In het hart van Halley
'Niet praten over
atv? Dan zijn er
andere methoden'
i
V
FNV'er Jan Schermer:
Ruimtevaartuig Giotto bezoekt kop van komeet
Kerk soms
denigrerend
voor
militairen
DONDERDAG 6 MAART 1986
PAGINA 11
Achtergrond
ACTIE ZUINIG STOKEN
fl
TABEL VOOR DE WEEK
VAN 24 FEBR. T/M 2 MAART 1986
VEGIN
WEERSTATION VALKENBURG
Normaal verbruik
Streefverbruik
Totale streefverbruik
van 14-2 t/m 2/3
vanaf 21-10-85 L m 2-3-86
800 m3
41 m*
565 mJ
1.000
52
709
1.200
63
854
1.400
74
1002
1.600
85
96
1148
1.800
1296
2.000
107
1445
2.200
118
1594
2.400
129
1741
2.600
140
1888
2.800
151
2036
3.000
162
2185
3.300
179
2406
3.600
195
2627
3.900
212
2852
4.200
228
3074
4.500
245
3302
5.000
273
3675
5.500
302
4050
6.000
330
4425
een goed eind brengen, wat heb
ben we dan gewonnen? De ar
beidstijdverkorting is niet alleen
een zaak van arbeidsvoorwaarden,
maar óók een van werkgelegen
heid. Die komt uit de herbezetting,
en ik zie niet hoe je kunt gaan sta
ken om herbezetting af te dwingen.
Over het terugdringen van de
werkloosheid moet je in een goed
gesprek met de werkgevers zaken
doen. Dat is het spanningsveld
waarin wij ons bewegen, en daar
komen ook die wat genuanceerde
uitspraken van Pont en Visser uit
voort".
De werkgevers hebben deeltijd
arbeid, jeugdwerkplannen en
scholing als alternatieven voor de
36-urige werkweek opgevoerd.
Over die dingen valt, suggereert
Schermer, best te praten. Zolang
die 36 uur maar op de agenda blijft
staan. „Ik zeg: gelukkig zijn zaken
als deeltijdarbeid en jeugdwerk-
plannen aan de orde. Maar hoe
hard we er ook aan trekken, dè cij
fers wijzen uit dat ze in de indus
trie niet voldoende effect op de
werkgelegenheid sorteren. We
moeten er mee doorgaan, maar het
is niet genoeg".
„Over die scholing wordt, vind
ik, ook wel wat erg eenvoudig ge
dacht. Dat is een aanvulling op, en
geen alternatief voor de atv. Het
goed vormgeven van scholingsmo
gelijkheden is bovendien een gi
gantische klus, die vreselijk veel
tijd en handenvol geld kost. Wan
neer je echt grote groepen werkne
mers wilt scholen - laten we zeggen
vijf procent per jaar, dan heb je het
over leuke aantallen - dan krijg je
alle problemen die we rond de atv
hebben in versterkte mate terug.
Nu werken mensen korter om wat
langer thuis te zitten. Straks
werken ze korter om daarnaast wat
bij te leren. Wat vergt dat aan
schoolgebouwen, onderwijzers,
aan organisatie binnen de bedrij
ven? Wat doe je met mensen die
drie maanden van hun plek weg
zijn omdat ze full-time een cursus
moeten volgen? Als je die vragen
beantwoordt, wordt het pas inte
ressant. Ik ben niet pessimistisch,
maar ik waarschuw voor illusie-po
litiek. Wanneer we met de werkge
vers niet door één deur komen in
zake de atv, lukt het ook op het
punt van de scholing niet".
Hij koestert de atv-gedachte als
een kostbaar goed. Maar Schermer
wil elke schijn van starheid vermij
den. Omdat het om de werkgele
genheid gaat, zegt Schermer, is
voor de Industriebond elke vorm
van arbeidstijdverkorting be
spreekbaar. „Het begrip 36 uur
heeft vooral een symbolische waar
de. Vorig jaar waren we veel terug
houdender op dit punt, maar nu
zijn we bereid over de vorm van de
atv te praten".
