'In z n nekvel grijpen is nu onnodig' TV-rubriek 'We blijven bedelaars' Een ander soort arbeidersprogramma's r*"~' I ■P*"* J ■tsr jJ1 door 1 1 Nico Scheepmaker Liesbeth List gaat weer samen met Ramses Shaffy de planken op 'Het Pleintje': vrolijk volksspektakel Gouden jubileum lid Timdelerclub ZATERDAG 26 APRIL 1966 KUNST PAGINA 37 Eens in de zoveel dagen verzucht mijn vrouw, in de vooravond: „Er is vanavond toch hoop ik wel een arbeidersprogramma voor de moede mens?" Mocht u denken dat 'arbeiders programma' in onze gezinstaai vertaald moet worden met VA- RA-prógramma, dan heeft u het mis. Het kan een VARA-pro- gramma zijn, maar dat hoeft geenszins. Wat het dan wel is, is merkwaardig genoeg moeilijk te omschrijven. Je moet er bij kun nen uitblazen, terwijl het tegelij kertijd je sterke interesse moet hebben. Typische 'arbeiderspro- gramma's' in onze terminologie waren de afgelopen week bij voorbeeld 'Tineke', 'Hier is... Adriaan van Dis', 'Sonja op woensdag', 'De vreemde geschie denis van Yukio Mishima', 'The Cosby Show4. 'Hill Street Blues' en 'Cheers', 'Streetwise' en 'Ne derland C'. Ik besef dat dit een onorthodo xe interpretatie van het begrip 'arbeidersprogramma' is, te meer omdat programma's als de '1-2-3 lotto Show', 'De speurder', 'De helemaal alleen in je eèntje show' en 'Nederland muziek land' en zo'n beetje alle prachtige natuur- en operatiefilms er bui ten vallen, maar dat komt omdat u het begrip 'arbeider' in onze definitie niet zo nauw moet inter preteren als doorgaans het geval is. Een 'arbeidersprogramma' is 'in onze ogen een programma voor iemand die de hele dag hard gewérkt heeft, en daarom het ge voel heeft dat hij er 's avonds recht op heeft dat hij, zonder dat hij daarvoor omslachtig de deur uit moet, op een prettige, aan sprekende manier wordt bezig gehouden met dingen van hoge kwaliteit die hem in hoge mate interesseren en niet het ene oog in gaan en het andere oog met een weer uit. Laat ik een voorbeeld geven. Het is vrijdag 25 april kwart voor 7 's avonds. Ik pak de Televizier (ik heb natuurlijk ook Vrije Ge luiden en de NCRV Gids, maar ik pak de Televizier, want dit is een naturalistisch, geheel op de praktijk afgestemd toneelstuk je). „Ik mag toch wel hopen dat er vanavond een eerlijk arbei dersprogramma op de TV is?" vraagt mijn vrouw. Ik kijk en schud mijn hoofd. „In de hoofd rol?" probeer ik nog, want ik zal Mies tot mijn laatste snik blijven verdedigen. Maar ja, het hangt wel heel erg af van de hoofdper soon, wil 'In de hoofdrol' met die lange stoet van blije brief-op- brengers (u kent dat wel, het eer ste rolletje van de beginneling, hij mag even het toneel opkomen om een brief te overhandigen en daarbij 'Er is een brief voor u be zorgd, mevrouw' te zeggen) tot de status van 'arbeidersprogram ma' worden bevorderd. 'S-Pion- nen' met Terence Stamp? Afge keurd. 'M.A.S.H.'? Eventueel, hoewel het ook niet meer is wat het geweest is. Karei van de Graaf dan? Hangt er van af. „Hoe laat begint die?" vraagt mijn vrouw. „Van vijf over half 12 tot de volgende dag tien over 12" zeg ik. Dat is, voor een 'arbeiderspro- gramma', wel heel erg laat, zelfs voor hen die de volgende och tend niet de koeien hoeven te melken... „En de andere kant?" vraagt mijn vrouw, die de moed niet gauw opgeeft. „Veronica", zeg ik, met een diepe zucht. Het ge heimzinnige van Veronica is, dat het razend populair is geworden met een even kleurloos program ma als de EO. Bij de TO 1^25 van maart, aangevoerd door de Soundmix/Playback Show van Henny Huisman met de hoogste kijkdichtheid (de Bill Cosby Show op de 8ste plaats