Holland Festival wil meer
subsidie van Amsterdam
Beeld gezocht
Ischa Meijer brulde vergeefs
Otto Preminger haalde het
beste uit zijn acteurs
Op grens droom en werkelijkheid
Roland Holst penning
voor dichter Korteweg
DONDERDAG 24 APRIL 1986
KUNST
PAGINA 27
De Plèta op een foto Uit de jaren zestig. (foto Leeuwarder Courant)
LEIDEN - De Friese student D.
van Weezei Errens is op zoek
naar een beeld uit de middeleeu
wen. Het beeld is voor het laatst
gesignaleerd in 1970 in Bolsward
en verblijft nu vermoedelijk in
Leiden of directe omgeving.
De beeldenstorm in de zeven
tiende eeuw heeft heel wat heili
genbeelden de kop gekost. D.
van Weezei Errens is bezig met
een doctoraal-onderzoek naar
losse houten beelden uit de mid
deleeuwen, die de beeldenstorm
in Friesland hebben overleefd.
Hij heeft er inmiddels zo'n twin
tig achterhaald. Eén beeld heeft
hij nog niet kunnen localiseren.
Het gaat om een Fièta, oftewel
een Nood Gods, Maria met het li
chaam van haar dode zoon Jezus
op schoot. Opvallend aan het
beeld zijn volgens Van Weezei
Errens de relatief kleine gestalte
van Jezus en de schedel onder
zijn voeten. Die schedel verwijst
volgens hem naar Golgotha als
begraafplaats van Adam. Uit de
wijze waarop het beeld door
molm is aangetast, leidt hij af dat
het in het verleden geheel be
schilderd moet zijn geweest. Op
grond van kleding en stijl dateert
hij het beeld op het eerste kwart
van de zestiende eeuw. Het is
vermoedelijk gemaakt in het
Gelders Overkwartier.
Het beeld heeft een bewogen
geschiedenis achter de rug. Twee
eeuwen lang was het in het bezit
van een familie in Bolsward, die
het volgens overlevering al tij
dens de Reformatie in handen
zouden hebben gekregen. In
1970 werd het beeld verkocht.
Van Wezel Errens heeft niet kun
nen achterhalen aan wie. Een
doodlopend spoor leidde naar.
Voorburg. Leiden is overgeble
ven als meest aannemelijke ver
blijfplaats van het beeld.
Van Weezei Errens wil het
beeld graag betrekken bij zijn
onderzoek en hoopt dat lezers
het beeld zullen herkennen. Is
dat het geval, dan graag contact
opnemen met deze krant.
Ischa Meijer met 'Hallo Acapulco!
Muzikale begeleiding: Jaap van Beu-
sekom. Gezien op 24 april in De
Waag, Leiden.
Op weg naar het beloofde land
komt de reiziger terecht in nacht
club Acapulco. Wie hij is. weet
hij niet. Maar dat is ook niet erg,
want het is toch een tent voor
grensgangers, zoals de zeer ge
leerde prof. Isaac Weisskopf,
psycho-analyticus, het zou uit
drukken. Wat zijn je thema's,
vraagt de barman hem. En de rei
ziger antwoordt: sex, jodendom
en de oorlog. Waarop de barman
snedig repliceert dat hij in dat
geval niet getapt is en nooit ge
tapt zal worden.
Is Ischa Meijer, de interviewer
die de laatste jaren met een zeke
re regelmaat het podium be
klimt, getapt? Niet echt. Maar hij
wil het ook niet zijn; liever
schopt hij de toeschouwers te
gen de schenen. Bijvoorbeeld
door dat verhaal te vertellen over
die SS-er die in het concentratie
kamp aan de gevangenen vroeg
wie er nieste? Niemand ant
woordde, en hij maaide de eerste
rij neer; uit de enorme berg do
den die even later was ontstaan,
klonk uiteindelijk een stem
metje: "Ik nieste".
"Gesundheit".