„Wij zetten hoog in: atv voor ie
dereen. Maar als er echt uitzonde
ringen voor bepaalde groepen
werknemers gemaakt moeten wor
den, dan moet dat in de onderhan
delingen blijken. Je kunt ook het
tempo van invoering van de ar
beidstijdverkorting wat aanpas
sen. We hebben op al die punten
een flinke stap in de richting van
de werkgevers gezet. Zij hebben
dat beantwoord met een stap te
rug, waardoor de kloof even groot
is gebleven".
In de opstelling van de werkge
vers is, zo geeft Schermer toe, tot
nu toe weinig beweging te ontwa
ren. In de metaalindustrie is het
een paar keer voorgekomen dat
een bedrijf wel individueel zaken
met de vakbonden wilde doen over
de 36 uur. „maar zij werden ge
woon teruggefloten". Bij de lande
lijke onderhandelaars proeft de In
dustriebond dat ze voorlopig geen
concessies mogen doen „omdat
hun eigen achterban de ervaringen
van de invoering van de 38 uur nog
niet heeft verwerkt".
De Industriebond is niet van
plan de werkgevers om die reden
wat coulanter te behandelen.
Schermer: „Ze moeten die erva
ring maar snel verwerken. Ik wil
echt half maart een indicatie heb
ben dat er constructief te onder
handelen valt". De eerste signalen
zullen hem weinig hoop geven. Bij
Akzo (dinsdag) en in de metaal
(gisteren) zijn de onderhandelin
gen al vastgelopen voordat ze echt
zijn begonnen.
Aan de beroemde ko
meet van Halley, die met
het blote oog aan de Ne
derlandse hemel nauwe
lijks zichtbaar is geweest,
is in de pers al heel veel
aandacht besteed.
door
Ben Apeldoorn
Jan Schermer «foto gpdi
AMSTERDAM - Piepend
en krakend lijkt de kar van
de arbeidstijdverkorting tot
staan te komen. De werkge
vers hebben de 36-urige
werkweek en masse taboe
verklaard, onder de werk
nemers groeit de twijfel
over de vraag of korter
werken wel zoveel nieuwe
banen oplevert, en zelfs de
vakbondsleiders klinken zo
nu en dan verward over de
te volgen strategie.
door
Peter de Vries
Conflicten rond de 36 uur zijn 'gê
nant en treurig', zei onlangs FNV-
voorzitter Hans I?ont. En zijn colle
ga-voorman van de Industriebond
FNV, Dick Visser, wist te melden
dat de prijs van de 36 uur 'te hoog
kan zijn'. De prangende vraag ligt
voor de hand: hoe denken de vak
bonden de kar van de atv weer op
gang te krijgen?
Jan Schermer is coördinator van
het arbeidsvoorwaardenbeleid bij
de Industriebond FNV en een van
de architecten van de arbeidstijd
verkorting. Hij erkent dat het niet
altijd even duidelijk is hoe serieus
de vakbonden hun eigen cao-eisen
nemen. Wat hem betreft wordt het
vaandel van de 36-urige werkweek
•echter niet gestreken. En als con
flicten niet te vermijden zijn, dan
moet dat maar.
„De werkgevers proberen de he
le tijd het onderwerp atv van de
agenda af te krijgen. Onze enige
strategie op dit moment is erop ge
richt het onderwerp op die agenda
te houden. Dat zijn de inleidende
schermutselingen, en die beginnen
me eerlijk gezegd wel wat lang te
duren. Bij de volgende onderhan
delingsronde, zo half maart, moe
ten de werkgevers maar eens dui
delijk maken dat ze constructief
over arbeidstijdverkorting willen
praten. Zo niet, dan gaan we ande
re methoden gebruiken en vragen
wij onze leden er voluit tegenaan te
gaan".
