'Iedereen weet wel wat
niet door de beugel kan'
Dagkliniek psychiatrie kan
24-uursopname vervangen
Interview
In academisch ziekenhuis Utrecht
Interview
Aantal scheidingen wordt minder
Ministerie bestrijdt fraude met bijstand
Bisschoppen
ook welkom
bij'8 Mei'
in Den Bosch
VRIJDAG 28 MAART 1986
PAGINA 17
UTRECHT - Voor het eerst in de
geschiedenis van het Academisch
Ziekenhuis Utrecht worden sinds
half januari psychiatrische patiën
ten behandeld in een dagkliniek.
In totaal komen vierentwintig
mannen en vrouwen 's ochtends
uit alle delen van de regio Utrecht
naar 'Bloeyendael' in De Uithof.
Zij keren aan het einde van de mid
dag naar huis terug.
door
Carlo Nagel
Prof. dr. B. P. R. Gersons, hoog
leraar ambulante en sociale psy
chiatrie, zegt dat dagbehandeling
van psychiatrische patiënten in
Nederland weliswaar voorkomt,
laar dat de bestaande centra zich
„i het algemeen richten op mensen
die anders niet zouden worden op
genomen. „Terwijl wij de dagbe
handeling hebben opgezet als al
ternatief voor 24-uurs-opname in
een kliniek".
Met andere woorden: in
Bloeyendael worden geen patiën
ten met uitsluitend neurotische
problemen behandeld, maar
zwaardere psychiatrische gevallen.
Vrouwen zowel als mannen die lij
den aan depressies of psychoses,
die snel in de war raken of pogin
gen tot zelfmoord hebben onder-
„Wij doen dat, omdat we op
grond van literatuurstudie veron
derstellen dat dagbehandeling be
ter aansluit by hun behandelbe-
hoefte dan volledige opname", zegt
prof. Gersons. „De relatie met het
eigen milieu wordt niet verbroken,
er is minder kans op maatschappe
lijk isolement. Van opname in een
psychiatrisch ziekenhuis hebben
veel mensen bovendien het gevoel
dat het catastrofaal is. Je krijgt in
één totaalpakket behandeling, on
derdak, verzorging en bewaking
aangeboden. Dat is nogal wat".
Thuissituatie
Ook het overheidsbeleid is er de
laatste jaren op gericht psychiatri
sche patiënten zoveel mogelijk in
hun thuissituatie te helpen. Inten
sieve behandeling kan nodig zijn,
maar vaak nipt 's nachts en even
min bewaakt. De patiënt kan de er
varingen die hij overdag tijdens de
behandeling opdoet 's avonds aan
de praktijk toetsen.
De hoogleraar sluit maar weinig
psychiatrische patiënten van dag
behandeling in Bloeyendael uit.
Hij zegt: „Wij nemen geen patiën
ten bij wie lichamelijke problemen
op de voorgrond staan, evenmin
demente bejaarden. Ook als versla
vingsproblematiek het centrale ge
geven is, kunnen patiënten beter
elders terecht. Maar verder hante
ren wij alleen een ondergrens in
leeftijd van 16 18 jaar
Het betekent dat de staf van de
psychiatrische kliniek agressieve
patiënten niet uitsluit. Prof. Ger
sons: „Wat is agressie anders dan
een uiting van onmacht? Dan zou
den wy al heel veel psychiatrische
patiënten moeten weren. Wij geven
natuurlijk wel medicijnen, maar
niet een of andere anti-vecht-pil.
Veel medicijnen hebben met de
vermindering van angst te maken,
andere nemen het kwellende effect
van een sombere stemming weg of
verminderen een psychose".
„Het gaat om mensen die zich in
hun eigen omgeving moeilijk
staande kunnen houden. Psychi
sche en sociale factoren in hun
jeugd spelen een belangrijke rol -
de gezinssituatie is nu eenmaal de
bakermat voor de verdere ontwik
keling van mensen. Biologische
factoren maken hen extra kwets
baar. Dan hoeft er maar een teleur
stelling, een tegenvaller te zijn of
zij worden over de grens geduwd
en dan spreken wij van een psy
chiatrisch ziektebeeld".
Groepsbehandeling
Het streven van de medische staf
is gericht op een gemiddelde be-
handelduur van drie tot zes maan
den. De patiënt komt dagelijks van
negen uur tot half vyf naar de dag
kliniek, waar de nadruk wordt ge
legd op groepsbehandeling. Er
worden verschillende therapieën
toegepast. Gersons: „Die kunnen
pijn doen. Ik bedoel niet lichame
lijk, maar de confrontatie met an
deren kan tot verdriet leiden. Blij
ven patiënten weg, dan gaat een so-
ciaal-psychiatrische verpleegkun
dige op huisbezoek".
