Sociale hond
uitkomst voor
gehandicapten
Cocaïnegebruik ware crisis in VS
Hughes opent deuren die
anders gesloten blijven
Elke dag nemen 5000 Amerikanen voor het eerst een snuifje
VRIJDAG 4 APRIL 1986
EXTRA
PAGINA 21
Al vijftien jaar lang worden in ons land
blindengeleidehonden opgeleid. Deze honden zijn
onmisbaar voor visueel gehandicapten en zijn
eigenlijk niets bijzonders meer in het dagelijkse
leven. Wel opvallend zijn de 'sociale honden'
die in het straatbeeld hun opwachting maken.
Deze dieren zijn speciaal getraind voor het
begeleiden van gehandicapte mensen wier leven
er een stuk zelfstandiger door wordt. Via de
Stichting Sociale Honden voor Gehandicapten
(SOHO) in Nijmegen zijn ze in Nederland
geïntroduceerd. Joan van Ee peilde de eerste
ervaringen ermee.
door Joan van Ee
Het eerste initiatief voor de training
van sociale honden werd genomen
I in Amerika. De stichting Canine
I Compagnons for Independence
(CCI) heeft twaalf jaar ervaring met
1 de training van dergelijke honden
en heeft er tot nu toe alleen maar
positieve ervaringen mee. De goede
resultaten die in Amerika zijn be
haald, hebben ertoe bijgedragen dat
ook in Nederland een dergelijk pro
ject van de grond kwam.
Twee weken geleden is i» Nijmegen
met veel succes een intensieve honden
en bazentraining afgesloten. In dit in
structiekamp werden drie Amerikaanse
honden overgedragen aan hun toekom
stige bazen. Dat betekent dat er nu vijf
sociale honden in ons land rondlopen.
De eerste kwam ruim een jaar geleden.
Twee, drie en vier lieten even op zich
wachten, maar zijn nu ook hier en num
mer vijf is een van oorsprong Neder
landse blindengeleidehond die tijdens
het instructiekamp voor de Amerikaan
se honden erbij is gekomen.
De honden zijn op straat duidelijk te
herkennen, omdat ze een zogenaamde
werktas om krijgen wanneer ze naar bui
ten gaan. De geel-blauwe tas draagt de
naam van de Amerikaanse stichting en
zorgt op deze manier voor naamsbe
kendheid van zowel CCI als Soho. De
stichting krijgt geen subsidie van de
overheid en is afhankelijk van dona
teurs. De drie honden uit Amerika blij
ven daarom eigendom van CCI en wor
den in ons land geadopteerd. De kosten
voor één getrainde hond, inclusief in
structiekamp, zijn 15.000 gulden.
Hughes krijgt van Lenie een aai nadat hij op commando een penseel heeft opgeraapt dat ze had laten vallen. Op zijn rug de 'werktas' die een 'sociale hond'
op straat herkenbaar maakt. ,fol° Cees Zorn'
Zelfstandiger
De stichting Soho is ontstaan uit een
initiatief van het verpleeghuis Margriet
in Nijmegen en de Ronde Tafel 11 (een
club met mannelijke leden tussen de 25
en 40 jaar). Evenals haar Amerikaanse
voorbeeld wil de stichting bereiken dat
gehandicapten zelfstandiger en minder
afhankelijk worden van anderen. In
Amerika, maar ook in ons land is geble
ken dat de mensen zich zekerder voelen
met zo'n hond, meer naar buiten gaan en
minder vaak de hulp van derden hoeven
in te roepen. Kortom, gehandicapten
kunnen er onafhankelijker mee door het
leven gaan.
De honden kunnen voor hun lichame
lijk gehandicapte baas liftdeuren ope
nen, voorwerpen oprapen en aangeven
en ze kunnen een dove duidelijk maken
dat er wordt aangebeld of dat de baby
huilt. In het midden gelaten of de tech
niek ooit zover zal komen dat machines
dergelijke dingen kunnen overnemen is
het duidelijk dat die techniek nooit kan
tippen aan de intelligentie, gezelligheid
en trouw van een hond.
