'Toen de mafia de baas was
hadden we ten minste werk'
'Geen bewijs' voor Bulgaars
complot bij aanslag op paus
Reportage
Paupers in Palermo Idagen steen en been
Samengaan in
Wassenaar
maakt kerk
overbodig
DINSDAG 1 APRIL 1986
PAGINA 9
PALERMO - De avond valt in Pa
lermo, wanneer aan het eind van
de brede straat, met het meest cha
otische, toeterende en tierende ver
keer van heel Zuid-Italië (en dat
wil wat zeggen), een lange stoet po
litiewagens komt aanstuiven. Met
loeiende sirenes en flikkerende
zwaailichten jagen ze de automobi
listen als verschrikte kippen naar
de kant en flitsen, zonder een ogen
blik vaart te minderen, voorbij.
Heel Palermo weet het weer: de zit
ting van het maxi-proces tegen de
Mafia („U maxi" noemen de Paler-
mitanen het bij afkorting) is weer
afgelopen. De rechters en juryle
den worden naar huis gebracht.
Het is maar een van de vele manie
ren, waarop de stad voortdurend
aan het proces wordt herinnerd en
daardoor onder een zware psycho
logische druk wordt gezet.
door
Hein ten Kortenaar
De 2000 man politie en carabinie
ri, die er speciaal voor naar Paler
mo zijn gestuurd, zijn wel voor een
groot deel geconcentreerd rondom
de gevangenis en de tegenover lig
gende rechtszaal (die door ieder
een „de bunker" wordt genoemd),
maar hun aanwezigheid is ook in
de rest van de stad voortdurend
zichtbaar. Bij de rechtszaal staan
pantserwagens opgesteld en lopen
gewapende wachten rond en ieder
een loopt er de kans aangehouden
en gefouilleerd te worden. Maar
ook al bij aankomst op het vlieg
veld worden de reizigers gecon
fronteerd met geweren en mitrail
leurs en de onrustig snuivende he-
roinehonden, die op de internatio
nale luchthavens van Rome en Mi
laan gewoon zijn, maar die 7e ver
der op geen enkel binnenlands
vliegveld tegenkomt.
Het valt moeilijk om niet in ie
dereen om je heen een 'mafioso' te
zien: in de verweerde mannen met
donkere petten, die elkaar zwij
gend de hand drukken, maar ook
in de keurige heren in hun driedeli
ge pakken, met dunne zwarte snor
retjes en zonnebrillen, die elkaar
breed glimlachend omhelzen, zon
der ook maar iets van de uitbun
digheid, die men toch met het
zuiden associeert.
Palermo is dan ook niet uitgela
ten, maar eerder in zichzelf ge
keerd, „een neurotische stad", zegt
een ambtenaar van het regionaal
bestuur me later, en daar is ook wel
reden toe.
Koetsje
Het hotel voor wie nieuwsgierig
is naar de Mafia, is het Grande Ho
tel et des Palmes, waar inderdaad
een palm voor de deur staat en een
woud van sierpalmen in de hal.
Hier zijn in het verleden beroemde
topvergaderingen van de Mafia ge
houden. Lucky Luciano, Frank
Coppola, Vito Genovese, Michele
Greco en, natuurlijk, de belasting
gardes Nino en Ignazio Salvo be
hoorden tot de geëerde gasten (ook
Wagner, maar dat doet er dit ver
band minder toe).
En hier vandaan, zo wordt ver
teld, vertrok op een avond in maart
1909 het koetsje waarin Don Vito
Cascio Ferro, hoofd van de hele Si-
ciliaanse Mafia, naar Piazza Marina
reed om er persoonlijk (een hele
eer) de Newyorkse commissaris
Joe Petrosino neer te schieten.
Petrosino was de eerste Ameri
kaanse politiefunctionaris die naar
Palermo reisde voor een onder
zoek naar de banden tussen de
Amerikaanse Cosa Nostra ën de Si-
ciliaanse Mafia. Hij was verraden
door een berichtje in de Herald Tri
bune en was vanaf de dag van aan
komst voortdurend geschaduwd.
Die avond dineerde Don Vito met
een bevriend kamerlid en het viel
niemand op, dat hij zich 'een ogen
blikje' had verwijderd. De getui
genverklaring van het kamerlid
vormde later een ijzersterk alibi.