Er zal nog een vergelijkend on
derzoek worden verricht naar psy
chiatrische dagbehandeling en 24-
uursopname. De financiering is
vrijwel rond voor zo'n onderzoek
dat drie en een halfjaar gaat duren.
„Wij willen weten voor wie dagbe
handeling geschikt is en voor wie
niet", zegt Gersons. „Ik denk dat
het niet goed is voor mensen die zó
zijn vastgelopen, zo chaotisch en
zorgafhankelijk zijn dat zij perma
nent een rustige omgeving nodig
hebben. Maar dat geldt niet voor
de patiënten die hier nu voor dag
behandeling komen. Die kunnen
allemaal wel ergens op terugval
len".
Dat wil overigens niet zeggen dat
Gersons na een aantal maanden al
le patiënten al vrolijk fluitend de
poort ziet uitstappen. Hij zegt:
„Sommigen gaan er beter uit dan
zij er in kwamen. Er zijn patiënten
bij wie wij er in slagen hun leven
weer leefbaar te maken. Maar er
zijn ook mensen die ernstig gebukt
blijven gaan onder hun psychiatri
sche ziekte. Voor hen zoek je naar
een niveau waarop ze toch weer
kunnen functioneren. Zo verschil
len de behandeldoelen per patiënt
Veel groepstherapie, maar we leve
ren maatwerk. Iedere patiënt komt
om te beginnen twee weken voor
oriëntatie. Welke doelen lijken ons
bereikbaar - dat is bepalend voor
het behandelprogramma".
DEN HAAG (ANP) - Er lijkt in 1985 een einde te zijn
gekomen aan de jarenlange stijging van het aantal
echtscheidingen. In 1985 werden 34.000 echtscheidin
gen uitgesproken, evenveel als in 1984. Ter vergelij
king: tien jaar eerder bedroeg het aantal 20.000. Dit
blijkt uit gegevens van het Centraal Bureau voor de
Statistiek, die gisteren zijn gepubliceerd.
Door echtscheiding of door overlijden van één van
de echtgenoten werden in 1985 91.000 huwelijken ont
bonden, duizend meer dan het jaar ervoor. "Er werden
83.000 huwelijken gesloten en ook dat waren er dui
zend meer dan in 1984.
In 1985 zagen 178.000 kinderen het levenslicht. Er
overleden 123.000 mensen. Voor 1984 kwamen beide
aantallen iets lager uit, namelijk 174.000 en 120.000. Er
vestigden zich in 1985 80.000 mensen vanuit het bui
tenland. Daarvan hadden er 33.000 de Nederlandse na
tionaliteit. Er vertrokken 56.000 personen van wie
31.000 personen met de Nederlandse nationaliteit.
DEN HAAG - "Iedereen
die bij een gemeentelijke
sociale dienst werkt, moet
weer alert worden op frau
de. Het controleren van de
uitkeringsgerechtigden is
geen taak van alleen de so
ciaal rechercheur". Dat
zegt mr. M. Nacinovic,
hoofd van de directie Bij
standszaken van het mi
nisterie van sociale zaken.
Koel en vastberaden heeft
dit ministerie de strijd
met de fraude in de socia
le zekerheid aangebon
den.
door
Peter de Vries
Landelijk vastgelegde straffen
voor fraudeurs, meer controle en
nieuwe juridische methoden
moeten ervoor zorgen dat alleen
degenen die er recht op hebben
een uitkering krijgen. "Regels
zijn er niet voor niets, en sancties
moeten weer als straf worden er
varen".
De bijstandswet geldt als een
van de moeilijkst te controleren
sociale regelingen. Het is het
vangnet onder de sociale zeker
heid; de uitkering voor mensen
die écht geen andere inkomsten
meer hebben:
Achter dat woordje 'echt' gaat
een wereld van problemen
schuil. Een kleine nevenverdien-
ste, een eigen huis, een partner
die werkt of een uitkering heeft;
alles telt meer voor de bijstand.
Dat maakt de bijstand fraudege
voelig, en de bestrijding van
fraude moeilijk.
Hoevéél uitkeringsgerechtig
den zich niet-helemaal gedragen
naar de letter en geest van de so
ciale wetten, is onbekend. Er zijn
ruwe schattingen, door Nacino
vic als 'natte-vingerwerk' be
stempeld, die ervan uitgaan dat
ongeveer zeven procent van de
bijstandscliëntele enigszins frau
deert. Bij de andere sociale wet
ten zou dat percentage iets lager
liggen: rond de vier tot vijf pro
cent. De omvang van de fraude is
voor het ministerie van sociale
zaken echter niet de reden om de
bestrijding ervan beter ter hand
te nemen. Het mag niet, want het
verziekt de sociale zekerheid, is
de kern van de redenering.
