L_
Nieuwe albums over familie Doorzon
Sterrenhemel bekijken in de klas
Klapstuk en 3 oktober
Jong zijn in Botswana
Drie jaar cel
voor een klap
WOENSDAG 26 FEBRUARI 1986
PAGINA 19
PAGINA VOOR JONGEREN
Eindredactie Bert Paauw
Telefoon 071 - 144941, toestel 242
De datum van drie oktober is nog ver weg, maar de voorbereidin
gen voor een extra luisterrijke 3 oktoberviering zijn al in volle
gang. Extra luisterrijk omdat de 3 October Vereeniging dit jaar
een eeuw bestaat.
Eén van de festiviteiten is een scholenproject onder de titel 'Lei
den: het klapstuk van Nederland'. Het is de bedoeling om Leidse
scholieren intensief kennis te laten maken met de stad Leiden en
daartoe zijn alle scholen in de Sleutelstad (ongeveer 20.000 leerlin
gen) benaderd. Ook gemeente, bedrijfsleven en universiteit zijn
om medewerking gevraagd.
Het project bestaat uit drie gedeelten. Na de zomervakantie ont
vangen de scholen die zich hebben aangemeld een aantal sets met
informatiemateriaal. Elke set bevat gegevens over Leiden in een
bepaald opzicht. Een set bevat ook een uitvoerige weergave van
alle instellingen, diensten, bedrijven en groeperingen die tijdens
de projectweek openstaan voor scholieren.
De projectweek valt van 29 september tot en met 2 oktober en
dat is tevens de tweede fase in het geheel. De scholen hebben naar
aanleiding van de sets een keuze gemaakt voor één of meer deel
onderwerpen over Leiden en brengen in de projectweek bezoeken
aan daarvoor in aanmerking komende bedrijven en instellingen.
Dit alles moet uitmonden in werkstukken die in de derde fase
zullen worden gepresenteerd, bijvoorbeeld in de vorm van een
boekje of een tentoonstelling. Kortom, op en rond drie oktober
moet Leiden echt het klapstuk van Nederland zijn. Wie nadere
informatie wil hebben over het scholenproject kan terecht bij de
betreffende werkgroep, per adres Plantsoen 25, 2311 KG Leiden,
telefoon 071 - 126723.
Als een babytje het geluk heeft
in Botswana te worden geboren,
en voor het eerst zijn ogen open
doet, tien tegen één dat hij dan
tegen de wanden van een hut
aankijkt. Wanden van riet of
wanden van leem, afhankelijk
van wat in de omgeving het
meest voor handen is. Alleen in
de steden en dorpen in het oos
ten van het land zijn de huizen
van steen en de straten van as
falt. Maar in de rest van de neder
zettingen is meestal de winkel
van sinkel, die hier Small Gene
ral Dealer heet, het enige ge
bouwtje van steen.
De eerste maanden van zijn le
ven zal hij buiten zijn moeder
weinig levende wezens zien.
Moeders blijven vaak drie maan
den met hun kind in de hut. Het
kind wordt door de moeder ver
zorgd, en de moeder door fami
lieleden. En vader dan? Tsja, va
der is in het beste geval voorlo
pig een figuur op de verre achter
grond. Maar minstens even vaak
doet hij helemaal niet ter zake.
Vrouwen krijgen hun eerste kind
vaak als ze nog erg jong zijn, zo
rond de zestien jaar, en voelen er
dan nog niks voor om te trou
wen. Soms trouwen ze pas als ze
al drie of vier kinderen hebben,
en dan niet noodzakelijk met de
vader van kinderen.
Drie maanden in een hut en
dan de wijde wereld in. Maar
voorlopig levert dat het kind
geen ruimere blik op. Hij gaat in
de draagdoek op de rug van zijn
moeder. Die heeft meestal een
achterwerk van naar onze maat
staven royale afmetingen, dat als
een comfortabel stoeltje dienst
doet. De moeder heeft dan ten
minste de handen vrij om de gei
ten te voederen, de hut aan te ve
gen, water te halen, boodschap
pen te doen en noem maar op.
Botswana is een vruchtbaar
land, dus als een jonge vrouw je
tegemoet loopt, zie je bijna altijd
twee voetjes bengelen aan weers
zijden van haar middel.
Het jongste kind mag zich in
een grote aandacht verheugen.
