'Alles kan, als je wilt'
Noodsituatie door ontplofte Titan
Positie moraaltheoloog met de dag wankeler
'Loesje' gaat in de politiek
In moordend tempo
klaar met biologie
DINSDAG 22 APRIL 1986
PAGINA 17
Loesje, de wildebras van 5 havo,
gaat in de politiek. In alle 19 kies
kringen heeft het Arnhemse meisje
zich laten registreren voor deelna-
ARNHEM - Sinds novem
ber 1983 hangen op me
nige muur en schutting af
fiches met opschriften als
'Heb jij je buikvlinders al
gedresseerd? Ik niet',
'Mijn neef is eigenlijk een
nicht', 'Geef die postnata
le depressie effe door' en
'Mijn broertje is de hoek
steen van de klas'. De tek
sten zijn ondertekend
door Loesje, dan wel door
haar broertje, moeder,
oma of een ander familie
lid.
me aan de Tweede-Kamerverkiezin
gen op 21 mei. Voor zover bekend is
zij nergens geweigerd. De vereiste
waarborgsom van 19.000 gulden
werd zonder problemen gestort.
Wat wil Loesje in Den Haag? Een
onzer verslaggevers sprak daarover
met Anne, een Loesje-volgelinge
van het eerste uur, en lijsttrekker
Niels van de Griend (beiden 23 jaar).
door
Funs Kockelmans
Aanvankelijk beperkten de plak-
activiteiten zich tot Arnhem,
maar al snel kon ook in tal van
andere plaatsen van haar penne-
vruchten worden kennisgeno
men. Op het ogenlik zijn er ten
minste 86 Loesje-gemeenten
(waaronder alle grote steden) en
hun aantal blijft toenemen.
Er zijn ook vergevorderde
plannen om in België aan het
plakken te slaan. De culturele at
taché van dat land raakte na een
publikatie over Loesje in het
Vlaamse dagblad De Morgen zo
enthousiast, dat hij onmiddellijk
contact opnam met Anne. Ook
New York en Parijs kunnen bin
nenkort met het Arnhemse meis
je kennismaken, zo wordt ons
verzekerd.
Wat steekt er achter de Loesje-
cultus? Anne en Niels wijzen
kwalificaties als 'meligheid' en
'ongein' verontwaardigd van de
hand. Hun ideeën zijn in wezen
heel serieus, zo laten ze weten.
„We willen dat er een frisse wind
gaat waaien. De hokjesgeest
moet doorbroken worden. Er
zijn wel mensen die ideeën heb
ben, maar ze doen er niets mee.
Wij doen wel iets. En we laten
zien dat alles kan, als je maar
wilt", zegt Anne.
In dat licht moet ook de verkie
zingsdeelname wordeft bezien,
verklaart Niels. „In de Tweede
Kamer is het een duffe troep. Wij
vinden dat het tijd wordt daar
eens wat nieuwe geluiden te la
ten klinken. Die lui in de Kamer
doen niets dan praten over dikke
nota's. Op die manier verandert
er nooit iets. Als je wilt dat er iets
verandert, moet je het gewoon
doen".
Geen programma
Een programma heeft Loesje
niet. Niels: „Wat moeten we nou
met een programma? Als we in
de Kamer komen, zullen we wel
zien wat we gaan doen. Maar we
.hebben allerlei ideeën. Welke?
Nou, stel dat ze praten over het
cultuurbeleid, dan geven wij ie
dereen een stuk papier en een
Anne en Niels bij een verkiezingsbord: een frisse wind.
potlood en dan zeggen we: maak
eerst zelf maar eens een tekening
vóór je over kunstenaars gaat be
slissen".
Deelname aan een kabinet
schuwt Loesje evenmin. „Als we
de meerderheid halen, komen
we vanzelf in het kabinet. We
hébben al een idee voor een
tekst: 'Loesje en Lubbers, hij de
portier, zij de premier'. Mis
schien is dat een goede kop voor
je artikel".
Veel van de teksten van Loesje
hebben betrekking op politieke
zaken. Ter oriëntatie een kleine
bloemlezing: 'PvdA weer met
CDA, dat rijmt als roerdomp op
pompstok', 'Uitdaging: Van Aar-
denne tillen', 'Twee dingen: 1. Ik
blijf, 2. Ik ga niet weg', 'Die De
Vries van het CDA hé, die is zo
vaag, daar wil geen haar op
groeien', 'Waarom bouwt Reagan
geen ruimteschild tegen de hon
ger'.