Wat dat dreigement inhoudt, laat
Schermer liever nog een beetje in
het midden. „Dat kan eigen onder
zoek van kaderleden zijn naar mo
gelijkheden en knelpunten bij de
invoering van de 36 uur, dat kun
nen personeelsvergaderingen in
bedrijven zijn, of acties via de on
dernemingsraden. Het lijkt me te
vroeg om in dit stadium al over
hardere acties te praten".
Stakingen
Voorlopig stelt de Industriebond
geen stakingen voor de 36 uur in
het vooruitzicht. Dat is niet omdat
het daarvoor wat vroeg is, of omdat
de werknemers liever loon zien
dan de straat op gaan voor arbeids
tijdverkorting. „Ik snap die verha
len over teruglopende steun niet,
wij ervaren het tegendeel. Ik con
stateer ook dat de werkgevers in ie
der geval op één punt uiterst con
sequent zijn: ze willen niets. Geen
atv, geen inwilliging van loonei-
Het strategisch probleem in een
notedop, zo zet Schermer uiteen, is
dat.de arbeidstijdverkorting zich
niet voor stakingen leent. „We kun
nen rond de 36 uur een klassiek
conflict over arbeidsvoorwaarden
aangaan. Maar stel dat we dat tot
Impressie van een spectaculaire op
komeet Halleywaar hij op 13 maart
taire "spoken" vrijwel eens: het
is oeroude en vrijwel ongerepte
materie. Miljarden jaren geleden
gevormd als een soort afvalpro-
dukt bij het ontstaan van ons
zonnestelsel en sedert die tijd
rondzwervend als diepgekoelde
en goed gekonserveerde bonken
oerstof. Het onderzoek aan het
kometenhart van Halley zou het
hele levensverhaal van ons zon
nestelsel wel eens behoorlijk op
z'n grondvesten kunnen doen
schudden
Behalve de Giotto zullen nog
vier ruimtevaartuigen een be
zoek aan Halley brengen: de
Russische Vega-1 (6 maart) en
Vega-2 (9 maart) en de Japanse
Suisei (7 maart) en Sakigake (8
maart).
De Russische Vega's, die elk 13
experimenten zullen uitvoeren,
passeren de komeetkern op min
der dan 10.000 kilometer afstand;
deze sondes hebben in juni 1985
capsules op het oppervlak van de
planeet Venus neergelaten en
zijn nadien verder gedirigeerd in
de richting van Halley. De beide
Japanse satellieten houden veili
ger afstanden aan: tussen 200.000
en 4 miljoen kilometer. De Ame
rikanen hebben geen aparte son
de in Halley's richting gestuurd;
hun energie is bijna geheel in be
slag genomen door het program
ma rond de Space-Shuttle.
"Ster van de show"
De Giotto werd op 2 juli 1985
gelanceerd en op zichzelf was dat
al een bijzondere datum: de Giot
to is de eerste ruimtesonde die,
zonder Amerikaanse hulp, de in-
eratie: de Giotto op ongeveer tien mil
doorheen duikt.
terplanetaire ruimte werd inge
schoten. Na een vluchttijd van
250 dagen, langs een boog van
ruim 700 miljoen kilometer leng
te, bereikt de satelliet op 13
maart 1986 het in stof en nevelen
gehulde mysterie dat in de "hari
ge" kop van de komeet van Hal
ley is ingebed.
Met de duizelingwekkende
snelheid van 70 kilometer per se
conde ijlt het vaartuigje dwars
door de komeetkop om daar bin
nen in nog geen anderhalf uur
tijd ruim honderd gestoken
scherpe opnamen te maken en
metingen te verrichten. Die enor
me snelheid schept een pro
bleem dat onderzoekers veel zor
gen baart: elk stofje dat je met
zo'n vaart ontmoet heeft de
kracht van een kleine bom. De
constructeurs van de Giotto heb
ben het voertuigje daarom voor
zien van een dubbel bescherm-
schild, maar het is maar de vraag
of dat veel zal helpen. Ontmoet
de Giotto een brokje materie van
maar enkele centimeters groot,
en die kans is in de komeetkop
eerder regel dan uitzondering,
dan zou dat heel goed de totale
vernietiging van het ruimte
scheepje kunnen betekenen.