Buurvrouwen en tantes vertroe
telen hem, in de bus mag hij bij
iedereen op schoot zitten en
krijgt de lekkerste hapjes toege
schoven. Maar als een nieuw zus
je of broertje zich aandient,
neemt die onverbiddelijk zijn
plaats in. De kleine wordt dan
een beetje aan zijn lot overgela
ten, het oudere broertje of zusje
moet maar op hem passen. Dat is
een hele verantwoordelijkheid.
In Maun in het westen werd niet
lang geleden een kindje van twee
jaar bij de dokter gebracht met
zware inwendige kneuzingen.
Niemand begreep wat er was ge
beurd. Totdat in een gesprek met
de familie bleek dat de kleine
aan de zorgen van zijn broertje
van vier jaar was toevertrouwd.
Die zeulde trouw met hem rond,
maar had hem per ongeluk een
keertje laten vallen.
Afgezien van dat soort ongerief
is het leven van kinderen nog
lang niet zo gek. Overdag kun
nen ze spelen met hun van ijzer-
draad gemaakte autootjes, met
wielen en reserveband van blik.
Wie heel handig is maakt er een
tje die op afstand te besturen is
met een stuurstang. Aan het ein
de van de dag een bad in de rivier
om het stof van je af te spoelen
en dan 's avonds rond het vuur.
Denk je eens in: jaar in jaar uit
elke avond in de vlammen turen,
naar de verhalen luisteren en al
les vergeten wat buiten de ver
lichte kring valt. Als je het mij
vraagt is er rond een houtvuur
meer te beleven dan voor de tele-
Bijna alle kinderen in Botswa
na gaan tegenwoordig naar de la
gere school. Daar leren ze reke
nen, de taal van het land: Setswa-
na, en Engels. Vaak wordt er al
leen 's morgens les gegeven, met
als gevolg dat de enige Engelse
groet die de kinderen leren
'Good Morning' is. Ook als ze je
's middags of 's avonds groeten
wensen ze je een goede morgen
toe.
Voor mij zijn alle kindertjes in
Botswana zwart. Voor hen is dat
helemaal niet zo. Een vriend die
les geeft in de stad Francistown
vertelde het volgende: aan het
eind van het schooljaar deed hij
met zijn klas een spelletje. Eén
leerling moest de gang op. Dan
werd een ander aangewezen. De
leerling op de gang werd terug
geroepen en moest er door vra
gen achter komen welke klasge
noot was aangewezen. De eerste
vraag luidde steevast: "Is de per
soon zwart?".
Het is nog niet lang geleden
dat in Botswana vooral de meis
jes naar school gingen. De jon
gens werden naar de 'cattle post'
gestuurd om op de koeien te pas
sen. Ze lopen niet als bij ons in
een wei met sloten of hekken er
omheen, maar kunnen overal
rondstappen. Botswana is een
groot en droog land. Koeien
moeten steeds afstanden afleg
gen om voldoende voedsel te
vinden. In tijden van droogte is
het een kwestie van de ene dag
eten en de andere dag drinken.
Vaak waren de mannen en jon
gens wel de helft van het jaar van
huis. Dankzij die koeien (gemid
deld drie stuks per inwoner) en
dankzij de diamanten is Botswa
na geen arm land. Alleen als je
ver de Kalahari-woestijn in gaat,
waar het maar heel zelden re
gent, zie je wel eens kinderen
met een hongerbuik.
Tegenwoordig zie je op de mid
delbare scholen even veel jon
gens als meisjes. En zijn er zelfs-
-2-
Jongetje met zelfgemaakt speelgoed bij Maun in West Botswana.
meer jongens dan meisjes die de
school afmaken. Niet omdat de
jongens grotere doorzetters zou
den zijn, want in Botswana is het
eerder andersom. Het probleem
is dat meisjes vaak zwanger ra
ken voor ze de school hebben af
gemaakt, van een leerling of
soms ook wel van een leraar. De
moraal op seksueel gebied is vrij
er dan wij gewend zijn en de ken
nis van de bijtjes en bloemetjes
is niet altijd zo volledig. Gevolg
is dan wel, dat het meisje de
school voortijdig moet verlaten
om haar kind ter wereld te bren
gen.
Daarmee zijn we terug bij het
begin. Wat niet wil zeggen dat
daarmee de cirkel rond is. Eeu
wenlang was Botswana niet
meer dan een immense, lege
zandbak, waar stammen rond
trokken als spelden in een hooi
berg. Die tijd is voorgoed voor
bij. Nog steeds zijn de kinderen
van de Bosjesmannen in de Kala
hari voor hun tiende meesters
met speer en pijl en boog. Maar
aan de disco's in de hoofdstad
Gaborone kan Leiden niet tip
pen.
