D
Een komische draai aan de werkelijkheid
Lamlendige navelstaarders moeten afzien
'Iron Eagle':
vals sprookje
BIOSCOPEN
FILMS OP VIDEO
TELEVISIE
FILMHUIZEN
VRIJDAG 11 APRIL 1986
PAGINA 21
'Abel'; regie: Alex van Warmeram;
hoofdrollen: Alex van Warmerdam,
Henri Garcin en Olga Zuiderhoek; thea
ter: Lido, Leiden; alle leeftijden
De stem van Fred Haché klinkt
steeds duidelijker door in de bio
scoop. De volstrekt absurde humor
waarmee Wim T. Schippers in de
jaren zeventig Nederland verdeel
de, heeft nadrukkelijk school ge
maakt onder filmmakers. Naast
het terechte geklaag over de voort
durende stroom van literatuurver
filmingen kan dat toch als plus
punt worden genoteerd. Het heeft
een serie volstrekt eigenzinnige
produkties opgeleverd. 'Pervola',
'De Illusionist', 'Schatjes' en recent
'Mama is boos' hadden een paar
dingen gemeen: ze waren gemaakt
naar een origineel verhaal, de
werkelijkheid was met een surrea
listisch sausje overgoten en dat le:
verde in alle gevallen een sfeertje
op die je in buitenlandse films niet
aantreft.
Alex van Warmerdam heeft zich
met 'Abel' in het rijtje van Orlow
Seunke, Freek de Jonge en Ruud
van Hemert gevoegd (de laatste
was trouwens ook Haché-regisseur
van het eerste uur). Het heeft een
bijzonder vermakelijke film opge
leverd, waarin het vader-zooncon-
flict op prettig gestoorde wijze
wordt uitgevochten.
Abel is een 31-jarige jongen die
nog bij zijn ouders woont. Sterker:
hij is het ouderlijk huis nimmer uit
geweest. Abel staat op gespannen
voet met vader Victor en in de ver
houding met moeder Duif zit een
erotische ondertoon. Als Abel de
buitenwereld in huis haalt met een
televisie escaleert het conflict en
Victor gooit Abel op straat. Hij
wordt vervolgens in huis genomen
door Zus, een meisje dat in een
peepshow werkt. Zus beseft niet
dat Abel de zoon is van Victor, met
wie ze tot dan een verhouding
heeft. En zo kan, als concurrenten
in de liefde, de vadermoord
werkelijk gestalte krijgen.
'Abel' is volledig in de studio (al
thans binnenskamers) opgenomen
en dat is duidelijk te merken. Als
Abel vanuit de flatwoning naar de
boze buitenwereld tuurt, kijkt hij
overtduidelijk naar een sky-line
van bordkarton. Oorspronkelijk
zou 'Abel' een een zwart-witfilm
worden. Toen eenmaal tot kleur
was besloten, werd het ook zo
kleur als kleur maar kan zijn. Sa
men met cameraman Mare Felper-
laan heeft Van Warmerdam 'Abel'
scherp ingekleurd: hard rood en
hard geel. Dat werkt met name
heel sterk in Zus' werkkring Naak
te Meisjes (de naam alleen al).
Die twee facetten - het zo onecht
mogelijk decor en de harde kleu
ren - plaatsen 'Abel' in zijn aparte
kader. De dialogen hoeven niet
echt grappig te zijn om toch ko
misch te werken. Een heel verschil
met Van Hemert waar de grappen
als mitrailleurvuur op je afkomen.
Van Warmerdam had zoveel zelf
kennis om zichzelf de hoofdrol te
geven. Met zijn achtergrond van
het absurde theater (Hauser Orka-
ter en Mexicaanse Hond) is hij on
vergetelijk als de rare maar zeker
niet achterlijke Abel. Tegenover
hem staat Henri Garcin, al jaren
lang te zien in Franse films en naar
nu pas publiekelijk blijkt van oor
sprong een Nederlander. Hij blijkt
zijn moedertaal vrijwel perfect te
beheersen. Er klinkt nog een spoor
van accent door, zoveel dat het net
leuk is.