Die laatste kreet is volgens An
ne een goede illustratie van het
feit dat Loesje wel degelijk ern
stig is begaan met het lot van de
wereld. „In een heleboel landen
wordt honger geleden, terwijl er
voldoende technologie is om
daar iets tegen te doen. Niemand
denkt daar over na. Wij willen de
mensen wakker schudden".
De ideeën van Loesje doen in
hun ongrijpbaarheid en naïef op
timisme sterk denken aan de ja
ren '60, de tijd van ludieke acties
en de verbeelding aan de macht.
Anne bezigt zelfs bij voortduring
de term 'weetjewel', het stop
woordje uit die tijd. Het eerder
genoemde blad De Morgen
schreef dan ook dat Loesje ver
der gaat waar provo een baard
had gekregen.
Anne hierover: „Ik heb die tijd
zelf niet meegemaakt, maar wat
ik erover hoor van mijn oudere
broer spreekt mij wel aan. Toen
deden de mensen tenminste iets.
Maar wij zijn zeker geen herha
ling van de jaren '60 en we zijn
ook niet van plan om op dezelfde
manier vast te lopen."
Stunts
De verkiezingsmaand mei
wordt een actiemaand, aldus bei
de Loesje-woordvoerders. „We
gaan dan elke dag een stunt uit
halen. We zullen onder meer een
toneelstuk opvoeren op het Bin
nenhof onder de titel 'Twee oli
fanten en een porceleinkast'. We
gaan ook een video-opname ma
ken voor de zendtijd voor politie
ke partijen die we zullen krijgen.
Dat programma gaat heten
'Meisjestraan, ochtenddauw,
prins op het witte paard, kom
nou gauw'. Het wordt een pro-
duktie voor twee personen en
een paard, die wordt opgenomen
op kasteel Doorwerth".
Geld is geen probleem voor
Loesje. Behalve de Vereniging
Loesje die zich bezighoudt met
de plakactiviteiten, is er een ge
lijknamige stichting die de ken
nelijk rijkelijk toevloeiende do-
nateursgelden beheert. Voor de
kamerverkiezingen is een aparte
donateursactie gehouden. „De
mensen krijgen hun geld weer
terug als we gekozen worden",
zo verzekert Niels.
Mocht Loesje onverhoopt niet
in de Kamer komen, dan zullen
Anne en Niels daar overigens
geen traan om laten. „Die verkie
zingen zijn zeker geen doelstel
ling voor ons", aldus laatstge
noemde. „We doen alleen mee
omdat we op allerlei fronten ac
tief willen zijn, de Tweede Ka
mer is ook een stukje van de we
reld, dus daar willen we ons ook
presenteren. Maar er zijn nog een
heleboel andere dingen die we
willen doen. We willen niet vast
geroest raken, we willen onszelf
voortdurend vernieuwen".
Tot slot nog een verheugend
bericht voor de vele Loesje-fans
in den lande. Uitgeverij Bruna
gaat een pocketboekje op de
markt brengen met alle Loesje-
teksten. Het werkje zal gewoon
'Loesje' heten. Het kost f 6,50
gulden en ligt volgende maand
in de winkels.
WASHINGTON - In een grote
oranje rookwolk is vrijdag op de
Californische luchtmachtbasis
Vandenberg een Titan 34D raket
ontploft, die naar deskundigen
aannemen een KH11 foto-satelliet
in de ruimte had moeten brengen.
door
Henk Kolb
Het is voor de tweede maal in korte
tijd dat de zwaarste raket uit het
arsenaal van het Pentagon in de
eerste minuten van zijn vlucht ver
ongelukt.
Omdat het ministerie van defen
sie voor de lancering van zijn zwa
re spionage-satellieten ook al de
shuttle moet missen spreekt onder
anderen de Amerikaanse minister
voor de luchtmacht tegenover het
Congres van 'een nationale noodsi
tuatie'.