ARIEJAN KORTEWEG
Tina Walker is 16 jaar en zit op de
Carlisle High School in de Ame
rikaanse staat Arkansas. Zij is als
eerste veroordeeld op1 grond van
een nieuwe wet die onderwij
spersoneel, politiemensen en
ambtenaren beschermt tegen
aanvallen van jeugdigen. Zij is
veroordeeld tot drie jaar gevan
genisstraf die zij moet uitzitten
in een gevangenis voor volwasse-
Haar veroordeling kwam nadat
zij haar wiskundeleraar een klap
had gegeven. Dat gebeurde vol
gens haar zeggen nadat hij haar
had getreiterd tot zij er niet lan
ger tegen kon. De leraar heeft
van de klap geen schade gehad,
er was geen verwonding en de le
raar heeft door dit alles geen tijd
verloren.
Tijdens het proces van één dag
duurde de getuigenverklaring
van Tina slechts enkele minuten.
Andere getuigen waren niet op
geroepen. Pogingen van de ver
dedigers om het proces voor de
kinderrechter te krijgen misluk
ten. De drie jaar gevangenisstraf
is een zware veroordeling die de
toekomst van Tina volledig kan
ruïneren voor een klein vergrijp
als dit, nog afgezien van het feit
of er aanleiding bestond voor dit
vergrijp.
De staat Arkansas staat be
kend om zijn conservatieve en
harde klimaat binnen het onder
wijs.
Bovengenoemde zaak wordt
gemeld in het infoblad van De
fence for Children International
(DCI). Dat is een onafhankelijke,
internationale organisatie die op
komt voor de rechten van kinde
ren en jongeren over de hele we
reld. De organisatie telt afdelin
gen in diverse landen waaronder
Nederland.
DCI heeft de Nederlandse af
deling verzocht op te komen
voor Tina Walker. Dat is onder
meer mogelijk door het schrijven
van protestbrieven naar de gou
verneur van de staat Arkansas,
Bill Clinton, State Capitol, Little
Rock, AR 72201, Verenigde Sta
ten.
Dat DCI bepaald geen overbo
dige organisatie is blijkt uit de
veelheid van wetenswaardighe
den in het infoblad over kinder
en jongerenaangelegenheden.
Zo wordt ook melding gemaakt
van de gevangenneming van 900
Koerdische schoolkinderen in
Irak. De aanleiding tot de arres
tatie, november vorig jaar, was
een optocht' waarbij president
,Saddam Hoessein werd uitge
scholden. De kinderen reageer
den daarmee op het optreden
van regeringstroepen op 17 okto
ber vorig jaar tegen de Koerden.
Toen werd in hun woonplaats
Sulaimaniyya een hele wijk ver
woest.
De kinderen die tussen de tien
en veertien jaar oud zijn, zijn in
middels overgebracht uit de
Koerdische provincie naar een
zuidelijker plaats. De juiste
plaats is nog niet bekend. Drie
van de kinderen zijn inmiddels
overleden. Het is niet bekend
waaraan. DCI Nederland heeft
aan leden van de Tweede Kamer
en van het Europees Parlement
gevraagd initiatieven te ontplooi
en die kunnen leiden tot de vrij
lating van de kinderen.
Kortom, het is goed dat er een
Defence for Children bestaat.
Wie meer over de organisatie wil
weten kan terecht bij de Neder
landse afdeling, postbus 90492,
1006 BL Amsterdam.
Een ijverige douane belemmerd de reizigers. Uit: Han Gewetensvim, 'De
jacht op het
Gerrit de Jager en Wim Steven
hagen, de geestelijke vaders van
de bekende satirische strip De
Familie Doorzon, zullen hun al
bums voortaan bij Oberon in
Haarlem laten verschijnen. Ook
de herdrukken worden in de toe
komst door Oberon verzorgd.
Aanleiding tot deze stap is een
zich al geruime tijd voortslepend
conflict geweest met de vorige
uitgever Van Wulften. Dat Door
zon uitkomt bij Oberon staat in
middels vast, over de andere al
bums wordt nog nader onder
handeld. De fans van de familie
Doorzon kunnen zich in elk ge
val verheugen in twee nieuwe al
bums die tegen het najaar zullen
worden gepubliceerd. Oberon
gaat zich ook rap bezig houden
met herdrukken; deel 1 en 2 zul
len over ongeveer twee maanden
weer verkrijgbaar zijn.
