hollandse
sergeant. Het waren militaire
bruimachines die de taak had
den de Duitse soldaten op Hitle-
riaanse manier af te richten en de
bekende kadavcrdiscipline bij te
brengen en dat ging bepaald niet
op zachtzinnige wijze".
"Uit de wijze waarop zij lang
zaam aan kwamen peddelen
bleek duidelijk dat zij de kunst
van het kanovaren totaal niet be
heersten, van een ritmische be
weging was totaal niets te be
speuren en de manier waarop zij
hun lepels in het water plonsten
was lachwekkend".
"De grootste moeite hadden zij
echter om hun evenwicht te be
waren in dat ranke bootje en
steeds dacht je; nou gebeurt het,
daar gaat-ie, maar nee, met
kunst- en vliegwerk bleven zij
overeind".
Sas (2)
"Inmiddels waren veel
blijven staan om verbaasd te ge
nieten van het koddige schouw
spel. Langzaam naderden zij de
Blauwpoortsbrug waar zij onder
door wilden. Toen gebeurde het
ongelooflijke. Twee Leidse jo
chies - ik schatte hun leeftijd op
pakweg tien a elf jaar - maakten
zich los uit de steeds aangroeien
de massa".
"Zij posteerden zich wijdbeens
voor de leuning van de brug
waar de Feldwebels onderdoor
moesten. Hun handen grepen in
hun gulpjes en met mathemati-
(foto Holvast)
sche zekerheid bepaalden zij het
moment waarop zij tot de aanval
konden overgaan".
"Iedereen stond stokstijf te
wachten op de dingen die komen
zouden. Zelfs de bestuurder van
de stadstram bleef stilstaan om
zijn passagiers, die op dat mo
ment een logeplaats hadden, te
laten genieten van dit zeldzame
gebeuren".
"Met afgrijzen op hun smoelen
naderden de twee kanovaarders
de inmiddels door hen waarge
nomen executieplaats en slaak
ten wilde kreten in het Duits,
waar blijkbaar niemand iets van
begreep".
"Van terugkeren of omdraaien
was geen sprake. In paniek sloe
gen zij met hun peddels in het
water. Zij moesten even later
stokstijf blyven zitten om niet
om te slaan...en maar schelden.
Toen kwam de aanval, precies op
het goede moment".
"Waar die twee kinderen - ik
gunde ze het eeuwige leven - de
sas vandaan haalden is my nog
steeds een raadsel. Met prachtige
verstralers sasten zij de twee
Feldwebels op hun koppen".
Jan Hoekema gaf
nog geen maand geleden een
treffende vergelijking voor de
onderhandelingen tussen PvdA,
WD en Links Leiden. Hij zag
het als een 'dodemans-race'. zo
als je die wel eens aantreft in
Amerikaanse bravoure-films.
Twee automobilisten ryden el
kaar tegemoet op een lange weg.
De automobilist die het eerste
zijn zenuwen verliest en uitwijkt,
heeft verloren.
Het beeld is duidelijk. Die
stuntrijders waren de WD en
Links Leiden. En de 'dodemans-
race' had maar één inzet: de
meest koelbloedige mocht met
de PvdA verder praten over de
vorming van een nieuw college.
Met zijn vergelijking gaf Hoe
kema meteen aan hoe hij dacht
over het plan van de PvdA om
samen met WD en Links Lei
den een college te vormen: spec
taculair, maar weinig serieus.
Hij, en met hem veel anderen,
konden zich niet indenken dat
deze drie partijen werkelijk tot
overeenstemming zouden ko-
door
Wim Wegman
Het is allemaal wat anders ge
lopen dan Hoekema had ge
dacht. Om in zijn beeldspraak te
blijven: WD en Links Leiden
zijn niet uitgeweken. Ze zijn op
de PvdA ingereden met een knal
die waarschijnlijk vier jaar zal
nagalmen.
Blijft de vraag: wie is het groot
ste slachtoffer van deze 'bot
sing'?