Vandaar ook dat de genomen
foto's meteen naar de aarde wor
den overgeseind in plaats van
eerst een tijdje opgeslagen te
worden in het boordcomputer-
geheugen. Trouwens, het is ook
nog maar de vraag of het in de
komeetkop niet juist tè nevelig Is
om goede foto's te maken....
De in West-Duitsland gebouw
de tv-camera van de Giotto is één
ien kilometer afstand van de
<roto ESA)
van de meest geavanceerde ca
mera's die ooit zijn gemaakt. Dat
moet ook wel want om bij een
snelheid van 250.000 kilometer
per uur van je naaste omgeving
nog gestoken scherpe opnamen
te kunnen maken... Dit is eigen
lijk nog het beste te vergelijken
met iemand die vanuit een rond
tollende draaimolen een foto van
een langsflitsende vlieg maakt,
maar dan wel zó scherp dat je de
facetten van het vliegen-oog
kunt onderscheiden!
Op basis van de bevindingen
van de Russische Vega's enkele
dagen eerder, zal de Giotto tot op
misschien wel 150 kilometer af
stand langs de kometenkern
kunnen worden gestuurd. Dat is
echt een schampschot! Het is
dan ook van het grootste belang
dat de banen van zowel de Giotto
als van de komeet zo goed en re
gelmatig mogelijk worden ge
volgd.
De weg daarvoor wordt gedeel
telijk door de Vega's opengelegd,
terwijl een grote Russische ster
renwacht, in kombinatie met en
kele grote Amerikaanse radiote-
leskopen de Giotto zo goed mo
gelijk zullen volgen op zijn ra
zendsnelle en spektaculaire ont
moeting met een nog nimmer
waargenomen fenomeen: de
kern van een komeet.
De maand maart 1986 zal, wat
ook de bevindingen zullen zijn,
de geschiedenis ingaan als één
der meest gedenkwaardige op
het gebied van internationaal
ruimteonderzoek aan buiten
aardse hemellichamen. Na de
dertiende maart zullen we zeker
meer weten.
Dat is niet vreemd want niet al
leen is het de bekendste komeet
(die elke 75 jaar trouw terug
keert), niet alleen houdt hij zich
juist in deze maanden weer in de
buurt van onze planeet op maar
bovendien wordt geen enkele
komeet zo intensief met de mo
dernste onderzoekinstrumenten
onderzocht als juist Halley.
Maar de belangrijkste fase in
het onderzoek vindt pas nu
plaats. Behalve onderzoek met
grote sterrenkijkers van vele
sterrenwachten over de gehele
wereld is er een hele vloot ruim
terobots uitgerukt om de komeet
van naby te gaan bekijken en
"betasten".
Die hele schare vernuftige
vaartuigjes moet tussen 6 en 13
maart 1986 zo'n veertig experi
menten in of in de nabijheid van
de komeet voltooien. Tien van
die experimenten worden ver
zorgd door de "ster van de
show": de Giotto. Dit geestes
kind van de Europese Ruimte
vaart Organisatie ESA zal zich op
13 maart met ware doodsverach
ting storten in de kometenkop
op weg naar het geheimzinnige
raadsel dat zich in de kern daar
van bevindt.
Deze bijna een ton zware satel
liet is genoemd naar de Floren
tijnse kunstschilder Giotto di
Bondone die de komeet in het
jaar 1301 waarnam en daar een
schilderij van maakte»waarop de
komeet als de ster van Bethle
hem is afgebeeld (ten onrechte
overigens). Giotto moet ant
woord geven op één grote vraag
die al heel lang op de lippen van
sterrenkundigen ligt: wat zit er
in de kop van een komeet? Wat is
nu precies dat "hart" van kome
ten dat al die soms stormachtige
processen in stand houdt? Een
hart dat, bezien vanaf de aarde,
altijd door immense stof- en gas
massa's aan het oog onttrokken
Is het een kilometers grote ijs
berg of een geweldige ronddraai
ende kale steen? En vooral: wat
is de samenstelling ervan? Dat is
een minstens even belangrijke
vraag.
