'Het enige waar ik nu aan
denk zijn die Passionen'
Slagwerkfestival geslaagd experiment
Leidse tenor Nico van der Meel:
Passiespel te sloom
voor videogeneratie
Opera Forum
heeft nieuwe
behuizing
Festival van poppentheater
MAANDAG 24 MAART 1986
LEIDEN - Lijdenstijd: tra
ditiegetrouw het seizoen
voor de passies. Vrijwel
overal kan men deze weken
Bachs Matthaus- of Johan
nes-Passion beluisteren.
Een belangrijke rol in deze
passies heeft de Evangelist,
de tenor die met zijn recita
tieven de aria's en koorde-
len tot één geheel verbindt.
Eén van de tenoren, die in deze we
ken zowel in binnen- als buiten
land die partij zingt, is de jonge
Leidse tenor Nico van der Meel
(29). Net teruggekomen uit Duits
land, kon hij in zijn drukke agenda
nog wat tijd vrijmaken v
sprek.
door
Abraham Goedhals
"Mijn carrière is", zo vertelt hij,
"eigenlijk heel toevallig begonnen.
Tijdens mijn studie wiskunde in
Leiden zong ik bij het Kamerkoor
van Collegium Musicum. De diri
gent viel op een gegeven moment
ik als repetitor inviel.
'Jesus Christ Superstar', musical
van Andrew Lloyd Webber (muziek)
en Tim Rice (tekst), uitgevoerd door
het Koninklijk Ballet van Vlaande
ren. Regie: Rufus Collins. Gezien op
21 maart in het Congresgebouw, Den
Haag. Nog te zien op 7 en 8 april in
Carré, Amsterdam, 22 en 23 april in
Zuidplein, Rotterdam en 3 juni in de
Stadsschouwburg. Utrecht. Volgend
seizoen in veertig theaters verspreid
door het land.
DEN HAAG - Het Koninklijk
Ballet van Vlaanderen heeft een
offensief ingezet in ons land.
Niet zoals de naam doet vermoe
den met dans, want wat dat be
treft komen we hier weinig te
kort. De Vlamingen komen vottr-
al met groot gemonteerde Ameri
kaanse musicals. Musicals van
het soort dat wij in Nederland
ook zo graag zouden maken,
maar die hier maar zelden van de
grond willen komen. Het Ko
ninklijk Ballet krijgt dat wel
voor elkaar, omdat in dit gezel
schap sinds korte tijd een aantal
spelers van het opgeheven musi
cal-theater Arena uit Gent zijn
opgenomen.
Jesus Christ Superstar' stond
al op het repertoire van Arena en
wordt nu met een nog grotere be
zetting (zeventig uitvoerenden)
door het Koninklijk Ballet ge
bracht. Vraag me niet waarom,
want ik leefde in de veronder
stelling dat het geromantiseerde
passiespel van Lloyd Webber en
Rice tijdgebonden was en met
het uitsterven van de bloemen
kinderen geruisloos zou verdwij
nen. Maar kennelijk is het in de
ze tijd van IKV en Positivo's op
nieuw mogelijk het evangelie te
gelde te maken.
Regisseur Rufus Collins, in
Nederland bekend van de pro-
dukties The Kingdom en 'Ne
gers' van Jean Genet bij het Ka-
theater, laat zich hier van een
heel andere kant zien. Hij onder
neemt met 'Jesus Christ Super
star' een poging een massa-spek
takel te maken. Grote groepen
spelers lopen af en aan door de
zaal en over het podium, waarbo
ven bijna steeds grote rookwol
ken hangen, die door de belich
ting alle kleuren van de regen
boog krijgen. Psychedelisch,
zouden we vijftien jaar geleden
hebben gezegd. Collins toont
zich vooral een bekwaam massa-
regisseur, die de tientallen spe
lers tot fraaie tableaux vivants
laat bevriezen. De dunne doora
derde doeken, die in veel scènes
worden gebruikt, vormen daar-
n?ast een mooi visueel effect.
De verdere enscenering is so
ber. Veel te sober. Wie het lij
densverhaal in beeld wil brengen
voor de videogeneratie moet
meer in huis hebben dan licht en
rook. Die redt het niet met twee
breakdansers. En ook niet door
het volk als punkers aan te kle
den, want dat is een actualisering
die nergens op slaat. De oranje
pakken van de discipelen slaan
wel ergens op, maar zijn een
goedkope vondst.