Slikken
Niet de WD. Die mag net als
in het vorige college twee wet
houders leveren. De liberalen
hebben weliswaar maar een zeer
beperkt aantal wensen gereali
seerd gezien in het nieuwe colle
ge-programma. Maar dat was de
vorige keer, toen ze alleen met de
PvdA onderhandelden, ook al
geval. En het valt te bezien of ze
het er deze keer beter vanaf zou
den hebben gebracht.
Links Leiden dan?
Ook die is betrekkelijk heel
huids uit de botsing tevoorschijn
gekomen. Deze combinatie van
PSP, PPR en CPN heeft slim on
derhandeld en heeft het voor el
kaar gekregen dat een flink aan
tal van haar wensen in het colle
ge-programma is opgenomen.
En dank zij haar - bescheiden -
wethouderspost heeft ze aanmer
kelijk meer invloed gekregen
dan zij de afgelopen acht jaar in
de oppositiebanken had.
Toch is Links Leiden niet hele
maal zonder kleerscheuren uit
de onderhandelingen tevoor
schijn gekomen. Het college-ak
koord en de samenwerking met
de WD hebben de partijen bin
nen het prille samenwerkings
verband sterk verdeeld. Vooral
de PSP, nota bene de partij van
wethouderskandidaat Hans de la
Mar.
Keuze
Moet de PvdA dan als verliezer
van de onderhandelingen wor
den beschouwd? Gedeeltelijk
wel.
De PvdA had door haar klin
kende verkiezingsoverwinning -
van 13 naar 16 zetels - een duide
lijke keuze kunnen maken. Ze
verkeerde in een comfortabele
positie. Zonder haar kon er geen
college worden gevormd.
De meest voor de hand liggen
de mogelijkheid was voortzet
ting van de coalitie met de WD.
De liberalen waren immers een
inschikkelijke college-partners
gebleken die, enkele uitzonde
ringen daargelaten, nooit proble
men hebben gehad met het
PvdA-programma. Waarschijn
lijk hadden ze niet moeilyk ge
daan als de PvdA om haar ver
kiezingswinst te verzilveren, en
kele WD-portefeuilles had op
geëist.
De PvdA had nog een andere
heldere keuze kunnen maken:
een progressief college met
Links Leiden en D66.
Bij het college dat nu uit de
bus is gerold, ontbreekt die dui
delijkheid. Het is niet echt pro
gressief, want er zitten twee
WD-wethouders in. Maar het is
ook niet echt gematigd, want
daarvoor zijn er teveel wensen
van Links Leiden in het college
programma opgenomen.
Kortom, het nu gevormde col
lege is een vreemd samenraapsel
van partijen en party-program
ma's. Een coalitie uit een raritei
tenkabinet dat de Leidse politiek
levendiger, maar tegelijkertijd
grilliger zal maken.
Het PvdA/WD/Links Leiden-
college heeft alle kenmerken van
een compromis, terwijl de PvdA
juist nu zo sterk leek te zijn dat
ze geen compromissen hoefde te
sluiten. De socialisten hebben
hun stembus-uitslag niet volle
dig kunnen verzilveren. Dat
wordt nog het best onderstreept
door het feit dat ze, ondanks hun
verkiezingswinst, de meerder
heid in het college uit handen
hebben gegeven.
Dat dit merkwaardige college
er toen is gekomen, is waar
schijnlijk te wyten - of zo men
wil: te danken - aan de verdeeld
heid van de PvdA-achterban. En
kele dagen na de verkiezingen
deden Links Leiden en D66 de
PvdA het voorstel om eerst over
een progressief college te praten.
De PvdA-leden verwierpen het
met een uiterst kleine meerder
heid.
De onderhandelingsdelegatie
en de PvdA-fractie hadden ver
volgens Links Leiden zonder
meer opzy kunnen zetten en al
leen met de WD verder kunnen
gaan. Dat is niet gebeurd. Waar
schijnlijk vreesden fractie en on
derhandelingsdelegatie dat dan
de balans alsnog zou doorslaan
in het voordeel van Links Lei
den.