heeft de hoogste waardering), is het typi sche 'arbeidersprogramma' RUR het hoogst scorende Veronica- programma, op de 11de plaats. Verder komen bij die Top 25 al leen nog twee Veronica-aanko- pen voor: 'Miami Vice' (14) en 'Soldier Blue' (24). Dat lijkt dus nergens op, vergeleken met de hoog scorende eigen produkties van de AVRO ('In de hoofdrol', 'Opsporing verzocht'), de KRO fmy v v g ('Playbackshow' en 'De Appel gaard'), de VARA ('Zeg 'ns AAA', 'Sterrenshow' en 'Sonja op woensdag'), de NCRV ('De hele maal alleen in je eentje show', 'Zeskamp' en 'Farce Majeur'), en de TROS (de TV-show van Ivo Niehe, Andre van Duin en een beetje Ralph Inbar). Of gaan er bij u blije lichtjes branden als ik opsom: 'School plein', 'Girls on top', 'Bodylijn', 'Politiek '86', 'Special Lee To wers en Anita Meyer', 'Gesprek met de minister-president'? Dat zijn toch geen 'arbeiderspro gramma's', dat zijn ANTI-arbei- dersprogramma's! Tenslotte wil ik nog even wij zen op het fenomeen dat een pro gramma vanuit de gids een 'ar beidersprogramma' kan lijken, maar zichzelf al na tien minuten diskwalificeert. De eerste afleve ring van 'Wallenberg' was daar een voorbeeld van. Wat een on derwerp! Wat een boeiende fi guur! Maar meteen vanaf de af trap gedroeg Richard Chamber lain die Raoul Wallenberg speel de (was er geen Zweed die deze rol kon spelen, Max von Sydow bijvoorbeeld?) zich zo idioot, en deed iedereen zo naief, dat ik meteen dacht: dit moet een AMERIKAANSE film zijn. En jawel, Paramount. Ik kon er niet langer naar kijken. 'M.A.S.H.' geeft een natuurgetrouwer beeld van de Koreaanse oorlog dan 'Wallenberg' van de Tweede We reldoorlog... 'Stopera wordt subsidieramp' AMSTERDAM (ANP) - De Federa tie van Kunstenaarsverenigingen vreest een ramp voor de podium kunsten als de bespeling van het muziektheater in Amsterdam door het Nationale ballet en de Neder- andse operastichting uit de regu liere begrotingsgelden van het mi nisterie van welzijn, volksgezond heid en cultuur betaald wordt. Zij verwacht dat dit ten koste van de jubsidieëring van andere podium kunst gaat. In een brandbrief aan minister Brinkman stelt de federatie dat het onmogelijk is de benodigde vijf tien miljoen gulden uit de WVC-be- groting te halen. Er zyn volgens de federatie al di verse zorgwekkende signalen dat voor andere podiumkunsten min der geld beschikbaar is. Zo hebben de Stichting Popmuziek Neder land en de Stichting Jazz al te ho ren gekregen dat op hun subsidie wordt gekort. Ook aan de werk groep Dansbestel heeft de minister al laten weten dat de adviezen over het dansbeleid niet kunnen wor den uitgevoerd, omdat er geen geld voor beschikbaar is. AMSTERDAM (GPD) - Het is een andere Liesbeth List die ik ontmoet, nu, na zeven jaar. Toentertijd had ze net haar partner, de schrijver Cees Nooteboom, verlaten en zat ze te midden van een grote berg overhoop gehaal de spullen van de verhui- $ng in een nog niet inge richt appartement. Uiterst opgewekt. Praatte veel over aanbiedingen uit binnen- en buitenland, de volgeboekte tournee met Ramses, de (al coholische) kuren van Shaf- fy en haar verlangen naar een kind: „al moet ik van de straat halen, dan zou ik het doen, maar ik weet dat ik nooit een kind zal kun- faen krijgen", zei ze. Toen. Nu zie ik haar weer. In hetzelfde appartement. Mooi en origineel in gericht. Lage kasten vol elpees. Een prachtig metershoog schilde rij van een moeder met een jonge dochter. Prikbord vol grijze, diago naal opgehangen foto's en Lies beth zelf die, hoestend, grieperig en wat mopperig voor koffie zorgt. ,,'t Snot zit onder mijn huid", roept ze