De Titan-raketten zijn net als de
shuttle voorzien van twee extra
stuwraketten voor de eerste fase
van de vlucht. Het onderzoek naar
de oorzaak van de explosie van de
Titan richt zich mede op de vraag
of ook in deze gevallen afsluitrin-
gen tussen de segmenten van de
stuwraketten met vaste brandstof
hebben gefaald. Bij het begin van
de lancering werken alleen de
stuwraketten, de hoofdmotoren
komen pas na twee minuten in
werking.
De presidentiële commissie die
het vergaan van de shutlle 'Chal
lenger' onderzoekt heeft vastge
steld dat het ontwerp voor het aan
elkaar passen van de delen van de
stuwraketten niet deugde en dat de
afsluitende O-ringen uiterst kwets
baar waren. De kleinere stuwraket
ten van de Titan zijn gebaseerd op
hetzelfde ontwerp als die van de
shuttle.
De Amerikaanse luchtmacht wil
zoals gebruikelijk niet zeggen wel
ke lading de Titan vrijdag in de
ruimte, had moeten brengen. Te
oordelen naar wat deskundigen er
van zeggen was het een foto-satel
liet ter waarde van 800 miljoen dol
lar, of een geheime electronische
communicatiesatelliet. De KH11
foto-satelliet wordt onder meer ge
bruikt om te verifiëren of de Sow-
jet-Unie zich houdt aan onder an
dere de SALT-afspraken en voor
het waarnemen van troepenbewe
gingen in het Midden-Oosten.
Het Pentagon heeft voor zijn sys
teem van waarneming in de ruimte
twee KHll's nodig. Eén ervan
draait zijn rondjes. Op 28 augustus
LEIDEN - De eerste de beste exa
mendag handelswetenschappen/
recht en biologie. Havo-leerlingen
die in beide vakken examen doen
vragen zich waarschijnlijk af of dit
nu die evenwichtiger spreiding
van de examen-onderdelen is die
het CITO voorstaat. Biologie-do-
cent Th. van Ruiten van de Agnes
scholengemeenschap in Leiden
twijfelt ook: "Dit zal voor sommi
gen een hele zware eerste dag zijn
geweest, met twee leervakken".
door
Simone van Driel
Vooral omdat het biologie-exa-
men voor Havo volgens hem in
vergelijking met dat voor Mavo en
Vwo én in vergelijking met voor
gaande jaren behoorlijk pittig was
uitgevallen. "Veel detailvragen
werden er gesteld, waarvan ik me
afvraag of die in alle Havo-klassen
aan de orde zijn geweest". Vraagte
kens zet Van Ruiten bij het naar
zijn mening grote aantal opgaven
met een medische inslag. Het wa
ren er vijf, waaronder een over een
ontsteking in de urineleiders, een
over het inbrengen van een flexi
bel buisje met contrastvloeistof
("Wat dat is moet je ook maar we
ten") en een over longontsteking.
"Teveel vragen dus over allerlei
ziekteproblemen".
Maaike Swarte is een van de Ha
vo-leerlingen die de eerste dag met
twee leervakken om de oren werd
geslagen. Handel viel wel mee, kan
ze Van Ruiten geruststellen, hoe
wel er volgens haar wel geïmprovi
seerd moest worden. Met Edwin
Verver beklaagt ze zich erover dat
drie opgaven over handelsonder
nemingen gingen en maar een over
een industriële - ze hadden zich
beiden meer op het laatste georiën
teerd. "Toch viel het wel mee",
vindt Edwin, "zeker in vergelijking
met de schoolonderzoeken. Die
waren vrij verwarrend".
Maaike is het met Van Ruiten
eens dat biologie moeilijk was.
"Moeilijker dan ik had verwacht.
Alleen de opgaven over genetica
waren goed te maken. Maar er wa
ren veel inzichtvragen". Evenals
haar mede-leerlingen Linda van
Kwink en Conny van der Meer
vond ze vooral de 'aardappelopga-
ve' voor hoofdbrekens zorgen. Die
ging over twee gelijksoortige aard
appels waarvan er een op een don
kere plaats in een schuur wordt ge
plaatst en de andere in de tuin
wordt gepoot. De schuur-aardap-
pel krijgt na verloop van tijd een
steelachtige uitloper, aan de tuin-
aardappel groeit een steel en ook
nog eens bladeren. Linda van
Kwink: "Een van de beweringen
waar je ja of nee op moest zeggen
was dan: aardappels zijn schad-
wumminnende platen. Je zou zeg
gen van niet, maar die bewering
wordt gedaan op basis van de gege
vens bij de tekst. En dan klopt het
wel. Daar moest je dus goed op let
ten".
