Rede Gorbatsjov weinig sensationeel
Cory Aquino:
de Filippijnen
eindelijk vrij
Het volk neemt bezit
van Marcos' paleis
Kruisraket
stort neer
Achtergrond
WOENSDAG 26 FEBRUARI 1986
BUITENLAND
PAGINA 7
(vervolg van pag.l)
De Filippijnse dictator nam het besluit af te treden na
urenlange telefonische discussies met zijn politieke tegen
standers in het ministerie van defensie, de voormalige en
huidige defensieminister Juan Ponce Enrile en de nieuwe
bevelhebber van de strijdkrachten Fidel Ramos.
Cory Aquino, weduwe van de in
1983 in Manilla vermoorde opposi
tieleider, en Marcos, hadden zich
gistermorgen beiden tot president
van de Filippijnen laten beëdigen.
De tvvee rivalen eisten beiden de
overwinning van de frauduleus
verlopen verkiezingen van 7 fe
bruari op.
Marcos verscheen gisteren na
zijn „beëdiging" nog op het balkon
van het paleis, waarvoor zich enke
le duizenden volgelingen hadden
verzameld en riep dat hij niet aan
aftreden dacht. Nog geen negen
uur later moest hij op die uitspraak
terugkomen.
door
Ruud Kreutzer
Tekenend voor zijn afgebrokkel
de macht was dat de tv-uitzending
van zijn beëdiging door Aquino-
troepen kon worden onderbroken.
Daardoor verviel de mogelijkheid
om zijn aanhang via de televisie toe
te spreken. Aquino-militairen, ge
tooid met gele vlaggen en sjerpen,
hadden inmiddels niet alleen een
tweede legerbasis in Manilla ver
overd, maar ook controle verkre
gen over het internationale vlieg
veld van de hoofdstad.
Cory Aquino's eerste via tv uitge
zonden officiële verklaring na het
vertrek van Marcos luidde: „De Fi-
Shultz: erkenning Aquino
lippijnen zijn eindelijk vrij. Mor
gen begint voor ons land een
nieuw leven". Zij riep op tot rust
en kalmte en maande de menigte
die het Malacanang-paleis en enke
le bijgebouwen was binnengedron
gen en tot plundering en vernieling
was overgegaan naar huis te gaan.
In het paleis werden portretten
van Marcos en zijn familie vertrapt.
In de slaapkamers van het echt
paar en andere privé-vertrekken
werden vernielingen aangericht.
Verslaggevers die met de ruim
20.000 mensen naar binnen trok
ken meldden dat de voormalige
dictator overhaast de vlucht had
moeten nemen. Nog gedekte eetta
fels en notities op Marcos' bureau
waren er de bewijzen van.
Eerder op de dag waren er bij het
Marcos-getrouwe tv-station Kanaal
4 en andere punten in de stad do
den gevallen bij schermutselingen
tussen Marcos-eenheden en „de
Volksmacht", zoals de Aquino-
aanhangers van leger en bevolking
zich noemden. Volgens westerse
waarnemers werden er bij verschil
lende gevechten negen mensen ge
dood en waren er minstens zestien
gewonden. Maar dat cijfer kon vol
gens deze waarnemers nog oplo
pen.
Gisteravond laat verzamelden
zich enkele honderden mensen
voor de Amerikaanse ambassade
in Manilla. Zij wilden voorkomen
dat aanhangers van Marcos daar
hun toevlucht zouden zoeken.
Tienduizenden anderen dansten
tot diep in de nacht door de hoofd
stad om „bevrijdingsdag" te vie
ren.
Na het vertrek van Marcos liepen
de eenheden die hem in zijn paleis
hadden beschermd over naar het
Aquino-kamp. Dat deden ook ver
schillende ministers en ambassa
deurs van het voormalige bewind.