In interviews heeft Alex van
Warmerdam al aangegeven dat
over zijn film niet overdreven gep
sychologiseerd moet worden.
'Abel' dient ter vermaak en slaagt
in die simpele opzet beter dan de
meeste films. De film zakt even in
als de verhoudingen thuis duide
lijk zijn geworden en het wachten
is op de explosie die Abel buiten
de deur doet belanden. Is dat een
maal gebeurd dan is 'Abel' weer
leuk. En dat vooral in de details
waaraan veel aandacht is besteed.
Zo zit er bijvoorbeeld een verder
vrij onbelangrijke, heel korte scene
in 'Abel'. De hoofdpersoon sprint
Ger Thijs en Jentien de Boer als Rudolf en Irene in 'Afzien'.
'Afzien'; regie: Gerrard Verhage; hoofdrollen: Ger
Thijs, Mies de Heer en Gerardjan Rijnders; theater:
Kijkhuis, Leiden (tot en met zondag)
Na een kwartiertje wordt het gezelschap derti
gers in 'Afzien' opgeschrikt door een vreselij
ke knal en direct daaropvolgende windvlaag.
Misschien de Derde Wereldoorlog, zo wordt
gesuggereerd, en anders toch een flinke kern
explosie. Alle reden voor alarm in elk geval,
maar niet voor het gezelschap dertigers in 'Af
zien'. Zij gaan vrolijk door met het staren naar
eigen en andermans of -vrouws navels, drin
ken witte wijn op deze lome zomerdag en be
spreken of vernietigen relaties.
Bovenstaand thema vertoont in één zin meer
dan normale gelijkenissen met dat van eerder
gemaakte films als 'Big Chili' en 'Return of the
Seacuse Seven'. Op originaliteit kan Gerrard
Verhage met zijn speelfilmdebuut 'Afzien' dus
niet prat gaan, maar zijn aanpak is wel iets an
ders. Hij heeft het gezocht in een zachtaardige
parodie, een zekere kunstmatigheid ook, het
geen keurig aansluit op de ongeïnspireerde le
digheid van de geportretteerden. Op zich ook
weer niet zo bijzonder, want zoiets werd eer
der gedaan in 'Golven' door Annette Apon,
met wie Verhage vroeger in het Amsterdams
Stadsjournaal zat.
Waarmee verder niets is gezegd over de kwa
liteit van 'Afzien', dat dank zij de acteurs een
bezienswaardige film is geworden. Verhage
heeft een beroep gedaan op een aantal mensen
dat momenteel gezichtsbepalend is in het Ne
derlandse theater. Pierre Bokma wordt ge
vierd als één van de belangrijkste acteertalen
ten en speelt in 'Afzien' de rol van Alex. Ge
rardjan Rijnders en Ger Thijs zijn behalve goe
de acteurs ook belangwekkend als regisseur
en schrijver. Rijnders speelt Oscar, de obser
vator en Thijs is als Rudolf de man die moet
kiezen tussen zijn vriendin en een andere
vrouw in het gezelschap.
Dat 'Afzien' daarmee een echte praatfilm is
geworden, zal duidelijk zijn. In zijn documen
taires als het voortreffelijke 'De Berg', waarin
een portret van vroegere CPN'ers werd gege
ven, bleek Verhage een gevoelig oog voor het
detail te hebben. Dat heeft hij in zijn eerste
speelfilm niet verloren en hij plaatst de dialo
gen vaak in een verrassend beeldkader.
Toch slaat de lamlendigheid van de hoofd
rolspelers op zeker mo'ment over op de toe
schouwer en had de parodistische ondertoon
hier en daar best wat luider mogen doorklin
ken. Maar als aan het slot van de film de drie
hoofdfiguren eindelijk op venijnige wijze hun
hart luchten - Bokma, Rijnders en Thijs zijn
echt goed - wordt de totale indruk van 'Afzien'
toch een positieve.
B.J.