Langdradig
van het vorig jaar ging al een Kh 11
verloren, toen de hoofdmotoren
van een Titan 34D raket het na vier
minuten vliegen niet meer deden.
Het onderzoek naar de oorzaak
heeft maanden geduurd.
De jongste tegenslag in het mili
taire ruimtevaart-programma kan
volgens de expert op het gebied
van militaire ruimteprojecten Paul
Stares van het Brookings Insituut
in Washington zulke ernstige ge
volgen hebben dat president Rea
gan gedwongen zou kunnen wor
den een lancering van de shuttle te-
bevelen voordat fouten in het ont
werp van de stuwraketten zijn her
steld.
De Mavo-kandidaten hadden het
gisteren een stuk gemakkelijker
dan hun Havo-collega's. De mor
gen bracht nederlands tekstverkla
ring met als onderwerp de opruk
kende videoclipcultuur en de pro's
en contra's daarvan. Een zeer tot
de verbeelding sprekend onder
werp, zo blijkt uit de Feacties van
Annemarie Ondei, Winko Erades
en Barbera Groen. "Het werkt in je
voordeel als het onderwerp je aan
spreekt", aldus Annemarie. Winko
vond de drie teksten hier en daar
"toch wel vrij listig". Wat hem be
treft had de opgave niet uit drie
maar uit een tekst bestaan. Barbe
ra vond het best zo: "Het was heel
anders dan ik had verwacht, ik was
bang dat we een of andere langdra
dig verhaal zouden krijgen". Zij
zegt steun te hebben gehad aan
haar dagelijkse Music Box-kij-
kuurtje. "Ik begreep precies wat er
werd bedoeld met de oppervlak
kigheid van clips".
Goed te maken was ook het bio-
logie-examen voor Mavo. Illustra
tief hiervoor mag zijn dat op de Ag-
nes-scholengemeenschap zeer veel
kandidaten reeds een uur na aan
vang het lokaal verlaten en de ruim
70 opgaven derhalve in moordend
tempo hebben kunnen afwerken.
Milena Rakic bleef als enige van
haar school tot de laatste minuut
zitten. Desalniettemin vond ook zij
het examen meevallen. "Ik had het
veel zwaarder verwacht". De groot
ste moeite kostten haar de vragen
over de genezing van verwondin
gen van de huid. Is de lederhuid
beschadigd als een wond in de
huid bloedt? En waardoor wordt
een genezend litteken steeds min
der rood? "Dat wist ik allemaal
niet precies, ik had dat ook alle
maal niet zo eoed eeleerd".
Denkertje
Een minder zware dag dan Havo
had ook het Vwo. Althans wat bio
logie betreft; de nederlandse sa
menvatting, 's morgens, bleek voor
velen nog een hele klus. De tekst
was een voordracht van oud WD-
minister van onderwijs A. Pais,
waarin hij, hoe actueel, onder meer
zegt dat de christenen veel mensen
respecteren maar, als puntje bij
paaltje komt, hun eigen inspiratie
bron beter vinden dan die van an
deren. De 2200 woorden tellende
tekst moest tot 500 worden samen
gevat. "Het is een denkertje hoor",
oordeelt docent nederlands C. Bol.
"Wie geen geschiedenis heeft, zal
wel moeite hebben met betaalde
termen, zoals verzuiling. Maar de
tekst zit logisch in elkaar". Vwo'ers
Corrie Davidse, Sibylla Van Galen
en Walter Krenger zijn het gedeel
telijk met hem eens. Zij waren op
tijd klaar maar van medeleerlingen
hebben ze gehoord dat die tijd te
kort hadden en dus ruimschoots
boven de 500 woorden zijn uitge
komen. Sibylla sprak het onder
werp wel aan. Walter had liever
eerst een opstel gehad. "Zo'n lap
tekst op de vroege morgen", gru
welt hij. "Je moet ook nog hele
maal in het ritme komen van twee,
drie uur stilzitten".