Want astronomen zijn het over
één aspekt van deze interplane-
De gereformeerde synode is
gisteren niet ingegaan op het ver
zoek van twee studentenpastores
uit Enschede om over 'totaal
dienstweigeren' te praten. Wel
riep de synode, met algemene
stemmen, de plaatselijke kerken
op, veel aandacht te schenken
aan voorlichting en begeleiding
van gemeenteleden die in mili
taire dienst gaan of zyn en van
leden die een beroep op de wet
Gewetensbezwaren doen. To
taalweigeraars beroepen zich
niet op deze wet en worden
meestal tot gevangenisstraf ver
oordeeld.
De studentenpastores schre
ven de synode vorige week, dat
zwjjgen over totaalweigeraars de
indruk kan wekken dat de syno
de het regeringsbeleid goed
keurt. Aanleiding voor hun brief
was het besluit van een gerefor
meerd lid van de studentenge
meente om totaalweigeraar te
worden.
De geestelijke verzorgers in de
krijgsmacht kunnen niets voor
totaalweigeraars doen omdat die
onder het ministerie van justitie
vallen en daardoor onder de
geestelijke verzorging in justitië
le inrichtingen, zei de voorzitter
van de synodecommissie voor de
geestelijke verzorging bij zee-,
land- en luchtmacht, ds. J. Gou-
mare. De verantwoordelijkheid
voor de begeleiding van aan
staande militairen en dienstwei
geraars ligt, naar zijn mening, bij
de plaatselijke kerken en niet bij
de geestelijke verzorgers.
Goumare zag de krijgsmacht-
predikant werken in een span
ningsveld. Aan de ene kant zijn
opdrachtgever, de kerk, die zelf
al kritisch staat tegenover de be
wapening, aan de andere kant
aanhangers van de vredesbewe
ging die hem als een kritiekloos
sympathisant van het leger be
schouwen. "In de kerk worden
militairen bij de vleet gedeni
greerd", zei ds. Goumare.
VUT voor predikanten. De
hervormde synode, die op 13 en
14 maart bijeenkomt, krijgt een
voorstel te behandelen om de
VUT-leeftijd voor predikanten te
brengen van 63 op 62 jaar. Ar
beidstijdverkorting door middel
van roostervrije dagen blijkt in
dat beroep moeilijk te realiseren.
Verlaging van de VUT-leeftijd
zal ook de werkgelegenheid voor
predikanten ten goede komen,
zo redeneert het bestuur ('mode-
ramen') van de synode.
Automatisering. Op plaatse
lijk kerkelijk vlak heeft automa
tisering slechts in een klein aan
tal gevallen zin. Dat staat in een
rapport voor de hervormde syno
de, uitgebracht door een com
missie met afgevaardigden van
de SMRA (Stichting Mechani
sche Registratie en Administra
tie), de Generale Financiële Raad
en enkele plaatselijke gemeen
ten.
Een paar jaar geleden koos de
synode voor een volledige cen
trale ledenadministratie. De
vraag was nu of de plaatselijke
gemeente een deel van die regi
stratie zou kunnen overneme.
Dat is niet het geval, is de conclu
sie van de rapporteurs.
De overheid is van plan de aan
duiding van godsdienst bij het
bevolkingsregister binnenkort te
laten vervallen. Daardoor wordt
de kerk zelf verantwoordelijk
voor het bijhouden van het le
denbestand door uit de grote
stroom mutaties van alle Neder
landers de mutaties van de eigen
leden te selecteren. Zoiets kan,
volgens de commissie, alleen op
centraal niveau.
Uit een onderzoek in vier ge
meenten blijkt, dat het gebruik
van computers weinig voordelen
biedt. Alleen voor tekstverwer
king en de automatisering van fi
nanciële administratie geeft de
computer enig nut. Het rapport
constateert ook, dat plaatselijke
gemeenten het vaak moeten heb
ben van computer-hobbyisten.