De Filippijnse ambassadeur in
Den Haag José Plana verklaarde
gisteravond over het vertrek van
Marcos: „Genoeg is genoeg". Hij
zei ook de nieuwe regering te wil
len vertegenwoordigen, maar dat
daarover nog beslist moest wor
den.
MANILLA - De cbaos is compleet.
Duizenden uitgelaten Filippijnen
bestormen rond negen uur 's
avonds plaatselijke tijd het presi
dentiële Malacanang-paleis nadat
duidelijk is geworden dat Marcos
met zijn gezin de benen heeft geno-
Vóór het paleis worden tanks en
pantserwagens tegengehouden
door een grote mensenmassa, ge
kleed in gele t-shirts en met gele
linten in het haar. Er vallen enkele
schoten en stenen vliegen door de
lucht.
door
Paddy van de Baan
Een paar mannetjes proberen
vertwijfeld de mensenmassa te be
letten de paleistuinen te betreden,
maar er is geen houden aan. De
smeedijzeren hekken en rollen
prikkeldraad vormen nauwelijks
een hindernis. Het eerste gebouw
dat de uitzinnige menigte op zijn
weg vindt is het administratiekan
toor. Eenmaal binnen smijt men
kilo's papier uit de ramen van het
vier verdiepingen tellend gebouw.
Buiten roepen verschillende men
sen de plunderaars op hun dolle
aktiviteiten te staken en de ge
weldloosheid te bewaren.
De paleistuin, zo'n vijf hectaren
groot, wordt binnen de kortste ke
ren verlicht door brandend papier.
De massa dringt verder de tuin
binnen, kleine rolletjes prikkel
draad in de hand. Het prikkeldraad
is de laatste dagen het symbool van
de strijd tegen Marcos geworden;
de ex-president had zijn paleis im
mers laten omringen door meters
hoge prikkeldraadversperringen.
Marcos-getrouwe soldaten lopen
verdwaasd rond tussen de joelende
en zingende 'veroveraars', de ge
weren nog in de hand. Ze zijn te
verbaasd om iets te doen. De muni
tie ligt voor het oprapen, maar er
gebeuren geen ongelukken.
De menigte nadert het paleis.
Voor het eerst in twintig jaar be
treedt het volk Marcos' residentie.
Men vergaapt zich aan de rijkdom
in de paleisgebouwen. Het besef
dat Marcos echt verdwenen is,
dringt langzaam tot de massa door.
De auto's van de gevluchte ex-pre
sident worden geinspecteerd, een
enkeling neemt een duik in het' pri-
vé-zwembad.
In de grote perszaal van het pa
leis verzamelen zich duizenden
mensen. Het lawaai is onbeschrij
felijk. Portretten van het gezin
Marcos worden van de muren ge
rukt. men dringt zelfs door tot de
kleedkamer van Marcos' echtgeno
te Imelda.
Troon
De troon waarop Marcos veelvul
dig zat tijdens televisie-uitzendin
gen wordt door het volk bestegen.
Foto-toestellen flitsen; men laat
zich, zittend op de troon, fotografe
ren. „Dit alles heeft Marcos van
ons gestolen, nu stelen wij het van
hem terug", zegt een omstander.
Het gastenverblijf van het paleis
is geruineerd. De kamer van de
commandant van de veiligheids
troepen, brigade-generaal Santiago
Barranga, is een grote chaos. Pak
ken papier liggen op de grond en
vormen een twintig centimeter dik
tapijt. Overal slingeren vertrouwe
lijke documenten en brieven rond.
Daaronder een brief van 20 januari
1986, gericht aan 'Ferdinand E.
Marcos, president van de Filippij
nen'. Een oude kameraad van Mar
cos ten tijde van de Tweede We
reldoorlog, ene Navarro, vraagt de
president in de brief wat hij met de
som geld moet doen die hij van
Marcos heeft ontvangen. Is het
geld bedoeld om de verkiezingen
van 7 februari te beinvloeden, zo
vraagt Navarro zich af.