Dan heb ik het nog niet over de
hoofdrolspelers Jezus en Judas
gehad. Geen wonder, want zij ko
men er bekaaid af in het stuk. Ze
staan vaak gekluisterd aan hun
microfoon en beschikken lang
niet niet over de vocale en thea
trale capaciteiten om hun rol te
kunnen waarmaken. Alleen Li-
liane Dorekens wist soul te ge
ven aan haar Maria Magdalena.
Van de bijrollen hadden Pilatus
en Herodes het vereiste kaliber.
Tenslotte de muziek. Het pleit
voor het vakmanschap van
Lloyd Webber dat het merendeel
van zijn songs vijftien jaar later
nog recht overeind staat. Dat het
toch zelden echt swingend werd
lag aan de band, die zich zeer
nauwgezet maar weinig explo
sief aan de uitvoering wijdde.
Het verhaal van 'Jesus Christ
Superstar' is een evergreen,
maar niet in deze versie.
ARIEJAN KORTEWEG
De Judaskus. Scène uit 'Jesus Christ Superstar' door het Koninklijk
Ballet van Vlaanderen. (foto pr)
Toen kreeg ik ook het idee om
koordirectie te gaan studeren aan
het Rotterdamse Conservatorium.
In 1982 heb ik er toen zang als
tweede hoofdvak bij genomen".
Volgend jaar hoopt hij deze zang
studie, waarin hij door Margreet
Honing wordt begeleid, af te ron
den.
Inmiddels is hij echter al tot een
veelgevraagd solist uitgegroeid.
"Ik heb gewoon veel geluk gehad.
Net toen ik dat aankon, werd ik ge
vraagd de Evangelist in een Mat
thaus te zingen. Dat was in 1984, en
mede door die uitvoering ben ik la
ter bij mijn impresario terechtge
komen, die heel erg veel voor mij
doet".
Deze maand staan er zo'n vijftien
passies op zijn agenda. Meestal
zingt hij alleen de Evengelist-par-
tij, maar in Regensburg en Mün-
chen heeft hij in de Matthaus naast
Evangelist ook tenor-aria's gezon
gen. "Dat is natuurlijk wel zwaar
der, maar ik kon zo het contrast
tussen deze beide partijen mooi la
ten uitkomen". Hiermee had hij
dan ook in Duitsland een enorm
De uitvoering in München was
toch al heel stimulerend. Het was
niet alleen de eerste keer dat daar
op originele instrumenten werd ge
speeld, maar ook de allereerste 'au
thentieke' uitvoering van de Mat
thaus in de Herkulessaal".
Principes
"Overigens, wat die authentieke
uitvoeringspraktijk betreft: ik ben
geen 'stijlpurist'. Je maakt soms
mee dat musici zich vastbijten in
principes en daarbij dan vergeten
dat muziek ook een emotionele la
ding heeft: dat het overbrengen
van gevoel is. Bij die mensen ver
dwijnt dan de speelsheid en dat
vind ik jammer. En dat dit hele
maal niet hoeft bewijst bijvoor
beeld Harnoncourt, wat die man
doet is steeds fris. Maar aan de an
dere kant: er wordt soms heel eer
lijk gemusiceerd op een 'ouder
wetse' manier en dat kan dan ook
heel erg mooi zijn. En wat mijzelf
betreft: als Evangelist heb je met
de keuze tussen 'authentiek' en
'traditioneel' niet zo veel te maken.
Je kunt in deze partij heel erg je
eigen gang gaan, en als jet het con
tinuo maar mee hebt, dan gaat dat
prima".
De Matthaus Passion spreekt
Van der Meel meer aan dan de Jo
hannes. "Ja, dat is eigenlijk heel
merkwaardig, vroeger was dat an
dersom. toen vond ik de Johannes
veel spannender. Tegenwoordig
voel ik veel meer de prachtige en
uitgebalanceerde opbouw van de
Matthaus-Passion. De Johannes
heeft iets springerigs, de Matthaus
is veel doordachter. Maar ook de
manier waarop binnen dat verhaal
losse zinnen zijn opgebouwd, de
structuren daarin, die zijn vaak
schitterend".