Strafkorting
Ter bestrijding van de fraude
onder werklozen die in de bij
stand (rww) terecht zijn geko
men, wil het ministerie landelij
ke richtlijnen uitvaardigen. Er
komen eenduidige straffen: va
riërend van vijftig gulden kor
ting op de uitkeringen geduren
de drie maanden bij een 'licht
vergrijp' als het vergeten van de
inschrijving bij het arbeidsbu
reau, tot tweehonderd gulden
voor degene die passende arbeid
weigert.
Er zijn twee redenen voor die
landelijke aanpak, zegt Nacino
vic. "De eerste is dat straf weer
als straf gezien moet worden.
Daarnaast willen wé wat doen
aan de grote verscheidenheid die
er momenteel bestaat in het
sanctiebeleid van de verschillen
de gemeenten".
Op dit moment mogen ge
meenten zelf bepalen hoe hard ze
een frauderende rww-er aanpak
ken. De ene gemeente speurt
naarstig naar fraudeurs, de ande
re doet daar wat laconieker over.
In de ene gemeente worden hoge
straffen Uitgedeeld, in de andere
wordt vaak volstaan met slechts
een 'waarschuwing'. Die ver
scheidenheid ondermijnt het
sanctiebeleid, meent Sociale Za
ken.
Nacinovic: "Het doel van een
sanctie is toch dat de mensen
zich weer aan de regels houden.
Dan moet je constateren dat een
straf van 2,50 gulden per week
nergens op lijkt. Dat is geen
sanctie, dat corrigeert niet, maar
is een papieren zaak. De ver
plichtingen die aan uitkeringsge
rechtigden worden opgelegd,
zijn duidelijk. Men móet zich in
spannen om werk te vinden. We
kunnen wel zeggen dat dat werk
er toch niet is, en ik begrijp ook
wel dat werklozen soms moe
worden van het vruchteloos sol
liciteren. Maar dat mag geen ex
cuus zijn om je best niet meer te
doen om werk te vinden. Dat is
geen onmogelijke opdracht,
geen pesterij of een klopjacht".
Samenwonen
Hetzelfde geldt voor geschei
den vrouwen die in de bijstand
zijn gekomen, en op een gegeven
moment weer gaan samenwo
nen. Omdat de inkomsten van de
nieuwe partner meegeteld moe
ten worden bij het bepalen van
de hoogte van de bijstand, is de
desbetreffende vrouw verplicht
de nieuwe relatie bij de GSD te
melden. Maar als de vrouw dat
niet doet, omdat ze bijvoorbeeld
eerst eens een tijdje wil aanzien
hoe de nieuwe relatie zich ont
wikkelt? Dat kan toch moeilijk
als 'fraude' worden bestempeld?
Nacinovic is onverbiddellijk.
"Fraude is natuurlijk een fors
woord, maar zo'n vrouw handelt
wel onjuist. Ze is verplicht zo'n
belangrijke verandering van de
omstandigheden aan de GSD te
melden. In zo'n geval kan er dan
een praktische afspraak worden
gemaakt, bijvoorbeeld dat ook
de GSD even afwacht hoe de
zaak zoch ontwikkelt".
Ook bij het naderen van de
grenzen van. de privacy zijn de
regels van de sociale zekerheid
hard. "De wet wordt toch vol
strekt onuitvoerbaar en beant
woordt niet meer aan zijn doel
wanneer je accepteert dat die
vrouw zelf mag beslissen wan
neer ze de GSD informeert over
het feit dat er een nieuwe inko
menssituatie is ontstaan?"
"Het privacy-argument speelt
ook vaak mee in de kritiek die er
is op sociale rechercheurs. Ik
meen in die kritiek twee ver
schillende argumenten te ontwa
ren. Enerzijds is er kritiek op on
heus optreden van rechercheurs.
Daar valt wat aan te doen door ze
een goede opleiding, als bij de
politie, te geven. Daarnaast
speelt, dat mensen vinden dat
bepaalde privacy-zaken geen rol
mogen spelen in de beoordeling
van hun recht op uitkering. Wel
nu, degenen die vinden dat het
niet mag meetellen of mensen sa
menleven of niet, gaan volledig
voorbij aan het feit dat de by-
stand een aanvullende uitkering
Snuffelen
De bestrijding van fraude in de
bijstand is een uiterst teer ge
spreksonderwerp. Het roept het
beeld op van snuffelende sociaal
rechercheurs, buren die de bij
standstrekker bij de GSD 'aange
ven' door middel van anonieme
tips, de klopjacht. Dat is, zegt
Nacinovic, slechts één kant van
de medaille. Sociaal recher
cheurs zijn nodig, anonieme tips
mogen "omdat er gevallen be
kend zijn waarin terecht angst
voor represailles aanwezig was".