Aan het ouderwetse statige ho
tel, met z(jn overdadige pluche en
verguldsel en Jugendstil-versierin-
gen, valt het allemaal niet af te
zien, maar toch voelt de reiziger
een rilling bij het binnenkomen en
kijkt hij in zijn kamer even ter
sluiks rond of er soms bloedvlek
ken op het kamerbreed tapijt zijn
te zien.
Des Palmes ligt aan de centrale
Via Roma, een drukke winkel
straat waar de rijkdom vanaf
straalt, maar die onmiddellijk
grenst aan afzichtelijke achter
buurten, als de Kalsa (de naam
stamt nog uit de tijd van de Arabi
sche overheersing, toen Palermo
de bijnaam 'de Schone' droeg).
Het is een hele belevenis, maar
geen aangename, om van de Via
Roma af te dalen naar de Kalsa,
nog niet eens de ergste, hoor ik, on
der de vele krottenwijken waar de
Mafia zijn voetvolk vandaan haalt.
Sanering
Tussen de uitgewoonde holen
liggen grote stukken braak, nog
van de grote bombardementen uit
de laatste wereldoorlog. Er wordt
al tientallen jaren gepraat over
„hersanering van het stadscen
trum", maar voor de grote bouw
ondernemingen, die allemaal in
handen van de Mafia waren, viel
daar minder aan te verdienen dan
aan de torenhoge flatgebouwen
waarmee ze de buitenwijken heb
ben volgezet. Het is schooltijd,
maar in de stinkende straatjes spe
len tientallen kinderen. Tussen de
huizen, waar overburen elkaar de
hand kunnen geven, wappert niet
al te schone was, een teken dat er
hier nog gewoond wordt, of wat
daarvoor doorgaat.
In al deze ellende woont Sergio
Maniscalco, een 30-jarige bouw
vakker, die al driejaar werkloos is,
met zijn vrouw en twee kinderen.
Hij was een van de demonstranten
die voor het stadhuis hebben ge
staan met borden „Leve de Mafia"
en „Toen er nog Mafia was, was er
werk". Hij is heel voorzichtig in
zijn uitleg: „Natuurlijk", zegt hij,
„wie gemoord heeft moet gestraft
worden, maar dat neemt niet weg,
dat als ik vroeger tegen iemand die
meetelt zei: 'Ik heb werk nodig',
dan kreeg ik het ook. Nu is er ner
gens meer werk te vinden".
Wie dat dan was, die „meetelde"
wil hij niet verder uitleggen, maar
zijn vrouw Caterina vult aan:
„Vroeger werd er overal gebouwd,
maar nu ze allemaal in de gevange
nis zitten, is het afgelopen". Het is
dus duidelijk genoeg: jarenlang is
de Mafia de grootste, zo niet de eni
ge werkgever in Palermo geweest,
en nu de Mafia wel niet in zijn ge
heel achter slot en grendel zit (dat
zou te mooi zijn om te veronder
stellen), maar toch tot grote voor
zichtigheid is gedwongen, bete
kent dat voor een groot deel van de
bevolking werkloosheid. „Het is
waar", zucht Giovanni Falcone, de
rechter-commissaris die zijn leven
op het spel heeft gezet, en nog zet,
om de Mafia te bestrijden, „waar
wij langs geweest zijn, is geen werk
Burgemeester
En de nieuwe burgemeester, Leo
Luca Orlando: „Ja, zo is het, en wat
wij dus moeten bewijzen is, dat als
er vroeger gewerkt werd onder het
verkeerde systeem, ook het goede
systeem in staat is om werk te ver
schaffen". Dagen, weken is hij er
voor in Rome geweest om de rege
ring te overtuigen, dat Palermo
juist nu geld nodig heeft, als het
ernst wil maken met de Mafia-be-
strijding. „En weet u waar ze pas
van geschrokken zijn? Van die bor
den met „Leve de Mafia". Tot dan
toe hadden ze mijn verhalen eigen
lijk niet serieus genomen, maar
van dat ogenblik af zagen ze in dat
ik gelijk had. Craxi en Scalfaro
(binnenlandse zaken) gingen het
eerst om, maar met Goria (schat
kist) was het moeilijker: pas op de
laatste avond dat ik in Rome was,
kreeg ik een telefoontje, dat hij ook
akkoord ging".