Duif (Olga Zuiderhoek) speelt
met Abel nog eens de eerste kennis
making met Victor na. (foto pd
de verkeerde kant van een roltrap
op en passeert daarbij een aantal
stijf staande forensen- Het tafereel
tje is opgenomen uit de hoek van
zeg maar de roltrap en daardoor
lijkt het alsof de mannen in een
hoek van 45 graden staan. Het is
die draai aan de werkelijkheid die
'Abel' zijn onweerstaanbare char
me geven.
BART JUNGMANN
'Iron Eagle'; regie: Sidney J. Furie;
hoofdrol: Louis Gossett jr. en Jason Ge-
drick; theater: Lido, Leiden; 12 jr.
Een oude uitdrukking luidt: 'tien
moorden voor een dubbeltje'. Een
variant daarop zou kunnen zijn: '90
clichés voor de prijs van één bio
scoopkaartje'. Bij het zien van
'Iron Eagle*- bekruipt je het gevoel
dat de makers een zakboekje vol
clichés hebben geraadpleegd en
dat in volgorde hebben afgewerkt.
Een Amerikaanse piloot wordt
op een vlucht boven de Middel
landse Zee neergehaald en gegij
zeld. Het land waar hij gevangen
wordt gehouden, heeft geen diplo
matieke bindingen met de VS. Wat
dat betreft dus weinig kansen en
de luchtmacht en marine kunnen
evenmin wat doen. Zijn zoon,
Doug, die met een stel vrienden be
schikt over te dure auto's en te du
re vliegtuigjes om stunts uit te
kunnen halen, weet een collega
van zijn vader, kolonel Sinclair
(Gossett) zo gek te krijgen dat zij
samen een missie ondernemen om
hem te bevrijden.
Best spannend zo'n film. Zeker
voor liefhebbers van vliegtuigen
en sprookjes is 'Iron eagle' boeiend
genoeg. Maar de clichés en karika
turen vliegen je dusdanig om de
oren dat het lachwekkend wordt.
De 'vijand' in wie eenvoudig kolo
nel Gaddafi is te herkennen, wordt
voorgesteld als een nog grotere
idioot dan president Reagan hem
in het openbaar bestempelt. Het
Amerikaanse officiersgezin van
Doug wordt afgeschilderd als een
model-huishouden. Kolonel Sin
clair is de wijze leermeester, die
zich voor een karretje wil laten
spannen, omdat de modelzoon zo'n
goeie jongen is. En als tijdens hun
missie de kolonel wordt vermist,
komen de valse sentimenten pas
goed los. Overdaad schaadt. 'Iron
Eagle' is daar een goed voorbeeld
van.
ANNEMIEK RUYGROK
In een eerdere rubriek noemde
ik Cor Koppies als één van de
nieuwe video-distributeurs. De
films die hij gaat brengen zouden
zo uit het vermaarde Elsevier-Se-
lectpakket gehaald kunnen zijn
en dat was een pakket dat er zijn
mocht.
Tot de films die Koppies in de
komende maanden gaat brengen
behoren 'Les nuits de la pleine
lune' van Eric Rohmer, 'Padre
nuestro' van Francico Regueiro,
'The end of August' van Bob
Graham, 'Teorema' van- Pasolini
en 'El Norte' van Gregory Nava.
Daartegenover staan werken als
'Maniac' van William Lustig en
'Men can't be raped' van Jorn
Donner. Dat zijn dus films waar
mee op een ander publiek wordt
gemikt.
De eerste vier cassettes van
Koppies zijn 'Aan een onbeken
de god' van Jaime Chavarri, 'En
rico IV' van Marco Bellocchio,
'Heartaches' van Donald Shebib
en 'Black sun' van Arne Mattson.
Opvallend in dit rijtje is 'Black
sun', gebaseerd op een boek van
Per Wahlöo met Helmut Griem
in de hoofdrol.
Wat doet zo'n film in een veel
belovend fonds, vraag je je af.