uit. Ik wil er maar niet van afko men. Ik ben al maanden verkou den. Geen weerstand meer. Laat naar bed, vroeg op. Dus mijn slaap schiet er al een tijdje bij in". door Margriet Hunfeld Het leven van Liesbeth List is in de afgelopen jaren behoorlijk ver anderd. Tegenwoordig heeft ze een dochtertje van tweeëneenhalf jaar, ze is getrouwd met de eigenaar van een restaurant, werkte bovendien het afgelopen jaar als actrice in het toneelstuk 'Jan Rap en zijn maat' en maakt geen elpees of televisies- pecials meer. Toen de aanbieding voor 'Jan Rap' kwam, nam Liesbeth die di rect aan. „Omdat", vertelt ze, „ik het soort zangeres ben dat altijd heeft geacteerd. Teksten van liede ren heb ik vooral voorgedragen. Daar is bijna automatisch uit voortgevloeid dat ik ingezet kon worden in toneelstukken. Natuur lijk niet in Shakespeare of zo, want daar heb ik de opleiding niet voor, maar wel in moderne stukken". Hoewel 'Jan Rap en zijn maat' een zwaar maatschappelijk stuk is met een sociaal-kritische lading, heeft ze daar toen niet voor geko zen uit idealisme: „Ik werd ervoor gevraagd", vertelt ze, „op het mo ment dat de hele cast voor het stuk al rond was. Marianne Wijnkoper (casting director voor films, recla mespots en toneelstukken) wilde me er opeens bij hebben in de rol van Ellie, de verzorgster in het te huis voor moeilijk opvoedbare kin deren. Op het moment dat ze het voorstelde in de vergadering, hoor de ik naderhand, werd het evert stil, totdat iedereen bijna tegelij kertijd uitriep: Liesbeth List als El lie, ja natuurlijk: goed idee". Intussen is de laatste voorstel ling van 'Jan Rap' gespeeld en Liesbeth List lijkt voorlopig 'vrij' te zijn. Geen werk, geen drukte, geen aanbiedingen. Toch maakt ze een gespannen indruk: „Ik ben nu Forum over Nederlandse film: LEIDEN - "We hebben de film die we verdienen en die het publiek verdient", zei Matthijs van Heijnin- .gen. "We hebben de film die bij ons hoort en dat kun je moeilijk beoor delen met internationale normen", 'zei Léon de Winter. "Hebben we de film die bij ons hoort? Zijn we dan zo wezenloos? Het is niet goed en het is niet Slecht, het is niks", zei Huub Bals. Achtereenvolgens een filmpro ducent, een filmregisseur en de or ganisator van het Filmfestival Rot terdam over de kwaliteit van de Nederlandse film. Het was één van de stellingen waarmee een forum zich gisteravond bezighield in De Burcht in Leiden. 'Finale', een ra dioprogramma van de TROS over ikunst, had zes heren uitgenodigd •die zich bbgen over het filmkli maat in Nederland. Belangrijk daarbij was de rol die de overheid speelt. Doet het rijk wel voldoende voor de filmindus trie? Van Heijningen vond dat de overheid niet subsidieert, maar fi nanciert. "Via de btw verdient het zich terug". Minister Brinkman van wvc: "Het is heel goed als de filmindustrie geld oplevert. Het jhiinisterie fungeert dan als aanja- gt-r". Verlaging van het btw-tarief op het bioscoopkaartje werd geop perd als manier om de filmindus trie soelaas te bieden. Brinkman zag daar niets in. Een dergelijke wens is ook in andere takken van de samenleving te horen en zou dus een precedent betekenen. Zóu de Nederlandse film niet een meer eigen gezicht moeten krijgen als buffer tegen de interna tionale concurrentie? Brinkman: "Ik wil mij niets aanmatigen over hoe een film gemaakt moet wor den. Zoiets is ook het geheim van de smid. Wel vind ik de verschei denheid net zo belangrijk als een eigen identiteit". De rol van televisie als grote con current, dat kon uiteraard niet on besproken blijven. Kan de minis ter de omroepen nu niet onder druk zetten