Er komt dus geld en Orlando ziet
de toekomst van zijn stad met
hoop tegemoet. Daarin is hij prak
tisch de enige, van allen met wie ik
in Palermo heb gesproken: bij de
meesten heerst een soort gelaten
fatalisme dat de eeuwenoude pro
blemen als onoverkomelijk ziet, al
thans op afzienbare termijn.
De burgemeester maakt niet de
indruk dat hij de problemen onder
schat, maar hij is bereid er zijn
schouders onder te zetten en ziet
kansen op verbetering. Hij ziet
vooral een langzame mentaliteits
verandering, onder de jeugd, maar
niet alleen daar.
„De Mafia-mentaliteit kan alleen
overleven waar de staat afwezig is.
Nu die Italiaanse staat, met name
in dit proces, zijn aanwezigheid en
zijn kracht aan het bewijzen is, be
gint men langzamerhand in te zien
dat de Mafia niet onoverwinnelijk
Orlando (38) is een van de nieu
we gezichten waarmee de christen
democraten willen aantonen dat zij
schoon schip willen maken en de
faam van 'partij van de Mafia' wil
len kwijtraken, die ze door een ja
renlang corrupt bewind van figu
ren als de vroeger almachtige Vito
Ciancimino (wethouder voor stads
ontwikkeling en korte tijd burge
meester) hadden verworven. Hij is
eigenlijk „uit woede" burgemees
ter geworden: van rustig professor
in de rechten aan de universiteit
van Palermo is hij in de politiek ge
doken na de moord op Carlo Alber
to Dalla Chiesa.
Vriend
„Daar werd een vriend van me
vermoord, een man waar ik het
grootste respect voor had, en toen
dacht ik: 'E adesso basta', en nu
moet het uit zijn. Ik heb verlof ge
vraagd van de universiteit en me
kandidaat gesteld voor het burge
meesterschap".
Zijn sleutelwoord is „doorzich
tigheid". Van het gemeentebestuur
wil hij een glazen huis maken,
•waar iedereen kan zien wat er ge
beurt. Die doorzichtigheid geldt
vooral voor de openbare aanbeste
dingen. En zo kon het gebeuren
dat de Parlemitaanse firma, die al
decennia lang de straten en riole
ringen heeft onderhouden, nu is
vervangen door een concurrent uit
Rome en dat de arbeiders van de
eerste daarom de pro-Mafia-de-
monstratie organiseerden, die voor
Orlando een winnende kaart is ge
bleken.
Het spreekt wel vanzelf dat hij
ook binnen zijn eigen partij niet bij
iedereen even geliefd is. En er
doen dan ook al geruchten de ron
de, dat er pogingen worden gedaan
om hem te wippen. Iedereen is het
er over eens dat hij een „Uomo on-
esto" een fatsoenlijk man i
dan komen meestal de 'n
Het voornaamste 'maar' is: hij is
maar alleen. Zijn hele omgeving is
nog de oude en doet zijn best om
hem zoveel mogelijk tegen te
werken. Als ik hem daarmee con
fronteer, veert hij boos overeind:
„Er zijn een aantal dingen die ik
wil bereiken, en die zullen ook ge
beuren", roept hij, en slaat daarbij
met zijn vuist op tafel.
Het is laat in de avond als wij af
scheid nemen: een burgemeester
van Palermo moet lange dagen ma
ken, zegt hij. Voor zijn kamer dren
telen de vier zwaar gewapende po
litiemannen, die hem overal bege
leiden, enkele minuten later bren
gen zij hem met loeiende sirenes
naar huis. Het burgemeesterschap
is geen sinecure, dat is zeker. Het
zal interessant zijn deze uit woede
geboren carrière verder te volgen
en te zien hoe lang het duurt voor
de studenten van Palermo hun
professor terug krijgen.
La Corte
Evenmin een sinecure is de taak
van de president van de rechtbank
bij het maxi-proces, die ik de vol
gende dag bezoek. Bij wijze van
spreken dan, want rechter Alfredo
Giordano is buiten de rechtszaal
geheel ontoegankelijk en daarbin
nen alleen vanaf de tribune te zien.