Het verhaal over een vredelie
vende man die door passie voor
een vrouw bij de Spaanse bur
geroorlog wordt betrokken, is te
pruimen, maar de eindscene is zo
stuitend dat ik er spijt van had
dat ik de cassette in de recorder
had geduwd.
Wat een verschil met het intie
me 'Heartaches' van de Cana
dees Shebib of het toneelmatige,
zorgvuldig uitgewerkte en ver
rassende 'Enrico IV' waarin Mar
cello Mastroianni alle kans krijgt
zijn talenten te tonen. Daarente
gen kunnen films als 'Black sun'
je ertoe brengen voorlopig maar
geen werk van de distributeur te
huren, lijkt me, en dat gaat dan te
koste van het goede deel van het
fonds.
Video for Pleasure gaat door
met zijn tv-films, een reeks waar
in rijp en groen zit. Aardig is
'Pioneer woman' van de gede
gen regisseur Buzz Kulik met in
de hoofdrollen David Janssen,
Joanna Pettet en William Shat-
ner. De film is een western, maar
dan bezien door de ogen van een
vrouw en dat geeft het verhaal
een apart tintje.
Niet goed is 'Massarati' van
Harvey Hart. De film is opgezet
als een 'pilot', de trekker van een
serie, maar dan wel een serie
voor de rustige uren. Hoofdper
soon is een kruising tussen Ja
mes Bond, Peter Sellers en
Knight Rider en hij wordt gehol
pen door een klein jochie dat
briljante uitvindingen doet. De
opzet lijkt goed, maar de uitwer
king is dusdanig dat een kinder
film overblijft. Christopher Lee
speelt de slechterik. De arme
man loopt voortdurend in de
brandende zon in een zwarte, le
ren jas. Nou, dan ben je pas echt
slecht.
PETER DE ZWAAN
(OP)NIEUW
'Iron Eagle' - Lido, Leiden
'Abel' - Lido, Leiden
'Death Wish 3' - Charles Bronson
weer op oorlogspad, City, Katwijk
BLIJVERS
'American Ninja' - Vechtersbaas
in conflict met gemenerikken, City,
Katwijk.
(S)pionnen' - Onderhoudende en
amusante film over spionnen als
pionnen in een machtsspel, Lido,
Leiden.
'Mama is boos' - vervolg op
'Schatjes', minder venijnig, Lido,
Leiden en Euro, Alphen
'Rocky 4' - Rocky Balboa strijdt
tegen Rus en ontpopt zich als vre
desengel, Luxor, Leiden en Euro,
Alphen
'Brewster Millions' - lachfilm met
Richard Pryor, Euro, Alphen
'Out of Africa' - Meryl Streep en
Robert Redford hebben relatie in
Afrikaans plaatjesboek, Lido, Lei
den en Euro, Alphen.
'Hot Chili' - licht gekruide avon
turenfilm, Trianon, Leiden
SEXFILMS
'Sexcapades' - Rex, Leiden.
'Met je waldhoorn tussen mijn al
pen' - City, Katwijk
NACHTFILMS
'Viva Vanessa' - Rex, Leiden.
'Mama is boos' - Euro, Alphen.
'Jack 'n Jill' - Euro, Alphen.
'Het vrolijke sexpension' - Euro, Al
phen.
'Rocky IV' - Euro, Alphen.
DEN HAAG
'Mama is boos' - Asta (463500), al.
'Out of Africa' - Asta, al.
'A chorus line' - Asta, al.
'White nights' - Babylon (471656), al.
'Out of Africa' - Babylon, al.
'3 Mannen en een wieg' - Babyion,
al.
'Rocky IV' - Cineac (630637), 12 jr.
'Pyramid of fear' - Cineac, 12 jr.
'Teenwolf - Cineac, al.
'Mama is boos' - Euro (667066), al.
'De aanslag' - Metropole (456756), al.
'Abel' - Metropole, al.
'Back to the future' - Metropole, al.
'The lightship' - Metropole, 16 jr.
'Iron Eagle' - Metropole, al.
'Rocky IV' - Odeon (462400), 12 jr.
'Motief voor moord' - Odeon, 12 jr.