'Hallo Acapulco'. het laatste
programma van Ischa Meijer be
vat genoeg humor, al dan niet
zwart. Masturberen? Hij is er op
z'n zestiende mee opgehouden
Het gaf zoveel vlekken. Sinds
dien masturbeert hij alleen nog
maar in anderen. De bijbel? "Dal
is de enige misdaadroman ter
wereld waaruit blijkt dat de lezer
de dader is".
Wat betreft dans muziek
deed Meijer, geruggesteund door
muzikant Jaap van Beusekom.
ook zijn best. Zingen kan de en
tertainer niet, maar dat mag geen
probleem zijn: er zijn wel meer
mensen geweest die zongen als
kolenkloppers. Gewoon een
kwestie van doorgaan, dan zeg
gen ze op den duur dat je een ei
gen geluid hebt.
Waarom sloeg de show dan gis
teravond niet aan? Voor een deel
lag het aan de in pantoffels gesto
ken entertainer. Nee. ik schrijf
nu niet dat-ie dacht het op z'n
sloffen te kunnen. Die indruk
kreeg je ook niet. Het vuur ont
brak, dat was het. En Meijer
heeft beslist betere liedjes ge
schreven dan de teksten die hij
in 'Hallo Acapulco' zingt. Geluk
kig maakt Van Beusekom wat
dit betreft weer veel goed met
zijn neurotisch instrumenta-
Maar je kunt de entertainer
niet als de enige schuldige aan
wijzen voor de enge stilte. (In de
vorm van een enge stilte, om die
vaak terugkerende taaitruc van
Meijer maar eens te gebruiken
"Een televisiepresentator in de
vorm van Willem Ruis"
Het was meestal zo stil in de
zaal omdat een groot deel van de
toeschouwers niet begreep waar
dat kleine mannetje het over
had. Vijfennegentig middelbare
scholieren in een zaaltje in de
provincie - hard schreeuwend
wordt de entertainer over tien
jaar op een nacht wakker; geluk
kig. denkt hij, het was maar een
nachtmerrie.
Dat de obsessies van Meijer
klaarblijkelijk niet de obsessies
van het grootste deel van het pu
bliek zijn, mag geen probleem
heten. Als je de grappen maar
snapt. En dat was niet het geval.
Het programma bleek niet te zijn
afgestemd op de historische ken
nis van middelbare scholieren.
Ben Goerion in de vorm van een
schemerlamp...wie niet weet wie
Ben Goerion was, zal niet begrij
pen waarom deze zin zo navrant
De leraren wacht intussen een
schone taak: uitleggen dat de
Tweede Wereldoorlog toch echt
iets anders was dan Sterrenslag.
WIM BRANDS
'Een Midzomemachtsdrooln, van De Appel
'Een Midzomernachtsdroom' van
William Shakespeare, door Toneel
groep De Appel. Tekstbewerking:
Erik Vos en Patricia Kuiper op basis
van de vertaling van Cees Bud-
dingh'. Regie: Erik Vos. Toneelbeeld
en kostuums: Tom Schenk. Muziek:
Paul Koek. Gezien in Theater Carré
op 23 april.
AMSTERDAM - In de voorpu
blicaties en programmatoelich
ting van De Appel wordt vrijwel
steeds gesproken over 'De
Droom' en daarmee lijkt een be
langrijke indicatie gegeven voor
de visie van Erik Vos op deze
verwarringskomedie. In de kor
te, zwoele midzomernacht met
bovendien een sterke invloed
Van de maan op mens en natuur
vervagen de grenzen tussen
droom en werkelijkheid en
wordt het irreële de leidraad
voor het reële. Vos gaat daarmee
verder dan Guido de Moor in
diens enscenering bij de Haagse
Comedie, die eveneens de figu
ren Theseus-Oberon en Hippoly-
ta-Titania liet samenvallen, maar
die daarnaast de reële aspecten
naar voren schoof op een manier,
die 'de liefde' eerder pessimis
tisch en ontluisterend benaderde
dan vanuit een droomwereld.