Wanneer, na het controleren, fouil
leringen en fotograferen aan de in
gang, iedereen binnen is en bij de
aankondiging: „La Corte" (het
Hof) beleefd is opgestaan, komt hij
binnen, aan het hoofd van een hele
stoet rechters en juryleden - of lie
ver „volksrechters", zoals ze hier
heten, want de bij loting aangewe
zen burgers maken deel uit van de
rechtbank.
Het is een onverwacht klein
mannetje, kordaat en goedlachs,
dat af en toe ineens een zonnebril
opzet om de zaal in te kijken. Gior
dano is afkomstig van de civiele
rechtspraak en dit is zijn eerste
strafproces, maar hij blijkt zijn
huiswerk goed te hebben gedaan
Buscetta: kroongetuige.
Ciancimino: corrupt bewind.
ROME (ANP/AP) - Een rechtbank
in Rome heeft zaterdag drie Bulga
ren en drie Turken bij gebrek aan
bewijs ontslagen van rechtsvervol
ging. Ze waren beschuldigd van
betrokkenheid bij de aanslag op
paus Johannes Paulus II in mei
1981. Die aanslag werd gepleegd
door de Turk Mehmet Ali Agca die
daarvoor tot levenslang is veroor
deeld.
Onder de vrijgesproken Bulga
ren is Sergei Antonov, die bureau-
chef was van de Bulgaarse lucht
vaartmaatschappij Balkan Air in
Rome. Hij werd op 25 november
1982 op aanwijzing van Agca inge
rekend en had sindsdien huisar
rest. Antonov, de enige Bulgaarse
verdachte die het proces bijwoon
de, is onmiddellijk op vrije voeten
gesteld. De andere twee Bulgaren
zijn Todor Aivazov en Zhelio Vas-
silev, twee voormalige diplomaten
van de Bulgaarse ambassade in
Rome. Zij keerden al in 1984 terug
naar hun land voordat de arresta
tiebevelen tegen hen werden uit
gevaardigd.
De kroongetuige van officier van
justitie Antonio Marini was Agca,
die in vaak tegenstrijdige getuigen
verklaringen beweerde dat het
complot was gesmeed in de Bul
gaarse hoofdstad Sofia. Agca zei
dat ook de Russische geheime
dienst KGB achter het komplot
zat. Daarvoor had men de Grijze
Wolven, een Turkse rechtextremis-
tische organisatie waarvan Agca
lid was, benaderd. Volgens de re
cherche die het onderzoek vooraf
gaand aan het proces voerde, wilde
Bulgarije de paus uit de weg rui
men omdat hij steun gaf aan de
verboden Poolse vakbond Solida
riteit. Deze invalshoek is echter
niet aan de orde geweest tijdens
het proces, dat op 27 mei 1985 be
gon.
Agca heeft gedurende het proces
een hoofdrol gespeeld, niet alleen
als de kroongetuige maar ook door
zijn beweringen dat hij Jezus zou
zijn. Dat deed hij zaterdag op
nieuw. De drie vrijgesproken land
genoten van Agca zijn Musa Serdar
Celebi, Omar Bagci en Oral Celik.
Celik woonde het proces niet bij.
Hij is voortvluchtig sinds 1981. Een
vierde Turk, Bekir Celenk, stierf
tijdens het proces in Turkrije.
Bagci kreeg wel drie jaar en twee
maanden gevangenisstraf wegens
het binnensmokkelen in Italië van
het moordwapen. Hij moet echter
onmiddellijk worden vrijgelaten
omdat Zwitserland hem aan Italië
had uitgeleverd op basis van de be
schuldiging dat hij betrokken was
bij het moordkomplot tegen de
paus. Aanklager Marini heeft ver
klaard in beroep te zullen gaan te
gen de uitspraak in het geval van
de Turkse verdachten. Dat zou be
tekenen dat ze Italië niet mogen
verlaten.
In de speiciaal gebouwde rechtszaal in Palermo is het proces te3gen 475 verdachten een toeristische attractie
voor juristen. Een groep Nederlandse advocaten woont een van de zittingen bij. (foto api
en alle ins en outs van de strafpro
cedure te kennen.