Maar de keerzijde van de me
daille is dat "iedereen die met de
bijstandswet te maken heeft,
weer alerter moet worden op
fraude. De fraudeur probeert be
wust door het achterhouden of
vervalsen van gegevens finan
cieel voordeel te behalen. GSD-
medewerkers moeten geen on
derscheid maken tussen de con
troleurs aan de ene kant én de
hulpverleners aan de andere
kant. Dat is een schijntegenstel
ling".
"Een hulpverlener heeft geen
oprechte relatie met een cliënt
wanneer hij weet dat die cliënt
de zaak beduvelt: Het is ook niet
oprecht wanneer de GSD-mede-
werker uit angst voor het ver
prutsen van de relatie met de
cliënt bepaalde vragen niet stelt.
We kunnen nu wel praten over
de abstracte landelijke richtlij
nen, over wat volgens het spoor
boekje wel en wat niet mag, maar
in de praktijk weet iedereen vrij
goed wanneer iets niet door de
beugel kan".
De sociale dienst: geen onderscheid tussen controleur en hulpverlener. (fotoGPD)
"Iedereen - ook U - die het the
ma van de komende manifestatie
van de '8 Mei-beweging' ter harte
gaat, zullen wij graag welkom he
ten in Den Bosch". Die uitnodi
ging stuurde de voorzitter van
deze beweging van vernieu
wingsgezinde rooms-katholie-
ken, mevrouw L. Stael-Merkx,
aan de bisschoppen.
Zij verwijst in haar brief naar
het gesprek van vorig jaar no
vember tussen vertegenwoordi
gers van '8 mei' en de bisschop
pen Simonis en Ernst. Alle deel
nemers voelden zich toen "ver
bonden in hun zorg om de voort
gang van het geloven terwille
van de samenleving". Die voort
gang is het thema van de mani
festatie op Hemelvaartsdag in
Brabants hoofdstad (Brabanthal
len): 'Geloven bij het leven'.
Uit de toelichting bij dit the-
"Geloven anno 1986 veronder
stelt een principiële openheid
naar het leven op déze aarde,
houdt een uitdaging in om als
volk van God samen verantwoor
delijkheid te dragen voor de op
bouw van kerk en samenleving.
Bovenal: geloven in 1986 bete
kent bekering tot en inzet voor
het leven, voor gerechtigheid en
voor bevrijding van allen, veraf
en dichtbij, die nu nog ontrecht
zijn".
De Filippijnse religieuze Ma-
riani Dimaranan - politiek ge
vangene onder het bewind van
dictator Marcos, leidster van de
organisatie voor de mensenrech
ten in haar land en kandidaat
voor de Nobelprijs voor de vrede
dit jaar - zal een van de sprekers
zijn. De bevrijdingstheoloog
Leonardo Boff was ook uitgeno
digd om te spreken, maar door
het spreekverbod dat het Vati-
caan hem heeft opgelegd heeft
zijn komst geen zin. Hoofdspre
ker is nu de dominicaan en theo
loog Karl Derksen.
Naast het centrale morgenpro
gramma zijn er die dag voor de
bezoekers ook mogelijkheden
om zelf actief en creatief te zijn.
Zo zullen vele van de meer dan
vijftig organisaties die tot nö toe
lid zijn geworden van de '8 Mei
beweging' met korte program
ma's hun kijk op het thema ge
ven. Ook kan men een aantal
mensen uit de beweging per
soonlijk ontmoeten, onder wie
de theoloog Schillebeeckx.
Dit 'feest voor jong en oud' -
zoals de ol-ganisatie het zelf ty
peert - begint rond half 10 en be
sluit om 5 uur met een eucharis
tieviering.
('Geloven bij het leven' is de
tweede manifestatie van deze be
weging. De eerste was op 8 mei
vorig jaar aan de vooravond van
het pausbezoek. Toen toonden
op het Haagse Malieveld meer
dan 10.000 vernieuwingsgezinde
gelovigen elkaar 'het andere ge
zicht van de kerk').