Marcos' veiligheidstroepen lij
ken overhaast te zijn vertrokken
uit de noodverblijven die de ex-
president voor hen liet bouwen
toen het erom ging spannen. Op de
tafels staan grote hoeveelheden
eten onaangeroerd.
Bij het kamp Crame, het hoofd
kwartier van de leiders van de op
standelingen, vieren tienduizen
den Filippijnen feest. Met duim en
wijsvinger een 'L' vormend dansen
zij over straat, kleine orkestjes
zwepen hen op tot nog uitbundiger
gedans en gezang. Alles is geel, het
„Cory, Cory" wordt oorverdovend
gescandeerd.
Bij het gebouwencomplex van
Channel 4, dat door de Aquino-
aanhangers deze week tijdens een
uitzending werd veroverd, zorgt de
'People's Force' - de naam die de
Filippijnen, die zich geweldloos
verzetten tegen het militaire mate
rieel, hebben gekozen - dat tanks
en pantserwagens geen kant meer
uitkunnen. De straten in de bin
nenstad van Manilla zijn bezaaid
met brandende autobanden, die als
blokkade dienen maar ook de stad
moeten verlichten, 's Nachts heeft
Manilla veel weg van een spook
stad; de straten zijn verlaten, maar
de autobanden blijven branden.
Intussen is het volk met zachte
drang door de politie uit het Ma
lacanang-paleis gedreven. De
schoonmakers gaan onmiddellijk
aan de slag. Het paleis moet er
brandschoon uitzien, omdat Cory
Aquino vandaag wordt verwacht
om het Filippijnse volk als enig
president te gaan leiden.
V-V
*9
Een menigte van duizenden Fi
lippijnen rukte gisteren op naar
het weelderige Malacanang-paleis
van (ex-)president Marcos. Het
volk haalde portretten van Marcos
en diens vrouw imelda van de
wanden. Sloopte symbolen van
Marcos' partij en nam bezit van
zijn troon en zijn privé-zwembad.
droeg vlaggen,
linten en andere verkiezingsattri
buten van Cory Aquino met zich
mee.
(foto ANP)
MANILLA (GPD) - „Ik kan mijn
volk niet in de steek laten," zei Fer
dinand Marcos kort geleden nog in
een interview met een Amerikaans
tijdschrift. Dat was het beeld van
zichzelf dat hij tot het laatste mo
ment probeerde hoog te houden:
de vader des vaderlands die de Fi
lippijnen naar een schone toe
komst leidde.
In werkelijkheid bracht Marcos
de Filippijnen economische en po
litieke chaos. „Dit land kan weer
groot worden," riep hij vitaal in no
vember 1965 nadat hij de presi-
Marcos laat
een failliete
boedel achter
dentsverkiezingen overtuigend
had gewonnen. Nu, ruim twintig
jaar later, verlaat een zieke, bejaar
de Marcos het land waar een veel
belovende economie en een stevi
ge democratie om zeep zijn gehol
pen.
Het moet de oude vos toch heb
ben verrast dat het verzet tegen
hem zelfs tot in de hoogste kringen
van dat apparaat was doorgedron
gen. In al zijn zelfverzekerdheid
bleek hij zich ineens te ver van zijn
volk te hebben vervreemd.
In 1965 waren de Filippijnen na
Japan het meest welvarende land
in Azië. Nu is het de economische
hekkesluiter in deze regio. De 'va
der des vaderlands' laat inderdaad
diepe sporen na, na twintig jaar.
Suriname
De Raad voor de Bevrijding van
Suriname heeft negatief gerea
geerd op de aankondiging van
Bouterse de noodtoestand in Suri
name op te heffen. Woordvoerder
Tjon a Kiet van de Bevrijdingsraad
noemde het „een verbaal gebaar".
Volgens Tjon a Kiet houdt de op
heffing feitelijk weinig in en is zij
alleen bedoeld om hulp van Neder
land en andere landen los te krij
gen.