om zo steun voor de film los te peuteren. Nee, zei de mi nister. "De omroepen zijn vrij in hun programmering. Het ministe rie kan daar verder niet in bedisse len". Van Heijningen: "Maar in het buitenland zijn filmindustrieën pas gaan bloeien nadat de overheid de televisie verplichtte zich ermee te bemoeien". Brinkman: "Aan de onafhankelijkheid van de tv wordt in Nederland teveel waarde ge hecht om dat aan te tasten". De Jong: "Maar omroepen hebben toch een bepaald takenpakket? Daar hoort ook Nederlands drama bij". Van Heijningen: "Televisie is in Nederland een politieke zaak. Daar waagt geen politieke partij zich aan". Brinkman: "Waarom in filtreert de filmwereld niet zelf in de cultuur van Hilversum? Dat is misschien een lang traject van overtuiging, maar het is duidelijk dat het publiek geïnteresseerd is in het Nederlandse produkt". Sprekende over de toekomst van de Nederlandse film zagen bijna al le forumleden een tweedeling in het verschiet liggep. Aan de ene kant de echt grote publieksfilms, aan de andere kant kunstzinnige films voor een klein publiek. Het middengenre zou een prooi wor den van van tv en video. Over die toekomst zei J. Wolff, voorzitter van de Nederlandse Bioscoop bond: "Het gaat bergopwaarts. Dat kan sneller, maar vergeleken met het buitenland gaat het beslist niet slecht". De Jong: "De filmers zijn en blijven bedelaars". Brinkman: "Als producenten en bioscopen nu eens een afspraak maken waarbij een deel van de opbrengst ten goe de komt van de film, dan zal ik se rieus proberen daarop in te sprin gen. Als de branche zelf iets doet, kan de overheid er allicht wat bij leggen". hard bezig aan de voorbereidingen van een nieuw programma met Ramses Shaffy", vertelt ze. „Ik heb nog geen idee wat en hoe het gaat worden, want we zitten midden in de besprekingen. Op dit moment is de belangstelling voor het pro gramma heel groot. Er zijn al vijf entwintig voorstellingen ver kocht". Ze vervolgt: „Anderhalf jaar gp- leden hadden we er eigenlijk al zin in om samen weer eens iets te doen. Maar ik zat toen vast aan mijn theaterverplichtingen, dus dat moest even wachten". En nu, nadenkend: „Tegenwoor dig werk ik om te leven. In tegen stelling tot vroeger, toen was het andersom. Mijn man is met een nieuwe zaak begonnen en ik ben indertijd bij het uitelkaar gaan van mij en Cees veel geld kwijtge raakt" Alcohol amses Shaffy, de man met wie Liesbeth List jarenlang een twee eenheid leek te vormen, is in de af gelopen jaren al evenzeer veran derd. Liesbeth, in lachen uitbar stend: „Heerlijk is het nu met Ramses. Het is een nieuwe erva ring voor me om te werken met een' Shaffy die overal aan denkt en al les in de gaten heeft. Vroeger moest ik hem altijd bij zijn nekvel overal mee naar toe slepen, dan was ik niet alleen zijn tegenspeel ster, maar ook zijn oppas. Hij wist nooit waar we heen gingen, hoe we er konden komen, wat hij moest doen en waar het nu precies om ging. Dat kwam dan allemaal door de alcohol. Uit angst voor de büh ne, heb ik wel eens gedacht, die on zekerheid was toen zo groot. Hij durfde alleen maar dat toneel op als hij had gedronken. Tegenwoor dig is het helemaal weg. Die angst. Zijn hersens werken weer. Enig is het nu". "Vertelt dan, enthousiast: „Ons programma wordt geregisseerd door Haye van der Heyden, die komt uit Purper. Heeft ook het theaterprogramma van Adèle gere gisseerd. Haye, Ramses en ik ko men nu sinds twee maanden elke week bij elkaar om te brainstor men. Ideeën aanleveren, aanteke ningen maken en onderwerpen uit diepen. Na een tijdje zullen dan de schrijvers worden uitgenodigd. We