Jubileum. In het weekeinde
van 12,13 en 14 april viert de con
gregatie van de 'Priesters van het
Heilig Hart van Jezus' het feit dat
deze religieuze gemeenschap
zich 75 jaar geleden in Nederland
vestigde. Zondag 13 april is er
van half 3 tot half 6 open huis in
het 'Centrum Bovendonk' te
Hoeven. De volgende dag wordt
daar een 'landdag' gehouden,
waarvoor alle leden en oud-leden
van de Nederlandse afdeling zijn
uitgenodigd.
De congregatie is altijd sociaal
gericht geweest. Ze was actief in
jeugd- en opleidingswerk, club-
en buurthuizen, zeemanswerk in
Amsterdam en Rotterdam, en
'moeilijke' parochies, zoals in de
Peel en Amsterdam. In de loop
der jaren zwermden honderden
Nederlandse broeders uit naar
alle delen van de wereld.
De congregatie werd in 1878 in
Frankrijk opgericht. De ruim
2700 leden werken in 25 landen.
Van hen zyn er ongeveer 450 Ne
derlander; 300 werken in eigen
land, 150 in de Derde Wereld.
Men vindt ze in parochies, het
zeeliedenwerk, de zorg voor ge
vangenen, het studentenpasto
raat en de catechese voor volwas
senen.
Zendingswerk. Op 1 april be
gint de jaarlijkse 'Sympatia-ak-
tie' (verkoop van tijdschrift) van
de 'Medische Advent-Zending'.
De opbrengst van deze twee
maanden durende actie is voor
medisch en opvoedkundig zen
dingswerk.
Deze zending is een internatio
nale organisatie van het kerkge
nootschap 'Zevendedags-adven-
tisten'. Ze verleent hulp op me
disch, sociaal en geestelijk ter
rein zonder onderscheid van ras,
nationaliteit of levensovertui
ging.
De 'Medische Advent-Zen
ding' beschikt op het ogenblik in
heel de wereld over 166 zieken
huizen, 269 varende en rijdende
kliniekjes, ruim 3900 basisscho
len en 900 scholen voor middel
baar en hoger onderwijs.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Apeldoorn J. W.
Verweij Ridderkerk, voor 's Gra-
venzande en voor Rhenen E. Ve-
nema Middelburg.
Vrouw als priester
De blanke anglicaanse bis
schop Robert Mercer uit Zim
babwe heeft op een internatio
naal congres van conservatieve
leden van de Amerikaanse epi
scopaalse en de Canadese angli
caanse kerk (gehouden in Con
necticut) voorspeld, dat de angli
caanse bisschoppen uit Afrika in
1988 zullen stemmen vóór de
vrouw als priester. Dan wordt
een conferentie van de angli
caanse wereldkerk gehouden.
Hoewel de Afrikaanse kerken
op heel ander gebied zorgen heb
ben, zoals de polygamie en de
voorouderverering bij gedoopte
christenen, zullen de elf provin
cies van de anglicaanse kerk in
dat werelddeel zeker korte met
ten maken met de oppositie te
gen wijding van de vrouw, ver
klaarde Mercer.
Ingetrokken. De aanklacht
tegen drie medewerkers van het
Turkse bijbelgenootschap is in
getrokken, zo heeft de secrtaris
van de Wereldbond van Bijbelge
nootschappen, dr. Ulrich Fick,
bekendgemaakt Zij werden er
van beschuldigd, de Turkse pers
wet te hebben overtreden met
verkoop van de bijbel. Het pro
ces tegen hen zou op 17 juni be
ginnen.
EmmanuqJ Bagdas, algemeen
secretaris van het bijbelgenoot
schap in Turkije, deelde dr. Fick
gisteren mee, dat de bijbel in
Turkije weer mag worden ver
spreid. Tegen de rechterlijke uit
spraak dat de openbare verkoop
moest worden stopgezet was bin
nenslands maar ook internatio
naal geprotesteerd.
Schande. Secretaris-generaal
dr. Emilio Castro van de Wereld
raad van Kerken oefent in een
publikatie van de Wereldraad
kritiek uit op kerken die ge
mengde huwelijken voorname
lijk als 'pastoraal probleem' zien.
Dat komt, volgens hem, omdat
kerken onderling wel willen sa
menwerken maar niet bereid zijn
het volle 'kerk-zijn in Christus'
van elkaar te erkennen.
Hy noemt het een schande dat
de kerken met elkaar niet het
avondmaal willen vieren. "Hoe
kunnen predikanten over de hele
wereld verkondigen dat voor Je
zus iedereen gelijk is, als ze zelf
niet sterk genoeg zijn om de
scheiding te overwinnen aan de
tafel waartoe Christus ons heeft
uitgenodigd?"