Biologie bracht voor vwo 's mid
dags weinig problemen; als dit een
voorbode was van wat hen de ko
mende drie weken nog rest, dan
zitten Douwe van Houten en Arno
Wubben op rozen. Een makkie,
vonden ze het. "Het was heel goed
te maken", vindt Douwe. "Maar ik
ben dan ook wel goed in biologie".
Arno Wubben wist er ook wel weg
mee - na een blik op de Havo-opga
ven durft hij helemaal de stelling
aan dat het Vwo-eindexamen rede
lijk gemakkelijk was. Wellicht iets
te gemakkelijk, vindt docent Van
Ruiten. "Hoewel mensen die geen
scheikunde in hun pakket hebben
misschien even hebben moeten
slikken", zegt hij onder verwijzing
naar opgave 27. Daar wordt de kan
didaten gevraagd aan te geven
waar op de getekende peptideke
ten peptidase P die keten kan split
sen. Alleen met heel goed lezen
kon een kandidaat zonder schei
kunde zich uit deze vraag redden,
meent Van Ruiten. Voor het overi
ge vindt hij het examen "heel rede
lijk van niveau en kwaliteit met
weinig gekke dingen erin. Ja, ik
denk een beetje te gemakkelijk".
Het wordt steeds duidelijker dat
de positie van prof. Charles Cur-
ran, als moraaltheoloog verbon
den aan de (pauselijke) Katholie
ke Universiteit van Amerika in
Washington, met de dag wanke
ler wordt.
Prof. Curran neemt afwijkende
standpunten in op het gebied
van de seksuele ethiek en heeft
daarvan in woord en geschrift
kond gedaan. Zo staat hij niet in
alle gevallen afwijzend tegen
over abortus, wijst hij geslachts
verkeer vóór het huwelijk niet
per se af en neemt hij geen abso
luut afwijzend standpunt in te
genover sterilisatie en gebrqik
van voorbehoedmiddelen ter
voorkoming van zwangerschaD.
Tenslotte deelt hij ook niet de of
ficiële kerkleer inzake het zonder
meer afwijzen van homoseksuele
praktijken en van actieve eutha
nasie.
Na een onderzoek dat jaren in
beslag heeft genomen heeft de
Vaticaanse congregatie voor de
Geloofsleer pater Curran voor de
keus gesteld óf aftreden als
hoogleraar, öf terugkomen op de
dwalingen zijns weegs. Kort na
Pasen is het op schrift gestelde
antwoord van de hoogleraar in
Rome binnengekomen, waar het
thans wordt bestudeerd. Zodra
de congregatie haar eindoordeel
in ontwerp gereed heeft zal het
de paus ter beoordeling worden
voorgelegd, alvorens het in defi
nitieve vorm prof. Curran zal
worden toegezonden.
Bisschop vrijgelaten. Bis
schop Giovanni Martinelli is zon
dagavond in de Libische haven
stad Bengasi vrijgelaten. Hij
heeft tien dagen gevangen geze
ten zonder dat duidelijk is ge
worden waarom hij was gearres
teerd. Mgr. Martinelli, die de Ita
liaanse nationaliteit bezit, is
apostolisch vicaris van de hoofd
stad Tripolis en apostolisch .ad
ministrateur van Bengasi. Tege
lijk met de bisschop werd ook de
Italiaanse zuster Germana Man-
cini vrijgelaten.
morgenavond vanaf 20.00 uur
een lezing, getiteld 'Meer dan
overwinnaars'. De muzikale om
lijsting wordt verzorgd door de
familie De Gier uit Hillegom.
Aartsbisschop San Salva
dor beschuldigt leger. In hun
strijd tegen de guerrilla's maakt
het leger van El Salvador zich
schuldig aan wreedheden en
sommige soldaten zaaien doods
angst onder de burgerbevolking.
Deze beschuldiging uitte aarts
bisschop Arturo Rivera y Damas
zondag in zijn preek tijdens de
misviering in de kathedraal van
de hoofdstad. Naar zijn zeggen
hebben soldaten van de Eerste
Brigade een jong meisje ver
kracht, terwijl drie jongeren in
het district San Francisco Mora-
zan zijn vermoord door soldaten
uit El Paraiso, het militaire
hoofdkwartier van de provincie
Chalatenango.