Dirigent
Maar niet alleen het oratorium-
werk doet Van der Meel met over
gave: ook als dirigent geeft hij blijk
van zijn talent. Twee koren staan
onder zijn leiding; naast het reeds
eerder genoemde collegium Musi
cum dirigeert hij ook het William
Byrd vocaal Ensemble. Juist deze
week werd bekend dat hij met dit
laatste koor op het Bach Koor Con
cours, dat in oktober werd gehou
den, in een nek aan nek race de
tweede prijs heeft behaald. Het
werk als dirigent kost hem echter
erg veel tijd, en hij heeft dan ook
besloten om met het dirigeren van
Collegium Musicum te stoppen.
Hij kan zich dan nog intensiever
wijden aan het liedrepertoire:
vooral de liederen uit de Duitse
Romantiek hebben zijn voorliefde.
Wolfs Mörike-liederen liggen hem
erg, maar ook Schuberts cycli 'Die
schone Müllerin' en 'Winterreise'
heben zijn aandacht. "Voor de
Winterreise ben ik nog wel wat
jong, maar het heeft zeker mijn in
teresse". En dan (strijdlustig): "Het
is toch idioot dat die laatste cyclus
bijna uitsluitend door baritons
wordt gezongen, terwijl die liede
ren nota bene voor tenor zijn ge
schreven. Nee, ook met die kom ik
nog wel".
Inspannend
Maar, nog één week lang is al zijn
aandacht gericht op Bach. "Dat
heb ik nu in deze tijd: het enige
waar ik aan denk zijn die Passio
nen. Al het andere blijft liggen. En
die laatste Johannes zal ik toch
echt wel ervaren als een afsluiting
van deze periode. Ik herinner me
nog de laatste van vorig jaar: ik
was daarna toen gigantisch moe.
Zo'n hele serie is emotioneel ont
zettend vermoeiend en ook fysiek
erg inspannend. Je moet elke keer
weer een topprestatie leveren. Wat
dat betreft verheug ik me toch ook
wel een beetje op Pasen, als alles
dan weer voorbij is en ik weer
adem kan halen. Dan is dan wel
weeer even lekker, ja".
Nico van der Meel zingt de Mat
thaus-Passion nog op 25 en 26
maart in Oldenzaal en op 27 en 28
maart in het Concertgebouw in
Amsterdam. Zaterdagmiddag 29
maart zingt hij in de Johannes-
Passion in de Haagse Klooster
kerk.
De uitvoering van morgen
avond zal vanaf half acht recht
streeks door de NCRV via Radio 4
worden uitgezonden.
ENSCHEDE (ANP) Het opera en
muziekgezelschap Forum heeft in
Enschede zijn nieuwe centrum of
ficieel in gebruik genomen. Het
Forumhuis, dat vier miljoen gul
den kostte, heeft volgens bestuur
en directie van Forum een voor Eu
ropa unieke opzet. Het bijzondere
van de huisvesting is dat alle on
derdelen van het operabedrijf in
één gebouw zijn gevstigd.
In het Forumhuis zijn repetitie
ruimten voor muziek en zang. een
atelier voor kostuums, kap en gri
me, werkplaatsen en opslag voor
decorrequisieten en kostuums, een
bibliotheek, een zaal voor de edu
catieve afdeling, kantoren, een ver
gaderzaal en een ontvangstruimte.
Tot voor kort waren de diverse
onderdelen van Forum over diver
se lokaties in Enschede verdeeld.
Voor het Forumhuis is een voor
malige textielfabriek verbouwd
met financiële hulp van de rijks
overheid. Dit gebeurde in het ka
der van de zogenoemde terug-
ploegregeling. Dit wil zeggen dat
langdurig werklozen met behoud
van uitkering aan de slag kunnen
Volgens dezelfde regeling wordt in
Enschede een muziekcentrum an
nex conservatorium gebouwd. Het
muziekcentrum is o.m bedoeld
voor repitities en concerten van
Forum Filharmonisch.