In de voorstelling van De Ap
pel vervagen alle grenzen en met
behulp van o.a. de overwegend
witte kostuums van Tom
Schenk, een speelstijl die veel
ontleent aan het Kabuki-theater
en de soms mysterieuze, soms
bezwerende muzikale bijdragen
van Paul Koek ontstaat een
sfeer, die het onmogelijk maakt
te bepalen wanneer waar precies
de grenzen liggen tussen de to
neelwerkelijkheid en wat de me
despelers zich dromen. Is Obe-
ron hier een personage, of wordt
hij door Theseus gedroomd, al
dan niet in een projectie van zijn
eigen relatie tot Hippolyta? En
maken de vier geliefden die
vreemde nacht in het woud
werkelijk door. of speelt die zich
in hun verbeelding af?
Hoe het ook zij, één ding komt
ook uit deze interpretatie naar
voren: In 'Een Midzomernachts
droom' schildert Shakespeare de
liefde niet als een ideale relatie
tussen twee mensen, maar als
een aan toevalligheden onderhe
vig gevoel, waarmee naar harte
lust gemanipuleerd kan worden.
De scènes met de handwerkslie
den leken in de Appel-versie ech
ter niet helemaal in dat droom-
concept opgenomen te kunnen
worden, enerzijds omdat hun
teksten toch te prozaïsch blijven
voor een droomwereld (en ook
handwerkslieden dromen zich
zelf anders dan zij zijn) en ander
zijds omdat Carol Linssen als
Spoel te weinig de dominerende
dommekracht was, die als motor
van het geheel kon fungeren.
Daartegenover stonden echter
een paar wervelende scènes van
de vier geliefden, consequent in
een speelse toets die in overeen
stemming was met liefdesdro
men van zwoele zomernachten,
en gerealiseerd met een opmer
kelijke beheersing van de meest
uiteenlopende fysieke expressie
middelen.
Aan de andere kant bleef ik
zelfs op de fascinerende momen
ten moeite houden met de situe
ring in de piste van Carré. Nog
afgezien van problemen met de
verstaanbaarheid miste ik de di
rectheid en de betrokkenheid
van het Appeltheater in sterke
mate en het lijkt me dat de voor
stelling aan tempo en spanning
zal winnen, zodra deze 'Droom'
weer in het vertrouwde Scheve-
ningse theater is teruggekeerd.
PAUL KORENHOF
Strijkers in wankel evenwicht
Concert door Han Kapaan hobo,
Henny Ravestein eerste viool, Gerda
Regter tweede viool, Esther van
Stralen altviool en Marianne Vrij
land cello. Programma: J.C. de Ar-
riaga: strijkkwartet nr. 1 in kl. t., W.
A. Mozart: hobokwartet in F
gr.t.K.V. 370. A. Reicha: hobokwin
tet in F.gr.t. op. 107 en B.H. Crusell:
Divertimento in C gr.t. op 9. Ge
hoord op 23 april in de Kapelzaal.
LEIDEN - In een goed gevulde
Kapelzaal was gisteravond een
concert te beluisteren uitgevoerd
door een strijkkwartet met daar
naast een hoboïst als solist. Het
programma vermeldde werken
uit de klassieke en laatklassieke
stijlperiode. Desondanks ver
schilden de werken zozeer van
karakter en sfeer, dat er genoeg
afwisseling te beluisteren viel.
Een zeer melodieus en verras
send kwartet van Arriaga, de
Spaanse Mendelssohn genaamd
in zijn tijd. Puur muziek in het
hobokwartet van Mozart. Van
Reicha muziek rijk aan melodi
sche en ritmische verrassingen
en tot slot een virtuoos en ele
gant divertimento van Crusell.
Het was goed, dat het publiek
in het eerste programmaonder
deel kon kennismaken met het
strijkkwartet, zodat we ons kon
den concentreren op de beslo
tenheid van deze vier gelijksoor
tige instrumenten. Door de toe
voeging van de hobo met zijn an-
derssoortige klankkleur in de
overige stukken kwamen de
klankverhoudingen in het en
semble anders te liggen.