Voor de Novib maakte Wim
Stevenhagen eveneens een ver
haal, maar de uitgave ervan is
aanvankelijk ook al in de con
flictsituatie gestrand. Tussen
Van Wulften en Novib boterde
het niet erg. Oberon mikt erop
dat het betrokken album in het
najaar in de boekhandel zal lig
gen.
We kunnen verklappen dat het
weliswaar een leuk verhaal is,
maar de ondertoon die zich leent
voor satire is ernstig genoeg. De
ingrediënten die erin zijn ver
werkt is de handel en wandel van
westerse industrieën in ontwik
kelingslanden. En met name de
operaties van geneesmiddelen
producenten die hun hier verbo-
Al vele eeuwen wordt de mens geboeid door de
geheimen van het heelal. De sterrenhemel, het op
komen en ondergaan van de zon, de nachtelijke
aanwezigheid van de maan, het bestaan van andere
planeten, dit alles heeft door de jaren heen vragen
opgeroepen bij jong en oud.
Om iets van de geheimen te ontsluieren werd aan
het begin van deze eeuw een hulpmiddel ontwik
keld, een zogenaamd projectie-planetarium. Dat
was een halfronde koepel waarop aan de binnenzij
de een namaak-sterrenhemel werd geprojecteerd.
Door de mogelijkheid om alle bewegingen en ver
schijnselen versneld te laten verlopen kon het heel
al op een begrijpelijke manier worden uitgelegd.
Inmiddels zijn er over de wereld, en ook in Ne
derland, een aantal grote, modern ingerichte plane
taria neergezet die zich richten op een breed pu
bliek. Ook schoolklassen zouden heel goed in der
gelijke planetaria terecht kunnen, ware het niet dat
de (reis)kosten vaak een te groot obstakel vormen
Twee medewerkers van het grote Zeiss Planeta
rium in Amsterdam hebben daarom een even een
voudige, als doeltreffende oplossing bedacht: het
Apollo Reizend Planetarium. In de school zelf
wordt één dag een planetarium opgebouwd waarin
klas voor klas een anderhalf uur durend lespro
gramma kan krijgen over allerlei sterrenkundige
onderwerpen als de komeet van Halley, de planeet
Uranus en de grondbeginselen van de sterrenkun
de (afstanden in het heelal; bewegingen van zon,
maan en planeten; sterrenbeelden van de dieren
riem).
De lessen zijn vooral bestemd voor leerlingen
van 10 tot 15 jaar maar kunnen ook worden afge
stemd op andere groepen leerlingen.
Scholieren die een bezoek van het Reizend Pla
netarium aan hun school wel zien zitten moeten
hun leraren of schoolhoofden maar 'warm' zien te
maken. Meer informatie over het planetarium is te
krijgen op het adres Gooimeerstraat 28, 8226 JH
Lelystad, telefoon 03200 - 55551.
Het Apollo Reizend Planetarium
den, afgekeurde of nog niet vol
doende beproefde medicijnen in
de Derde Wereld afzetten. Zoals
de vertegenwoordiger in pillen
en poeiers, de artsenbezoeker
Deventer eenmaal gezeten in een
vliegtuigstoel en'klaar voor de
start naar vroegere koloniën op
merkt: ,,Waar ontwikkelingsgeld
is ben ik, want daar valt te ver
dienen..."
Wim Stevenhagens verhaal
gaat over een avontuur van de
journalist Han Gewetens vim van
de krant De A t/m Z Gazet.
Hoofdredacteur Lasterman heeft
een nieuw idee dat kort samen
gevat hier op neer komt: de opla
ge moet omhoog. „Daarom geen
slappe stukjes meer als: muis in
melkfles of schaap baart hond.
Ik wil dat er over De A t/m Z Ga
zet gepraat wordt. Pittige artike
len, met een vleugje sensatie. Dat
willen onze lezers. En IK wil vol
gende week een sensationele,
onthullende en schokkende toe-
rismebijlageü! Brandende kwes
ties!"