denken aan Hugo Claus, Frans Mulder. Daarnaast zullen ook Haye en Ramses teksten schrijven; ik zelf heb enkele Franse teksten ver taald". Zegt dan, gedecideerd: „Die be langstelling van de theaters is er dus wel. Maar daar houdt het dan ook helemaal op. Over televisies- pecials praat ik al niet eens meer en ook platen maken is voor mij tegenwoordig absoluut onmoge lijk. Ze worden niet verkocht. Dat weten de maatschappijen, nou ja, dat weten we allemaal. Want mijn platen worden ook niet gedraaid, dus dan is het afgelopen. Een plaat maken is een dure grap en als dat er niet uitkomt, dan wil niemand het risico nemen. Hans van Willi- genburg is een goede vriend van me en hij kan zich om zoiets razend maken. Noemt het ronduit schan delijk dat er doodleuk geen elpees van mij meer worden uitgebracht". Duvelstoejager „Daarom loopt hij al een tijdje met het idee rond om een plaat met me te maken. Maar dan moeten we, op zijn Amerikaans, financiers zie® te interesseren, deboer op, zeg maar, om geld los te krijgen. En daar heb ik dan echt niet meer de tijd voor. Xls je er ook dat nog eens bij moet gaan doen. Geld bijeen be delen om je werk uit te brengen, nee, dan houdt het voor mij op. Het is hier toch al zo dat je als artiest alles zelf moet doen, je bent secre taresse, werkster en duvelstoejager tegelijk". „Er is hier minder geld voor mensen zoals wij, omdat alles kleinschaliger is. Dat is in landen als Frankrijk of Duitsland wel even anders. Ik kan me vrij weinig ex tra's permitteren zoals een roadie of een goede assistente. En vooral nu ik ook de zorg heb voor een kind, breekt me dan wel eens op. Het is nu een ecuwig gehusscl. een gevecht met de tijd. Ook al omdat mijn dochtèrtjë Ëlisah in een perio de zit dat ze zich vastklampt aan mij en ik ben het soort moeder dat snel een schuldcomplex heeft. Als ik weg moet en ik zie haar tranen, dan heb ik daar heel veel last van. Maar het is zo'n verschrikkelijk leuk mens", zegt ze opverend, „een prachtig kind. Ze is heel mooi, heel intelligent. Maar ook geestig en een donderstraal". Ze begint te la chen. Groeiproces „Het heeft mijn leven in zoverre veranderd", ernstig, „dat ik nog méér tegen het racisme ben ge keerd en nog meer tegen de l^ern- bewapening. Nog meer tegen ge weld en minachting of tegen men sen die hun leven verzieken. Om dat het zo'n wonder.is dat er leven bestaat. Ik heb het groeiproces ge- maken van zo'n ontwikkeling kan je je niet voorstellen dat de ene mens de ander kapot wil maken uit venijn, of omdat zijn kleur niet zou deugen. En wij zijn hier dan met zijn allen bezig zijn om wapens te produceren die de aarde tientallen malen kunnen vernietigen in enke le minuten. In plaats van ons te realiseren dat we het voorrecht ge nieten op deze aarde te mogen le ven, worden geld en macht elke keer weer belangrijker gevonden". „Ik probeer daar dan ook daad werkelijk iets tegen te onderne men. Want ik ben zo verschrikke lijk tegen kernbewapening en ge weld. Ik treed regelmatig op voor Amnesty, ik heb meegelopen in Den Haag, ik zet handtekeningen en ik laat mijn stem horen". „Een kind", zegt ze tenslotte, peinzend, „maakt je bewuster van het leven. Liesbeth List zal ook optreden tijdens de Chansonweek, die van 26 tot 31 mei in de Leidse Schouw- berg wordt gehouden. Samen met Jenny Areaan en Paul van Vliet verzorgt ze op dinsdag 27 mei de Nederlandse avond. •Het Pleintje' van Carlo Goldoni. Door Chr. Toneelgroep 'De Timde- lerclub'. Regie Gérard van Kamp. Gezien op 25-5-'86 in de Leidse Schouwburg. LEIDEN - 'Toneel is Meer dan enkel Leren en Repeteren' vond een groep ethousiaste toneelbe oefenaars 60 jaar geleden en richtte de Christelijke Toneel groep 'De Timdelerclub' op. In het jaar van haar twaalfde lus trum brengt het gezelschap 'Het Pleintje' van Carlo Goldoni (1707-1793), de Italiaanse kome dieschrijver van wie 'De Knecht van Twee Meesters' wereldbe roemd is geworden. 