Er werd met overtuiging ge
musiceerd: karakter en sfeer van
de stukken kwam goed uit de
verf, al was op een gegeven mo
ment de toch al zeer gedragen
'vaart' van het adagio van Arria
ga er bijna uit. De hoboïst kan
een prachtige lyrische toon ont
wikkelen: dramatisch in het ada
gio van Mozart, speels en elegant
in het divertimento van Crusell.
Terwijl de hobo toch niet door
gaat voor een gemakkelijk lo
pend, virtuoos blaasinstrument,
klonken deze avond toch verba
zend lichtvoetige en moeiteloos
gespeelde nootjes, soms zo luch
tig, dat de nootjes een loopje na
men met de solist. De toonvor-
ming en dynamiek waren leven
dig en afwisselend genoeg; toch
had in Arriaga de toon van de
eerste violiste meer glans en
warmte mogen hebben en soms
wat meer zuiverheid. Wat ik ge
mist heb was een zekere helder
heid van structuur, doorzichtig
heid van klank; het ensemble
had geen volkomen eenheid van
gedachte, van adem, van muzika
le overtuiging. Dit was o.a. te ho
ren aan ongelijke inzetten, tem
poschommelingen: de hoboïst
leek soms de strijkers iets op te
jagen, zodat er een wankel even
wicht ontstond.
Ondanks dit wankele even
wicht was het een geslaagd con
cert dat de moeite van het beluis
teren waard was en waarvoor de
musici met een hartelijk applaus
door het publiek werden be
loond.
MONICA SCHIKS
LEIDEN - Aan de Leidsè dichter Anton Korteweg is de A. Roland Holst
penning toegekend. De penning en het bijbehorende geldbedrag worden
eens in de drie jaar toegekend door een jury, die dit keer onder voorzit
tersschap stond van Wam de Moor. Van Korteweg verscheen vorig jaar de
vijfde bundel 'Geen beter leven'.
De prijs is gekoppeld aan een symposium, gewijd aan het werk van
Roland Holst. Dat symposium wordt op 24 mei gehouden in de Ruïne
kerk in Bergen. Dan wordt ook de penning uitgereikt.
KUNST VOOR AFRIKA - In Londen heeft een velling van eigentijdse
kunst ten bate van het 'Save the Children Fund' van de Afrikahulp
600.000 gulden opgeleverd.
De veiling was sinds een jaar voorbereid door drie studenten van een
kunstacademie in Edinburgh in Schotland. Het motto was "Nieuwe
kunst, nieuwe wereld". De werken waren gedeeltelijk speciaal ge
maakt en alle gratis ter beschikking gesteld.
AMSTERDAM (GPD) De nog
aan te wijzen nieuwe wethouder
van kunst in Amsterdam kan zich
voorbereiden op een forse sub
sidieaanvrage van de Stichting
Holland Festival. Directeur Ad 's-
Gravesande: „De subsidie van de
gemeente Amsterdam voor het
Holland Festival zal opgevijzeld
moeten worden tot het bedrag dat
WVC beschikbaar stelt. Amster
dam moet een hogere prijs betalen
voor het alleenvertoningsrecht van
het festival met alle daaraan ver
bonden voordelen". In concreto
betekent het dat Amsterdam zijn
financiële steun van f 540.000 zal
moeten verhogen tot f 1,2 miljoen.
Een verdubbeling dus.
Het Holland Festival, een van de
oudere kunstfestivals in Europa,
zal het niveau alleen maar kunnen
behouden of verbeteren als de
geldstroom toeneemt. Steeds meer
ook wordt gestreefd naar sponso
ring. Voor het evenement van dit
jaar, dat de gehele maand juni be
slaat, heeft de organisatie van het
HF via twee commerciële bureaus
f 860.000 bij elkaar gekregen, waar
van zes ton gaat naar La France
aux Pays Bas en tweeëneenhalve
ton naar het HF. Beide organisaties
werken dit jaar nauw samen. Zo
kan het gebeuren dat dit jaar toon
aangevende Franse gezelschappen
naar Nederland komen, zoals de
beroemde Theatres Du Soleil en de
la Salamandre. Als een Frans-Ne
derlandse bank daar niet bijge
sprongen was, zou dat onmogelijk
zijn geweest.