Het is vandaag maar een gewone
procesdag, zonder vooraanstaande
verdachten, laat staan de grote be
schuldigers Buscetta en Contorno,
die nog in Amerika zijn om tegen
Cosa Nostra te getuigen en pas in
mei in Parlermo worden verwacht.
De twee voorgaande dagen is er
geen zitting geweest, op verzoek
van de advocaten, heb ik me laten
vertellen, omdat ze anders hun ge
wone cliënten moeten verwaarlo
zen. En ook vanmorgen komt er al
dadelijk een kink in de kabel.
Een verdachte heeft een brief
met doktersattest gestuurd, dat hij
ziek is, maar geen afstand wil doen
van zijn recht om de zitting bij te
wonen. Lange tijd gebeurt er niets,
de advocaten maken een babbeltje,
lezen de krant of gaan een praatje
maken met hun cliënten in de
kooien onder de tribune.
Wanneer ik me begin af te vragen
waar we op zitten te wachten, merk
ik dat de vice-president een lang
telefoongesprek aan het voeren is.
Eindelijk is het afgelopen en de
president maakt zijn beslissing be
kend: een gerechtsarts zal de ver
dachte onderzoeken. De hele stoet
verdwijnt weer naar de raadska
mer voor een kopje koffie.
Geweten
Een uur later gaat de bel: ;„La
Corte", wordt er geroepen, en wan
neer iedereen weer zit, deelt Gior
dano mee, dat het medisch onder
zoek wat uitloopt en dat de zitting
dus tot half drie wordt verdaagd.
Zo is er dus een hele morgen verlo
pen zonder dat het proces een stap
verder is gekomen.
Er is trouwens nog een tweede
brief, uit de gevangenis van Turijn,
ook tamelijk onheilspellend. Een
van de kleinere beschuldigers
trekt alles terug: hij weet opeens
niet meer wie zijn broer vermoord
heeft en heeft ook de medeplichti
gen nooit gekend. „Ik heb bij het
vooronderzoek alles uit mijn duim
gezogen", schrijft hij, „en nu word
ik door mijn geweten gekweld. Ik
wil niet dat door mijn schuld on-
schuldigen worden gestraft".
De verdedigers kijken elkaar vol
daan toe. Dit is al de derde terug
trekking en ze hopen kennelijk op
meer. Samen met de eentonig her
haalde verklaring van de meeste
ondervraagden: „Ik antwoord pas
als mijn beschuldigers hier zijn",
maakt dit de voornaamste verdedi-
gingstaktiek duidelijk.
Ten eerste willen zij, vooral bij
de volksrechters, maar ook in de
publieke opinie, de indruk vesti
gen, dat de hele bewijslast op de
verklaringen van de 'verraders' be
rust en dat ze die tezijnertijd als
een kaartenhuis omver zullen bla
zen. En ten tweede doen ze alvast
hun best om de betrouwbaarheid
van de beschuldigers zo ver moge
lijk te ondermijnen.
De tweede taktiek is die van de
verdachten zelf, die van alle proce
duremogelijkheden gebruik ma
ken om het proces te rekken. Een
voorbeeld is dat van de zieke, die 's
middags op een ziekekarretje de
zaal in wordt gereden met twee
verplegers en vier carabinieri om
hem heen. Hij heeft last van jicht
en kan niet tegen de air-conditio
ning in de kooien. Een half uurtje
later is hij stiekem verdwenen, dus
zo groot kan zijn belangstelling
voor het proces niet geweest zijn.
Voorarrest
Zo krijgt de buitenstaander toch
sterk de indruk, dat de rechter de
tijd voor dit soort spelletjes wel
wat al te ruim bemeet. Tenslotte
zou het proces op 8 november afge
lopen moeten zijn, omdat dan de
termijn van het voorarrest ver
loopt, althans voor die verdachten,
die alleen van lidmaatschap van de
Mafia en niet van specifieke misda
den zijn beschuldigd.
Als dit bezadigde tempo wordt
aangehouden, zal dat nooit kunnen
lukken, maar het kan zijn, dat ie
dereen in deze beginfase alleen
maar wacht op de komst van Bus
cetta en Contorno en dat er dan pas
werkelijk schot in gaat komen.