Forum telt op dit moment 207
medewerkers. Dit aantal kan oplo
pen tot bijna 260, als het plan van
Forum doorgaat om een dépendan
ce in het zuiden des lands op te
richten. Dit plan is volgens Forum-
directeur Westerhout in de
zuidelijke provincies positief ont
vangen.
Forum is voortgekomen uit een
fusie van Opera Forum en het
Overijssel Philharmonisch Orkest.
LEIDEN - Bü Stichting Burcht
spreken woensdagavond de schrij
ver Max Dendermonde en de pu
blicist Gerrit-Jan Zwier met elk ar.
Van het gesprek worden opnames
gemaakt voor het radioprogramma
'Om het boek' van de TROS. Aan
vang 20.30 uur.
De Indiase tablaspeler Ustad Zamir Ahmed Khan tijdens zijn solo
optreden in de Leidse Waag. (foto Fred Rohdei.
Moment tijdens de Candy Dulfer Revue zaterdagnacht in de Leidse Schouwburg.
Slagwerkfestival met drumduo Beat
It, Slagwerkgroep Leiden, Gamelan
groep Raras-Budaya, East-West per
cussie met Pierre Courbois, Zamir
Khan en Zeth Mustamu en het Palis
van Boem gehoord op 22 maart in de
Waag.
LEIDEN - Ritme is er altijd ge
weest en vormt een belangrijk
muzikaal element. Pas de laatste
jaren wordt veel muziek ge
maakt voor de meest opvallende
en lawaaierige groep instrumen
ten: het slagwerk en percussie.
Het is dan ook te danken aan een
ambtelijk initiatief van de ge
meente, dat een kleinschalig en
uniek slagwerkfestival verschil
lende facetten van dit muzikale
onderdeel kon laten horen. Het
valt te hopen dat dit een begin
van een jaarlijkse traditie is,
want de publieke belangstelling
zaterdag in de Waag bleek groot
te zijn.
Het (gratis) middagprogramma
begon met de technisch goed
spelende 12-jarige drummers
Pascal van Ef en Denis Melet.
Met verbluffende zeflverzekerd-
heid brachten zij, ofschoon wat
volgens het boekje, een afwisse
lend aantal fanfare en popachti
ge ritmen ten gehore. Na tien mi
nuten gaven ze de rode drum-
stokken over aan Erk en Marcel
Willemsen van Beat It, die het
zelfde leden maar met meer ver
schil in tempo en hard en zacht.
Daarnaast kwamen ook r
en Afrikaanse stijlen
Hoewel ze soms gelijktijdig de
zelfde patronen speelden en dan
weer in tegenfase ontbrak de ex
tra spanning, die je op het puntje
van je stoel doet zitten.
Bij de onlangs opgerichte slag
werkgroep Leiden en vertegen
woordiger van de eigentijdse ge
componeerde slagwerkmuziek
van Carlos Chavez, Reach
Ondanks beperkingen
O'Meara en Thomas Brown
kwam in de eerste stukken ook
dirigent Jos Post aan bod. Naast
een gong en diverse trommels
bleek in het eerste nummer ook
een rol voor de paukenist wegge
legd. Later kwamen ook vibra
foons (ijzer) en marimba (hout)
aan bod. De compositie is een de
monstratie van de verschillende
technieken en mogelijkheden
van het instrumentarium. De
zang van Virgilia van Akkeren
bij de liederen van Lacerna heeft
niets slagwerkachtigs maar geeft
een contrastterende werking. De
Pieces of Wood voor een aantal
slagwerkers met twee harde
stokjes van de minimal compo
nist Steve Reich lijkt erg eenvou
dig maar vereist grote ervaring
om een en ander boeiend te laten
zijn. Het was redelijk maar deed
pijn aan de oren. Hierna waren er
wat luchtiger en swingerder La
tijns-Amerikaanse stukken voor
een ademloos luisterend pu
bliek. Ondanks de prille vorde
ringen mag deze groep een aan
winst voor het plaatselijke mu
ziekleven worden genoemd.