'Topgeheim (S)pionnen' - Odeon, al.
'De aanslag' - Odeon, al.
'Glitter' - Le Paris (656402), 18 jr.
'Sex-Feestjes' - Le Paris, 18 jr.
'Jonge Tongetjes' - Le Paris, 18 jr.
AMSTERDAM
'3 Mannen en een wieg' - Alfa
(278806), al.
'Agnes of God' - Alfa, al.
'Kiss of the spiderwoman' - Alfa, 12
jr-
'Witness' - Alfa, 12 jr.
'RAN' - Alhambra (233192), 16 jr.
'De Aanslag' - Alhambra, al.
'Mama is boos' - Bellevue Cinerama
(234876/266227), al.
'A chorus line' - Cinerama, al.
'Out of Africa' - Calypso (266227/
234876), al.
'White Nights' - Calypso, al.
'Girls on fire' - Centraal (248933), 18
jr-
'Back to the future' - Cineac,
(243639), al.
'Prizzi's honor' - Cinecenter,
(236615) 12 jr.
'My beautiful Laundrette' - Cine-
center, 16 jr.
'The lightship' - Cinecenter, 12 jr.
'El Norte' - Cinecenter, 16 jr.
'Out of Africa' - Cinema (151243), al.
'Rocky IV' - Cinema, 12 jr.
'Rocky IV' - City (234579), 12 jr.
'Pyramid of fear' - City, 12 jr.
'Back to the future' - City, al.
'Brewster's millions' - City, al.
'Fright night' - City, 16 jr.
'Topgeheim (S)pionnen' - City, al.
'Iron Eagle' - City, al.
'Barry Lyndon' - Kriterion, (231708),
16 jr.
'Death in Venice' - 16 jr.
'Diva' - 16 jr.
'Getting Lucky' - Parisien (248933),
18 jr.
'Rocky IV' - Rembrandtpleintheater
(223542), 12 jr.
'Iron Eagle' - Rembrandtpleinthea
ter, al.
'Kaos' - The Movies (245790), 16 jr.
'Tangos' - The Movies, 16 jr.
'When father was away on business'
- The Movies, 16 jr.
'Abel' - Tuschinski (262633), al.
'De aanslag' - Tuschinski, al.
'Pyramid of fear' - Tuschinski, 12 jr.
'Motief voor moord' - Tuschinski, 12
jr-
'Topgeheim (S)pionnen' - Tuschins
ki, al. jr.
'The Lightship' - Tuschinski, al.
'Macaroni' - De Uitkyk (237460), 16
jr.
'An unmarried woman', 'Profes
sion Reporter', 'Zed and two
noughts' en 'Heavens Gate'. Er is
deze week alle reden om de tele
visie in te schakelen. Morgen is
het de VARA die zijn filmnaam
alle eer aan doet. Om 20.22 uur
op Nederland 2 'An unmarried
woman'. In deze film speelt Jill
Clayburgh die zich van een be-
dorgen burgervrouwtje opwerkt
tot een zelfstandige vrouw. Paul
Mazursky maakte 'An unmarried
woman' in 1978 toen dit soort
thema's nog niet zo vanzelfspre
kend was.
Op dezelfde zender om 23.10
uur 'Profession Reporter'. Een
bijzondere en geraffineerde film
van Michelangelo Antonioni,
waarin Jack Nicholson een gef
rustreerde journalist speelt. Ver
blijvend in een hotel komt hij in
aanraking met een welvarende
man die uiterlijk op hem lijkt.
Als hij de man dood in zijn hotel
kamer vindt, neemt hij de identi
teit over van een wapenhande
laar, zoals later blijkt.
Over geraffineerd gesproken:
'Zed and two noughts', ook wel
ZOO, van Peter Greenaway is
een ingenieus spel over (onder
meer) de evolutie. De film laat
zich niet zo gemakkelijk naver
tellen. Met een tweeling, allebei
dierkundige, in de hoofdrol
wordt gezocht naar de betekenis
van het leven. Het komische ele
ment in 'ZOO' maakt de film zeer
genietbaar. Omdat de VPRO als
medefinancier optrad, kan 'ZOO'
al snel na een roulement in de
bioscoop op tv komen (zondag,
Nederland 2, 22.27 uur).