Als zo-iemand wegvalt, kan men
in een kwetsbare positie komen.
Eindconclusie: automatisering
is organisatorisch en praktisch
mogelijk, maar de voordelen we
gen niet op tegen de extra kos
ten.
Niet naar Rome. Secretaris
generaal dr. R. J. Mooi van de
Hervormde Kerk gaat deze
maand niet naar Rome om deel
te nemen aan het oecumenische
gesprek als vervolg op het paus
bezoek van vorig jaar. Dat ge
sprek is van 16 tot en met 21
maart. Dr. Mooi heeft het al
'overdruk'.
Vrijgemaakten. De Gerefor
meerde Kerken Vrijgemaakt zijn
vorig jaar in ledental vooruitge
gaan, zo blijkt uit het pas ver
schenen Handboek 1986. Hun
zielental was bij de telling voor
het vorige Handboek 106.512.
Het nieuwe vermeldt een totaal
van 108.050. Daarvan zijn 62.021
belijdend lid.
Er werden vorig jaar 356 men
sen toegelaten. De meesten kwa
men uit de 'synodaal Gerefor
meerde Kerken', zo meldt ds. W.
G. de Vries in zijn jaaroverzicht.
Volgens De Vries wijkt deze
kerk (waaruit de Vrijgemaakten
afkomstig zijn) als geheel steeds
sterker af van de gereformeerde
koers.
Wat de Christelijke Gerefor
meerde Kerken betreft: "moder
ne stromingen dreigen haar te
ondermijnen". En de 'moeder'-
functie van de Hervormde Kerk
bestaat allang niet meer. "Zy is
als instituut een gevaar voor haar
kinderen".
De Vries (van 1956 tot 1963 in
Leiden) ten slotte: "Zuivere pre
diking en de kerk als moeder is
het enige verenigingspunt voor
alle ware christ-gelovigen".
Klokken en horloges. Voor
de hervormde predikant J. Mos-
tert in 's Gravenmoer (daarvóór
in Zwammerdam) is de maandag
'karweitjesdag'. Voorzag de met
veel technisch talent begiftigde
dominee zijn Zwammerdamse
kerk indertijd al van een elektro
nisch liedbord, in 's Gravenmoer
en omgeving oogst hy faam als
raparateur van klokken en horlo
ges. In de zeven jaar dat hy daar
werkzaam is heeft hy er al zo'n
800 weer op gang gebracht. Ook
maakt en verbetert hij in kerken
microfoon- en telefooninstalla
ties.
Onlangs vierde Mostert (62)
zijn zilveren ambtsjubileum. Op
't ogenblik bouwt hij in zijn vrije
tijd een elektronisch tweekla-
viers pedaalharmonium voor
studiedoeleinden, waarvoor hy
de meeste onderdelen uit defecte
televisietoestellen haalt.
Als de hervormde synode deze
maand beslist om de VUT-leef
tijd voor predikanten van 63 naar
62 te brengen, zal ds. Mostert
daar geen enkele moeite mee
hebben.
Hervormde Kerk: beroepen
te Oud-Beijerland W. Arkeraats
Hardinxveld, te Zetten-Andelst
A. J. Schalkoort Streelkerk, te
Renesse-Noordwelle-Seroosker-
ke (Schouwen-Duiveland) kandi
daat C. Bregman 's Gravendeel,
te Elburg J. E. W. Nicolai Nieu-
wendijk; aangenomen naar Nun-
speet P. L. de Jong Asperen; toe
gelaten tot de evangeliebedie
ning mevrouw M. Bons-Hartman
Amsterdam, beroepbaar D. de
Boer Leeuwarden, H. Haandrik-
man Amsterdam en C Lavooy
Amsterdam.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepbaar J H. van
Dijk Nunspeet, M. Groen Apel
doorn en J. van Langevelde
Apeldoorn.