Neergestort
De sinds zaterdag in Irian Jaya
vermiste Cessna 185 van „Associa
ted Mission Aviation" met aan
boord piloot P. Ketelaars en drie
passagiers, is gisteren bij zoekac
ties vanuit een vliegtuig gelokali
seerd op een helling van de Pun-
cak Trikora op een hoogte van
13.500 voet.
Eén van de vleugels van het ver
ongelukte vliegtuig is gezien op
een grote afstand van de rest van
het toestel. De romp ziet er zwaar
beschadigd uit. Vanwege de daar
na snel invallende duisternis kan
pas vandaag worden geprobeerd
de plaats van het ongeluk met een
helikopter te benaderen.
De oudste
Een vrouw van 112 jaar die
woont in Wales is nu 's werelds
oudste mens,aldus het Guiness
Book of World Records. Anna Eli
za Williams, die werd geboren op 2
juni 1873, heeft de titel geërfd van
Sjigetsyio Izumi, een Japanner die
vorige week zijn aardse bestaan op
120-jarige leeftijd afsloot.
„Het is wat moeilijk te bevatten
dat ma de oudste mens ter wereld
is", zei de 78-jarige dochter van me
vrouw Williams, Constance Har
vey. Ma woont in een verzor
gingstehuis in( Swansea.
Archeologie
Een archeoloog in Iran heeft in
de provincie Koerdistan een tem
pelcomplex gevonden dat volgens
hem van de Mannaeërs is geweest
en dateert uit het eerste millen
nium voor Christus.
Als de verondersteling juist is, is
de eerste belangrijke tempel van
de Mannaeërs blootgelegd. Dit an
tieke volk leefde in een deel van
het hedendaagse Koerdistan.
Men vond stenen die zijn gegla
zuurd met tekeningen van man
nen, vrouwen, sterren en andere
patronen en een tablet met tekst in
het Aramees, een van de grootste
en vroegste die ooit gevonden zijn
in Iran.
AMSTERDAM - Het is nog te
vroeg om een verantwoorde voor
spelling te doen over de afloop van
het 27e partijcongres dat gisteren
in Moskou van start ging. De ope
ningsrede van Michael Gorbatsjov
bevatte niet zoveel sensationele za
ken als sommige waarnemers ver
wacht hadden. Maar de partijleider
gaf wel enige aanduidingen welke
economische koers hij wi! inslaan.
door
Martin van den Heuvel
Het eerste echter wat opvalt bij
het beluisteren van Gorbatsjovs re
de - ik deed dat gisteren in het
Oosteuropa Instituut van de Uni
versiteit van Amsterdam waar de
Russische tv gevolgd kan worden -
is de andere sfeer en toon vergele
ken met vorige congressen. Die
toon is ongedwongen, Gorbatsjov
schuwt (net als Chroesjtsjov) een
grap niet. De snelheid waarmee hij
de urenlange rede voorleest is ver
bluffend maar de kameraden krij
gen nu drie pauzes om op adem te
komen.
Van een modernere aanpak ge
tuigen ook een paar vrouw-vrien
delijke opmerkingen. De Russi
sche vrouw heeft het met haar drie
dubbele taak (huisvrouw, werkne
mer, boodschappen doen) inder
daad zwaar. Gorbatsjov bepleit
korter werken voor de vrouw maar
hoopt tegelijk dat ze dan verhou
dingsgewijs meer presteert.
Imperialisme
Zijn uitlatingen over de buiten
landse politiek bevatte weinig ver
rassends. Het imperialisme krijgt
er flink van langs, zoals hoort op
een partijcongres. De Russische
partijleider stelt dat het imperialis
me de bron van alle agressie op
aarde is en de schuld van de ellen
de in de Derde Wereld. „De loop
van de geschiedenis", zegt hij, leidt
naar het socialisme, ook al trachten
reactionaire en fascistische krach
ten dat te verhinderen.