Dat had vervelende gevolgen
kunnen hebben. Bijvoorbeeld:
afwijzing van een eventueel ak
koord tussen PvdA en WD.
Vandaar dat de fractie een Salo-
monsoordeel velde en WD en
Links Leiden uitnodigde voor
gezamenlijke onderhandelingen.
Links Leiden zag de uitnodi
ging als een truc om haar op een
'elegante manier' buiten spel te
zetten. Toch ging deze party op
de uitnodiging in, ondanks haar
weerzin tegen de WD. Hans de
la Mar heeft echter nooit onder
stoelen of banken gestoken dat
hij eigenlijk hoopte dat de WD
zou afhaken. Daardoor zouden
PvdA, Links Leiden en D66 als
nog over een progressief college
kunnen praten.
WD-voorman Fred Kuijers
heeft het nooit met zoveel woor
den gezegd, maar ongetwijfeld
hoopte hij dat Links Leiden zou
uitstappen. Het is tenminste niet
aannemelijk dat hij stond te trap
pelen om samen te werken met
mensen die door zijn partij ooit
zijn omschreven als 'sinterkla
zen, hobbyisten en dogmatici'.
Twijfel
En de PvdA, hoe serieus zag
die haar eigen aanbod?
Dick Tesselaar, de hoofdon
derhandelaar van de PvdA, heeft
voortdurend bezworen dat het
géén truc was. Hy zag al direct
programmatische overeenkom
sten tussen de drie partijen.
Dat de WD en Links Leiden
tot het bittere einde zouden blij
ven onderhandelen, lag voor de
hand. Beide wachtten tot de an
der zou afhaken. Toegegeven
moet worden dat de verschillen
in programma's de afgelopen
maand goeddeels zijn wegge
werkt. De PvdA en Links Leiden
zijn elkaar op een flink aantal
punten tegemoet gekomen en de
WD heeft haar wensen-pakket
vrijwel volledig in de vuilnisbak
gekieperd.
De PvdA moest echter meer
doen dan alleen programmati
sche verschillen wegwerken. Er
bestond bij Links Leiden ook
nog zoiets als een afkeer tegen de
WD. En het was tot voor kort
maar zeer de vraag of de leden
van PSP, PPR en CPN zich over
hun weerzin tegen de liberalen
konden heenzetten.
Naar verluidt was zelfs de on
derhandelingsdelegatie van
Links Leiden vlak voor de beslis
sende ledenvergadering niet he
lemaal gerust op de uitslag. Laat
staan dat de PvdA een maand te
voren kon voorspellen dat het
met die emoties wel zou meeval
len.
Dat de leden van Links Leiden
op het laatste moment toch 'door
de bocht' gingen, was wellicht
ook te danken aan allerlei 'toe
valligheden'. De uitspraken van
het voormalig PvdA-raadslid Re-
né Eikerbout bijvoorbeeld. Hy
vond dat de PvdA teveel conces
sies had gedaan aan Links Lei
den. Het krante-bericht met zyn
uitspraken was in een grote opla
ge verspreid tijdens de gezamen
lijke ledenvergadering van Links
Leiden.
Diezelfde Eikerbout verklaar
de afgelopen vrijdag trouwens
dat de uitnodiging aan de WD
en Links Leiden, om samen te
praten over een college, wel de
gelijk de bedoeling had 'klein
links' buiten spel te zetten. En
volgens Tesselaar is Eikerbout
de geestelijke vader van dit idee.
Hy kan het dus weten. Als Elkcr-
bout gelyk heelt, heeft de PvdA
het spel hoog gespeeld en verlo
ren.
Maar hoe dan ook. om het
PvdA/WD/Links Leiden-colle-
ge zal voortdurend een geur van
twijfel blijven hangen.