Vcrzocningsccntrum. De
Methodistenkerk in Zuid-Afrika
heeft in Johannesburg een ver
zoeningscentrum geopend,
waarin jonge zwarten onderdak
krijgen die de onrust in de zwar
te woonwijken ontvluchten. In
dit centrum, gevestigd in een on
gebruikt kerkgebouw, worden
verder predikanten "bijge
schoold" die onder zware druk
moeten werken.
Bisdom Breda kiest voor ei
gen priesteropleiding. Het Bis
dom Breda start in september in
Tilburg een convict voor pries
terkandidaten. Het maakt deel
uit van een centrum voor Pasto
rale Bediening, waar ook pasto
raal werkers en werksters zich
op het bisdom kunnen oriënte
ren. Pogingen om het convict ge
zamenlijk met het bisdom Den
Bosch op te zetten, mislukten
omdat mgr. J. ter Schure van dit-
bisdom een eigen exclusieve
priesteropleiding wil opzetten.
Geen steun voor bezuini
gingsplannen hervormde kerk.
De Generale Diakonale Raad in
de Nederlandse Hervormde
Kerk is vooralsnog niet bereid
mee te werken aan bezuinigings
voorstellen, die erop zijn gericht
om diakonale activiteiten te la
ten opgaan in het algemene ker-
kewerk. De GDR heeft dit het
breed moderamen laten weten
als antwoord op de 'Notitie over
de financiering van het algemeen
kerkewerk', waarin bezuini
gingsmaatregelen voor landelij
ke en provinciale instellingen
worden aangekondigd. Bedoelde
notitie, waarop de organen voor
20 mei moeten reageren, ver
meldt onder meer dat „de om
vang van het diakonale apparaat
moet worden afgestemd op de
mogelijkheden van het verkrij
gen van diakonale middelen.
Juist door een integratie van dia
konale werk kan het algemene
kerkewerk daarvan mede profi
teren".
Naar de opvatting van dr.
P.A.C. Douwes, algemeen secre
taris van de GDR, kan die passa
ge op twee manieren worden ge
lezen. Als het alleen op het finan
ciële aspect slaat, hoeft het breed
moderamen niet op enige mede
werking van de GDR te rekenen.
Mocht het breed moderamen
echter allereerst aan de inhoud
van het diakonale werk hebben
gedacht, de passage in het voor
stel dient te worden gelezen als
een pleidooi voor uitbreiding
van het diakonale apparaat zodat
diakonieën hun bovenplaatselij
ke activiteiten via de diakonale
organen van hun eigen kerk kun
nen verrichten - De GDR gaat
daar vooralsnog nog van uit
dan wordt de notitie wel onder
schreven. "Want dat is in feite
ons beleid".
Hervormde kerk. Beroepen te
Veenendaal: H. W. Riphagen te
Papendrecht; te De Meern: toe
zegging J. Seton te Ridderkerk;
te Amsterdam (geestelijk verzor
ger bejaardencentrum Flevo-
huis): G. van der Vegt kandidaat
aldaar, die dit beroep heeft aan
genomen. Aangenomen naar
Hciloo en Lemmen: F. J. van der
Wind te Holwerd en omstreken.
Gereformeerde kerken vrijge
maakt. Beroepen te Dalfsen en
te Uithuizen: P. L. Voorberg te
Waardhuizen; te Assen-Zuid
voor de missionaire dienst in
Brazilië: A. A. Kramer, kandi
daat te Kampen; te Eindhoven
en te Enschede-Noord: J. H. Ule-
hake te Zoetermeer.
Christelijke gereformeerde
kerken. Beroepen te Amster
dam-Nieuw West' H. P. Brands-
ma te Middelburg. Bedankt voor
Bunschoten: H. R. H. A. de Boer
te Eemdijk.
Gereformeerde kerken. Aan
genomen naar Assen: P. Kur-
pershoek, kandidaat te Apel
doorn, die bedankte voor Heerde
en voor Neede in combinatie met
Aalten-Winterswijk.
Oud-Gereformeerde Gemeen
ten in Nederland. Beroepen te
Werkendam: A. van der Meer te
St. Philipsland.