'Het Pleintje' is een eenvoudig stuk en naar mijn mening be paald niet een van Goldoni's bes te. Rondom een Venetiaans pleintje treffen we een groepje mensen wier voornaamste bezig heid is getrouwd zien te raken. Alle personages -jong en oud zijn ongetrouwd en aan de hand van een aantal zeer 'Italiaanse' taferelen zien we hoe althans de jongeren 'onder de pannen' gera ken. Er zijn hier en daar wat pro bleempjes, maar die worden snel opgelost omdat eigenlijk ieder een wil dat er wordt getrouwd. Het mindere van het stuk is dat het niet één dragend conflict be vat dat het soort liegen, bedrie gen en plannen smederij met zich meebrengt dat soortgelijke komedies vaak zo leuk maakt. Iets anders krijgen we er niet voor in de plaats en dus kabbelt 'Het Pleintje' voort naar haar te vreden einde. Desondanks heeft 'De Timde lerclub' getracht er een vrolijk volksspektakel van te maken en dat is aardig gelukt. De aanpak is simpel en direct: er wordt ge speeld wat er in de tekst staat en aan enige vorm van houding be palen ten opzichte van de thema tiek (zó vanzelfsprekend is de be hoefte om te trouwen nou ook weer niet) is men vrolijk voorbij gegaan. Of meent de club wat het hier staat te spelen? Het plein wordt aangevuld met een ge schilderd vergezicht op Venetië. Voor de kostuums is geput uit een mengelmoes van periodes en stijlen en de lichten -op één blauw effect na- staan aan of uit. Het is duidelijk: de voorstel ling moet het hebben van de in breng van de acteurs en gelukkig beschikt het gezelschap over een aantal spelers die genoeg lef en vrijheid hebben om het stuk te dragen. Vooral de dames waren af en toe lekker op dreef, zoals in de 'Simbola'-scène en de talrijke ruzies. Riet Krispijn-de-Wolf en Auke Krispijn stalen voor mij de show. Er valt veel op deze voor stelling aan te merken: de bloc king was saai; er werden geen pauzes genomen; veel grappen werden niet benut, waardoor het echte bulderen uitbleef; de tek sten werden vaak zo maar opge zegd; etcetera. Maar gelukkig was er voor dit alles voldoende compensatie in de lol en het tu mult die van het toneel afkwa men. En het publiek was tevre den. PAUL DEVI LEE LEIDEN - Na afloop van dc voor stelling van toneelgezelschap Dc Timdelerclub in de Leidse Schouwburg wachtte mevrouw G.J. van Kamp een verrassing. Wethouder Kuijers speldde haai de eremedaille in zilver, verbonden aan de orde van Oranje Nassau, op. Mevrouw Van Kamp (74) vierde een uitzonderlijk jubileum. Vijftig jaar geleden stond ze voor het eerst met de Timdelerclub op de plan ken. Dat was als mejuffrouw De Meun in het historisch spel 'Het Geuzenalarm'. Sindsdien heeft zc aan alle uitvoeringen meegewerkt. Tot 1967 als actrice. Ze speelde rol len als Charlotte dc Bourbon in 'De lady van ons vastenhuis' en Moe der Overste in 'Bonaventura'. Na 1967 werd ze de regisseuse van het christelijke toneelgezelschap. Alle sindsdien uitgebrachte stukken heeft ze geregisseerd, met uitzon dering van de uitvoering van 1982. toen een operatie haar dat verhin derde. De Timdelerclub had nog een re den tot feesten. Het is dit jaar zps- tig jaar geleden dat het gezelschap werd opgericht, aanvankelijk als onderafdeling van dc christelijke Oranjevereniging.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1986 | | pagina 37