Dat de ondermijningstactiek al
thans bij de publieke opinie niet
zonder effect blijft, blijkt buiten de
rechtszaal. „U maxi?", wordt er ge
schamperd: „Dat gaat jaren du
ren", zegt de een, „daar kunnen ze
toch nooit iets bewijzen", meent
een ander, en een derde: „Die zijn
toch veel te machtig, die maken ze
nooit iets".
Het somberste oordeel komt van
een journalist, die het proces dag
aan dag bijwoont: „Natuurlijk wor
den ze veroordeeld", zegt hij. „Ze
zijn allemaal overboord gezet, om
dat ze onbruikbaar geworden wa
ren. Maar achter de schermen is de
reorganisatie in volle gang en be
staat er al een hele nieuwe Mafia
die niemand kent". De hoop van
burgemeester Orlando schijnt door
weinig Parlemitanen te worden ge
deeld. Of het moesten de kinderen
zijn, die op hun schoolmuur heb
ben geschilderd: „Wij willen een
toekomst zonder angst, zonder Ma
fia".
De hervormde gemeente en de
gereformeerde kerk van Wasse
naar-Zuid zijn een federatie aan
gegaan. Ze hebben dat met Pa
sen feestelijk gevierd, in de her
vormde Kievietkerk in het hart
van de villawijk. Die wordt voor
taan gemeenschappelijk ge
bruikt.
De gereformeerde kerk aan de
Bloemcamplaan, die in 1939 in
gebruik werd genomen, krijgt
een andere functie. De Kieviet-
kerk is niet alleen groter, maar
heeft ook een betere accommo
datie voor de samengevoegde ge
meente. Het is de bedoeling dat
er twee predikanten blijven. De
gereformeerde predikant dr. G.
C. van de Kamp heeft zojuist een
beroep naar Delft-Abtswoude
aangenomen.
Over de laatste dienst in de
Bloemcampkerk zei hij, dat het
een waardig afscheid was. "Er
zijn geen gevoelens weggestopt
en er is ook geen drama van ge
maakt". Bij de uitgang kreeg ie
dereen een boekje met een tekst
vol herinneringen en foto's.
Bijzonder hoogleraar. Dr. B.
H. Veder te Den Bosch is be
noemd tot bijzonder hoogleraar
in de wijsbegeerte in relatie tot
de katholieke levensbeschou
wing aan de Landbouwhoge
school in Wageningen. Deze be
noeming gaat uit van de Rad-
boudstichting (wetenschappelijk
onderwijsfonds) in Vught, die
zich ten doel stelt de katholieke
levensbeschouwing te betrekken
bij de vorming van academici. -
Vedder (37) is de derde hoogle
raar op de leerstoel in Wagenin
gen. De leerstoel werd in 1962
opgericht, maar was sinds 1971
vacant. De nieuwe hoogleraar
studeerde theologie in Utrecht
en filosofie in Leuven. Hij pro
moveerde in 1984 op een proef
schrift over de Duitse filosoof
Heidegger. Als wetenschappelijk
medewerker voor filosofie aan
de Katholieke Theologische Ho
geschool in Amsterdam doceert
hij vooral wijsgerige anthropolo
gic.
Groei
In Indonesië groeit het chris
tendom gestaag. Maar ondanks
de massale doopsbedieningen
van tegenwoordig gelooft dr.
Fiep Kruyt niet, dat na de jaren
60 nog van een explosieve groei
kan worden gesproken. Het blad
'Vandaar' van de hervormde en
gereformeerde zending van deze
maand publiceert een gesprek
met deze 'grijze eminentie' van
de hervormde zending.
Het zijn doorgaans kleine groe
pen of individuele mensen die
zich bij de kerk aansluiten (dr.
Kruyt heeft het dan vooral over
Java). Het gezinsleven van chris
tenen heeft aantrekkingskracht.
Ook de belangstelling voor ande
ren die christenen, al of niet
georganiseerd, aan de dag leggen
spreekt aan.
Dromen zijn heel belangrijk.