De bedoeling is om de sponso
ring de komende jaren nog te in
tensiveren. 's-Gravesande: „Het is
dit jaar nog een soort diepte-inves
tering, onze inspanning om gelden
aan te trekken, maar daarna willen
we gaan oogsten. We zijn dit jaar
ook voor het eerst met een grotere
staf steeds aan het werk gebleven.
We streven naar meer continuiteit.
Tot voor kort werden er in de druk
ke tijd wat mensen aangetrokken
en die werden dan na het festival
weer op straat gezet. Het was meer
een soort brandjes blussen dan een
organisatie van niveau iTl stand
Wie werd indertijd niet achterover
in zijn stoel gedrukt door de aan
grijpende dramatiek in de films
van Otto Preminger? De 'bulldog
van de filmset' overleed gisteren
op 79-jarige leeftijd in New York,
een regisseur die als acteur begon
en door zijn kale hoofd en strenge
uiterlijk meermalen de rol van nazi
vervulde ondanks zijn joodse af
komst. In 1935 ontvluchtte hij zijn
geboortestad Wenen toen de nazi's
daar een te grote mond kregen en
begon in Amerika een nieuw leven.
Niet alleen door zijn optreden en
uitspraken, ook met zijn films
schiep hij meermalen heftige con
troverses. Zijn Hollywood films tra
den buiten de doctrine door een in
dringend realisme waarin omstre
den onderwerpen niet vermeden
werden. Zoals in 'The Moon is
Blue' uit 1953 waarin de censuur-
codes overschreden werden in de
pittige, realistische dialogen, of in
'The Man with the Golden Arm' uit
1956 met het taboe-onderwerp ver
slaving, een duizelingwekkend
drama waarin Kim Novak de ver
slaafde Frank Sinatra onder dwang
van zijn verslaving afhelpt. Sinatra
speelt daarin de rol van zijn leven,
iets wat Preminger bij veel van zijn
'sterren' wist te bereiken, die daar
door hun naam voorgoed vestig
den al maakten ze hun prestaties in
de films van Preminger na die tijd
nooit meer waar
Preminger was filmmaker in een
tijd waarin de namen van de regi-
seurs zelden of nooit op de affiches
vermeld stonden. Maar zijn films
kende iedereen. Zoals 'Angel Face'
(met Robert Mitchum en Jean Sim
mons), River of No Return' (met
Robert Mitchum en Marilyn Mon-
BONNEFANTENMDSEUM - Hel be
stuur van het provinciaal museum
voor moderne kunst en oudheden in
Limburg, het Bonnefantenmuscum,
heeft drs. A.M.U. van Grevenstcin (38)
benoemd tot nieuwe directeur.
Hij was verbonden aan het Stedelijk
Museum in Amsterdam waar hij onder
meer als lid van het organisatieteam
de tentoontstelling 'Grande Parade'
mee inrichtte.
Drs. Van Grevenstcin volgt drs. I.
Szenassi op. die eerder dit jaar na
moeilijkheden met het bestuur van het
Maastrichtse Bonnefantenmuseum di
recteur werd van het Provinciaal Mu
seum in Middelburg.
Scène uit het negen uur durende
L'Histoire terrible mais inachevée
de Norodom Sihanouk' door het
Theatre du Soleil, dat één van de
trekkers van het Holland Festival
belooft te worden, (foto Mlchèle Laurent)
houden. We willen ook zoveel mo
gelijk coprodukties gaan brengen.
Daar heb je een bekwame, inge
werkte staf voor nodig".