Volgens Soho-bestuurslid dr. Gert-
Jan van Amerongen maakt de aanwezig
heid van de honden het voor de gehandi
capte ook makkelijker sociale contacten
aan te gaan. "Er gaat een wereld voor ze
open. De mensen worden met een hond
naast zich eerder aangesproken en ze
zijn natuurlijk een stuk zelfstandiger",
aldus de Nijmeegse dierjenarts.
Van Amerongen coördineerde de in-
structiedagen en is zeer tevreden over de
afgelopen weken: "Ik ben er diep van
onder de indruk, dit is mijn voorstelling
te boven gegaan. Dat wil natuurlijk niet
zeggen dat alles heel gemakkelijk is ge
gaan. Het is zeker geen lolletje geweest.
Zowel van mens als dier wordt voortdu
rend iets verwacht tijdens de instructie-
dagen. Acht tot tien uur per dag werd er
gewerkt aan het contact tussen de hon
den en de gehandicapten".
Kennismaking
Dat de instructiedagen niet gemakke
lijk zijn geweest blijkt ook uit het ver
haal van een van de deelnemers. Lenie
Marneef is net weer een beetje opge
knapt na een flinke griep. In haar Am
sterdamse flat vertelt ze hoe de instruc
tie ging: "We hadden een heel druk trai
ningsprogramma voor twee weken. Het
was echt verschrikkelijk zwaar, maar
ook heel gezellig hoor. Elke ochtend om
half negen moest je je hond hebben uit
gelaten en present zijn voor het dagpro
gramma. Meestal waren we tot een uur
of acht 's avonds bezig. In het begin had
ik ongelooflijk veel moeite, met het En
gels, maar op den duur ging het wel. De
honden hebben gelukkig heel snel in de
gaten wat je wilt. Aan het eind van de
trainingsperiode moesten we een exa
men afleggen. Daarvoor moesten we iri
de stad een aantal opdrachten uitvoeren.
Winkels in en uit, maar ook ergens een
kopje koffie drinken en de hond laten
afrekenen. Het enige wat niet goed ging
was het blaffen van de hond op com
mando".
Dat het blaffen nog niet gaat, blijkt als
Lenie haar golden retriever, Hughes ge
naamd, uitdagend aankijkt en 'speak'
roept. De hond kijkt haar liefdevol aan
en begint zachtjes te grommen, maar
blaft niet.
Lenie heeft spierdistrofie en is daar
door vrijwel krachteloos in haar armen
en benen, maar ze is wel in staat kleine
stukjes te lopen. De hond is voor haar
niet zodanig van levensbelang dat zij li
chamelijk afhankelijk van hem is. Maar
zeker zo belangrijk was haar feitelijke
motief om voor een hond in aanmerking
te komen. Lenie: "Ik ben nogal verlegen
en kwam heel weinig buiten. Nu ik de
hond heb moet ik wel naar buiten en
krijg ik vanzelf meer contacten, want we
worden op straat regelmatig aangespro
ken. Soms is dat leuk, soms ook niet. Als
het een beetje vervelend wordt, geef ik
Hughes de opdracht 'shake hands', dan
geeft hij een poot en gaan we verder."
Afgewezen
De eerste hond, voor een bewoonster
van verpleeghuis Margriet in Nijmegen,
kwam ruim een jaar geleden naar ons
land. In het najaar van 1984 diende ze
een aanvraag in bij het GAK om een ver
goeding te krijgen voor de aanschaf van
zo'n sociale hond uit Amerika. De aan
vraag werd afgewezen, omdat volgens
een woorvoerder van het GAK de aan
vraagster in het verpleeghuis woonde.
"Op dat moment komen alle verbeterin
gen ten gunste van de bewoners op reke
ning van het verpleeghuis", aldus een
medewerker van het GAK. Bovendien
zou onduidelijk zijn geweest in welke
categorie de hond zou moeten worden
ingedeeld en hoe de honden in de prak
tijk zouden functioneren.