Zo vertelde een man aan Fiep
Kruyt, dat Jezus hem in de
droom was verschenen. "In de
oosterse mentaliteit zijn dromen
zeer reëel". Mevrouw Kruyt
heeft doopdiensten meegemaakt
met tachtig tot honderd dopelin
gen. "De mensen zijn dan vaak
ontzettend blij. Ontspanen, op
gewekt, stralend. In de stad on
dervinden ze minder tegenwer
king van familie. Daar is de so
ciale controle goeddeels wegge
vallen.
In de dessa's is dat anders.
Daar kun je als jonge christenen
veel tegenstand ondervinden en
word je dus eerder groepsgewijs
christen. Vooral op Oost-Java is
de islam fanatieker. "Word je
daar als eenling christen, dan
kun je narigheid verwachten".
Fiep Kruyt weet van mensen die
hierom uit hun dessa zijn wegge
jaagd.
Dessahoofden kunnen mensen
verbieden bij een christelijke in
stelling hulp te zoeken, zoals bij
het instituut voor gezinswelzijn
en het ziekenhuis Mardi Santosa
in Soerabaja. "Daarom wappe
ren wij niet met de christelijke
vlag. Niet om onszelf maar om
deze mensen te beschermen. Ze
weten goed, dat we een christelij
ke basis hebben. Niet zozeer de
cliënten maar onze medewerkers
- die voor de helft islamitisch
zijn - worden stuk voor stuk
christen, hoewel we nooit op de
traditionele wijze evangeliseren
en het woord christelijk maar
weinig gebruiken".
Zelfs wordt tot mensen die
christen willen worden wel eens
gezegd: weet wat je doet, want
christen-zijn kan ook lijden bete
kenen; je kunt immers door je fa
milie worden verstoten. "En hoe
vaak zeggen zij dan weer: er staat
toch in de bijbel, dat je moet lij
den? Daar rekenen ze dus mee".
Weer actief
Het Vaticaan heeft zaterdag
het spreek- en schrijfverbod dat
vorig jaar mei de Braziliaanse be
vrijdingstheoloog Leonardo Boff
werd opgelegd opgeheven. Dat
meldden Braziliaanse kranten.
Boff mag weer publiceren, toe
spraken houden en interviews
geven.
Hij moest van het Vaticaan een
tijdlang 'onderdanig stilzwijgen'
omdat vooral zijn boek 'Kerk,
charisma en macht' als een ge
vaar voor het geloof werd be
schouwd. Boff is een
staand woordvoerder van de La-
tijnsamerikaanse 'bevrijdings
theologie', die opkomt voor ar
men en verdrukten.
Politiek. Zes rooms-katho-
lieke bisschoppen in het noor
den van Mexico verdedigen in
een 'herderlijk schrijven' het
recht en de plicht van de kerk
om zich met politieke vraagstuk
ken bezig te houden. De grond
wet van Mexico verhindert dat
op grond van het principe 'schei
ding tussen kerk en staat'.
De bisschoppen wijzen in hun
brief op het gevaar van corruptie,
onverdraagzaamheid en-absolu
tisme als de macht lange tijd bij
dezelfde partij berust. En dat is
in Mexico het geval.
Hervormde Kerk: beroepen
te Apeldoorn Th. Hulst Wad-
dinxveen, tc 's Graveland-Anke-
veen W. Balke Den Ham; aange
nomen naar Poortvliet kandidaat
A. Egas Vriezenveen, naar 's Gre-
velduin-Capelle kandidaat J. C.
de Groot Ridderkerk. Gerefor
meerde Kerken: aangenomen
naar Delft-Abtswoude G. C. van
de Kamp Wassenaar-Zuid, naar
Scheveningen N. Schelhaas
Apeldoorn. Nederlands Gerefor
meerde Kerken: bedankt voor
Kampen F. van Deursen Apel
doorn. Christelijke Gerefor
meerde Kerken: beroepen te
Bunschoten H. de Boer Eemdijk.
bedankt voor London (Ontario.
Canada) A. van de Weerd Urk.
Gereformeerde Gemeenten: be
dankt voor Haarlem A. Elshout
Zoetermeer Oud-Gereformeer
de Gemeenten: bedankt voor
Rijssen M. Pronk Ede.