Heel bijzonder is ook de tv-ver-
toning van 'Heaven's Gate' don
derdag op België 2 (20.20 uur).
Nadat Michael Cimino zeer suc
cesvol was geweest met 'The
Catherine Deneuve, te zien in
'Le bon plaisir'. (foto AP)
Deer Hunter' kreeg hij de vrije
hand voor het maken van de
western 'Heaven's Gate'. De film
flopte grandioos en betekende
het faillissement van United Ar
tists, de produktiemaatschappij.
Later, vooral na vertoning in Eu
ropa, kreeg 'Heaven's Gate* toch
erkenning en werd hier en daar
een miskend meesterwerk ge
noemd. In de verkorte versie van
ruim twee uur kan daar nu zelf
over geoordeeld worden.
Vrijdag kan op Duitsland 1 ge
keken worden naar 'Don't look
now', de adembenemende thril
ler van Nicholas Roeg. Donald
Sutherland en Julie Christie spe
len een echtpaar dat zijn kind
verliest en naar Venetië gaat om
te kunnen vergeten. Allerlei
mysterieuze gebeurtenissen heb
ben het tegenovergestelde effect
(23.45 uur).
Ongetwijfeld ook de moeite
waard is 'Le bon plaisir' die de
zelfde dag op België 2 (21.10 uur)
is te zien. Het verhaal werd ge
schreven door ex-minister Fran
cois Giroud en in deze thriller
geeft hij een beeld van politiek
gemarchandeer. Catherine De
neuve, Michel Serrault en Jean-
Louis Trintignant zijn de beken
de hoofdrolspelers.
Warren Beatty regisseerde de
drie uur durende film 'Reds' met
Diane Keaton en Jack Nichol
son. Maandag is hij om 20.00 uur
te zien in Het Kijkhuis. Dinsdag
avond wordt daar 'Under the
Vulcano' vertoond met Albert
Finney (20.00 en 22.15 uur). 'Per-
mette? Roco Papaleo' van Ettore
Scola volgt woensdagavond.
Marcello Mastroianni en Lauren
Hutton spelen de hoofdrollen in
deze schets van een man die van
een gelukkig provinciaal veran
dert door het cynisme en de
wreedheid van de grote stad.
(20.00 en 22.15 uur). Donderdag
avond gaat in Het Kijkhuis 'Des
perately seeking Susan' draaien.
In het Filmhuis LVC draait tot
en met zondagavond 'Montene
gro' (21.15 uur). Woensdag is hier
'Benvenuta' van de Belg André
Delvaux te zien. Een filmer
tracht van een schrijfster de ach
tergrond van haar roman te we
ten te komen. Die roman gaat
over de bij voorbaat gedoemde
passie tussen een concertpianis
te en een Italiaanse magistraat.
Met Vittorio Gassman en Fanny
Ardant. (20.00 en 22.15 uur). Don
derdag de Leidse première van
'Istanbul' van de Belg Mare Did-
den, die eerder 'Brussels by
night' maakte. Een jonge Ameri-
Diane Keaton, te zien in 'Reds'.
(foto ANP)
kaan wil met een Belg naar Istan
bul liften, maar ze komen niet
verder dan Luxemburg. (20.00 en
22.15 uur).
Bij K&O wordt dinsdagavond
'Prova d'Orchestra' vertoond
van Federico Fellini, die het ge
weld en de anarchie in de Ita
liaanse samenleving projecteer
de in een orkest dat in opstand
komt tegen zijn dirigent. (20.15
uur).
LAK-Cinema vertoont dins
dagavond al 'Montenegro' (22.00
uur). Eerder op de avond is daar
'WR - Mysteries of the organism'
van dezelfde regisseur, de Joego
slaaf Dusan Makavejev te zien.
(20.00 uur).