Volgens de medewerker van het GAK
worden voorzieningen voor gehandicap
ten vaak heel breed opgevat: "De men
sen zijn vindingrijk, daarom wachten we
in vrijwel alle gevallen eerst af wat het
plan in de praktijk doet". Volgens de
medewerker is het niet uitgesloten dat
er ooit wel een vergoeding komt voor de
honden: "Maar dan moet de stichting
ons wel op de hoogte houden van de re-
sulaten".
De eigenlijke training van de honden
gebeurt voorlopig nog in Amerika, maar
volgens Jan Lücker van Soho is de kans
groot dat de Nederlandse stichting in de
toekomst een onderafdeling wordt van
haar Amerikaanse voorbeeld: "Tegelijk
met de drie getrainde honden zijn er vijf
puppies uit Amerika meegekomen die
hier in gastgezinnen zijn geplaatst. We
hebben de afgelopen tijd intensief con
tact gehad met de CCI en ze zijn ook hier
geweest voor de instructie van de drie
honden. Dat was allemaal heel positief
en het zit er dik in dat we een samenwer
kingsverband aangaan. Wij werken met
vrijwilligers, dus het zal zeker niet mak
kelijk gaan, zowel organisatorisch als fi
nancieel", aldus de administratieve man
van de Nijmeegse stichting.
Commando's
De Amerikaanse honden luisteren
naar 89 verschillende commando's. De
hond moet volledig betrouwbaar zijn.
Jonge hondjes worden daarom geselec
teerd met behulp van een speciaal daar
voor ontwikkelde test. Verder is de
bouw van het dier belangrijk en moet hij
rustig zijn. Als dit is goedgekeurd gaat
de hond een jaar in een gastgezin en
doorloopt daar een leerprogramma dat
steeds aan zijn leeftijd wordt aangepast.
Na die periode volgt het definitieve
trainingsprogramma dat ongeveer een
halfjaar duurt en waarin hij wordt klaar
gestoomd voor het echte werk. De hond
heeft dan bijna negentig commando's
onder de knie en heeft soms aan één
woord voldoende om te begrijpen wat er
van hem wordt verlangd.
Niet alleen de honden worden geselec
teerd. De mensen die nu een hond heb
ben gekregen, zijn het afgelopen jaar
door een administratieve molen gegaan.
De publiciteit rond de komst van de eer
ste hond leverde een flink aantal brieven
op bij Soho. Mensen zagen eindelijk een
kans om hun sociale leven te verbeteren
en minder afhankelijk te worden van fa
milie en vrienden.
Lenie Marneef: "Ik dacht: Lenie dit is
je kans, maar tegelijk realiseerde ik me
dat ik misschien niet eens in aanmer
king zou komen voor een hond, omdat
zoiets voor mij niet van levensbehoefte
is. Na een geprek met de mensen van de
stichting kwam ik toch op de lijst te
staan".
Volgens Jan Lücker is er geen echte
wachtlijst geweest: "We ontvangen de
aanmeldingen van de mensen en dan
sturen we een formulier waarop ze hun
motivering en hun handicap omschrij
ven. Een speciale commissie van Soho
bekijkt de aanvragen en brengt vervol
gens advies uit. Hierna volgt dan een ge
sprek met de betrokkenen en wordt er
een beslissing genomen. Tijdens de in
structiedagen wordt dan gekeken welke
hond bij wie past".
Dolgelukkig
De stichting gaat heel nauwkeung te
werk om teleurstellingen te voorkomen
"Dat is dan toch niet helemaal gelukt",
vertelt Lenie. "Ik wilde eigenlijk een
Duitse herder, maar die vonden ze niet
bij mij passen. Toen ik hoorde dat ik
geen herder kreeg, ben ik wel een paar
dagen helemaal van de kaart geweest
Krijg ik eindelijk een hond en dan is het
geen herder, dat viel echt even zwaar
Nu ben ik dolgelukkig met Hughes en ik
zou hem voor geen goud willen missen",
straalt ze.