Het Holland Festival van dit jaar
staat vooral in het teken van de
Franse cultuur met daarnaast een
ook interessant Italiaans 'pakket'
en een Islam-blok. Het Holland
Festival maakt dankbaar gebruik
van het feit, dat er in 1985 en 1986
een grote Frans-Nederlandse ma
nifestatie La France aux Pays Bas
geprogrammeerd was. De evene
menten op het gebied van theater,
dans, muziek, circus en mode. die
al eerder waren aangekondigd zijn,
nu definitief vastgelegd. Zo komt
dus bijv. het Theatre du Soleil van
Ariane Mnouchkine voor het eerst
naar Nederland (met L'Histoire
terrible mais inachavee de Nordon
Sihanouk Roi du Cambodge). Zo
ook de Groupe de Recherche van
het Operaballet van Parijs en het
vrouwencircus Femmes de Cirque.
Het Ensemble Interontemporaine
zal te beluisteren zijn, evenals het
Asko Ensemble en Le Groupe Vo
cal de France.
Op operagebied wordt het hoog
tepunt zeker de concertante uit
voering van La Vera Storia onder
leiding van Luciano Berio. Of wel
licht de spraakmakende enscene
ring van Mozarts Entführung door
de opera van Frankfurt in de regie
van Ruth Berghaus. In de danssec-
tor zal veel aandacht uitgaan naar
het ballet Auf dem Gebirge hat
man ein Geschrei gehort van Pina
Bausch. Opmerkelijk is ook een
groot aantal 'Italiaanse' concerten,
muziek van hedendaagse compo
nisten. De meeste van deze compo
sities worden voor het eerst in Ne
derland uitgevoerd en er zijn
twaalf wereldpremières onder.
De NOS-radio zal ongeveer veer
tig uur zendtijd op radio 4 beste
den aan rechtstreekse uitzendin
gen van het Holland Festival. Da
gelijks zal er ook een Holland Fes
tival Journaal worden uitgezonden
(13.02-13.10 uur). De NOS-tv zal in
het programma Nederland C volop
aandacht besteden aan het HF. De
VPRO verzorgt live-uitzendingen
van het concert door het Orkest
van de XVIIIe eeuw en het Gala
van de Nieuwe Nederlandse mu
ziek. De KRO maakt opnamen van
het RAI-concert van het Concert
gebouworkest.
roe), 'Bonjour Tristesse', met zijn
grote ontdekking Jean Seberg,
'Anatomy of a Murder' (met James
Stewart en Lee Remick). Maar dc
beroemdste van alien is natuurlijk
'Exodus' naar de bekende roman
van Leon Uris waarvan Preminger
zei: „Ik heb niet zomaar een boek
willen verfilmen maar gezocht
naar de precieze waarheid rond het
stichten van de staat Israël"
Preminger hield zich niet alleen
bezig met dwarsliggende, dramali
sche onderwerpen maar ook met
hel lichtvoetige genre van dc mu
ziekfilm: 'Carmen Jones' (1954) en
'Porgy and Bess' (1959). Maai ook
daarin blonk hij uit door uitgespro
ken komische scènes af te wisselen
met dieptragische waardoor zijn
films het oorspronkelijke uitgangs
punt ver achter zich lieten
Preminger's opvattingen ver
woordde hij in 1970 aldus: „Ik had
gemakkelijk dc omstreden sccnes
en fragmenten uil mijn films kun
nen verwijderen. Maar of we nu
journalist zijn, schrijver of filmma
ker, we hebben dc plicht de vrij
heid van onze manier van uitdruk
ken te verdedigen. Wanneer dat in
het geding is zetten we de eerste
stap naar dc dictatuur. Ik heb altijd
geweigerd mijn standpunt le verla
ten en ik zal dal ook nooit doen".
Otto Preminger doet samen met de I foto werd in 1960 gemaakt tijdens
actrice Eva Marie Saint voor hoe I de opnamen van de film Exodus in
hij een liefdesscène wil hebben. De Israel.