De 15 personen sterke game
lan-groep Rara Budaya van Elsje
Planteama opende het avond-
programma met Javaanse mu
ziek uit Yogyakarta. Het is voor
westerse begrippen weinig spec
taculaire, monotoom aandoende
muziek op laag geplaatste bron
zen slaginstrumenten in ver
schillende uitvoering, waarbij de
spelers allen op de grond zijn ge
zeten. De gamelan-muziek heeft
een sterke invloed op de i
listen heeft gehad, waardoor het
niet onbekend overkomt. Het
eerste nummer Djokja wordt op
één toon geimproviseerd en
kwam na maatversnellingen in
rustiger vaarwater om tenslotte
weer op dezelfde wijze terug te
komen. Het tweede stuk met toe
voeging van fluit en Rebab (2-
snaars strijkinstrument) bracht
het publiek in een Indonisische
sfeer maar het wajangspel en de
plaatselijke sfeer ontbrak. Ver
der was er een verzameling stuk
ken, waarin droevig en klagelijk
klinkende mannen en vrouwen
stemmen een meditatieve sfeer
opriep. Het duurde iets te lang
maar de prestatie van de uit
voornamelijk Nederlandse musi
ci, gelijk verdeeld over mannen
en vrouwen, was er niets minder
om.
Hoogtepunt van het festival
was de East-West groep met
Pierre Courbois, Zeth Mustama
en de Indiase tablaspele. Ustad
Zamir Ahmed Khan. In een hoog
tempo ontstond vanaf de eerste
noot de spanning, die met het
Engelse woord drive wordt aan
geduid. Hierna kregen de musici
eigen soli waarna het niet duide
lijk werd wie er nu gewonnen
heeft.
De afsluiting was voorbehou
den aan de Rotterdamse slagwer
kers Marten Vonk en Jaap de
Weijer van het Paleis van Boem
met de grootste trommels van de
dag. Ondanks hun populair ge
drag van sla jij of sla ik kon mij
hun muziek niet voldoende
boeien. En werden wel harde
klappen uitgedeeld.
Een geslaagd experiment deze
Slagwerkmanifestatie. Maar als
de groepen wat zorgvuldiger
worden uitgezocht uit een breder
skala van etnische groepen en
meer middelen beschikbaar ko
men kan het festival een eigen
plaats krijgen.
De feestelijke afsluiting had
plaats in het jongerencentrum
omgebouwde schouwburg met
de Perikels van Hans Dulfer en
Funky Stuff van de 16-jarige
dochter Candy. Er was fantasie
loos slagwerk en het inmiddels
overbekende repertoire stelde
muzikaal weinig voor. De inspi
ratie bleek vervangen door num
mers, die teveel op elkaar lijken.
WILLEM WINSEMIUS.
VOORSCHOTEN - Tijdens de paasvakantie wordt op drie plaatsen in de
provincie Zuid-Holland een festival van poppentheater gehouden: Voor
schoten, Spijkenisse en Dordrecht. De organisatie is in handen van de
Culturele Raad van de provincie.
Het Voorschotense deel van het programma wordt gehouden in het
theatertje van de groep Wellus Nietus aan de Prinses Marijkelaan. John
de Winter komt daar op dinsdag 1 april met 'Roessi en Manon'; Kameleon
komt woensdag 2 april met 'De Koffer'; Wim Noordergraaf komt donder
dag 3 april met 'Altijd wat en nooit je dat'; Comedia Fantasia komt vrijdag
4 april en Marianne Rijpma speelt zaterdag 5 april Wie is anders?'. De
aanvang is steeds om 14.30 uur en de voorstellingen zijn bedoeld voor
kinderen vanaf vijf jaar.
Wellus Nietus speelt zelf 'De Tentkarromobiel' op 1 april in theater
Damiet van Dalsum in Dordrecht.
LONDEN (Rtr) In het Victoria and Albert Museum
van Londen zijn vrijdagavona tientallen vazen en schalen, prenten en
andere waardevollle voorwerpen vernield of beschadigd door waterover
last als gevolg van het springen van een waterleidingbuis
Met man en mach heeft men getracht honderden andere kunstvoorwer
pen in de opslagplaats in het souterrain van het museum te redden.
Het in de wandeling 'V. and A.' genoemde museum m de Londense
gemeente South Kensington probeert 25 miijoen pond sterling bijeen te
brengen voor ingrijpend herstelwerk aan een dak dat twee jaar geleden
tijdens noodweer inzakte.