Het zal niet lang meer duren voordat 10 procent van de Amerikaanse
bevolking cocaïnegebruiker is. (foto Dirk Ketting»
President Reagans speciale com
missie die de georganiseerde mis
daad onderzoekt heeft het vastge
steld: handel in verdovende midde
len is het voornaamste middel van
bestaan geworden van .de misdaad
organisaties alom ter wereld. Drugs
leveren de misdaad een miljarden-
winst op. Volgens de Amerikaanse
belastingdienst 72 miljard gulden,
volgens de inlichtingendiensten
van 132 tot 200 miljard en naar een
schatting van een commissie van
het Amerikaanse Huis van Af
gevaardigden 291 miljard.
De conclusie ligt voor de hand: de markt
van druggebruikers financiert voor een
belangrijk deel (38 procent) de activitei
ten van de maffia en wat er verder in an
dere verbanden nog aan georganiseerde
misdaad rondloopt, en die houden daar
aan een inkomen over van bijna 300 mil
jard gulden per jaar.
Sommige misdaad is die van regerin
gen in financieringsproblemen, zoals on
der andere de Surinaamse. Andere rege
ringen, zoals die van Columbia, staan
machteloos tegenover de misdaadsyndi
caten die er hun eigen bestuur op na
houden, en nóg weer andere beschou
wen drugs als een strijdmiddel waarmee
de Verenigde Staten structureel kunnen
worden ondermijnd.
Tien procent
Het resultaat is in elk geval dat per dag
5000 Amerikanen voor het eerst een
snuifje cocaïne proberen. Dit betekent
een razendsnelle toeneming van de 22
miljoen die deze stap al hebben gezet en
gebruikers zijn geworden. Lang zal het
dan ook niet meer duren voordat 10 pro
cent van de Amerikaanse bevolking co
caïnegebruiker is, zonder dat de samen
leving zich bijtijds heeft kunnen wape
nen tegen de consequenties.
door Hënk Kolb
Naar schatting vijf miljoen Amerika
nen, zo denkt men, gebruiken cocaine
minstens één keer per maand - tussen
1976 en 1981 is het aantal aanvragen om
toelatingjtot overheidsklinieken met 600
procent gestegen. Wat de privéklinieken
betreft is het al niet anders: sommige
psychiatrische ziekenhuizen reserveren
veertig procent van hun bedden voof co-
caïneverslaafden
De kosten voor de samenleving zijn
enorm: 159 miljard gulden, aldus bere
kenden onderzoekers over het jaar 1983.
Drugs, cocaïne, heroïne, zegt Reagans
commissie, zijn een gevaar voor de Ame
rikaanse nationale veiligheid. Maar de
'oorlog' die president Reagan aan de
drugshandel heeft verklaard levert wel
iswaar naar buiten toe spectaculaire re
sultaten op en met name in Miami, maar
wie men ook spreekt van de negen fede
rale instellingen die de strijd ertegen
hebben aangebonden, telkens blijkt
weer dat zij maar een fractie achterhalen
van de cocaine en heroïne die naar de
VS worden gesmokkeld (een vijfde on
geveer). Intussen verplaatst het pro
bleem zich naar Californië.
Luxe
Vrijwe( dagelijks vernielen federale
agenten marihuana-akkers in afgelegen
landbouwgebieden waarmee armoedige
landbouwers en syndicaten centjes ver
dienen: bijna 50 miljard dollar per jaar.
Marihuana, hoewel na maïs de tweede
grote oogst in de VS, is echter geen pro
bleem van betekenis meer: de invoer er
van neemt af en die van cocaïne neemt
toe. Sprongsgewijs, zo leren de cijfers.
En dat ligt logistiek voor de hand, want
cocaïne is minder volumineus dan ma
rihuana.