Maar de beladen term Star Wars
(SDI) gebruikt Gorbatsjov in zijn
tirade tegen de VS niet. Zijn uitwij
dingen over de socialistische bond
genoten en de ideologie bevatten
ook weinig nieuws. Een paar oude
re partijgenoten op het balkon
kunnen dan hun ogen al niet meer
open houden. Slechts een veeg uit
de pan aan het partijkader in Oez
bekistan zorgt hierbij voor een op
leving.
Het interessantste gedeelte is dat
over de economie en het is merk
baar dat Gorbatsjov daaraan zelf
grote waarde hecht. Over de man
kementen van de Sowjet-economie
De opening van het 27e partijcongres: partijleider Gorbatsjov (midden)
wordt geflankeerd door tweede man Ligatsjov (links) en president Gro-
zegt de partijleider pittige dingen.
De woorden bureaucratie, corrup-
discipline vallen veelvuldig.
moet komen. Hij wil de rechten
van de ondernemingen uitbreiden
en het privé-initiatief bevorderen.
En in even hoog tempo die van mo- opent geen perspectieven voor
dernisering, automatisering
technologische vernieuwing. Er
moet, zegt Gorbatsjov, meer ge
presteerd worden. Hij zegt ook: dat
is al vaker gezegd kameraden,
maar nu moet het ook gebeuren.
een vrijere landbouw, waarmee
Hongarije vrij succesvol opereert.
Wel pleit hij voor kleinschalige
operaties die in het dienstenver
keer een rol zouden kunnen spe
len. Maar kennelijk komt dit partij-
Privé-initiatief congres te vroeg en bestaat er nog
geen instemming in de partijtop
Gorbatsjov gaf enigszins aan hoe over een uitgewerkter economisch
de gewenste economische groei er hervormingsplan.
De economie blijft echter de
achilleshiel van de militair zo
machtige Sowjet-Unie. En Gor
batsjov weet dat hij met meer dis
cipline alleen die hiel niet gezond
kan maken. Onder Andropov nam
de produktie daardoor nog wat toe,
maar nu lijkt dat middel econo
misch uitgewerkt. De Russische
partijleider heeft bovendien de
pech dat de sterk gedaalde olie
prijs zijn land miljarden dollars
scheelt. Daarmee had hij westerse
technologie willen kopen.
Gorbatsjovs rede maakt wel dui
delijk dat de verwachtingen ten
aanzien van dit partijcongres in het
buitenland misschien te hoog ge
spannen waren. Een partijcongres
in de Sowjet-Unie is meestal niet
de plaats waar de echte politiek ge
maakt wordt. Voor initiatieven op
het gebied van de buitenlandse po
litiek leent bijvoorbeeld zo'n bij
eenkomst van vele duizenden par
tijfunctionarissen uit het hele land
zich niet zo goed. Ook economi
sche hervormingen zijn meestal
het resultaat van verhitte discus
sies achter de gesloten deuren van
het centrale comité.
Sensatie
De sensatie die van dit partijcon
gres verwacht werd, namelijk een
fikse aanval van Gorbatsjov op zijn
voorganger Leonid Brezyryev lag
BIJ DE BIJENKORF BEN JE BETER AF
Doodstraf in
Nigeria voor
coupplegers
LAGOS (AFP) - In Nigeria zijn gis
teren dertien offieren, onder wie
een ex-minister, die betrokken wa
ren bij een komplot om het regime
van president Babangida omver te
werpen, ter dood veroordeeld. Het
vonnis werd uitgesproken door
een militair tribunaal. Dit is in La
gos vernomen.
In december werd een onbekend
aantal officieren gearresteerd op
beschuldiging van het smeden van
een staatsondermijnend komplot.
De regering van generaal Babangi
da is zelf via een staatsgreep aan de
macht gekomen op 27 augustus
1985.