Zo gaat Han Gewetensvim met
de Hoboken Air op reis met de
opdracht te ontdekken wat voor
een allerellendigste vliegmaat
schappij dat is. De oplage moet
omhoog... Maar Han kan niet we
ten dat de Hoboken Air inmid
dels bij Lasterman aan het bu
reau staat. En ach, een gratis tic
ket voor de hoofdredacteur en
zijn vrouw zit er wel in - de te
neur van het verhaal is snel ver
anderd! Ook een videorecorder,
verstrekt door de geneesmidde
lenindustrie, zorgt ervoor dat
onthullingen over haar praktij
ken uitblijven.
Duidelijk is dat het allemaal
wat anders voor Han Gewetens
vim loopt dan hij in zijn eerlijke
journalistieke opvattingen be
doelt en zich een hoedje schrikt
wanneer hij 'zijn' verhaal in de
krant ziet staan.
„Denk aan mij, die in een ate
lier zonder ruitenwissers zit, op
een stoel met maar één stand,
aan een tafel zonder koppeling,
voor een wit blad zonder toeren-
teller... Aan mij die zonder rijver
gunning voor vrachtwagens, ver
telt over jullie leven".
Dat schreef Dupa (Dupanloup)
in een briefje aan zijn uitgever
Lombard, die het afdrukte op
zijn album. Want de in 1945 gebo
ren Dupa die een serie is gestart
STRIPTOPTIEN
1. 1) Sjef van Oekel raakt op
drift, Theo v.d. Boogaerd/Wim
T. Schippers (Oberon).
2. 2) Super Knudde (F.C.
Knudde), dl. 19, Toon van Driel
(De Vrijbuiter).
3. 4) Donald Duck Dubbelal-
bum, Walt Disney Prod. (Obe
ron).
4. 3) De honden van Marduk
(Storm), Don Lawrence/Martin
Lodewijk (Oberon).
5. 5) De Mooie Millirem
(Suske en Wiske), Studio Van-
dersteen/Paul Geerts.
6. 7) De woeste hoogten (Oli
vier Blunder), Greg (Dargaud).
7. 6) De laatste plagar (Dou-
we Dabbert), Piet Wijn/Thom
Roep (Oberon).
8. 8) De Miljoenentransfer
(Roel Dijkstra), Keith Watson/
Jaap Bubenik (Oberon).
9. (10) De weddenschap (Ron
nie Hansen). R. Reding/F. Hu-
gues (Novedi).
10. Snoopy, dl. 2., Charles
M. Schulz (Loeb).
over de wereld van de vrachtwa
genchauffeurs kan veel informa
tie over hun belevenissen gebrui
ken. Zijn strips (de avonturen
van Niky de vrachtwagenchauf
feur) verschijnen eerst in het
weekblad Kuifje. Zojuist is het
tweede deel van de pers gerold,
De Achtste Sarcofaag. Deze kist
maakt deel uit van een zending
Egyptische mummies, die van
Antwerpen naar het Beierse Pas-
sau moeten worden gereden. De
ridders van de weg daar gewoon
lijk hun stuurwiel niet voor om,
maar zo'n vrachtritje wordt even
anders als in die achtste kist 'ge
heime krachten' schuilen. Dupa
heeft een vrolijke, ongecompli
ceerde en vlot getekende serie op
papier gezet, waarvan het eerste
deel Foute Boel voor een Vrach
trijder is, en het derde alweer op
stapel staat: Olie on the rocks.
Samen met Bob de Groot
maakt Dupa de strip van
Chlorophyl, die eveneens door
Lombard wordt uitgebracht. Het
tiende deel waarin we lezen over
de lotgevallen van knaagdieren
is getiteld De Plattelanders. De
paden op, de lanen in!
Het Stripschrift heeft zijn ai
bitieuze plannen voor dit jaar c
eindelijk eens elke maand te ver
schijnen moeten terug schroe
ven. Er komen nu tien nummers,
waarvan twee specials, zoals wèl
was gepland. Reden hiervan is
dat een maandelijkse uitgave Fi
nancieel niet haalbaar is geble
ken. Het Stripschap, die verant
woordelijk voor dit blad is, zal nu
samen met uitgeverij Vonk in
Zeist bekijken of twaalf keer per
jaar in 1987 wèl mogelijk is.
De albums van De Familie
Doorzon kosten f 7,95. De Jacht
op nieuws van Wim Stevenhagen
gaat f 10 kosten (beide Oberon).
De achtste sarcofaag en Chlorop
hyl (Lombard) f 6.75.
FRANS KEYSER
(Wordt vervolgd)