Drugssmokkel kan zich in dat opzicht
een luxe veroorloven: sommige schepen
zijn met hun ladingen bij voorbaat be
stemd om te worden gepakt, terwijl an
dere terzelfdertijd ongehinderd passe
ren. De massale aanvoer drukt de prij
zen. Alle inspanningen ten spijt blijft de
aanvoer groeien, want dat blijkt uit da
lende prijzen. In Florida is de prijs van
210.000 gulden per kilo in 1984 gezakt tot
113.500 gulden (verandering in de koers
van de dollar meegerekend).
Maar waar de presidentiële commissie
spreekt van de noodzaak de Amerikaan
se natie te mobiliseren (inclusief militai
ren), blijken juristen, artsen en politici
geen deugdelijke oplossing bij de hand
te hebben.
Niemand is bereid de stelling te verde
digen dat cocaine als sociaal verdovings
middel een gegeven is waarmee de sa
menleving moet leren leven, ook al wijst
het bestaan van een speciale 'hotline' (1-
800-cocaine) op een groei in die richting.
Vooralsnog neemt het merendeel van
de bevolking nieuwsgierig kennis van
ongelukken zoals die van John Belushi
en Richard Pryor, die de eerste het leven
kostte vanwege een 'overdose', maar de
tweede net niet. Het tijdschrift 'The At
lantic Monthly' verzamelde in januari
van dit jaar interessante cijfers. Per jaar
is alcoholmisbruik verantwoordelijk
voor 200.000 doden, tabak staat voor
350.000. Wat cocaïne betreft zijn de gege
vens vager doch niettemin onthutsend,
want ze vertonen in de laatste vijf jaar
een stijging van 324 procent.
De presidentiële commissie spreekt m
militaire termen als "de overwinning be
halen", "de vijand identificeren" en
"geen ruimte voor compromissen". De
wat meer wetenschappelijke benadering
speelt al met de gedachte aan decrimina
lisering van druggebruik zoals dat ooit
in Amsterdam werd voorgesteld om de
profiterende handel uit te schakelen.
Dat zijn gedachten waarmee men in de
VS vooralsnog niets opschiet. De com
missie stelt terecht vast dat het een
kwestie is van individueft die de drugs
afnemen en die moeten worden overge
haald om ervan af te zien. Dezelfde com
missie stelt ook mismoedig vast dat van
betekenisvolle bestrijding niets terecht
kan komen zolang de desbetreffende
overheidsorganen geen groter budget
krijgen dan ruwweg een cent voor elke
dollar die aan drugs wordt uitgegeven
Crisis
Reagans oorlog tegen drugs, zeggen
velen, leidt tot niets, zoals ook de droog
legging tot niets heeft geleid. De honk
bal-, basketbal- en voetbalprofessionals
die vanwege hun beherende organisa
ties verplichte plasjes moeten doen om
vast te stellen of zij druggebruikers in
hun gelederen hebben, protesteren luid
keels tegen deze bemoeienis, hoewel het
duidelijk is dat zij in hun rangen zowel
gebruikers als handelaren aantreffen.
Tussen zulke maatregelen als decrimi-
ninalisering en het bedenken van ver
vangende bedwelming heeft Amerika
géén middenweg kunnen bedenken. In
de strikte zin der wet kunnen de staten
van de VS niet besluiten tot decriminali
sering omdat de drugs nationaal verbo
den zijn, terwijl nationaal parlement en
overheid decriminalisering niet kunnen
instellen omdat een overeenkomst van
de Verenigde Naties (en dat geldt dus
ook voor Nederland) het gebruik van
drugs als cocaine zonder medische
noodzaak als een misdrijf bestempelt.
Cocaïnegebruik en dat van andere ver
dovende middelen is tot een nationale
crisis verheven in de VS, waarvoor geen
oplossing bestaat en zelfs de presiden
tiële commissie komt met niets beters
tevoorschijn dan verzwaarde straffen
voor handelaren en toenemend meedo
gen voor verslaafden voor wie de over
heid geld moet geven.
„Cocaïne maakt ratten niet vriendelij
ker", zegt psychiater David Rubinow
van het Nationaal Instituut voor Ge
zondheid, "na verloop van tijd beginnen
ze te bijten".