Op 27 december maakte de mi
nister van informatie een lijst be
kend van 14 gearresteerde officie
ren, onder wie minister Vatsa voor
Abuja, de toekomstige hoofdstad
van het land. Op oudejaarsdag zou
den militairen die verdacht werden
van betrokkenheid bij het komplot
bij een vliegtuigongeluk om het le
ven zijn gekomen. Een woordvoer
der van de regering had het toen
over zeven of acht slachtoffers.
COLD LAKE/WASHINGTON
(AFP/DPA) - Een Amerikaanse
kruisraket is gisteren vlak na de
lancering door een bommenwer
per van het type B-52 door onbe
kende oorzaak neergestort in de
zee van Beaufort, in het noorden
van Canada. De zeven meter lange
kruisraket moest in vier uur tijd
een automatisch geleide vlucht
van 2.500 kilometer maken over ge
bied dat geografisch op Siberië
lijkt. Gedurende de vlucht zouden
Amerikaanse gevechtsvliegtuigen
onderscheppingsoefeningen doen.
Het was de zesde proefvlucht
van een Amerikaanse kruisraket in
Canada. De vijfde mislukte vorige
maand gedeeltelijk op 50 kilometer
van zijn doel toen de brandstof op
raakte.
Onzichtbare raket
In de VS worden kruisraketten
ontwikkeld die onzichtbaar zijn
voor radar. Het gaat om raketten
die door vliegtuigen worden gelan
ceerd. Vermoedelijk worden er
ruim duizend toegevoegd aan het
huidige arsenaal. De nieuwe raket
ten krijgen ook een groter bereik
dan de huidige, worden nauwkeu
rig en kunnen gemakkelijker op
het doel worden ingesteld.
ook niet erg voor de hand. Sommi
ge waarnemers rekenden daarop
omdat het congres precies op de
dag begon waarop Chroesjtsjov
dertig jaar geleden in zijn befaam
de geheime rede Stalin van zijn
voetstuk stootte.
Chroesjtsjov's aanval op Stalin
in 1956 was uiteraard wèl een poli
tiek spectakelstuk op een partij
congres. Maar hij had dat indertijd,
anders dan Gorbatsjov nu, nodig in
zijn machtstrijd met rivalen als
Molotov. Bovendien viel Stalin na
tuurlijk veel meer te verwijten (een
waanzinnige terreur tegen zijn ei
gen volk).
Van Bre^jnjev kan hoogstens ge
zegd worden dat hij de laatste jaren
veel beslissingen vooruitschoof en
dat zijn voor het partijkader milde
beleid verschijnselen als zwarte
handel en corruptie bevorderde.
Dergelijke zaken heeft Gorbatsjov
ook gehekeld, zij het zonder
Bre2yryev's naam te noemen.
Maar wat de buitenlandse poli
tiek betreft moet Gorbatsjov nu te
ruggrijpen op de detente die
Brezynjev in het begin van de jaren
'70 tot stand heeft gebracht.
Brerinjev fel aanvallen lag dus niet
voor de hand en zou zich gemakke
lijk tegen de party en Gorbatsjov
zelf kunnen keren
-Als we Chroesjtsjov en Gorbats
jov met elkaar vergelijken, vallen
er wel enorme verschillen op. De
eerste beloofde de Sowjet-burgers
gouden bergen: ze zouden een nog
hogere welvaart krygen dan de VS.
Gorbatsjov belooft weinig en eist
veel: de Sowjet-burgers zullen har
der moeten werken en lanterfan
ters gaan de laan uit Voorspellin
gen la Chroesjtsjov over een
aards paradys zyn er nu niet meer
bij.
Lenin sprak indertijd smalend
over het tsaristische Rusland als
een 'reus op lemen voeten'. Het zal
Gorbatsjov veel inspanningen kos
ten om te voorkomen dat zyn Rus
land de 21e eeuw als een 'reus op
lemen voeten' binnen gaat.
(Martin van den Heuvel werkt
bij het Oosteuropa Instituut in
Amsterdam)
